استغفار از گناه (قرآن): تفاوت بین نسخه‌ها

از ویکی خیر
پرش به: ناوبری، جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی « استغفار (طلب آمرزش)، از ریشه غفران در اصل به معنای پوشیدن چیزی می‌آید که انس...» ایجاد کرد)
 
(مقالات ,استغفار از گناه (قرآن), ویکی خیر)
 
(یک نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است)
سطر ۱: سطر ۱:
  
استغفار (طلب آمرزش)، از ریشه غفران در اصل به معنای پوشیدن چیزی می‌آید که انسان را از آلودگی نگه دارد؛ بنابراین، استغفار، درخواست مصونیت از عذاب با گفتار و رفتار است.  
+
[[استغفار]] (طلب آمرزش)، از ریشه [[غفران]] در اصل به معنای پوشیدن چیزی می‌آید که انسان را از آلودگی نگه دارد؛ بنابراین، [[استغفار]]، درخواست مصونیت از عذاب با گفتار و رفتار است.  
 
<ref>
 
<ref>
 
[http://lib.eshia.ir/15362/1/362/%D8%A5%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3            مفردات راغب، ج۱، ص۳۶۲.]
 
[http://lib.eshia.ir/15362/1/362/%D8%A5%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3            مفردات راغب، ج۱، ص۳۶۲.]
سطر ۶: سطر ۶:
 
==استغفار از گناه==
 
==استغفار از گناه==
  
در سوره های مختلفی از قرآن کریم به لزوم آمرزش خواهی، از گناهان و خطاهای انسان اشاره شده است:
+
در [[سوره]] های مختلفی از [[قرآن کریم]] به لزوم آمرزش خواهی، از [[گناهان]] و خطاهای [[انسان]] اشاره شده است:
واذ قلنا... وادخلوا الباب سجدا وقولوا حطة نغفر لکم خطـیـکم... «و (نیز به یادآرید) هنگامی را که گفتیم بدین شهر درآیید و از (نعمتهای) آن هر گونه خواستید فراوان بخورید و سجده کنان از در (بزرگ) درآیید و بگویید (خداوندا) گناهان ما را بریز تا خطاهای شما را ببخشاییم و (پاداش) نیکوکاران را خواهیم افزود»  
+
واذ قلنا... وادخلوا الباب سجدا وقولوا حطة نغفر لکم خطـیـکم... «و (نیز به یادآرید) هنگامی را که گفتیم بدین شهر درآیید و از (نعمتهای) آن هر گونه خواستید فراوان بخورید و [[سجده]] کنان از در (بزرگ) درآیید و بگویید (خداوندا) [[گناهان]] ما را بریز تا خطاهای شما را ببخشاییم و (پاداش) نیکوکاران را خواهیم افزود»  
 
<ref>
 
<ref>
 
[http://lib.eshia.ir/17001/1/9/58                  بقره/سوره۲، آیه۵۸.]  
 
[http://lib.eshia.ir/17001/1/9/58                  بقره/سوره۲، آیه۵۸.]  
سطر ۱۵: سطر ۱۵:
 
</ref>
 
</ref>
 
===دیدگاه تفسیر نمونه===
 
===دیدگاه تفسیر نمونه===
خداوند به بنی اساییل فذمود: از نعمتهای آن بطور فراوان هر چه می‌خواهید بخورید (فکلوا منها حیث شئتم رغدا). و از در (بیت المقدس) با خضوع و تواضع وارد شوید (و ادخلوا الباب سجدا). و بگوئید: خداوندا گناهان ما را بریز (و قولوا حطة). تا خطاهای شما را ببخشیم و به نیکوکاران پاداش بیشتری خواهیم داد (نغفر لکم خطایاکم و سنزید المحسنین).  
+
[[خداوند]] به بنی اساییل فذمود: از نعمتهای آن بطور فراوان هر چه می‌خواهید بخورید (فکلوا منها حیث شئتم رغدا). و از در ([[بیت المقدس]]) با [[خضوع]] و [[تواضع]] وارد شوید (و ادخلوا الباب سجدا). و بگوئید: خداوندا [[گناهان ]]ما را بریز (و قولوا حطة). تا خطاهای شما را ببخشیم و به نیکوکاران پاداش بیشتری خواهیم داد (نغفر لکم خطایاکم و سنزید المحسنین).  
باید توجه داشت که حطه از نظر لغت به معنی ریزش و پائین آوردن است، و در اینجا معنی آن این است که : خدایا از تو تقاضای ریزش گناهان خود را داریم.  
+
باید توجه داشت که حطه از نظر لغت به معنی ریزش و پائین آوردن است، و در اینجا معنی آن این است که : خدایا از تو تقاضای ریزش [[گناهان]] خود را داریم.  
خداوند به آنها دستور داد که برای توبه از گناهانشان این جمله را از صمیم قلب بر زبان جاری سازند، و به آنها وعده داد که در صورت عمل به این دستور از خطاهای آنها صرفنظر خواهد شد، و شاید به همین مناسبت یکی از درهای بیت المقدس را باب الحطه نامگذاری کرده‌اند، چنانکه ابو حیان اندلسی می‌گوید که منظور از باب در آیه فوق یکی از بابهای بیت المقدس است که معروف به باب حطه است.  
+
[[خداوند]] به آنها دستور داد که برای [[توبه]] از گناهانشان این جمله را از صمیم قلب بر زبان جاری سازند، و به آنها وعده داد که در صورت عمل به این دستور از خطاهای آنها صرفنظر خواهد شد، و شاید به همین مناسبت یکی از درهای [[بیت المقدس]] را باب الحطه نامگذاری کرده‌اند، چنانکه [[ابو حیان اندلسی]] می‌گوید که منظور از باب در آیه فوق یکی از بابهای بیت المقدس است که معروف به باب حطه است.  
در پایان اضافه می‌کند برای افراد پاک و نیکوکار علاوه بر مغفرت و بخشش گناهان، اجر دیگری نیز اضافه خواهیم داد (و سنزید المحسنین).  
+
در پایان اضافه می‌کند برای افراد پاک و نیکوکار علاوه بر [[مغفرت]] و بخشش [[گناهان]]، اجر دیگری نیز اضافه خواهیم داد (و سنزید المحسنین).  
 
<ref>
 
<ref>
 
[http://lib.eshia.ir/50082/1/268/%D8%B1%D8%BA%D8%AF%D8%A7                    تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی، ج۱، ص۲۶۸.]
 
[http://lib.eshia.ir/50082/1/268/%D8%B1%D8%BA%D8%AF%D8%A7                    تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی، ج۱، ص۲۶۸.]
 
</ref>  
 
</ref>  
واذ قیل لهم... وقولوا حطة وادخلوا الباب سجدا نغفر لکم خطیــتکم... «و (یاد کن) هنگامی را که بدیشان گفته شد در این شهر سکونت گزینید و از آن هر جا که خواستید بخورید و بگویید (خداوندا) گناهان ما را فرو ریز و سجده کنان از دروازه (شهر) درآیید تا گناهان شما را بر شما ببخشاییم (و) به زودی بر (اجر) نیکوکاران بیفزاییم»  
+
واذ قیل لهم... وقولوا حطة وادخلوا الباب سجدا نغفر لکم خطیــتکم... «و (یاد کن) هنگامی را که بدیشان گفته شد در این شهر سکونت گزینید و از آن هر جا که خواستید بخورید و بگویید (خداوندا) گناهان ما را فرو ریز و [[سجده]] کنان از دروازه (شهر) درآیید تا [[گناهان]] شما را بر شما ببخشاییم (و) به زودی بر (اجر) نیکوکاران بیفزاییم»  
 
<ref>
 
<ref>
 
[http://lib.eshia.ir/17001/1/171/161                اعراف/سوره۷، آیه۱۶۱.]
 
[http://lib.eshia.ir/17001/1/171/161                اعراف/سوره۷، آیه۱۶۱.]
 
</ref>
 
</ref>
فاصبر ان وعد الله حق واستغفر لذنبک... «پس صبر کن که وعده خدا حق است و برای گناهت آمرزش بخواه و به سپاس پروردگارت شامگاهان و بامدادان ستایشگر باش»  
+
فاصبر ان وعد الله حق واستغفر لذنبک... «پس صبر کن که وعده [[خدا]] [[حق]] است و برای [[گناه]] ت آمرزش بخواه و به سپاس [[پروردگار]]ت شامگاهان و بامدادان ستایشگر باش»  
 
<ref>
 
<ref>
 
[http://lib.eshia.ir/17001/1/473/55                  غافر/سوره۴۰، آیه۵۵.]
 
[http://lib.eshia.ir/17001/1/473/55                  غافر/سوره۴۰، آیه۵۵.]
 
</ref>  
 
</ref>  
فاعلم انه لا الـه الا الله واستغفر لذنبک... «پس بدان که هیچ معبودی جز خدا نیست و برای گناه خویش آمرزش جوی و برای مردان و زنان با ایمان (طلب مغفرت کن) و خداست که فرجام و مآل (هر یک از) شما را می‌داند»  
+
فاعلم انه لا الـه الا الله واستغفر لذنبک... «پس بدان که هیچ معبودی جز [[خدا]] نیست و برای [[گناه]] خویش آمرزش جوی و برای مردان و زنان با [[ایمان]] (طلب مغفرت کن) و [[خدا]]ست که فرجام و مآل (هر یک از) شما را می‌داند»  
 
<ref>
 
<ref>
 
[http://lib.eshia.ir/17001/1/508/19                  محمد/سوره۴۷، آیه۱۹.]
 
[http://lib.eshia.ir/17001/1/508/19                  محمد/سوره۴۷، آیه۱۹.]
سطر ۳۶: سطر ۳۶:
 
==استغفار بندگان تقواپیشه==
 
==استغفار بندگان تقواپیشه==
  
نمونه استغفار بندگان تقوا پیشه خدا از گناهانشان در سوره آل عمران بیان شده است:
+
نمونه [[استغفار]] بندگان [[تقوا]] پیشه [[خدا]] از [[گناهان]]شان در [[سوره آل عمران]] بیان شده است:
للذین اتقوا... والله بصیر بالعباد• الذین یقولون ربنا اننا ءامنا فاغفر لنا ذنوبنا... «بگو آیا شما را به بهتر از اینها خبر دهم برای کسانی که تقوا پیشه کرده‌اند نزد پروردگارشان باغهایی است که از زیر (درختان) آنها نهرها روان است در آن جاودانه بمانند و همسرانی پاکیزه و (نیز) خشنودی خدا (را دارند) و خداوند به (امور) بندگان (خود) بیناست؛ همان کسانی که می‌گویند پروردگارا ما ایمان آوردیم پس گناهان ما را بر ما ببخش و ما را از عذاب آتش نگاه دار»  
+
للذین اتقوا... والله بصیر بالعباد• الذین یقولون ربنا اننا ءامنا فاغفر لنا ذنوبنا... «بگو آیا شما را به بهتر از اینها خبر دهم برای کسانی که [[تقوا]] پیشه کرده‌اند نزد [[پروردگار]]شان باغهایی است که از زیر (درختان) آنها نهرها روان است در آن جاودانه بمانند و همسرانی پاکیزه و (نیز) خشنودی [[خدا]] (را دارند) و [[خداوند]] به (امور) بندگان (خود) بیناست؛ همان کسانی که می‌گویند [[پروردگار]]ا ما [[ایمان ]]آوردیم پس گناهان ما را بر ما ببخش و ما را از عذاب آتش نگاه دار»  
 
<ref>
 
<ref>
 
[http://lib.eshia.ir/17001/1/51/15                  آل عمران/سوره۳، آیه۱۵.]  
 
[http://lib.eshia.ir/17001/1/51/15                  آل عمران/سوره۳، آیه۱۵.]  
سطر ۴۶: سطر ۴۶:
 
==استغفار از گناه ویژه بندگان صادق==
 
==استغفار از گناه ویژه بندگان صادق==
  
در آیه ۱۰۹ سوره مومنون از اختصاص استغفار از گناه به بندگان صادق خدا صحبت شده است:
+
در آیه ۱۰۹ [[سوره مومنون]] از اختصاص [[استغفار]] از[[ گناه]] به [[بندگان]] [[صادق]][[خدا]] صحبت شده است:
انه کان فریق من عبادی یقولون ربنا ءامنا فاغفر لنا وارحمنا وانت خیر الرحمین. «در حقیقت دسته‌ای از بندگان من بودند که می‌گفتند پروردگارا ایمان آوردیم بر ما ببخشای و به ما رحم کن (که) تو بهترین مهربانی»  
+
انه کان فریق من عبادی یقولون ربنا ءامنا فاغفر لنا وارحمنا وانت خیر الرحمین. «در حقیقت دسته‌ای از [[بندگان]] من بودند که می‌گفتند [[پروردگار]]ا [[ایمان]] آوردیم بر ما ببخشای و به ما رحم کن (که) تو بهترین مهربانی»  
 
<ref>
 
<ref>
 
[http://lib.eshia.ir/17001/1/349/109              مؤمنون/سوره۲۳، آیه۱۰۹.]
 
[http://lib.eshia.ir/17001/1/349/109              مؤمنون/سوره۲۳، آیه۱۰۹.]
سطر ۵۳: سطر ۵۳:
 
==آمرزش طلبی خردمندان مؤمن==
 
==آمرزش طلبی خردمندان مؤمن==
  
آمرزش طلبی خردمندان مؤمن، از گناهان خویش:
+
آمرزش طلبی خردمندان [[مؤمن]]، از [[گناهان]] خویش:
... لاولی الالبـب• ربنآ اننا سمعنا منادیا ینادی للایمـن ان ءامنوا بربکم فـامنا ربنا فاغفر لنا ذنوبنا وکفر عنا سیـاتنا وتوفنا مع الابرار. «مسلما در آفرینش آسمانها و زمین و در پی یکدیگر آمدن شب و روز برای خردمندان نشانه‌هایی (قانع کننده) است؛ پروردگارا ما شنیدیم که دعوتگری به ایمان فرا می‌خواند که به پروردگار خود ایمان آورید پس ایمان آوردیم پروردگارا گناهان ما را بیامرز و بدیهای ما را بزدای و ما را در زمره نیکان بمیران»  
+
... لاولی الالبـب• ربنآ اننا سمعنا منادیا ینادی للایمـن ان ءامنوا بربکم فـامنا ربنا فاغفر لنا ذنوبنا وکفر عنا سیـاتنا وتوفنا مع الابرار. «مسلما در آفرینش [[آسمان]]ها و [[زمین]] و در پی یکدیگر آمدن شب و روز برای [[خردمندان]] نشانه‌هایی (قانع کننده) است؛ [[پروردگار]]ا ما شنیدیم که دعوتگری به [[ایمان]] فرا می‌خواند که به [[پروردگار]] خود [[ایمان]] آورید پس [[ایمان]] آوردیم [[پروردگار]]ا [[گناهان]] ما را بیامرز و بدیهای ما را بزدای و ما را در زمره نیکان بمیران»  
 
<ref>
 
<ref>
 
[http://lib.eshia.ir/17001/1/75/190                      آل عمران/سوره۳، آیه۱۹۰.]  
 
[http://lib.eshia.ir/17001/1/75/190                      آل عمران/سوره۳، آیه۱۹۰.]  
سطر ۶۳: سطر ۶۳:
 
==استغفار خداپرستان مجاهد==
 
==استغفار خداپرستان مجاهد==
  
نمونه ای از استغفار خداپرستان مجاهد و همراه پیامبران، از گناهان خود در سوره آل عمران است :
+
نمونه ای از [[استغفار]] [[خداپرستان]] [[مجاهد]] و همراه [[پیامبران]]، از [[گناهان]] خود در [[سوره آل عمران]] است :
و کاین من نبی قـتل معه ربیون کثیر... • و ما کان قولهم الا ان قالوا ربنا اغفر لنا ذنوبنا... «و چه بسیار پیامبرانی که همراه او توده‌های انبوه کارزار کردند و در برابر آنچه در راه خدا بدیشان رسید سستی نورزیدند و ناتوان نشدند و تسلیم (دشمن) نگردیدند و خداوند شکیبایان را دوست دارد؛ و سخن آنان جز این نبود که گفتند پروردگارا گناهان ما و زیاده روی ما در کارمان را بر ما ببخش و گامهای ما را استوار دار و ما را بر گروه کافران یاری ده»  
+
و کاین من نبی قـتل معه ربیون کثیر... • و ما کان قولهم الا ان قالوا ربنا اغفر لنا ذنوبنا... «و چه بسیار [[پیامبران]]ی که همراه او توده‌های انبوه کارزار کردند و در برابر آنچه در راه [[خدا]] بدیشان رسید سستی نورزیدند و ناتوان نشدند و تسلیم ([[دشمن]]) نگردیدند و [[خداوند]] شکیبایان را دوست دارد؛ و سخن آنان جز این نبود که گفتند [[پروردگار]]ا [[گناهان]] ما و زیاده روی ما در کارمان را بر ما ببخش و گامهای ما را استوار دار و ما را بر گروه [[کافران ]]یاری ده»  
 
<ref>
 
<ref>
 
[http://lib.eshia.ir/17001/1/68/146                  آل عمران/سوره۳، آیه۱۴۶.]  
 
[http://lib.eshia.ir/17001/1/68/146                  آل عمران/سوره۳، آیه۱۴۶.]  
سطر ۷۳: سطر ۷۳:
 
==در خواست استغفار فرزندان یعقوب==
 
==در خواست استغفار فرزندان یعقوب==
  
استغفار به درگاه خدا برای آمرزش گناهان، درخواست فرزندان یعقوب از حضرت یعقوب ود:
+
[[استغفار]] به درگاه [[خدا]] برای آمرزش [[گناهان]]، درخواست [[فرزندان]] [[یعقوب]] از [[حضرت یعقوب]] ود:
قالوا یـابانا استغفر لنا ذنوبنآ انا کنا خـطـین. «گفتند‌ای پدر برای گناهان ما آمرزش خواه که ما خطاکار بودیم»  
+
قالوا یـابانا استغفر لنا ذنوبنآ انا کنا خـطـین. «گفتند‌ای پدر برای [[گناهان]] ما آمرزش خواه که ما خطاکار بودیم»  
 
<ref>
 
<ref>
 
[http://lib.eshia.ir/17001/1/247/97                  یوسف/سوره۱۲، آیه۹۷.]
 
[http://lib.eshia.ir/17001/1/247/97                  یوسف/سوره۱۲، آیه۹۷.]
 
</ref>
 
</ref>
گویندگان این کلام فرزندان یعقوبند، بدلیل اینکه گفتند: (ای پدر ما)، و مقصودشان از گناهان، همان اعمالی است که با یوسف و برادرش انجام دادند، یوسف هم قبلا برایشان طلب مغفرت کرده بود.  
+
گویندگان این کلام [[فرزندان]] [[یعقوب]]ند، بدلیل اینکه گفتند: (ای پدر ما)، و مقصودشان از [[گناهان]]، همان اعمالی است که با [[یوسف]] و برادرش انجام دادند، [[یوسف]] هم قبلا برایشان طلب [[مغفرت]] کرده بود.  
 
قال سوف استغفر لکم ربی انه هو الغفور الرحیم
 
قال سوف استغفر لکم ربی انه هو الغفور الرحیم
یعقوب علیه‌السّلام در این جمله فرمود: بزودی برایتان استغفار می‌کنم، و علت اینکه استغفار برای فرزندان را تأخیر انداخت شاید این باشد که تا نعمت خدا با دیدار یوسف تکمیل گشته دلش به تمام معنا خوشحال گردد، و قهرا تمامی آثار شوم فراق از دلش زایل شود، آنگاه استغفار کند، و در بعضی اخبار هم آمده که تأخیر انداخت تا وقتی که در آن وقت دعا مستجاب می‌شود.  
+
[[یعقوب علیه‌السّلام]] در این جمله فرمود: بزودی برایتان [[استغفار]] می‌کنم، و علت اینکه [[استغفار]] برای [[فرزندان]] را تأخیر انداخت شاید این باشد که تا [[نعمت]] [[خدا]] با دیدار [[یوسف]] تکمیل گشته دلش به تمام معنا خوشحال گردد، و قهرا تمامی آثار شوم فراق از دلش زایل شود، آنگاه [[استغفار]] کند، و در بعضی اخبار هم آمده که تأخیر انداخت تا وقتی که در آن وقت [[دعا]] [[مستجاب ]]می‌شود.  
 
<ref>
 
<ref>
 
[http://lib.eshia.ir/50081/11/336/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86                          ترجمه تفسیر المیزان، محمد حسین طباطبائی، ج۱۱، ص ۳۳۶.]  
 
[http://lib.eshia.ir/50081/11/336/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86                          ترجمه تفسیر المیزان، محمد حسین طباطبائی، ج۱۱، ص ۳۳۶.]  
سطر ۸۶: سطر ۸۶:
 
==استغفار همسر عزیز مصر==
 
==استغفار همسر عزیز مصر==
  
عزیز مصر ، خواستار استغفار همسرش از گناه خود شد:
+
[[عزیز مصر]] ، خواستار [[استغفار]] همسرش از [[گناه]] خود شد:
یوسف اعرض عن هـذا واستغفری لذنبک... «ای یوسف از این (پیشامد) روی بگردان و تو (ای زن) برای گناه خود آمرزش بخواه که تو از خطاکاران بوده‌ای»  
+
یوسف اعرض عن هـذا واستغفری لذنبک... «ای یوسف از این (پیشامد) روی بگردان و تو (ای زن) برای [[گناه]] خود آمرزش بخواه که تو از خطاکاران بوده‌ای»  
 
<ref>
 
<ref>
 
[http://lib.eshia.ir/17001/1/238/29                  یوسف/سوره۱۲، آیه۲۹.]
 
[http://lib.eshia.ir/17001/1/238/29                  یوسف/سوره۱۲، آیه۲۹.]
 
</ref>
 
</ref>
 
=== دیدگاه تفسیر المیزان===  
 
=== دیدگاه تفسیر المیزان===  
اینکه به همسرش گفت : (و استغفری لذنبک انک کنت من الخاطئین) گناه را برای او اثبات نموده و دستور داد که از خدای خود به خاطر این گناه طلب مغفرت کند، چون او با این عمل از اهل خطا شد، و به همین جهت فرمود از (خاطئین و نفرمود از (خاطئات).  
+
اینکه به همسرش گفت : (و استغفری لذنبک انک کنت من الخاطئین) [[گناه]] را برای او اثبات نموده و دستور داد که از خدای خود به خاطر این [[گناه]] طلب [[مغفرت]] کند، چون او با این عمل از اهل خطا شد، و به همین جهت فرمود از (خاطئین و نفرمود از (خاطئات).  
 
و بطوری که از سیاق برمی آید اینها همه کلام عزیز است، نه کلام شاهد، چون کار شاهد حکم کردن و داوری نمودن نیست بلکه کار عزیز است.  
 
و بطوری که از سیاق برمی آید اینها همه کلام عزیز است، نه کلام شاهد، چون کار شاهد حکم کردن و داوری نمودن نیست بلکه کار عزیز است.  
و این اشتباه است که بعضی گفته‌اند: این کلام، کلام شاهد اوست نه عزیز، و معنای (و استغفری لذنبک) این است که به شوهرت التماس کن که تو را به خاطر این گناهت عذاب ندهد.  
+
و این اشتباه است که بعضی گفته‌اند: این کلام، کلام شاهد اوست نه عزیز، و معنای (و استغفری لذنبک) این است که به شوهرت التماس کن که تو را به خاطر این [[گناه]]ت عذاب ندهد.  
و همچنین قول آنهایی که گفته‌اند: معنایش این است که برای گناهت از خدا استغفار کن و به سویش توبه ببر، زیرا گناه از تو بوده نه از یوسف ، چون مردم آن روز در عین اینکه بت می‌پرستیدند خدا را هم می‌پرستیدند.  
+
و همچنین قول آنهایی که گفته‌اند: معنایش این است که برای[[ گناه]]ت از [[خدا]] [[استغفار]] کن و به سویش [[توبه]] ببر، زیرا [[گناه]] از تو بوده نه از [[یوسف ]]، چون [[مردم]] آن روز در عین اینکه [[بت ]]می‌پرستیدند [[خدا]] را هم می‌پرستیدند.  
 
<ref>
 
<ref>
 
[http://lib.eshia.ir/50081/11/195/%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%D8%B4                    ترجمه تفسیر المیزان، محمد حسین طباطبائی، ج۱۱، ص۱۹۵.]
 
[http://lib.eshia.ir/50081/11/195/%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%D8%B4                    ترجمه تفسیر المیزان، محمد حسین طباطبائی، ج۱۱، ص۱۹۵.]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۲ مهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۰۸:۰۹

استغفار (طلب آمرزش)، از ریشه غفران در اصل به معنای پوشیدن چیزی می‌آید که انسان را از آلودگی نگه دارد؛ بنابراین، استغفار، درخواست مصونیت از عذاب با گفتار و رفتار است. [۱]

استغفار از گناه

در سوره های مختلفی از قرآن کریم به لزوم آمرزش خواهی، از گناهان و خطاهای انسان اشاره شده است: واذ قلنا... وادخلوا الباب سجدا وقولوا حطة نغفر لکم خطـیـکم... «و (نیز به یادآرید) هنگامی را که گفتیم بدین شهر درآیید و از (نعمتهای) آن هر گونه خواستید فراوان بخورید و سجده کنان از در (بزرگ) درآیید و بگویید (خداوندا) گناهان ما را بریز تا خطاهای شما را ببخشاییم و (پاداش) نیکوکاران را خواهیم افزود» [۲] [۳]

دیدگاه تفسیر نمونه

خداوند به بنی اساییل فذمود: از نعمتهای آن بطور فراوان هر چه می‌خواهید بخورید (فکلوا منها حیث شئتم رغدا). و از در (بیت المقدس) با خضوع و تواضع وارد شوید (و ادخلوا الباب سجدا). و بگوئید: خداوندا گناهان ما را بریز (و قولوا حطة). تا خطاهای شما را ببخشیم و به نیکوکاران پاداش بیشتری خواهیم داد (نغفر لکم خطایاکم و سنزید المحسنین). باید توجه داشت که حطه از نظر لغت به معنی ریزش و پائین آوردن است، و در اینجا معنی آن این است که : خدایا از تو تقاضای ریزش گناهان خود را داریم. خداوند به آنها دستور داد که برای توبه از گناهانشان این جمله را از صمیم قلب بر زبان جاری سازند، و به آنها وعده داد که در صورت عمل به این دستور از خطاهای آنها صرفنظر خواهد شد، و شاید به همین مناسبت یکی از درهای بیت المقدس را باب الحطه نامگذاری کرده‌اند، چنانکه ابو حیان اندلسی می‌گوید که منظور از باب در آیه فوق یکی از بابهای بیت المقدس است که معروف به باب حطه است. در پایان اضافه می‌کند برای افراد پاک و نیکوکار علاوه بر مغفرت و بخشش گناهان، اجر دیگری نیز اضافه خواهیم داد (و سنزید المحسنین). [۴] واذ قیل لهم... وقولوا حطة وادخلوا الباب سجدا نغفر لکم خطیــتکم... «و (یاد کن) هنگامی را که بدیشان گفته شد در این شهر سکونت گزینید و از آن هر جا که خواستید بخورید و بگویید (خداوندا) گناهان ما را فرو ریز و سجده کنان از دروازه (شهر) درآیید تا گناهان شما را بر شما ببخشاییم (و) به زودی بر (اجر) نیکوکاران بیفزاییم» [۵] فاصبر ان وعد الله حق واستغفر لذنبک... «پس صبر کن که وعده خدا حق است و برای گناه ت آمرزش بخواه و به سپاس پروردگارت شامگاهان و بامدادان ستایشگر باش» [۶] فاعلم انه لا الـه الا الله واستغفر لذنبک... «پس بدان که هیچ معبودی جز خدا نیست و برای گناه خویش آمرزش جوی و برای مردان و زنان با ایمان (طلب مغفرت کن) و خداست که فرجام و مآل (هر یک از) شما را می‌داند» [۷]

استغفار بندگان تقواپیشه

نمونه استغفار بندگان تقوا پیشه خدا از گناهانشان در سوره آل عمران بیان شده است: للذین اتقوا... والله بصیر بالعباد• الذین یقولون ربنا اننا ءامنا فاغفر لنا ذنوبنا... «بگو آیا شما را به بهتر از اینها خبر دهم برای کسانی که تقوا پیشه کرده‌اند نزد پروردگارشان باغهایی است که از زیر (درختان) آنها نهرها روان است در آن جاودانه بمانند و همسرانی پاکیزه و (نیز) خشنودی خدا (را دارند) و خداوند به (امور) بندگان (خود) بیناست؛ همان کسانی که می‌گویند پروردگارا ما ایمان آوردیم پس گناهان ما را بر ما ببخش و ما را از عذاب آتش نگاه دار» [۸] [۹]

استغفار از گناه ویژه بندگان صادق

در آیه ۱۰۹ سوره مومنون از اختصاص استغفار ازگناه به بندگان صادقخدا صحبت شده است: انه کان فریق من عبادی یقولون ربنا ءامنا فاغفر لنا وارحمنا وانت خیر الرحمین. «در حقیقت دسته‌ای از بندگان من بودند که می‌گفتند پروردگارا ایمان آوردیم بر ما ببخشای و به ما رحم کن (که) تو بهترین مهربانی» [۱۰]

آمرزش طلبی خردمندان مؤمن

آمرزش طلبی خردمندان مؤمن، از گناهان خویش: ... لاولی الالبـب• ربنآ اننا سمعنا منادیا ینادی للایمـن ان ءامنوا بربکم فـامنا ربنا فاغفر لنا ذنوبنا وکفر عنا سیـاتنا وتوفنا مع الابرار. «مسلما در آفرینش آسمانها و زمین و در پی یکدیگر آمدن شب و روز برای خردمندان نشانه‌هایی (قانع کننده) است؛ پروردگارا ما شنیدیم که دعوتگری به ایمان فرا می‌خواند که به پروردگار خود ایمان آورید پس ایمان آوردیم پروردگارا گناهان ما را بیامرز و بدیهای ما را بزدای و ما را در زمره نیکان بمیران» [۱۱] [۱۲]

استغفار خداپرستان مجاهد

نمونه ای از استغفار خداپرستان مجاهد و همراه پیامبران، از گناهان خود در سوره آل عمران است : و کاین من نبی قـتل معه ربیون کثیر... • و ما کان قولهم الا ان قالوا ربنا اغفر لنا ذنوبنا... «و چه بسیار پیامبرانی که همراه او توده‌های انبوه کارزار کردند و در برابر آنچه در راه خدا بدیشان رسید سستی نورزیدند و ناتوان نشدند و تسلیم (دشمن) نگردیدند و خداوند شکیبایان را دوست دارد؛ و سخن آنان جز این نبود که گفتند پروردگارا گناهان ما و زیاده روی ما در کارمان را بر ما ببخش و گامهای ما را استوار دار و ما را بر گروه کافران یاری ده» [۱۳] [۱۴]

در خواست استغفار فرزندان یعقوب

استغفار به درگاه خدا برای آمرزش گناهان، درخواست فرزندان یعقوب از حضرت یعقوب ود: قالوا یـابانا استغفر لنا ذنوبنآ انا کنا خـطـین. «گفتند‌ای پدر برای گناهان ما آمرزش خواه که ما خطاکار بودیم» [۱۵] گویندگان این کلام فرزندان یعقوبند، بدلیل اینکه گفتند: (ای پدر ما)، و مقصودشان از گناهان، همان اعمالی است که با یوسف و برادرش انجام دادند، یوسف هم قبلا برایشان طلب مغفرت کرده بود. قال سوف استغفر لکم ربی انه هو الغفور الرحیم یعقوب علیه‌السّلام در این جمله فرمود: بزودی برایتان استغفار می‌کنم، و علت اینکه استغفار برای فرزندان را تأخیر انداخت شاید این باشد که تا نعمت خدا با دیدار یوسف تکمیل گشته دلش به تمام معنا خوشحال گردد، و قهرا تمامی آثار شوم فراق از دلش زایل شود، آنگاه استغفار کند، و در بعضی اخبار هم آمده که تأخیر انداخت تا وقتی که در آن وقت دعا مستجاب می‌شود. [۱۶]

استغفار همسر عزیز مصر

عزیز مصر ، خواستار استغفار همسرش از گناه خود شد: یوسف اعرض عن هـذا واستغفری لذنبک... «ای یوسف از این (پیشامد) روی بگردان و تو (ای زن) برای گناه خود آمرزش بخواه که تو از خطاکاران بوده‌ای» [۱۷]

دیدگاه تفسیر المیزان

اینکه به همسرش گفت : (و استغفری لذنبک انک کنت من الخاطئین) گناه را برای او اثبات نموده و دستور داد که از خدای خود به خاطر این گناه طلب مغفرت کند، چون او با این عمل از اهل خطا شد، و به همین جهت فرمود از (خاطئین و نفرمود از (خاطئات). و بطوری که از سیاق برمی آید اینها همه کلام عزیز است، نه کلام شاهد، چون کار شاهد حکم کردن و داوری نمودن نیست بلکه کار عزیز است. و این اشتباه است که بعضی گفته‌اند: این کلام، کلام شاهد اوست نه عزیز، و معنای (و استغفری لذنبک) این است که به شوهرت التماس کن که تو را به خاطر این گناهت عذاب ندهد. و همچنین قول آنهایی که گفته‌اند: معنایش این است که برایگناهت از خدا استغفار کن و به سویش توبه ببر، زیرا گناه از تو بوده نه از یوسف ، چون مردم آن روز در عین اینکه بت می‌پرستیدند خدا را هم می‌پرستیدند. [۱۸]

منبع

فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «استغفار از گناه».

پانویس