استفتائات وقف (77-78)

استفتائات 62

سؤال: در شهرستاني که داراي حدود هشتاد روستا مي باشد کليه زمينهاي اين مناطق اعم از مزروعي و مسکوني توسط شخصي که از نزديکان رضا شاه بوده تصاحب شده و بعداً هم وقف گرديده آيا اينگونه وقف که ايشان صاحب اصلي نبوده صحيح است يا خير؟ جواب: وقف بايد از طرف مالک يا کسي که مالک باو اختبار داده باشد واقع شود، و با فرض شک محمول بر صحت است و خصوصيات موضوع بايد در محاکم شرعيه رسيدگي شود. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي

استفتائات 63

سؤال: در روستائي از زمان قديم تکيه اي وجود داشته که اهالي بعلت منحصر بفرد بودن آن موقوفات حسيني را به آن اختصاص ميداده اند حاليه با عنايت به افزايش جمعيت تکيه فوق الاشاره گنجايش کافي نداشته و مردم در سرما و گرما در خارج از آن جهت مراسم عزاداري و غيره بسر مي برند لذا اهالي با همياري و همدلي اقدام به احداث حسينيه جديدي بنام مبارک قائم آل محمد (ص) نموده اند. خواهشمند است نظر مبارک مقام معظم رهبريت و مرجعيت را در خصوص سئوالات ذيل اعلام تا ملاک عمل واقع گردد. 1) آيا ميتوان از وسائل تکيه مذکور اعم از فرش و ظروف و غيره در حسينيه جديد استفاده نمود يا خير؟ لازم به توضيح است مقدار زيادي از وسايل ذکر شده مازاد و بلااستفاده مي باشد و تأمين وسايل براي حسينيه جديد با توجه باينکه اکثر اهالي از قشر مستضعف و محروم جامعه مي باشند معذوراتي را بدنبال دارد. 2) با عنايت به اينکه تکيه مذکور ظرفيت و گنجايش کل جمعيت روستا را ندارد و از طرفي جمعيت روستا آنقدر زياد نيست که بتوان بطور همزمان از هر دو مکان استفاده نمود در خصوص نحوه استفاده از آن چگونه بايد عمل نمود. جواب: وسائل حسينيه قديمي تا قابل استفاده در آن حسينيه مي باشد بايد در همان محل از آن استفاده شود مگر احراز شود که وقف آن بنحو عام بوده يا اهدائي و در اختيار متصديان باشد که در اينصورت مانع ندارد. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي

استفتائات 65

سؤال: طبق وصيتنامه اي قطعه زميني وقف گرديد تا براي تأمين مخارج مراسم احياء و افطار و سحر و عزاداري مولاي متقيان (ع) در شب بيست و سوم ماه مبارک رمضان در منزل واقف صرف گردد، توليت زمين مذکور در حال حيات واقف در اختيار وي، و سپس طبق سفارش واقفدر وقفنامه به يکي از فرزندان ذکورش واگذار شد تا پس از وي به اولاد او بطناً بعد از بطن واگذار گردد. توليت بعد زمين مذکور را به يکي از فرزندانش واگذار نمود، و هر ساله هدف واقف و مراسم در شب مذکور انجام مي گرفت. ايشان طبق وصيتنامه اي توليت زمين وقفي مذکور را به فرزند ارشد ذکورش سپرده است. اينک بعد از درگذشت اين متولي ساير فرزندان او (اعم از اناث و ذکور) مدعي توليت زمين مذکور و خواستار تقسيم آن در ميان ساير فرزندان هستند، با توجه به سابقه مذکور و عدم ادعاي ساير نوه هاي واقف از ناحيه فرزندان ديگرش، آيا توليت زمين مذکور به همه ي نوه هاي واقف بطناً بعد بطن واگذار مي گردد؟ البته اين امر مستلزم قطعه بندي و تقسيم زمين مذکور بوده، موجب عدم تأمين اهداف وقف خواهد شد. از طرفي ديگر به نظر مي رسد به خاطر قرينه هاي موجود مبني بر واگذاري توليت ها به فرزندان ذکور ارشد، ديگر فرزندان واقف و نوه هاي وي تا بحال ادعايي نداشته اند. آيا وصي مرحوم و متولي فعلي زمين مذکور، مي تواند طبق وصيت پدرش توليت آن را به فرزندان ارشد ذکورش واگذار کند تا به همين صورت بطناً بعد بطن وصيت شود يا نه؟ جواب: بسمه تعالي در فرض مرقوم متولي حق جعل توليت ندارد مگر آن که در ضمن وقف چنين اختياري باو داده شده باشد و توليت با کساني است که در وقف بيان شده است. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي

استفتائات 68

سؤال: شخصي زمين شخصي خود را جهت ساخت حسينيه وقف نموده و در آن حسينيه نماز نيز برگزار مي شود شخص واقف در وصيتنامه خود قيد کرده که او را در حسينيه مذکور دفن نمايند حال با توجه به کراهت خواندن نماز روي قبر و غيره آيا عمل به وصيت فوق الذکر واجب است يا خير. جواب: بسمه تعالي اگر واقف در وقف زمين براي حسينيه مکان قبر براي خود استثناء کرده باشد عمل به وصيت وي در اين باره واجب است. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي

استفتائات 69

سؤال: اطراف زمين مزروعي اراضي متعلق به موقوفه، که قبلاً مزروعي بوده ساختمان شده جهت منزل مسکوني يا بعداً مي شود و از کشت و زرع افتاده است ولي زمين موقوفه کنار آن ساختمان منزل که با مساحت کم نمي شود براي موقوفه خانه سازي کرد و نه قابل کشت زيرا که همسايه ساختمان مانع محصور شدن است بنابراين زمين موقوفه بلااستفاده است و رها شده است حضرتعالي اجازه مي فرمائيد که اينگونه زمين موقوفه را با زمين ديگري با در نظر گرفتن صلاح وقف معاوضه کرد و در صورتيکه معاوضه آن را اجازه نمي فرمائيد آيا اجازه مي فرمائيد که اينگونه اراضي موقوفات براي مدت مديدي مثلاً نود و نه ساله اجاره داده شود، بهر حال استدعا مي شود جواب آنرا مرقوم فرمايند. جواب: بسمه تعالي با امکان استفاده از وقف ولو با اجازه دادن آن تبديل آن جايز نيست و در فرض سؤال بايد زير نظر متولي شرعي و در جهت وقف از وقف استفاده شود. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي

استفتائات 70

سؤال: محل يخچال قديمي که منافع اجاري آن وقف روضه خواني و اطعام و خرج ازدواج اشخاص بي بضاعت مي باشد مدتي است از حيز انتفاع افتاده آيا مي توان محل مذکور را جهت ساختمان حسينيه به اجاره تويل المدت در اختيار کسي قرار داد و در اجاره نامه موضوع وقف را قيد کرد. جواب: بسمه تعالي در فرض مذکور با رعايت مصلحت وقف و زير نظر متولي شرعي مانع ندارد و بايد مال الاجاره کماکان طبق وقف مصرف شود. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي

استفتائات 71

سؤال: فردي بعنوان صاحب ملک که داراي سند مالکيت است و مرحوم شده اين زمين را قصد داشته که جهت مسجد وقف نمايد، بازماندگان مرحوم نيز زمين را که آن مرحوم قصد داشته مسجد کند جهت مسجد واگذار نموده اند، ولي عده اي مي گويند که شنيده ايم زمين فوق وقف است و سندي که دال بر وقفيت باشد در دست نيست، عده اي اظهار مي دارند کاروانسرا بوده است، عده اي اظهار مي دارند که زمين و گل انداز بوده است. خواهشمند است نظر خود را در مورد اينکه آيا مي توان اين زمين را جهت مسجد اختصاص داد يا نه بيان فرمائيد. جواب: بسمه تعالي اگر وقف بودن آن معلوم نيست و بين مردم هم شايع بوقف بودن نيست محکوم به ملکيت براي ذي اليد بوده و واگذاري براي مسجد صحيح است. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي

استفتائات 72

سؤال: در روستاي ما چند مسجد و حسينيه و يک تکيه بنام هيئت است که در ايام و ليالي عزا در آن عزاداري مي کنيم و اطعام مي کنيم همان طور که عرف زمان ما شده که در همه شهرها و قصبات در مساجد و تکايا مجالس ترحيم برگزار ميکنند ما هم در مساجد مجالس ترحيم و در هيئت اطعام برگزار مي کنيم بعضي از مجالس ازدواج هم در هيئت طعامي پخت مي کنيم و در همان ظروف وقفي و در همان بنا به جمعيت ميخورانيم آيا استفاده از بنا و فرش و ظروف وقفي که خود همين مردم پول جمع آوري کرده اند و ساخته اند و خريده اند جايز است يا خير؟ توضيح اينکه بناي هيئت و ظروف و فرش وقف سيد الشهداء (ع) است. جواب: بسمه تعالي براي هر چه ساختمان و ظروف تهيه و اختصاص داده شده بايد همان استفاده شود و تغيير ندهند. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي

استفتائات 73

سؤال: زميني جهت احداث مسجد وقف شده و شخصي با قولنامه عادي رايج در روستا با مشخصاتي که فتوکپي آن پيوست مي باشد فروخته است نظر شرع و قانون نظام مقدس اسلام خريد و فروش اين زمين وقف شده چه حکمي دارد در زمين مورد بحث به قصد وقف ابدي خريداري شده و بعداً با قيمت بيشتري بفروش رفته است. جواب: بسمه تعالي اگر زمين پس از خريداري وقف شده و تحويل متولي شرعي يا جهت وقف داده شده باشد وقف تمام است و قابل خريد و فروش نيست و اگر وقف تمام نيست ولو از جهت اينکه قبض معتبر در وقف حاصل نشده باشد فروش آن بلامانع است. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي

استفتائات 74

سؤال: حسينيه شهداء اجناس اسقاطي و از کار افتاده دارد خواهشمند است دستور فرمائيد از طرف دفتر محترم نمايندگي فروش اجناس فوق را به شوراي اسلامي و هيئت امناي حسينيه فوق الذکر واگذار کرده تا اجناس اسقاطي فروخته شود و به جاي آن اجناس مورد نياز و قابل استفاده خريداري و جايگزين گردد، خداوند به مقام معظم رهبري طول عمر با برکت عنايت فرمايد. جواب: بسمه تعالي اگر به هيچ وجهي اجناس مذکور در خود آن حسينيه قابل استفاده نيست، و حسينيه هاي ديگر هم با مراعات الاقرب فالاقرب نياز ندارد در اين صورت متولي شرعي حسينيه با در نظر گرفتن مصلحت وقف ميتواند بفروشد و بمصرف حسينيه برساند. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي

استفتائات 75

سؤال: معروض بر اينکه اينجانبان از اهالي قريه همجوار مسجد جامع بوديم.لکن مهاجرت نموده و بمنظور توسعه مسجد زمين مسکوني خود را وقف مسجد نموده ايم، آيا مي شود ديگران به آن زمينها دخل و تصرف کنند يا خير؟ جواب: بسمه تعالي به همان نحويکه زمين وقف شده است بايد عمل شود و اختيار دخل و تصرف در زمين موقوفه با متولي شرعي موقوفه است که بايد با مراعات مصلحت وقف و در جهت وقف مورد استفاده قرار گيرد. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي

استفتائات 76

سؤال: منطقه ما يک منطقه کشاورزي مي باشد که در گذشته اين مناطق بصورت موقوفه اعلام شد و الان متوليان امر اصرار بر دريافت موقوفت دارند و از آنجا که اهالي در يک تحير زايدالوصفي قرار دارند از طرفي نه رضايت به تصرف در مال سيد الشهداء (ع) دارند و از آن طرف هم مي دانيم که سيد الشهداء (ع) رضايت به دريافت مال ديگران را ندارند زيرا موضوعي که در اين مورد مطرح است اين است که اولاً در مالکيت مالکين آن زمان حرف است و مورد اشکال، و بر فرض صحت مالکيت آنها اين مسئله مطرح مي شود که در زمان واقفين مقدار زمين زير کشت بسيار محدود بوده بعنوان مثال در يک سطح زير کشت اغلب از 20 هکتار تجاوز نمي کرده لکن بعدها بر اثر زحمات و تلاشهاي خود کشاورزان سطح زير کشت به مقدار 150، 200 و حتي بيشتر هم رسيدهاست لذا تقاضا داريم اولاً مشخص بفرمائيد که مقدار مازادي که بدست خود کشاورزان آباد شده و جزو موقوفات محسوب مي گردد يا خير تا اهال منطقه را از اين مشکل شرعي نجات دهيد. جواب: بسمه تعالي اصل وقف واقف نسبت به آنچه که در ظاهر مالک آن بوده است محکوم به صحت و نفوذ است مگر آنکه خلاف آن به طريق شرعي ثابت شود ولي اراضي که در گذشته و در زمان انشاء وقف بصورت جنگل يا بيشه و نيزار يا مرداب يا مرتع طبيعي از اراضي موات اصلي و جزو انفال و اموال عمومي بوده است و حريم خاص ملک شخصي يا موقوفه نبوده است وقفيت نسبت به آن تّسري و شمول ندارد، بلکه اينگونه اراضي ملک اختصاصي کساني است که آنرا قصد تملک براي خودشان احياء کردند و يا از احياء کننده ي آن به آنان به ارث يا بيع منتقل گرديد. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي

استفتائات 77

سؤال: در ادوار مختلف موقوفاتي با توجه به شرايط زمان و مکان توسط مؤمنين انشاء و بمرحله اجرا در آمده است لکن در حال حاضر کاربرد برخي از آنها با شرايط و اوضاع و احوال اجتماعي، اقتصادي جامعه هماهنگي نداشته و بعضاً متداول نمي باشد: آيا مي توان با توجه به شرائط روز و در جهت مصالح دولت و امت اسلامي و با ملحوظ نگهداشتن نيت اصلي واقف و در جهت هماهنگي با ساير برنامه هاي مدون و جاري دولت در کاربرد نظرات واقف تغييراتي بعمل آورد؟ جواب: بسمه تعالي الوقوف علي حسب ما يوقفها اهلها. عوائد وقف بايد زير نظر متولي شرعي و با نبود متولي خاص زير نظر حاکم شرعي در جهت وقف صرف شود و زمان و مکان و مصالح دولت و ملت در آن اثر ندارد و نبايد تغيير داده شود. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي

استفتائات 78

سؤال: 1) آيا ميتوان در نحوه پياده کردن و شيوه کاربرد نظرات واقف تغييراتي بعمل آورد؟ 2) استحضار دارند که موقوفات بسياري در سطح کشور وجود دارد و يا شناسائي نشده و يا به مرور زمان از بين رفته است که هر دو گروه موقوفات مزبور در صورت شناسائي و احياء درآمدهاي فوق العاده اي براي ميهن اسلامي ايجاد خواهند نمود و منبع جديد درآمدي براي کشور فراهم مي شود، در اينصورت آيا مي توان با تغييرات جزئي در نحوه استفاده از درآمد موقوفات موجود براي شناسائي موقوفات مزبور (ناشناخته) اقدامي بعمل آورد؟ 3) در جهت توسعه سنت حسنه وقف لازم است مبالغي صرف هزينه هاي پرسنلي و اداري کارکنان شود که طبعاً در هيچ يک از وقفنامه ها باين موارد اشاره نشده است، آيا ميتوان با تغييراتي در نحوه کاربرد درآمدهاي حاصل از موقوفات بويژه موقوفات متصرفي که اوقاف متولي آن است مبالغي صرف هزينه هاي مزبور نمود يا خير؟ جواب: بسمه تعالي حکم در اين سه مورد سئوال هم از مسئله قبل معلوم شد و تغيير وقف جايز نيست و اگر مخارجي دارد که عمل بوقف موقوف بر آن است و همچنين حق متولي در تحرير الوسيله حضرت امام قدس سره الشريف بيان فرموده اند عمل بآن مجزي است انشاء الله تعالي علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي

استفتائات 79

سؤال: در جنب مسجد جامع کاروانسرا و قبرستاني در زمان سابق بوده است که شخصي آن قبرستان را اجاره طويل المدت نموده است و مغازه هايي ساخته و به افراد اجاره داده است و بعد از پيروزي انقلاب اسلامي ايران اداره اوقاف تعدادي از مغازه ها را در تصرف خود درآورده است و با ساکنين تجديد اجاره نمود. و بدليل عدم تشخيص توليت مدتي امام جماعت مدعي توليت بوده است و در آن وقفنامه تصريح شده به توليت آن و راجع به توليت امام مسجد در آن وقفنامه ذکري نشده است و اکنون امام مسجد مدعي است که بايد اجاره به امام مسجد داده شود با اينکه در وقفنامه تصريح و تنصيص به توليت آن شده فعلاً سئوال اين است که صاحبان مغازه ها که افراد متدين و صالحي هستند آيا مي توانند اجاره را به امام مسجد بدهند و يا شرعاً بايد اجاره را به متولي منصوص بدهند و بر فرض عدم جواز پرداخت آن به امام جماعت مسجد آيا نسبت به مال الاجاره سالهاي گذشته چه بايد کرد آيا صاحبان مغازه ها برائت ذمّه پيدا کرده اند و يا مديون هستند يا آن کس که اجاره گرفته مديون است بايد استرداد شود و به متولي اصلي آن پرداخت شود آنچه رأي مبارک است مرقوم فرمائيد چون خيلي مورد احتياج مي باشد، در ضمن توضيحاً آيا ميشود اجاره را به اداره اوقاف پرداخت نمود و اگر آن اداره از ساکنين مغازه ها اجاره دريافت کرد مستأجر بري ذمّه مي شوند يا خير؟ جواب: بسمه تعالي اصل وقفيت و توليت خاص موقوفه اگر محرز باشد بايد تصرفات در موقوفه با اجاره متولي شرعي باشد و وجه اجاره نيز به او پرداخت شود و نسبت به تصرفات گذشته هم وجه اجاره را بايد به او بپردازند، و جهت تحقق در اين باره خوب است به علماء محترم شهر و مسئولين ذيربط مراجعه نمائيد. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي

استفتائات 80

سؤال: توليت يعني چه و متولي چه وظايفي و چه اختياراتي نسبت به موقوفه دارد؟ جواب: بسمه تعالي کسي که شرعاً متصدي اداره وقف و امور مربوطه به آن است متولي وقف است و بايد مراعات مصلحت وقف و جهت وقف امور موقوفه را اداره کند. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي

استفتائات 81

سؤال: آيا توليت حقير که واقف آن را بمن داده و بنده قبول کرده ام و فتوکپي آن سند ضميمه است کسي مي‌تواند آنرا باطل اعلام کند؟ جواب: بسمه تعالي بعد از اينکه شخص شرعاً متولي شد کسي نمي تواند توليت او را باطل کند بلي در صورت خيانت حاکم شرع ميتواند او را عزل نمايد. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي

استفتائات 82

سؤال: آيا حقير شرعاً ميتوانم اعتراض از توليت موجود نمايم يا خير، با توجه به اينکه واقف از دنيا رفته و چنين شرطي هم ابتداء عقد اين سند ذکر نشده است. جواب: بسمه تعالي متولي شرعي نميتواند خود را از توليت برکنار کند. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي

استفتائات 83

سؤال: زميني است موقوفه روشنائي مسجد که در اثر احداث خيابان قسمت اعظم آن در مسير خيابان قرار گرفته است حال اگر توسط متولي يا مستأجر روي باقيمانده موقوفه احداث ساختمان بصورت تجاري يا مسکوني شود آيا ساختمان احداث شده وقف محسوب مي شود يا فقط زمين وقف مي باشد. جواب: بسمه تعالي هر گونه تصرف در موقوفه بايد زير نظر متولي شرعي وقف و صلاح وقف باشد و ساختمان احداثي ملک احداث کننده است، ولي اجاره زمين را بايد به متولي شرعي موقوفه بپردازد. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي

استفتائات 84

سؤال: واقفي قطعه زميني را جهت احداث گورستان وقف کرده و عده اي اقدام به تصرف اين قطعه زمين نموده و آن را به زمين فوتبال تبديل نموده اند از آن مرجع معظم تقاضا داريم حکم شرعي مسئله را بيان فرمايند. جواب: بسمه تعالي اگر زمين ملک شرعي واقف بوده و آن را وقف قبرستان کرده و تحويل متولي براي دفن اموات داده حکم وقف بر آن مترتب مي ميشود و تبديل آن و تغيير آن بزمين ورزش جايز نيست. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي