اسلام: تفاوت بین نسخهها
سطر ۴: | سطر ۴: | ||
از این عنوان در بیشتر بابهای فقهی مانند [[طهارت]]، [[صلات]]، [[زکات]]، [[صوم]]، [[حج]]، [[جهاد]]، [[تجارت]]، [[وصیّت]]، [[نکاح]]، [[نذر]]، [[کفّارات]]، [[صید]] و [[ذباحه]]، [[شفعه]]، [[احیاء موات]]، [[لقطه]]، [[حدود]] و [[قصاص]] سخن رفته است. | از این عنوان در بیشتر بابهای فقهی مانند [[طهارت]]، [[صلات]]، [[زکات]]، [[صوم]]، [[حج]]، [[جهاد]]، [[تجارت]]، [[وصیّت]]، [[نکاح]]، [[نذر]]، [[کفّارات]]، [[صید]] و [[ذباحه]]، [[شفعه]]، [[احیاء موات]]، [[لقطه]]، [[حدود]] و [[قصاص]] سخن رفته است. | ||
واژۀ اسلام افزون بر معنای یاد شده بر خود آیین و شریعت آسمانی آن حضرت نیز اطلاق شده است. | واژۀ اسلام افزون بر معنای یاد شده بر خود آیین و شریعت آسمانی آن حضرت نیز اطلاق شده است. | ||
− | |||
==معنای لغوی== | ==معنای لغوی== | ||
− | |||
[[اسلام]] درلغت به معنای [[انقیاد]] و تسليم شدن است شخص فرمانبردار و مطیع رادر لغت [[مسلم]] يا [[مسلمان]] می گويند. | [[اسلام]] درلغت به معنای [[انقیاد]] و تسليم شدن است شخص فرمانبردار و مطیع رادر لغت [[مسلم]] يا [[مسلمان]] می گويند. | ||
− | |||
==معنای اصلاحی== | ==معنای اصلاحی== | ||
− | |||
دراصطلاح عبارت است از گفتن [[شهادتین]] بازبان است «لا اله الا الله محمد رسول الله» که اولين مرتبه [[اسلام]] است که [[شیعه]] و [[سنی]] در آن اتفاق دارند. | دراصطلاح عبارت است از گفتن [[شهادتین]] بازبان است «لا اله الا الله محمد رسول الله» که اولين مرتبه [[اسلام]] است که [[شیعه]] و [[سنی]] در آن اتفاق دارند. | ||
− | |||
==تفاوت اسلام و ایمان== | ==تفاوت اسلام و ایمان== | ||
− | + | تفاوت [[اسلام]]] به مفهوم نخست با [[ایمان]]، در آن است که [[اسلام]]، گرویدن به آیین [[حضرت محمد]] صلّی اللّه علیه و آله در زبان است، لیکن [[ایمان]] گرویدن به آن در زبان همراه با[[اعتقاد قلبی]] و عمل به [[احکام]] و دستورهای آن میباشد. البته برای [[ایمان]] دو معنای دیگر نیز ذکر شده است؛ یکی عام که هممعنای با اسلام است و دیگری خاص که عبارت است از اعتقاد داشتن و پذیرش [[ولایت]] و [[امامت]] دوازده امام معصوم علیهمالسّلام. | |
− | تفاوت [[اسلام]]] به مفهوم نخست با [[ایمان]]، در آن است که [[اسلام]]، گرویدن به آیین [[حضرت محمد]] صلّی اللّه علیه و آله در زبان است، لیکن [[ایمان]] گرویدن به آن در زبان همراه با[[اعتقاد قلبی]] و عمل به [[احکام]] و دستورهای آن میباشد. البته برای [[ایمان]] دو معنای دیگر نیز ذکر شده است؛ یکی عام که هممعنای با اسلام است و دیگری خاص که عبارت است از اعتقاد داشتن و پذیرش [[ولایت]] و [[امامت]] دوازده امام معصوم علیهمالسّلام. [ | + | <ref> |
− | + | [http://lib.eshia.ir/10088/6/59/%D9%81%D8%AA%D8%AD%D8%B5%D9%84 جواهر الکلام، ج۶، ص۵۹.] | |
+ | </ref> | ||
+ | <ref> | ||
+ | [http://lib.eshia.ir/10088/33/197/%D9%83%D9%8A%D9%81 جواهر الکلام، ج۳۳، ص۱۹۷.] | ||
+ | </ref> | ||
===دیدگاه اهل حدیث، شافعیان، معتزله و خوارج=== | ===دیدگاه اهل حدیث، شافعیان، معتزله و خوارج=== | ||
ازنظر اهل حدیث،[[شافعیان]]، [[معتزله]] و [[خوارج]] [[ایمان]] و[[اسلام]] مترادف هستند. ايشان میگويند: | ازنظر اهل حدیث،[[شافعیان]]، [[معتزله]] و [[خوارج]] [[ایمان]] و[[اسلام]] مترادف هستند. ايشان میگويند: | ||
در [[قرآن کریم]] [[ايمان]] و[[اسلام]] بر يکديگراطلاق شده اند . | در [[قرآن کریم]] [[ايمان]] و[[اسلام]] بر يکديگراطلاق شده اند . | ||
− | |||
===دیدگاه محققان اهل سنت=== | ===دیدگاه محققان اهل سنت=== | ||
− | اما به عقيده محققين اهل سنت بين اين دو فرق وجود دارد چرا که حقيقت [[ایمان]] تصدیق قلبی است وحقيقت [[اسلام]] تسليم و[[انقياد ظاهری]] همراه با تسليم باطنی است بنابر [[حکمت]] هايی گاه يکی بجای ديگریبه کار برده میشود. | + | اما به عقيده محققين اهل سنت بين اين دو فرق وجود دارد چرا که حقيقت [[ایمان]] تصدیق قلبی است وحقيقت [[اسلام]] تسليم و[[انقياد ظاهری]] همراه با تسليم باطنی است بنابر [[حکمت]] هايی گاه يکی بجای ديگریبه کار برده میشود. |
− | + | <ref> | |
+ | عقايد تطبيقی، ص۲۶۲. | ||
+ | </ref> | ||
==نسبت بين اسلام وايمان== | ==نسبت بين اسلام وايمان== | ||
− | |||
در نصوص ،استعمال آنها بر سه قسم وارد شده است: | در نصوص ،استعمال آنها بر سه قسم وارد شده است: | ||
۱. ترادف ۲. تباین ۳. تداخل. | ۱. ترادف ۲. تباین ۳. تداخل. | ||
− | |||
===ترادف و مثال بر آن=== | ===ترادف و مثال بر آن=== | ||
− | مثال [[ترادف]] «فاخرَجنا مَن کانَ فِيها مِنَ المَومِنينَ فمَا وَجَدنا فِيها غَيرَ بَيتٍ مِنَ المُسلِمِين» [ | + | مثال [[ترادف]] «فاخرَجنا مَن کانَ فِيها مِنَ المَومِنينَ فمَا وَجَدنا فِيها غَيرَ بَيتٍ مِنَ المُسلِمِين» |
− | درجای ديگر خداوند میفرمايد: «قال يا قوْمِ اِن كُنتمْ آمَنتمْ بِاللهِ فَعلَيهِ توَکلوا اِنْ کنتمْ مُسْلِمِين» [ | + | <ref> |
+ | [http://lib.eshia.ir/17001/1/522/36 ذاریات/سوره۵۱،آیه۳۶.] | ||
+ | </ref> | ||
+ | درجای ديگر خداوند میفرمايد: «قال يا قوْمِ اِن كُنتمْ آمَنتمْ بِاللهِ فَعلَيهِ توَکلوا اِنْ کنتمْ مُسْلِمِين» | ||
+ | <ref> | ||
+ | [http://lib.eshia.ir/17001/1/218/84 یونس/سوره۱۰،آیه۸۴.] | ||
+ | </ref> | ||
دراين دو آيه [[ايمان]] بر[[اسلام]] اطلاق شده است معلوم می شود که [[ايمان]] و[[اسلام]] دو لفظ دارای يک معنی هستند. | دراين دو آيه [[ايمان]] بر[[اسلام]] اطلاق شده است معلوم می شود که [[ايمان]] و[[اسلام]] دو لفظ دارای يک معنی هستند. | ||
− | همچنين در حدیث پيامبر(ص) میفرمايد «بنی الاسلام علی خمس، شهادة ان لا اله الا الله الخ» سپس در حدیث وفد القیس همين پنج رکن را در تفسير [[ايمان]] بيان میکند از اين دو حديث هم معلوم میشود که [[ايمان]] و [[اسلام]] مترادف المعنی هستند (يعنی دو لفظ دارای يک معنی). | + | همچنين در حدیث پيامبر(ص) میفرمايد «بنی الاسلام علی خمس، شهادة ان لا اله الا الله الخ» سپس در حدیث وفد القیس همين پنج رکن را در تفسير [[ايمان]] بيان میکند از اين دو حديث هم معلوم میشود که [[ايمان]] و [[اسلام]] مترادف المعنی هستند (يعنی دو لفظ دارای يک معنی). |
− | + | <ref> | |
+ | کشف الباری شرح صحيح البخاری ج۱، ص۶۰۶.</ref> | ||
==تباين و مثال بر آن== | ==تباين و مثال بر آن== | ||
− | + | «قالت الاعراب امنا قل لم تومنوا ولکن قولوا اسلمنا» | |
− | «قالت الاعراب امنا قل لم تومنوا ولکن قولوا اسلمنا» [ | + | <ref> |
− | + | [http://lib.eshia.ir/17001/1/517/14 حجرات/سوره۵۰،آیه۱۴.] | |
+ | </ref> | ||
==تداخل و مثال بر آن== | ==تداخل و مثال بر آن== | ||
− | |||
چنانچه در حدیث است که از [[پیامبر]](ص) پرسیدند که «ای العمل افضل؟ قال الایمان بالله ورسوله» در این حدیث پیامبر(ص) اعمال ظاهری را که متعلق به اسلام است ایمان مسمَّی کرد. | چنانچه در حدیث است که از [[پیامبر]](ص) پرسیدند که «ای العمل افضل؟ قال الایمان بالله ورسوله» در این حدیث پیامبر(ص) اعمال ظاهری را که متعلق به اسلام است ایمان مسمَّی کرد. | ||
معلوم میشود که اسلام در ایمان داخل است هم چنین روایت عمرو بن عبسر است که از [[پیامبر]](ص) سوال کردند «فاَیُّ الاسلام افضل؟ قال الایمان» | معلوم میشود که اسلام در ایمان داخل است هم چنین روایت عمرو بن عبسر است که از [[پیامبر]](ص) سوال کردند «فاَیُّ الاسلام افضل؟ قال الایمان» | ||
− | + | <ref> | |
− | + | صحیح مسلم ج۱ مقدمه کتاب الایمان، ص۱۰۲ | |
+ | </ref> | ||
در این حدیث هم پیامبر، اسلام را در ایمان داخل کرده است. | در این حدیث هم پیامبر، اسلام را در ایمان داخل کرده است. | ||
− | خلاصه اینکه ایمان واسلام حقیقت شرعی جداگانهای دارند چنانچه حقیقت جداگانه لغوی دارند چونکه ایمان نام اعتقاد مخصوص است واسلام نام انجام دادن اعمال شرعی ظاهراً است لیکن هر دو با هم تعلق تکمیلی دارند چنانچه یک معتقد، مومن کامل نمیشود تا وقتی که اعمال ظاهری را انجام ندهد همینطور که یک مسلم، مطیع کامل نمیشود تا وقتی که با دل، یقین و تصدیق نکند اگر کلمه اسلام وایمان یکجا ودر مقام سوال وارد بشوند حقیقت آنها جدا و در مقام سوال نباشند پس در این صورت میشود که آنها رادر یک دیگر داخل کرد. [۹] | + | خلاصه اینکه ایمان واسلام حقیقت شرعی جداگانهای دارند چنانچه حقیقت جداگانه لغوی دارند چونکه ایمان نام اعتقاد مخصوص است واسلام نام انجام دادن اعمال شرعی ظاهراً است لیکن هر دو با هم تعلق تکمیلی دارند چنانچه یک معتقد، مومن کامل نمیشود تا وقتی که اعمال ظاهری را انجام ندهد همینطور که یک مسلم، مطیع کامل نمیشود تا وقتی که با دل، یقین و تصدیق نکند اگر کلمه اسلام وایمان یکجا ودر مقام سوال وارد بشوند حقیقت آنها جدا و در مقام سوال نباشند پس در این صورت میشود که آنها رادر یک دیگر داخل کرد. |
+ | <ref> | ||
+ | [۹] | ||
+ | </ref> | ||
حافظ ابن رجب حنبلی(رح) میفرماید وقتی که ایمان و اسلام جدا جدا بیان شوند در هر دو هیچ فرقی نیست وقتی که هر دو یکجا ذکر شوند پس در آنها فرق میشود. میفرماید «فالایمان | حافظ ابن رجب حنبلی(رح) میفرماید وقتی که ایمان و اسلام جدا جدا بیان شوند در هر دو هیچ فرقی نیست وقتی که هر دو یکجا ذکر شوند پس در آنها فرق میشود. میفرماید «فالایمان | ||
− | والاسلام کاِسم الفقیر والمسکین اذا اجتمعا افترقا واذاافترقا اجتمعا» یعنی این هردو لفظ مانند لفظ مسکین و فقیر هستند وقتی که این هردو لفظ یکجا باشند حقیقت آنها جدا و غیر یکدیگر میشوند وقتی که جدا جدا ذکر شوند در یکدیگر داخل میشوند. [۱۰] [۱۱] | + | والاسلام کاِسم الفقیر والمسکین اذا اجتمعا افترقا واذاافترقا اجتمعا» یعنی این هردو لفظ مانند لفظ مسکین و فقیر هستند وقتی که این هردو لفظ یکجا باشند حقیقت آنها جدا و غیر یکدیگر میشوند وقتی که جدا جدا ذکر شوند در یکدیگر داخل میشوند. |
− | + | <ref> | |
+ | [۱۰] | ||
+ | </ref> | ||
+ | <ref> | ||
+ | [۱۱] | ||
+ | </ref> | ||
==راه ثبوت اسلام فرد== | ==راه ثبوت اسلام فرد== | ||
− | |||
برای ثابت شدن اسلام فرد سه راه ذکر شده است: | برای ثابت شدن اسلام فرد سه راه ذکر شده است: | ||
− | |||
=== گفتار=== | === گفتار=== | ||
− | کسی که شهادتین (أشهد أن لا اله الا اللّه و أشهد أنّ محمّدا رسول اللّه) یا ترجمه آن دو را به هر لغتی بر زبان آورد، به اسلام او حکم میشود. [۱۲] | + | کسی که شهادتین (أشهد أن لا اله الا اللّه و أشهد أنّ محمّدا رسول اللّه) یا ترجمه آن دو را به هر لغتی بر زبان آورد، به اسلام او حکم میشود. |
− | در صورت لال بودن، اشارهای که بیانگر آن باشد، کفایت میکند. [۱۳] | + | <ref> |
− | + | [۱۲] | |
+ | </ref> | ||
+ | در صورت لال بودن، اشارهای که بیانگر آن باشد، کفایت میکند. | ||
+ | <ref> | ||
+ | [۱۳] | ||
+ | </ref> | ||
====اختصاص این حکم به کافر اصلی==== | ====اختصاص این حکم به کافر اصلی==== | ||
حکم یاد شده، اختصاص به کافر اصلی دارد، امّا کیفیّت تحقّق اسلام در مرتدّ به نوع ارتداد و منشأ آن بستگی دارد. | حکم یاد شده، اختصاص به کافر اصلی دارد، امّا کیفیّت تحقّق اسلام در مرتدّ به نوع ارتداد و منشأ آن بستگی دارد. | ||
− | |||
====ثبوت اسلام مرتد با گفتار==== | ====ثبوت اسلام مرتد با گفتار==== | ||
− | اگر منشأ ارتداد، انکار توحید و رسالت بوده، گفتن شهادتین کفایت میکند و چنانچه منشأ آن، انکار برخی ضروریات مانند وجوب نماز و حرمت زنا بوده است، علاوه بر شهادتین، اقرار به آنچه انکار کرده نیز لازم است؛ هر چند برخی، گفتن شهادتین را در این فرض لازم ندانستهاند. [۱۴] | + | اگر منشأ ارتداد، انکار توحید و رسالت بوده، گفتن شهادتین کفایت میکند و چنانچه منشأ آن، انکار برخی ضروریات مانند وجوب نماز و حرمت زنا بوده است، علاوه بر شهادتین، اقرار به آنچه انکار کرده نیز لازم است؛ هر چند برخی، گفتن شهادتین را در این فرض لازم ندانستهاند. |
− | + | <ref> | |
+ | [۱۴] | ||
+ | </ref> | ||
=== کردار=== | === کردار=== | ||
به جا آوردن اعمالی مانند نمازهای یومیه، روزۀ ماه رمضان و حج که ویژۀ مسلمانان است، بر مسلمانی انجام دهندۀ آنها دلالت میکند، البته به شرطی که پیشینۀ کفر نداشته باشد. | به جا آوردن اعمالی مانند نمازهای یومیه، روزۀ ماه رمضان و حج که ویژۀ مسلمانان است، بر مسلمانی انجام دهندۀ آنها دلالت میکند، البته به شرطی که پیشینۀ کفر نداشته باشد. | ||
− | در صورت داشتن پیشینه، در دلالت انجام اعمال یاد شده بر اسلام وی اختلاف است. قول به عدم دلالت، به مشهور نسبت داده شده است. [۱۵] [۱۶] | + | در صورت داشتن پیشینه، در دلالت انجام اعمال یاد شده بر اسلام وی اختلاف است. قول به عدم دلالت، به مشهور نسبت داده شده است. |
− | + | <ref> | |
+ | [۱۵] | ||
+ | </ref> | ||
+ | <ref> | ||
+ | [۱۶] | ||
+ | </ref> | ||
===تبعیّت=== | ===تبعیّت=== | ||
تبعیّت بر سه گونه است: | تبعیّت بر سه گونه است: | ||
− | |||
====تبعیت از پدر و مادر==== | ====تبعیت از پدر و مادر==== | ||
فرزند نابالغ، تابع پدر و مادر خویش است. | فرزند نابالغ، تابع پدر و مادر خویش است. | ||
− | بنابراین، اگر والدین یا یکی از آنان مسلمان باشند، فرزندان نابالغ ایشان نیز محکوم به اسلام هستند. [۱۷] [۱۸] | + | بنابراین، اگر والدین یا یکی از آنان مسلمان باشند، فرزندان نابالغ ایشان نیز محکوم به اسلام هستند. |
− | + | <ref> | |
+ | [۱۷] | ||
+ | </ref> | ||
+ | <ref> | ||
+ | [۱۸] | ||
+ | </ref> | ||
==== تبعیت از اسیر کننده==== | ==== تبعیت از اسیر کننده==== | ||
− | کودکی که جدای از پدر و مادر به اسیری مسلمانی در آمده است، در این که به تبع اسلام اسیر کنندهاش محکوم به اسلام است یا نه و یا تنها در طهارت بدن تابع او است، نه سایر احکام، اختلاف است. [۱۹] [۲۰] [۲۱] | + | کودکی که جدای از پدر و مادر به اسیری مسلمانی در آمده است، در این که به تبع اسلام اسیر کنندهاش محکوم به اسلام است یا نه و یا تنها در طهارت بدن تابع او است، نه سایر احکام، اختلاف است. |
− | + | <ref> | |
+ | [۱۹] | ||
+ | </ref> | ||
+ | <ref> | ||
+ | [۲۰] | ||
+ | </ref> | ||
+ | <ref> | ||
+ | [۲۱] | ||
+ | </ref> | ||
====تبعیت از دار الاسلام==== | ====تبعیت از دار الاسلام==== | ||
− | کودکی که در سرزمین اسلامی یا سرزمین کفر که مسلمانان نیز در آنجا زندگی میکنند، پیدا شده است، به اسلام او حکم میشود. [۲۲] | + | کودکی که در سرزمین اسلامی یا سرزمین کفر که مسلمانان نیز در آنجا زندگی میکنند، پیدا شده است، به اسلام او حکم میشود. |
− | + | <ref> | |
+ | [۲۲] | ||
+ | </ref> | ||
==اسلام مراهق== | ==اسلام مراهق== | ||
− | + | در تحقّق اسلام نوجوان ممیّز نزدیک به بلوغ از کفّار با اقرار به شهادتین، اختلاف است. | |
− | در تحقّق اسلام نوجوان ممیّز نزدیک به بلوغ از کفّار با اقرار به شهادتین، اختلاف است. [۲۳] [۲۴] | + | <ref> |
− | + | [۲۳] | |
+ | </ref> | ||
+ | <ref> | ||
+ | [۲۴] | ||
+ | </ref> | ||
==اسلام مکره== | ==اسلام مکره== | ||
− | + | فردی که با اکراه به اسلام گرویده است، اگر از اهل کتاب نباشد، از او پذیرفته میشود، امّا اکراه اهل کتاب به اسلام صحیح نیست. | |
− | فردی که با اکراه به اسلام گرویده است، اگر از اهل کتاب نباشد، از او پذیرفته میشود، امّا اکراه اهل کتاب به اسلام صحیح نیست. [۲۵] [۲۶] | + | <ref> |
− | + | [۲۵] | |
+ | </ref> | ||
+ | <ref> | ||
+ | [۲۶] | ||
+ | </ref> | ||
==آثار اسلام== | ==آثار اسلام== | ||
− | |||
در شریعت مقدّس بر پذیرش اسلام آثاری بار شده است که مهمترین آنها عبارتند از: | در شریعت مقدّس بر پذیرش اسلام آثاری بار شده است که مهمترین آنها عبارتند از: | ||
− | |||
===سقوط حقوق الهی=== | ===سقوط حقوق الهی=== | ||
ساقط شدن حقوق الهی- اعم از حقوق مالی مانند زکات، خمس و کفّارات؛ و حقوق غیر مالی مانند نماز، روزه و حج- که قبل از اسلام از کافر فوت شده است. | ساقط شدن حقوق الهی- اعم از حقوق مالی مانند زکات، خمس و کفّارات؛ و حقوق غیر مالی مانند نماز، روزه و حج- که قبل از اسلام از کافر فوت شده است. | ||
− | البته حقالناس مانند بدهی ساقط نمیگردد و باید ادا شود | + | البته حقالناس مانند بدهی ساقط نمیگردد و باید ادا شود |
− | |||
===پاکی بدن=== | ===پاکی بدن=== | ||
پاک گردیدن بدن و رطوبتهای آن. | پاک گردیدن بدن و رطوبتهای آن. | ||
− | |||
=== محترم بودن خون، مال و فرزندان نابالغ وی=== | === محترم بودن خون، مال و فرزندان نابالغ وی=== | ||
بنابراین، کشتن او و گرفتن مال وی به زور و نیز تعرّض به فرزندان کوچک او از قبیل به اسیری گرفتن، جایز نیست. | بنابراین، کشتن او و گرفتن مال وی به زور و نیز تعرّض به فرزندان کوچک او از قبیل به اسیری گرفتن، جایز نیست. | ||
− | البته داراییهای غیر منقول کافری که در دارالکفر به اسلام گرویده است- مانند زمین و باغ و بوستان- در صورت فتح آنها به دست مسلمانان، غنیمت آنان است. [۲۷] | + | البته داراییهای غیر منقول کافری که در دارالکفر به اسلام گرویده است- مانند زمین و باغ و بوستان- در صورت فتح آنها به دست مسلمانان، غنیمت آنان است. |
− | + | <ref> | |
+ | [۲۷] | ||
+ | </ref> | ||
===جریان احکام بر فرزندان نابالغش=== | ===جریان احکام بر فرزندان نابالغش=== | ||
جریان احکام اسلام نسبت به فرزندان نابالغ او از جهت تبعیّت. | جریان احکام اسلام نسبت به فرزندان نابالغ او از جهت تبعیّت. | ||
− | |||
===محدود شدن همسران=== | ===محدود شدن همسران=== | ||
− | کافری که بیش از چهار زن دارد، پس از پذیرش اسلام افزون بر چهار زن را باید رها کند. | + | کافری که بیش از چهار زن دارد، پس از پذیرش اسلام افزون بر چهار زن را باید رها کند. |
− | + | <ref> | |
+ | 28 | ||
+ | </ref> | ||
===وجوب ختنه=== | ===وجوب ختنه=== | ||
− | بر کافر مسلمان شده، ختنه واجب است؛ هر چند کهنسال باشد. [۲۹] | + | بر کافر مسلمان شده، ختنه واجب است؛ هر چند کهنسال باشد. |
− | + | <ref> | |
+ | [۲۹] | ||
+ | </ref> | ||
==شرطیّت اسلام در تکلیف== | ==شرطیّت اسلام در تکلیف== | ||
− | + | در این که توجّه تکلیف به انسان مشروط به مسلمان بودن او است یا خیر و به تعبیر دیگر، در این که اسلام شرط تکلیف است تا کافر مکلّف به فروع نباشد، یا تنها صحّت انجام تکلیف، مشروط به اسلام است، نه اصل تکلیف، اختلاف میباشد. نظر مشهور، قول دوم است. | |
− | در این که توجّه تکلیف به انسان مشروط به مسلمان بودن او است یا خیر و به تعبیر دیگر، در این که اسلام شرط تکلیف است تا کافر مکلّف به فروع نباشد، یا تنها صحّت انجام تکلیف، مشروط به اسلام است، نه اصل تکلیف، اختلاف میباشد. نظر مشهور، قول دوم است. [۳۰] [۳۱] | + | <ref> |
− | + | [۳۰] | |
+ | </ref> | ||
+ | <ref> | ||
+ | [۳۱] | ||
+ | </ref> | ||
==شرطیّت اسلام در صحّت عمل عبادی== | ==شرطیّت اسلام در صحّت عمل عبادی== | ||
− | + | صحّت امور بسیاری در فقه مشروط به اسلام است از جمله عبادات (اعمالی که صحّت آنها منوط به قصد قربت است) مانند نماز، روزه و حج که از کافر صحیح نیست. | |
− | صحّت امور بسیاری در فقه مشروط به اسلام است از جمله عبادات (اعمالی که صحّت آنها منوط به قصد قربت است) مانند نماز، روزه و حج که از کافر صحیح نیست. [۳۲] [۳۳] | + | <ref> |
− | + | [۳۲] | |
+ | </ref> | ||
+ | <ref> | ||
+ | [۳۳] | ||
+ | </ref> | ||
===شرط صحت نیابت در عبادات=== | ===شرط صحت نیابت در عبادات=== | ||
− | صحّت نیابت در عبادات نیز مشروط به اسلام است. بنابراین، نیابت کافر از مسلمان و عکس آن، صحیح نیست. [۳۴] [۳۵] | + | صحّت نیابت در عبادات نیز مشروط به اسلام است. بنابراین، نیابت کافر از مسلمان و عکس آن، صحیح نیست. |
− | + | <ref> | |
+ | [۳۴] | ||
+ | </ref> | ||
+ | <ref> | ||
+ | [۳۵] | ||
+ | </ref> | ||
==شرطیّت اسلام در سایر امور== | ==شرطیّت اسلام در سایر امور== | ||
− | |||
اسلام در برخی امور دیگر شرط است که به آنها اشاره میشود. | اسلام در برخی امور دیگر شرط است که به آنها اشاره میشود. | ||
− | |||
=== تجارت=== | === تجارت=== | ||
− | در کسی که میخواهد مالک بردۀ مسلمان شود خواه با خریدن یا غیر آن، اسلام شرط است. [۳۶] | + | در کسی که میخواهد مالک بردۀ مسلمان شود خواه با خریدن یا غیر آن، اسلام شرط است. |
− | + | <ref> | |
+ | [۳۶] | ||
+ | </ref> | ||
=== نکاح=== | === نکاح=== | ||
− | کفو بودن زن و مرد در دین، از شرایط صحّت نکاح است. بنابراین، ازدواج مسلمان با کافر غیر کتابی و نیز زن مسلمان | + | کفو بودن زن و مرد در دین، از شرایط صحّت نکاح است. بنابراین، ازدواج مسلمان با کافر غیر کتابی و نیز زن مسلمان ح تی با کافر کتابی صحیح نیست. |
− | در صحّت ازدواج مرد مسلمان با زن کتابی اختلاف است، مشهور میان متأخران حرمت ازدواج دائم با آنان است. [۳۸] | + | <ref> |
− | + | [۳۷] | |
+ | </ref> | ||
+ | در صحّت ازدواج مرد مسلمان با زن کتابی اختلاف است، مشهور میان متأخران حرمت ازدواج دائم با آنان است. | ||
+ | <ref> | ||
+ | [۳۸] | ||
+ | </ref> | ||
===ولایت=== | ===ولایت=== | ||
− | کافر بر مسلمان ولایت ندارد. بنابراین، اگر مولّی علیه مسلمان باشد، ولیّ او نیز باید مسلمان باشد. [۳۹] | + | کافر بر مسلمان ولایت ندارد. بنابراین، اگر مولّی علیه مسلمان باشد، ولیّ او نیز باید مسلمان باشد. |
− | در وصیّ شخص مسلمان، اسلام شرط است. [۴۰] | + | <ref> |
+ | [۳۹] | ||
+ | </ref> | ||
+ | در وصیّ شخص مسلمان، اسلام شرط است. | ||
+ | <ref> | ||
+ | [۴۰] | ||
+ | </ref> | ||
کافر بر مسلمان حق شفعه پیدا نمیکند. | کافر بر مسلمان حق شفعه پیدا نمیکند. | ||
− | |||
===احیاء موات=== | ===احیاء موات=== | ||
− | در این که صحّت تملّک زمین موات احیا شده، مشروط به اسلام احیا کننده میباشد، اختلاف است. [۴۱] | + | در این که صحّت تملّک زمین موات احیا شده، مشروط به اسلام احیا کننده میباشد، اختلاف است. |
− | + | <ref> | |
+ | [۴۱] | ||
+ | </ref> | ||
===لقطه=== | ===لقطه=== | ||
− | جریان حکم التقاط بر یابندۀ لقیط (کودک گم شده) مسلمان یا کسی که در حکم مسلمان است، مشروط به اسلام یابنده است. [۴۲] | + | جریان حکم التقاط بر یابندۀ لقیط (کودک گم شده) مسلمان یا کسی که در حکم مسلمان است، مشروط به اسلام یابنده است. |
− | + | <ref> | |
+ | [۴۲] | ||
+ | </ref> | ||
===عتق=== | ===عتق=== | ||
− | اسلام، در بردهای که به عنوان کفّاره آزاد میشود، شرط است. [۴۳] | + | اسلام، در بردهای که به عنوان کفّاره آزاد میشود، شرط است. |
− | + | <ref> | |
+ | [۴۳] | ||
+ | </ref> | ||
=== مستحق کفّاره=== | === مستحق کفّاره=== | ||
− | فقیری که کفّاره به او داده میشود باید مسلمان باشد. [۴۴] | + | فقیری که کفّاره به او داده میشود باید مسلمان باشد. |
− | + | <ref> | |
+ | [۴۴] | ||
+ | </ref> | ||
===تذکیه=== | ===تذکیه=== | ||
− | از شرایط صحّت ذبح، نحر و شکار، مسلمان بودن ذابح، نحر کننده و شکارچی است. [۴۵] [۴۶] | + | از شرایط صحّت ذبح، نحر و شکار، مسلمان بودن ذابح، نحر کننده و شکارچی است. |
− | + | <ref> | |
+ | [۴۵] | ||
+ | </ref> | ||
+ | <ref> | ||
+ | [۴۶] | ||
+ | </ref> | ||
=== نذر=== | === نذر=== | ||
− | به قول مشهور، در صحّت نذر، اسلام نذر کننده شرط است. [۴۷] | + | به قول مشهور، در صحّت نذر، اسلام نذر کننده شرط است. |
− | + | <ref> | |
+ | [۴۷] | ||
+ | </ref> | ||
=== قذف=== | === قذف=== | ||
− | کسی که به زنا یا لواط متهم شده است، با مراجعه به حاکم میتواند برای قذف کننده درخواست اجرای حدّ قذف (هشتاد تازیانه) کند، به شرط آن که قذف شونده مسلمان باشد. [۴۸] | + | کسی که به زنا یا لواط متهم شده است، با مراجعه به حاکم میتواند برای قذف کننده درخواست اجرای حدّ قذف (هشتاد تازیانه) کند، به شرط آن که قذف شونده مسلمان باشد. |
− | + | <ref> | |
+ | [۴۸] | ||
+ | </ref> | ||
=== قصاص=== | === قصاص=== | ||
− | از شرایط قصاص، همکیش بودن فرد کشته شده و قصاص شونده است. بنابراین، مسلمان در برابر کافر قصاص نمیشود. و تنها دیۀ او در صورت ذمّی بودن باید پرداخت شود. [۴۹] | + | از شرایط قصاص، همکیش بودن فرد کشته شده و قصاص شونده است. بنابراین، مسلمان در برابر کافر قصاص نمیشود. و تنها دیۀ او در صورت ذمّی بودن باید پرداخت شود. |
− | + | <ref> | |
− | + | [۴۹] | |
− | + | </ref> | |
− | |||
==منبع== | ==منبع== | ||
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۱، ص۵۱۱-۵۱۴. | فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۱، ص۵۱۱-۵۱۴. |
نسخهٔ ۲۱ مهٔ ۲۰۱۵، ساعت ۱۷:۵۶
این صفحه در حال ویکی سازی است
اسلام، گرویدن به آیین آسمانی حضرت محمد صلّی اللّه علیه و آله را گویند که یکی از ادیان توحیدی و ابراهیمی است و از جامعیت خاصی نسبت به دیگر ادیان برخوردار است. از این عنوان در بیشتر بابهای فقهی مانند طهارت، صلات، زکات، صوم، حج، جهاد، تجارت، وصیّت، نکاح، نذر، کفّارات، صید و ذباحه، شفعه، احیاء موات، لقطه، حدود و قصاص سخن رفته است. واژۀ اسلام افزون بر معنای یاد شده بر خود آیین و شریعت آسمانی آن حضرت نیز اطلاق شده است.
محتویات
معنای لغوی
اسلام درلغت به معنای انقیاد و تسليم شدن است شخص فرمانبردار و مطیع رادر لغت مسلم يا مسلمان می گويند.
معنای اصلاحی
دراصطلاح عبارت است از گفتن شهادتین بازبان است «لا اله الا الله محمد رسول الله» که اولين مرتبه اسلام است که شیعه و سنی در آن اتفاق دارند.
تفاوت اسلام و ایمان
تفاوت اسلام] به مفهوم نخست با ایمان، در آن است که اسلام، گرویدن به آیین حضرت محمد صلّی اللّه علیه و آله در زبان است، لیکن ایمان گرویدن به آن در زبان همراه بااعتقاد قلبی و عمل به احکام و دستورهای آن میباشد. البته برای ایمان دو معنای دیگر نیز ذکر شده است؛ یکی عام که هممعنای با اسلام است و دیگری خاص که عبارت است از اعتقاد داشتن و پذیرش ولایت و امامت دوازده امام معصوم علیهمالسّلام. [۱] [۲]
دیدگاه اهل حدیث، شافعیان، معتزله و خوارج
ازنظر اهل حدیث،شافعیان، معتزله و خوارج ایمان واسلام مترادف هستند. ايشان میگويند: در قرآن کریم ايمان واسلام بر يکديگراطلاق شده اند .
دیدگاه محققان اهل سنت
اما به عقيده محققين اهل سنت بين اين دو فرق وجود دارد چرا که حقيقت ایمان تصدیق قلبی است وحقيقت اسلام تسليم وانقياد ظاهری همراه با تسليم باطنی است بنابر حکمت هايی گاه يکی بجای ديگریبه کار برده میشود. [۳]
نسبت بين اسلام وايمان
در نصوص ،استعمال آنها بر سه قسم وارد شده است: ۱. ترادف ۲. تباین ۳. تداخل.
ترادف و مثال بر آن
مثال ترادف «فاخرَجنا مَن کانَ فِيها مِنَ المَومِنينَ فمَا وَجَدنا فِيها غَيرَ بَيتٍ مِنَ المُسلِمِين» [۴] درجای ديگر خداوند میفرمايد: «قال يا قوْمِ اِن كُنتمْ آمَنتمْ بِاللهِ فَعلَيهِ توَکلوا اِنْ کنتمْ مُسْلِمِين» [۵] دراين دو آيه ايمان براسلام اطلاق شده است معلوم می شود که ايمان واسلام دو لفظ دارای يک معنی هستند. همچنين در حدیث پيامبر(ص) میفرمايد «بنی الاسلام علی خمس، شهادة ان لا اله الا الله الخ» سپس در حدیث وفد القیس همين پنج رکن را در تفسير ايمان بيان میکند از اين دو حديث هم معلوم میشود که ايمان و اسلام مترادف المعنی هستند (يعنی دو لفظ دارای يک معنی). [۶]
تباين و مثال بر آن
«قالت الاعراب امنا قل لم تومنوا ولکن قولوا اسلمنا» [۷]
تداخل و مثال بر آن
چنانچه در حدیث است که از پیامبر(ص) پرسیدند که «ای العمل افضل؟ قال الایمان بالله ورسوله» در این حدیث پیامبر(ص) اعمال ظاهری را که متعلق به اسلام است ایمان مسمَّی کرد. معلوم میشود که اسلام در ایمان داخل است هم چنین روایت عمرو بن عبسر است که از پیامبر(ص) سوال کردند «فاَیُّ الاسلام افضل؟ قال الایمان» [۸] در این حدیث هم پیامبر، اسلام را در ایمان داخل کرده است. خلاصه اینکه ایمان واسلام حقیقت شرعی جداگانهای دارند چنانچه حقیقت جداگانه لغوی دارند چونکه ایمان نام اعتقاد مخصوص است واسلام نام انجام دادن اعمال شرعی ظاهراً است لیکن هر دو با هم تعلق تکمیلی دارند چنانچه یک معتقد، مومن کامل نمیشود تا وقتی که اعمال ظاهری را انجام ندهد همینطور که یک مسلم، مطیع کامل نمیشود تا وقتی که با دل، یقین و تصدیق نکند اگر کلمه اسلام وایمان یکجا ودر مقام سوال وارد بشوند حقیقت آنها جدا و در مقام سوال نباشند پس در این صورت میشود که آنها رادر یک دیگر داخل کرد. [۹] حافظ ابن رجب حنبلی(رح) میفرماید وقتی که ایمان و اسلام جدا جدا بیان شوند در هر دو هیچ فرقی نیست وقتی که هر دو یکجا ذکر شوند پس در آنها فرق میشود. میفرماید «فالایمان والاسلام کاِسم الفقیر والمسکین اذا اجتمعا افترقا واذاافترقا اجتمعا» یعنی این هردو لفظ مانند لفظ مسکین و فقیر هستند وقتی که این هردو لفظ یکجا باشند حقیقت آنها جدا و غیر یکدیگر میشوند وقتی که جدا جدا ذکر شوند در یکدیگر داخل میشوند. [۱۰] [۱۱]
راه ثبوت اسلام فرد
برای ثابت شدن اسلام فرد سه راه ذکر شده است:
گفتار
کسی که شهادتین (أشهد أن لا اله الا اللّه و أشهد أنّ محمّدا رسول اللّه) یا ترجمه آن دو را به هر لغتی بر زبان آورد، به اسلام او حکم میشود. [۱۲] در صورت لال بودن، اشارهای که بیانگر آن باشد، کفایت میکند. [۱۳]
اختصاص این حکم به کافر اصلی
حکم یاد شده، اختصاص به کافر اصلی دارد، امّا کیفیّت تحقّق اسلام در مرتدّ به نوع ارتداد و منشأ آن بستگی دارد.
ثبوت اسلام مرتد با گفتار
اگر منشأ ارتداد، انکار توحید و رسالت بوده، گفتن شهادتین کفایت میکند و چنانچه منشأ آن، انکار برخی ضروریات مانند وجوب نماز و حرمت زنا بوده است، علاوه بر شهادتین، اقرار به آنچه انکار کرده نیز لازم است؛ هر چند برخی، گفتن شهادتین را در این فرض لازم ندانستهاند. [۱۴]
کردار
به جا آوردن اعمالی مانند نمازهای یومیه، روزۀ ماه رمضان و حج که ویژۀ مسلمانان است، بر مسلمانی انجام دهندۀ آنها دلالت میکند، البته به شرطی که پیشینۀ کفر نداشته باشد. در صورت داشتن پیشینه، در دلالت انجام اعمال یاد شده بر اسلام وی اختلاف است. قول به عدم دلالت، به مشهور نسبت داده شده است. [۱۵] [۱۶]
تبعیّت
تبعیّت بر سه گونه است:
تبعیت از پدر و مادر
فرزند نابالغ، تابع پدر و مادر خویش است. بنابراین، اگر والدین یا یکی از آنان مسلمان باشند، فرزندان نابالغ ایشان نیز محکوم به اسلام هستند. [۱۷] [۱۸]
تبعیت از اسیر کننده
کودکی که جدای از پدر و مادر به اسیری مسلمانی در آمده است، در این که به تبع اسلام اسیر کنندهاش محکوم به اسلام است یا نه و یا تنها در طهارت بدن تابع او است، نه سایر احکام، اختلاف است. [۱۹] [۲۰] [۲۱]
تبعیت از دار الاسلام
کودکی که در سرزمین اسلامی یا سرزمین کفر که مسلمانان نیز در آنجا زندگی میکنند، پیدا شده است، به اسلام او حکم میشود. [۲۲]
اسلام مراهق
در تحقّق اسلام نوجوان ممیّز نزدیک به بلوغ از کفّار با اقرار به شهادتین، اختلاف است. [۲۳] [۲۴]
اسلام مکره
فردی که با اکراه به اسلام گرویده است، اگر از اهل کتاب نباشد، از او پذیرفته میشود، امّا اکراه اهل کتاب به اسلام صحیح نیست. [۲۵] [۲۶]
آثار اسلام
در شریعت مقدّس بر پذیرش اسلام آثاری بار شده است که مهمترین آنها عبارتند از:
سقوط حقوق الهی
ساقط شدن حقوق الهی- اعم از حقوق مالی مانند زکات، خمس و کفّارات؛ و حقوق غیر مالی مانند نماز، روزه و حج- که قبل از اسلام از کافر فوت شده است. البته حقالناس مانند بدهی ساقط نمیگردد و باید ادا شود
پاکی بدن
پاک گردیدن بدن و رطوبتهای آن.
محترم بودن خون، مال و فرزندان نابالغ وی
بنابراین، کشتن او و گرفتن مال وی به زور و نیز تعرّض به فرزندان کوچک او از قبیل به اسیری گرفتن، جایز نیست. البته داراییهای غیر منقول کافری که در دارالکفر به اسلام گرویده است- مانند زمین و باغ و بوستان- در صورت فتح آنها به دست مسلمانان، غنیمت آنان است. [۲۷]
جریان احکام بر فرزندان نابالغش
جریان احکام اسلام نسبت به فرزندان نابالغ او از جهت تبعیّت.
محدود شدن همسران
کافری که بیش از چهار زن دارد، پس از پذیرش اسلام افزون بر چهار زن را باید رها کند. [۲۸]
وجوب ختنه
بر کافر مسلمان شده، ختنه واجب است؛ هر چند کهنسال باشد. [۲۹]
شرطیّت اسلام در تکلیف
در این که توجّه تکلیف به انسان مشروط به مسلمان بودن او است یا خیر و به تعبیر دیگر، در این که اسلام شرط تکلیف است تا کافر مکلّف به فروع نباشد، یا تنها صحّت انجام تکلیف، مشروط به اسلام است، نه اصل تکلیف، اختلاف میباشد. نظر مشهور، قول دوم است. [۳۰] [۳۱]
شرطیّت اسلام در صحّت عمل عبادی
صحّت امور بسیاری در فقه مشروط به اسلام است از جمله عبادات (اعمالی که صحّت آنها منوط به قصد قربت است) مانند نماز، روزه و حج که از کافر صحیح نیست. [۳۲] [۳۳]
شرط صحت نیابت در عبادات
صحّت نیابت در عبادات نیز مشروط به اسلام است. بنابراین، نیابت کافر از مسلمان و عکس آن، صحیح نیست. [۳۴] [۳۵]
شرطیّت اسلام در سایر امور
اسلام در برخی امور دیگر شرط است که به آنها اشاره میشود.
تجارت
در کسی که میخواهد مالک بردۀ مسلمان شود خواه با خریدن یا غیر آن، اسلام شرط است. [۳۶]
نکاح
کفو بودن زن و مرد در دین، از شرایط صحّت نکاح است. بنابراین، ازدواج مسلمان با کافر غیر کتابی و نیز زن مسلمان ح تی با کافر کتابی صحیح نیست. [۳۷] در صحّت ازدواج مرد مسلمان با زن کتابی اختلاف است، مشهور میان متأخران حرمت ازدواج دائم با آنان است. [۳۸]
ولایت
کافر بر مسلمان ولایت ندارد. بنابراین، اگر مولّی علیه مسلمان باشد، ولیّ او نیز باید مسلمان باشد. [۳۹] در وصیّ شخص مسلمان، اسلام شرط است. [۴۰] کافر بر مسلمان حق شفعه پیدا نمیکند.
احیاء موات
در این که صحّت تملّک زمین موات احیا شده، مشروط به اسلام احیا کننده میباشد، اختلاف است. [۴۱]
لقطه
جریان حکم التقاط بر یابندۀ لقیط (کودک گم شده) مسلمان یا کسی که در حکم مسلمان است، مشروط به اسلام یابنده است. [۴۲]
عتق
اسلام، در بردهای که به عنوان کفّاره آزاد میشود، شرط است. [۴۳]
مستحق کفّاره
فقیری که کفّاره به او داده میشود باید مسلمان باشد. [۴۴]
تذکیه
از شرایط صحّت ذبح، نحر و شکار، مسلمان بودن ذابح، نحر کننده و شکارچی است. [۴۵] [۴۶]
نذر
به قول مشهور، در صحّت نذر، اسلام نذر کننده شرط است. [۴۷]
قذف
کسی که به زنا یا لواط متهم شده است، با مراجعه به حاکم میتواند برای قذف کننده درخواست اجرای حدّ قذف (هشتاد تازیانه) کند، به شرط آن که قذف شونده مسلمان باشد. [۴۸]
قصاص
از شرایط قصاص، همکیش بودن فرد کشته شده و قصاص شونده است. بنابراین، مسلمان در برابر کافر قصاص نمیشود. و تنها دیۀ او در صورت ذمّی بودن باید پرداخت شود. [۴۹]
منبع
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۱، ص۵۱۱-۵۱۴. موسسه آموزشی پژوهشی مذاهب اسلامی
پانویس
- ↑ جواهر الکلام، ج۶، ص۵۹.
- ↑ جواهر الکلام، ج۳۳، ص۱۹۷.
- ↑ عقايد تطبيقی، ص۲۶۲.
- ↑ ذاریات/سوره۵۱،آیه۳۶.
- ↑ یونس/سوره۱۰،آیه۸۴.
- ↑ کشف الباری شرح صحيح البخاری ج۱، ص۶۰۶.
- ↑ حجرات/سوره۵۰،آیه۱۴.
- ↑ صحیح مسلم ج۱ مقدمه کتاب الایمان، ص۱۰۲
- ↑ [۹]
- ↑ [۱۰]
- ↑ [۱۱]
- ↑ [۱۲]
- ↑ [۱۳]
- ↑ [۱۴]
- ↑ [۱۵]
- ↑ [۱۶]
- ↑ [۱۷]
- ↑ [۱۸]
- ↑ [۱۹]
- ↑ [۲۰]
- ↑ [۲۱]
- ↑ [۲۲]
- ↑ [۲۳]
- ↑ [۲۴]
- ↑ [۲۵]
- ↑ [۲۶]
- ↑ [۲۷]
- ↑ 28
- ↑ [۲۹]
- ↑ [۳۰]
- ↑ [۳۱]
- ↑ [۳۲]
- ↑ [۳۳]
- ↑ [۳۴]
- ↑ [۳۵]
- ↑ [۳۶]
- ↑ [۳۷]
- ↑ [۳۸]
- ↑ [۳۹]
- ↑ [۴۰]
- ↑ [۴۱]
- ↑ [۴۲]
- ↑ [۴۳]
- ↑ [۴۴]
- ↑ [۴۵]
- ↑ [۴۶]
- ↑ [۴۷]
- ↑ [۴۸]
- ↑ [۴۹]