انفاق (قرآن)

انفاق به معنای بذل مال است و در اصطلاح قرآن اعم از مال و غیر مال و از واجب و غیر واجب است، خداوند در قرآن کریم انسانها را به بذل و بخشش و انفاق اموال و روزی ها و نعمتهای مورد علاقه وارزشمندشان امر فرموده است.

فهرست مندرجات ۱ - انفاق ۲ - آثار انفاق

      ۲.۱ - آثار اجتماعی انفاق
             ۲.۱.۱ - امنیت اجتماعی
             ۲.۱.۲ - رفع مشکلات اقتصادی
      ۲.۲ - آثار فردی انفاق
             ۲.۲.۱ - آرامش درونی
             ۲.۲.۲ - آسانی کار
             ۲.۲.۳ - آمرزش
             ۲.۲.۴ - از زمره صالحان
             ۲.۲.۵ - از زمره نیکوکاران
             ۲.۲.۶ - امداد خدا
             ۲.۲.۷ - برخورداری از سود
             ۲.۲.۸ - برکت
             ۲.۲.۹ - تزکیه
             ۲.۲.۱۰ - تجارت زوال ناپذیر
             ۲.۲.۱۱ - تشکر خدا
             ۲.۲.۱۲ - تقرب به خدا
             ۲.۲.۱۳ - تقوا
             ۲.۲.۱۴ - تکامل
             ۲.۲.۱۵ - توشه آخرت
             ۲.۲.۱۶ - جبران مال انفاق شده
             ۲.۲.۱۷ - جلب دعای محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم
             ۲.۲.۱۸ - رحمت خدا
             ۲.۲.۱۹ - رستگاری
             ۲.۲.۲۰ - صداقت
             ۲.۲.۲۱ - فرجام نیک
             ۲.۲.۲۲ - محبت خدا
             ۲.۲.۲۳ - مقام بر
             ۲.۲.۲۴ - مقام مخبتین
             ۲.۲.۲۵ - هدایت

۳ - عناوین مرتبط ۴ - پانویس ۵ - منبع

انفاق[ویرایش]

انفاق در لغت به معنای اخراج مال از ملک [۱] و در اصطلاح قرآن، اعم از مال و غیر مال و از واجب و غیر واجب است. [۲] در این مدخل، انفاق به معنای عام بررسی می‌شود و موارد خاص آن هر یک در جایگاه ویژه خود بحث می‌شود. در این مدخل از واژه‌های «اعطی» [۳] ، «انفاق»، « ایتاء حق»، «ایتاء مال» [۴] و «صدقات» [۵] استفاده شده است.

آثار انفاق[ویرایش]

← آثار اجتماعی انفاق

←← امنیت اجتماعی انفاق مال در جهت تقویت بنیه دفاعی، در پی دارنده امنیت اجتماعی برای جامعه مسلمانان خواهد بود: «وانفقوا فی سبیل الله ولاتلقوا بایدیکم الی التهلکة...» و در اره خدا انفاق کنید!و (با ترک انفاق)، خود را به دست خود، به هلاکت نیفکنید! (با توجه به این که این آیه به دنبال آیه‌های جهاد واقع شده یک احتمال این است که انفاق در این آیه، انفاق برای جهاد باشد، که ترک آن موجب قدرت دشمن و ضعف و نابودی مسلمانان می‌شود.) [۶] [۷] [۸] [۹] [۱۰] [۱۱] «واعدوا لهم ما استطعتم من قوة ومن رباط الخیل ترهبون به عدو الله وعدوکم وءاخرین من دونهم لاتعلمونهم الله یعلمهم وما تنفقوا من شیء فی سبیل الله یوف الیکم...» در برابر آنها (دشمنان) آنچه توانایی دارید از نیرو آماده سازید (و همچنین) اسبهای ورزیده (برای میدان نبرد) تا به وسیله آن دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید و (همچنین) گروه دیگری غیر از اینها را که شما نمی‌شناسید و خدا می‌شناسد و هر چه در راه خدا (و تقویت بنیه دفاعی اسلام ) انفاق کنید. به شما باز گردانده می‌شود ... . [۱۲] [۱۳] [۱۴] [۱۵] [۱۶] [۱۷]

←← رفع مشکلات اقتصادی قرآن مجید انفاق در راه خدا برای رفع مشکلات اقتصادی جامعه از سوی ثروتمندان لازم می‌داند: «ولایاتل اولوا الفضل منکم والسعة ان یؤتوا اولی القربی والمسـکین والمهـجرین فی سبیل الله...» آنها که دارای برتری (مالی) و وسعت زندگی هستند نباید سوگند یاد کنند که از انفاق نسبت به نزدیکان و مستمندان و مهاجران در راه خدا دریغ نمایند... . [۱۸] [۱۹] [۲۰] [۲۱] [۲۲] [۲۳]

← آثار فردی انفاق

←← آرامش درونی آرامش درونی، در قرآن کریم دستاوردی از انفاق در راه خدا شمرده شده است: «الذین ینفقون امولهم فی سبیل الله... ولا خوف علیهم ولا هم یحزنون» کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق می‌کنند...و نه ترسی دارند، و نه غمگین می‌شوند. [۲۴] [۲۵] [۲۶] [۲۷] [۲۸] [۲۹] «ومثل الذین ینفقون امولهم ابتغاء مرضات الله وتثبیتا من انفسهم...» و (کار) کسانی که اموال خود را برای خشنودی خدا، و تثبیت (ملکات انسانی در) روح خود، انفاق می‌کنند، ... . [۳۰] [۳۱] [۳۲] [۳۳] [۳۴] [۳۵] «الذین ینفقون امولهم بالیل والنهار... ولا خوف علیهم ولا هم یحزنون» آنها که اموال خود را، شب و روز ... انفاق می‌کنند ... نه ترسی بر آنهاست، و نه غمگین می‌شوند. ( جمله «لا خوف علیهم و لا هم یحزنون» می‌تواند اشاره به آرامش دنیایی و آخرتی انفاق کنندگان داشته باشد. [۳۶] ) [۳۷] [۳۸] [۳۹] [۴۰] [۴۱] [۴۲]

←← آسانی کار انفاق، زمینه‌ساز تسهیل امور دنیوی و اخروی برای شخص انفاق کننده خواهد بود: «فاما من اعطی واتقی• فسنیسره للیسری» اما آن کس که (در راه خدا) انفاق کند و پرهیزگاری پیش گیرد• ما او را در مسیر آسانی قرار می‌دهیم. [۴۳] [۴۴] [۴۵] [۴۶] [۴۷] [۴۸] [۴۹]

←← آمرزش خداوند در قرآن کریم یکی از موجبات بخشش گناهان را انفاق خوانده است: «یـایها الذین ءامنوا انفقوا من طیبـت ما کسبتم ومما اخرجنا لکم من الارض ولاتیمموا الخبیث منه تنفقون ولستم بـاخذیه الا ان تغمضوا فیه واعلموا ان الله غنی حمید• الشیطـن یعدکم الفقر ویامرکم بالفحشاء والله یعدکم مغفرة منه وفضلا والله وسع علیم» ای کسانی که ایمان آوردهاید! از قسمتهای پاکیزه اموالی که (از طریق تجارت ) به دست آوردهاید، و از آنچه از زمین برای شما خارج ساخته ایم (از منابع و معادن و درختان و گیاهان)، انفاق کنید! و برای انفاق، به سراغ قسمتهای ناپاک نروید در حالی که خود شما، (به هنگام پذیرش اموال،) حاضر نیستید آنها را بپذیرید، مگر از روی اغماض و کراهت! و بدانید خداوند، بی نیاز و شایسته ستایش است. شیطان، شما را (به هنگام انفاق)، وعده فقر و تهی‌دستی می‌دهد، و به فحشا (و زشتی ها) امر می‌کند، ولی خداوند وعده آمرزش و فزونی به شما می‌دهد، و خداوند، قدرتش وسیع، و (به هر چیز) داناست. (به همین دلیل، به وعده های خود، وفا می‌کند). [۵۰] [۵۱] [۵۲] [۵۳] [۵۴] [۵۵] [۵۶] «الذین ینفقون فی السراء والضراء... • اولـئک جزاؤهم مغفرة من ربهم...» همانها که در توانگری و تنگدستی انفاق می‌کنند... • آنها پاداششان آمرزش پروردگار است... . [۵۷] [۵۸] [۵۹] [۶۰] [۶۱] [۶۲] «وقال الله انی معکم لـئن اقمتم الصلوة وءاتیتم الزکوة وءامنتم برسلی وعزرتموهم واقرضتم الله قرضا حسنا لاکفرن عنکم سیـاتکم» خدا از بنی اسرائیل پیمان گرفت، و از آنها دوازده رهبر و سرپرست برانگیختیم و خداوند (به آنها) گفت من با شما هستم، اگر نماز را برپا دارید و زکات را بپردازید و به رسولان من ایمان بیاورید و آنها را یاری کنید و بخدا قرض الحسن بدهید (در راه او به نیازمندان کمک کنید) گناهان شما را می‌پوشانم (می‌بخشم) ... . [۶۳] [۶۴] [۶۵] [۶۶] [۶۷] «الذین یقیمون الصلوة ومما رزقنـهم ینفقون• ... لهم... مغفرة...» آنها که نماز را بر پا می‌دارند و از آنچه به آنها روزی داده‌ایم انفاق می‌کنند• برای آنها ... آمرزش است ... . [۶۸] [۶۹] [۷۰] [۷۱] [۷۲] [۷۳] [۷۴] «ومن الاعراب من یؤمن بالله والیوم الاخر ویتخذ ما ینفق قربـت عند الله وصلوت الرسول الا انها قربة لهم سیدخلهم الله فی رحمته ان الله غفور رحیم» گروه (دیگری) از عربهای بادیه نشین ایمان بخدا و روز رستاخیز دارند، و آنچه را انفاق می‌کنند مایه تقرب نزد خدا، و دعاهای پیامبر میدانند، آگاه باشید اینها مایه تقرب آنها است، خداوند به زودی آنان را در رحمت خود وارد خواهد ساخت، چرا که خداوند آمرزنده و مهربان است. [۷۵] [۷۶] [۷۷] [۷۸] [۷۹] «ان تقرضوا الله قرضا حسنا یضـعفه لکم ویغفر لکم والله شکور حلیم» اگر به خدا قرض الحسنه دهید آنرا برای شما مضاعف می‌سازد، و شما را می‌بخشد و خداوند شکر کننده و بردبار است. [۸۰] [۸۱] [۸۲] [۸۳] [۸۴]

←← از زمره صالحان انسان در پی انفاق مال در زمره صالحان وارد می شود: «و انفقوا من ما رزقنـکم من قبل ان یاتی احدکم الموت فیقول رب لولا اخرتنی الی اجل قریب فاصدق واکن من الصـلحین» از آنچه به شما روزی داده‌ایم انفاق کنید، پیش از آنکه مرگ یکی از شما فرا رسد، و بگوید پروردگارا! چرا مرا مدت کمی به تأخیر نینداختی، تا صدقه دهم و از صالحان باشم!. [۸۵] [۸۶] [۸۷] [۸۸] [۸۹]

←← از زمره نیکوکاران انفاق صاحب خویش را در زمره نیکوکاران قرار می‌دهد: «الذین ینفقون فی السراء والضراء... والله یحب المحسنین» همانها که در توانگری و تنگدستی انفاق می‌کنند... و خدا نیکوکاران را دوست دارد. [۹۰] [۹۱] [۹۲] [۹۳] [۹۴]

←← امداد خدا یکی از آثار انفاق مال برخورداری از یاری و امداد الهی می باشد: «وما انفقتم من نفقة او نذرتم من نذر فان الله یعلمه وما للظـلمین من انصار» و هر چیز را که انفاق می‌کنید، یا (اموالی را که) نذر کرده‌اید (در راه خدا انفاق کنید)، خداوند آنها را می‌داند. و ستمگران یاوری ندارند. ( از مفهوم «و ما للظالمین من انصار» که تنها ترک کنندگان انفاق از حمایت خداوند محروم‌اند، برداشت یاد شده استفاده می‌شود.) [۹۵] [۹۶] [۹۷] [۹۸] [۹۹]

←← برخورداری از سود هر چه که انسان در راه خدا انفاق کند، بازگشت سود آن به خود انفاق کننده است: «... وما تنفقوا من خیر فلانفسکم و ما تنفقون الا ابتغاء وجه الله...» ... و آنچه را از خوبیها و اموال انفاق می‌کنید، برای خودتان است، (ولی) جز برای رضای خدا، انفاق نکنید! ... . [۱۰۰] [۱۰۱] [۱۰۲] [۱۰۳] [۱۰۴] «هـانتم هـؤلاء تدعون لتنفقوا فی سبیل الله فمنکم من یبخل ومن یبخل فانما یبخل عن نفسه والله الغنی وانتم الفقراء...» آری شما همان جمعیتی هستید که دعوت برای انفاق در راه خدا می‌شوید و بعضی از شما بخل می‌ورزند، و هر کس بخل کند نسبت به خود بخل کرده است، و خداوند بی نیاز است و شما همه نیازمندید ... . [۱۰۵] [۱۰۶] [۱۰۷] [۱۰۸] [۱۰۹] «فاتقوا الله... وانفقوا خیرا لانفسکم ومن یوق شح نفسه فاولـئک هم المفلحون» بنابراین ... تقوای الهی پیشه کنید، ... و انفاق کنید که برای شما بهتر است، و آنها که از بخل و حرص خویشتن مصون بمانند رستگار و پیروزند. [۱۱۰] [۱۱۱] [۱۱۲] [۱۱۳] [۱۱۴]

←← برکت انفاق کننده در راه خدا، از سود و پاداش کامل انفاق بهره‌مند می شود، بی آنکه هیچ ستمی در حق وی روا داشته شود: «... وما تنفقوا من خیر یوف الیکم وانتم لاتظـلمون». (برداشت مزبور از «یوف» است که دریافت شیء به گونه کمال و تمام را می‌رساند. [۱۱۵]) [۱۱۶] [۱۱۷] [۱۱۸] [۱۱۹] انفاق در راه خدا، موجب برکت در مال انفاق کننده می شود: «من ذا الذی یقرض الله قرضا حسنا فیضـعفه له اضعافا کثیرة والله یقبض ویبصط والیه ترجعون» کیست که به خدا قرض الحسنه ای دهد، (و از اموالی که خدا به او بخشیده، انفاق کند،) تا آن را برای او، چندین برابر کند؟ و خداوند است که (روزی بندگان را) محدود یا گسترده می‌سازد، (و انفاق ، هرگز باعث کمبود روزی آنها نمی‌شود). و به سوی او باز می‌گردید (و پاداش خود را خواهید گرفت). [۱۲۰] [۱۲۱] [۱۲۲] [۱۲۳] [۱۲۴] [۱۲۵] «مثل الذین ینفقون امولهم فی سبیل الله کمثل حبة انبتت سبع سنابل فی کل سنبلة مائة حبة والله یضـعف لمن یشاء...» کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق می‌کنند، همانند بذری هستند که هفت خوشه برویاند، که در هر خوشه، یکصد دانه باشد، و خداوند آن را برای هر کس بخواهد (و شایستگی داشته باشد)، دو یا چند برابر می‌کند، ... . [۱۲۶] [۱۲۷] [۱۲۸] [۱۲۹] [۱۳۰] [۱۳۱] «ومثل الذین ینفقون امولهم ابتغاء مرضات الله وتثبیتا من انفسهم کمثل جنة بربوة اصابها وابل فـاتت اکلها ضعفین فان لم یصبها وابل فطـل...» و (کار) کسانی که اموال خود را برای خشنودی خدا، و تثبیت (ملکات انسانی در) روح خود، انفاق می‌کنند، همچون باغی است که در نقطه بلندی باشد، و بارانهای درشت به آن برسد، (و از هوای آزاد و نور آفتاب ، به حد کافی بهره گیرد،) و میوه خود را دو چندان دهد و اگر باران درشتی بر آن نبارد لا اقل بارانهای ریز و شبنم بر آن می‌بارد و باز هم میوه و ثمر می‌دهد و شاداب و با طراوت است ... . [۱۳۲] [۱۳۳] [۱۳۴] [۱۳۵] [۱۳۶] [۱۳۷] «یـایها الذین ءامنوا انفقوا من طیبـت ما کسبتم ومما اخرجنا لکم من الارض...» ای کسانی که ایمان آورده اید! از قسمت‌های پاکیزه اموالی که (از طریق تجارت) به دست آورده اید، و از آنچه از زمین برای شما خارج ساخته ایم (از منابع و معادن و درختان و گیاهان)، انفاق کنید!... . [۱۳۸] «... والله یعدکم مغفرة منه وفضلا والله وسع علیم» ... خداوند وعده آمرزش و فزونی به شما می‌دهد، و خداوند، قدرتش وسیع، و (به هر چیز) داناست. (به همین دلیل، به وعده های خود، وفا می‌کند). [۱۳۹] [۱۴۰] [۱۴۱] [۱۴۲] [۱۴۳] [۱۴۴] «وماذا علیهم لو... انفقوا مما رزقهم الله... • ان الله لایظـلم مثقال ذرة وان تک حسنة یضـعفها ویؤت من لدنه اجرا عظیما» چه می‌شد اگر ... (در راه او) انفاق می‌نمودند! ؟ ...• خداوند (حتی) به اندازه سنگینی ذره‌ای ستم نمی‌کند و اگر کار نیکی باشد، آن را دو چندان می‌سازد، و از نزد خود پاداش عظیمی (در برابر آن) می‌دهد. [۱۴۵] [۱۴۶] [۱۴۷] [۱۴۸] [۱۴۹] [۱۵۰] [۱۵۱] «من ذا الذی یقرض الله قرضا حسنا فیضـعفه له وله اجر کریم» کیست که به خدا وام نیکو دهد (و از اموالی که به او ارزانی داشته انفاق کند) تا خداوند آنرا برای او چندین برابر کند، و برای او اجر فراوان پرارزشی است. [۱۵۲] [۱۵۳] [۱۵۴] [۱۵۵] [۱۵۶] [۱۵۷] «ان المصدقین والمصدقـت واقرضوا الله قرضا حسنا یضـعف لهم ولهم اجر کریم» مردان و زنان انفاق کننده و آنها که (از این طریق) به خدا قرض الحسنه دهند برای آنها مضاعف می‌شود و پاداش پرارزشی دارند. [۱۵۸] [۱۵۹] [۱۶۰] [۱۶۱] [۱۶۲] «.. وانفقوا خیرا لانفسکم ومن یوق شح نفسه فاولـئک هم المفلحون• ان تقرضوا الله قرضا حسنا یضـعفه لکم...» ... و انفاق کنید که برای شما بهتر است، و آنها که از بخل و حرص خویشتن مصون بمانند رستگار و پیروزند• اگر به خدا قرض الحسنه دهید آن را برای شما مضاعف می‌سازد ... . [۱۶۳] [۱۶۴] [۱۶۵] [۱۶۶] [۱۶۷] [۱۶۸] [۱۶۹] [۱۷۰] [۱۷۱] [۱۷۲]

←← تزکیه انفاق خالصانه موجب تزکیه روح و روان شخص انفاق کننده می شود: «الذی یؤتی ماله یتزکی• وما لاحد عنده من نعمة تجزی• الا ابتغاء وجه ربه الاعلی» همان کس که مال خود را (در راه خدا) می‌بخشد تا تزکیه نفس کند• و هیچ کس را نزد او حق نعمتی نیست تا بخواهد (به وسیله این انفاق) او را جزا دهد•بلکه تنها هدفش جلب رضای پروردگار بزرگ او است. [۱۷۳] [۱۷۴] [۱۷۵] [۱۷۶] [۱۷۷]

←← تجارت زوال ناپذیر انفاق در راه خدا، تجارت زوال ناپذیری است که شخص انفاق کننده از آن برخوردار می شود: «ان الذین یتلون کتـب الله و اقاموا الصلوة و انفقوا مما رزقنـهم سرا وعلانیة یرجون تجـرة لن تبور» کسانی که کتاب الهی را تلاوت می‌کنند و نماز را بر پا می‌دارند و از آنچه به آنها روزی داده‌ایم پنهان و آشکار انفاق می‌کنند، تجارت (پر سودی) را امید دارند که نابودی و کساد در آن نیست. [۱۷۸] [۱۷۹] [۱۸۰] [۱۸۱] [۱۸۲]

←← تشکر خدا انفاق در راه خدا، درپی دارنده سپاسگزاری خداوند است: «ان الذین یتلون کتـب الله و اقاموا الصلوة و انفقوا مما رزقنـهم سرا وعلانیة یرجون تجـرة لن تبور• لیوفیهم اجورهم ویزیدهم من فضله انه غفور شکور» کسانی که کتاب الهی را تلاوت می‌کنند و نماز را بر پا می‌دارند و از آنچه به آنها روزی داده‌ایم پنهان و آشکار انفاق می‌کنند، تجارت (پر سودی) را امید دارند که نابودی و کساد در آن نیست. (آنها این اعمال صالح را انجام می‌دهند) تا خداوند اجر و پاداش کامل به آنها دهد و از فضلش بر آنها بیفزاید که او آمرزنده و شکرگزار است. [۱۸۳] [۱۸۴] [۱۸۵] [۱۸۶] [۱۸۷] [۱۸۸] «ان تقرضوا الله قرضا حسنا یضـعفه لکم ویغفر لکم والله شکور حلیم» اگر به خدا قرض الحسنه دهید آنرا برای شما مضاعف می‌سازد، و شما را می‌بخشد و خداوند شکر کننده و بردبار است. [۱۸۹] [۱۹۰] [۱۹۱] [۱۹۲] [۱۹۳]

←← تقرب به خدا انفاق خالصانه، زمینه ساز تقرب انسان به خداوند است: «ومن الاعراب من یؤمن بالله والیوم الاخر ویتخذ ما ینفق قربـت عند الله وصلوت الرسول الا انها قربة لهم سیدخلهم الله فی رحمته ان الله غفور رحیم» گروه (دیگری) از عربهای بادیه نشین ایمان بخدا و روز رستاخیز دارند، و آنچه را انفاق می‌کنند مایه تقرب نزد خدا، و دعاهای پیامبر میدانند، آگاه باشید اینها مایه تقرب آنها است، خداوند به زودی آنان را در رحمت خود وارد خواهد ساخت، چرا که خداوند آمرزنده و مهربان است. [۱۹۴] [۱۹۵] [۱۹۶] [۱۹۷] [۱۹۸]

←← تقوا انفاق از اموال مورد علاقه انسان موجب رسیدن به مقام پرهیزکاران و راستگویان است: «... ولـکن البر من ءامن بالله... وءاتی المال علی حبه ذوی القربی... اولـئک الذین صدقوا و اولـئک هم المتقون» ... بلکه نیکی (و نیکوکار) کسانی هستند که به خدا ایمان آورده‌اند ... ، و مال (خود) را با علاقه ای که به آن دارند به خویشاوندان ... انفاق می‌کنند، ... اینها کسانی هستند که راست می‌گویند (و گفتار و رفتار و اعتقادشان هماهنگ است و اینها هستند پرهیزکاران. [۱۹۹] [۲۰۰] [۲۰۱] [۲۰۲] [۲۰۳] بنا بر فرموده قرآن کریم انفاق از مال، انسان را به مقام پرهیزکارترین افراد می رساند: «وسیجنبها الاتقی• الذی یؤتی ماله یتزکی» و به زودی باتقواترین مردم از آن دور داشته می‌شود•همان کس که مال خود را (در راه خدا) می‌بخشد تا تزکیه نفس کند. [۲۰۴] [۲۰۵] [۲۰۶] [۲۰۷] [۲۰۸] [۲۰۹]

←← تکامل رشد تکاملی انسان در سایه انفاق در راه خدا صورت می پذیرد: «مثل الذین ینفقون امولهم فی سبیل الله کمثل حبة انبتت سبع سنابل فی کل سنبلة مائة حبة والله یضـعف لمن یشاء...» کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق می‌کنند، همانند بذری هستند که هفت خوشه برویاند، که در هر خوشه، یکصد دانه باشد، و خداوند آن را برای هر کس بخواهد (و شایستگی داشته باشد)، دو یا چند برابر می‌کند، ... . [۲۱۰] [۲۱۱] [۲۱۲] [۲۱۳] [۲۱۴] [۲۱۵] «ومثل الذین ینفقون امولهم ابتغاء مرضات الله وتثبیتا من انفسهم کمثل جنة بربوة اصابها وابل فـاتت اکلها ضعفین...» و (کار) کسانی که اموال خود را برای خشنودی خدا، و تثبیت (ملکات انسانی در) روح خود، انفاق می‌کنند، همچون باغی است که در نقطه بلندی باشد، و بارانهای درشت به آن برسد، (و از هوای آزاد و نور آفتاب، به حد کافی بهره گیرد،) و میوه خود را دو چندان دهد (که همیشه شاداب و با طراوت است)... . [۲۱۶] [۲۱۷] [۲۱۸] [۲۱۹] [۲۲۰] [۲۲۱]

←← توشه آخرت قرآن کریم انفاق را ره توشه اخروی مؤمنان معرفی می کند: «یـایها الذین ءامنوا انفقوا مما رزقنـکم من قبل ان یاتی یوم لا بیع فیه ولا خلة ولا شفـعة والکـفرون هم الظــلمون» ای کسانی که ایمان آورده‌اید! از آنچه به شما روزی داده‌ایم، انفاق کنید! پیش از آنکه روزی فرا رسد که در آن، نه خرید و فروش است (تا بتوانید سعادت و نجات از کیفر را برای خود خریداری کنید)، و نه دوستی (و رفاقتهای مادی سودی دارد)، و نه شفاعت ، (زیرا شما شایسته شفاعت نخواهید بود). و کافران، خود ستمگرند، (هم به خودشان ستم می‌کنند، هم به دیگران). [۲۲۲] [۲۲۳] [۲۲۴] [۲۲۵] [۲۲۶] «قل لعبادی الذین ءامنوا یقیموا الصلوة وینفقوا مما رزقنـهم سرا وعلانیة من قبل ان یاتی یوم لا بیع فیه ولا خلـل» بگو به بندگان من که ایمان آورده‌اند، نماز را بر پا دارند و از آنچه به آنها روزی داده‌ایم پنهان و آشکار انفاق کنند پیش از آنکه روزی فرا رسد که نه در آن خرید و فروش است و نه دوستی (نه با مال می‌توانند از چنگال کیفر خدا رهایی یابند و نه با پیوندهای مادی). [۲۲۷] [۲۲۸] [۲۲۹] [۲۳۰] [۲۳۱] «و انفقوا من ما رزقنـکم من قبل ان یاتی احدکم الموت فیقول رب لولا اخرتنی الی اجل قریب فاصدق واکن من الصـلحین» از آنچه به شما روزی داده‌ایم انفاق کنید، پیش از آنکه مرگ یکی از شما فرا رسد، و بگوید پروردگارا! چرا مرا مدت کمی به تاخیر نینداختی، تا صدقه دهم و از صالحان باشم!. [۲۳۲] [۲۳۳] [۲۳۴] [۲۳۵] [۲۳۶]

جبران مال انفاق شده

مال انفاق شده، از سوی خداوند برای انسان جبران و جایگزین می شود: «... وما انفقتم من شیء فهو یخلفه وهو خیر الرزقین» ... و هر چیزی را (در راه او) انفاق کنید جای آن را پر میکند و او بهترین روزی دهندگان است.

جلب دعای محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم

انفاق، موجب تقرب به خدا و جلب دعای رسول صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در حق انفاق کننده می شود: «ومن الاعراب من یؤمن بالله والیوم الاخر ویتخذ ما ینفق قربـت عند الله وصلوت الرسول الا انها قربة لهم سیدخلهم الله فی رحمته ان الله غفور رحیم» گروه (دیگری) از عربهای بادیه نشین ایمان بخدا و روز رستاخیز دارند، و آنچه را انفاق می‌کنند مایه تقرب نزد خدا، و دعاهای پیامبر میدانند، آگاه باشید اینها مایه تقرب آنها است، خداوند به زودی آنان را در رحمت خود وارد خواهد ساخت، چرا که خداوند آمرزنده و مهربان است.

رحمت خدا

۲۲. بهره مندی از رحمت الهی از آثار انفاق در راه خدا: «ومن الاعراب من یؤمن بالله والیوم الاخر ویتخذ ما ینفق قربـت عند الله وصلوت الرسول الا انها قربة لهم سیدخلهم الله فی رحمته ان الله غفور رحیم» گروه (دیگری) از عربهای بادیه نشین ایمان به خدا و روز رستاخیز دارند، و آنچه را انفاق می‌کنند مایه تقرب نزد خدا، و دعاهای پیامبر میدانند، آگاه باشید اینها مایه تقرب آنها است، خداوند به زودی آنان را در رحمت خود وارد خواهد ساخت، چرا که خداوند آمرزنده و مهربان است.

رستگاری

انفاق در اره خدا، دست مایه‌ای برای وصول انسان به فلاح و رستگاری است: «الذین... مما رزقنـهم ینفقون• ... اولـئک هم المفلحون» (پرهیزکاران) آنها هستند ... از تمام نعمتها و مواهبی که به آنها روزی دادهایم انفاق می‌کنند•... آنها رستگارانند. «فاتقوا الله... وانفقوا خیرا لانفسکم ومن یوق شح نفسه فاولـئک هم المفلحون» بنابراین ... تقوای الهی پیشه کنید، ... و انفاق کنید که برای شما بهتر است، و آنها که از بخل و حرص خویشتن مصون بمانند رستگار و پیروزند.

صداقت

انفاق مال مورد علاقه انسان را به مقام راستگویان واصل می کند: «... وءاتی المال علی حبه ذوی القربی والیتـمی‌والمسـکین وابن السبیل والسائلین وفی الرقاب... اولـئک الذین صدقوا...» و مال (خود) را با علاقه ای که به آن دارند به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان و واماندگان در راه و سائلان و بردگان انفاق می‌کنند، ... اینها کسانی هستند که راست می‌گویند (و گفتار و رفتار و اعتقادشان هماهنگ است و اینها هستند پرهیزگاران.

فرجام نیک

انفاق‌های پیدا و پنهان، از عوامل نیک فرجامی است: «والذین... انفقوا مما رزقنـهم سرا وعلانیة ویدرءون بالحسنة السیئة اولـئک لهم عقبی الدار» و آنها که ... از آنچه به آنها روزی داده‌ایم، در پنهان و آشکار، انفاق می‌کنند، و با حسنات، سیئات را از میان می‌برند، پایان نیک سرای دیگر از آن آنهاست. .

محبت خدا

انفاق در راه خدا و تامین نیازهای جهاد، محبت و دوستی خداوند را در پی خواهد داشت: «وانفقوا فی سبیل الله ولاتلقوا بایدیکم الی التهلکة...» و در اره خدا انفاق کنید!و (با ترک انفاق)، خود را به دست خود، به هلاکت نیفکنید! (با توجه به این که این آیه به دنبال آیه‌های جهاد واقع شده یک احتمال این است که انفاق در این آیه، انفاق برای جهاد باشد، که ترک آن موجب قدرت دشمن و ضعف و نابودی مسلمانان می‌شود.) «الذین ینفقون فی السراء والضراء... والله یحب المحسنین» همانها که در توانگری و تنگدستی انفاق می‌کنند... و خدا نیکوکاران را دوست دارد.

مقام بر

انفاق از مال مورد علاقه است که انسان را به مقام بر می رساند: «لن تنالوا البر حتی تنفقوا مما تحبون...» هرگز به (حقیقت) نیکوکاری نمی‌رسید مگر اینکه از آنچه دوست می‌دارید (در راه خدا) انفاق کنید... .

مقام مخبتین

وصول به مقام مخبتین از آثار انفاق مال از روزی‌ها و نعمتهای الهی است: «... وبشر المخبتین• الذین... مما رزقنـهم ینفقون» ... و بشارت ده متواضعان و تسلیم شوندگان را• همانها که ... از آنچه روزیشان داده‌ایم انفاق می‌کنند.

هدایت

انفاق، زمینه‌های راه یابی به هدایت پروردگار را هموار می کند: «الذین... مما رزقنـهم ینفقون• اولـئک علی هدی من ربهم...»

عناوین مرتبط

آداب انفاق؛

اخلاص در انفاق؛

اسراف در انفاق.

منبع

فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «انفاق».