انفال: تفاوت بین نسخه‌ها
| (۶ نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | اموال اختصاص یافته به [[رسول خدا]] صلّی اللّه علیه و آله و امامان علیهم السّلام را اَنفال می‌گویند و از این موضوع هرچند فقها به تفصیل در بخش پایانی کتاب [[خمس]] یا در بابی مستقل تحت همین عنوان بحث کردهاند، لیکن از آن در بابهای [[جهاد]] و [[احیاء موات]] نیز سخن گفتهاند. | |
| − | |||
| − | |||
| − | اموال اختصاص یافته به رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و امامان علیهم السّلام را اَنفال می‌گویند و از این موضوع هرچند فقها به تفصیل در بخش پایانی کتاب خمس یا در بابی مستقل تحت همین عنوان بحث کردهاند، لیکن از آن در بابهای جهاد و احیاء موات نیز سخن گفتهاند. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==معنای واژه انفال== | ==معنای واژه انفال== | ||
| − | |||
انفال، جمع نَفْل یا نَفَل به معنای زیادی، بخشش و غنیمت است. | انفال، جمع نَفْل یا نَفَل به معنای زیادی، بخشش و غنیمت است. | ||
<ref> | <ref> | ||
[http://lib.eshia.ir/10153/10/139/%D8%AC%D9%85%D8%B9 مستند الشیعة ج۱۰، ص۱۳۹.] | [http://lib.eshia.ir/10153/10/139/%D8%AC%D9%85%D8%B9 مستند الشیعة ج۱۰، ص۱۳۹.] | ||
</ref> | </ref> | ||
| − | وجه نام گذاری اموال ویژه پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و پس از آن حضرت، ائمه علیهم السّلام به انفال که از قرآن کریم نشأت گرفته | + | وجه نام گذاری اموال ویژه [[پیامبر صلّی اللّه علیه و آله]] و پس از آن حضرت، [[ائمه علیهم السّلام]] به انفال که از [[قرآن کریم]] نشأت گرفته |
<ref> | <ref> | ||
[http://lib.eshia.ir/17001/1/177/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%8E%D9%86%D9%81%D9%8E%D8%A7%D9%84%D9%90 انفال /سوره۸، آیه ۱.] | [http://lib.eshia.ir/17001/1/177/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%8E%D9%86%D9%81%D9%8E%D8%A7%D9%84%D9%90 انفال /سوره۸، آیه ۱.] | ||
</ref> | </ref> | ||
| − | این است که خداوند به منظور گرامیداشت و برتری بخشیدن وجود مبارک رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و امامان علیهم السلام بر دیگران، افزون بر | + | این است که خداوند به منظور گرامیداشت و برتری بخشیدن وجود مبارک [[رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله]] و امامان علیهم السلام بر دیگران، افزون بر [[خمس]]، [[انفال]] را نیز به آنان اختصاص داده است. |
<ref> | <ref> | ||
| − | [http://lib.eshia.ir/10088/16/115/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%84 جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۱۵. ] | + | [http://lib.eshia.ir/10088/16/115/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%84 جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۱۵.] |
| − | + | </ref> | |
در این جا به دو محور مهم آن، یعنی انواع انفال و احکام آن اشاره میکنیم. | در این جا به دو محور مهم آن، یعنی انواع انفال و احکام آن اشاره میکنیم. | ||
| سطر ۴۲: | سطر ۲۰: | ||
===زمین کافران=== | ===زمین کافران=== | ||
| − | زمین کافران که مسلمانان بدون جنگ و خونریزی بر آن دست یافتهاند؛ خواه مالکانش آن را رها کرده باشند، مانند زمینهای یهودیان بنی نضیر در | + | زمین [[کافران]] که مسلمانان بدون جنگ و خونریزی بر آن دست یافتهاند؛ خواه مالکانش آن را رها کرده باشند، مانند زمینهای [[یهودیان بنی نضیر]] در [[مدینه]]، و یا خود آنان به حکومت اسلامی داده باشند، مانند فدک. |
<ref> | <ref> | ||
[http://lib.eshia.ir/10088/16/116/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6 جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۱۶.] | [http://lib.eshia.ir/10088/16/116/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6 جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۱۶.] | ||
| − | + | </ref> | |
| − | به این نوع، فی‌ء نیز گفته می‌شود. | + | به این نوع، [[فی‌ء]] نیز گفته می‌شود. |
<ref> | <ref> | ||
[http://lib.eshia.ir/20008/4/354/%D9%8A%D8%B9%D9%86%D9%8A مجمع البحرین ج۴، ص۳۵۴.] | [http://lib.eshia.ir/20008/4/354/%D9%8A%D8%B9%D9%86%D9%8A مجمع البحرین ج۴، ص۳۵۴.] | ||
| − | + | </ref> | |
===زمین موات=== | ===زمین موات=== | ||
زمین موات یعنی زمینی که به سبب موانعی همچون بی آبی یا آب گرفتگی و مانند آن، بدون عمران و اصلاح قابل بهره برداری نیست؛ خواه مالکی داشته و از بین رفته یا آن را رها کرده باشد و یا از اصل، مالکی نداشته باشد، مانند بیابانها. | زمین موات یعنی زمینی که به سبب موانعی همچون بی آبی یا آب گرفتگی و مانند آن، بدون عمران و اصلاح قابل بهره برداری نیست؛ خواه مالکی داشته و از بین رفته یا آن را رها کرده باشد و یا از اصل، مالکی نداشته باشد، مانند بیابانها. | ||
<ref> | <ref> | ||
| − | [http://lib.eshia.ir/10088/16/117/%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6%D9%88%D9%86 جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۱۷-۱۱۹. ] | + | [http://lib.eshia.ir/10088/16/117/%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B1%D8%B6%D9%88%D9%86 جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۱۷-۱۱۹.] |
| + | </ref> | ||
| − | + | زمین مواتی که مالک مشخص دارد، در صورتی که وی، به غیر احیاء، مانند [[ارث]] بردن یا خریدن، مالک آن شده باشد، در ملک او باقی است و از [[انفال]] به شمار نمیرود، لیکن در صورتی که آن زمین را به احیاء تملّک کرده باشد، در اینکه تبدیل زمین به موات، سبب خروج آن از ملک مالک می‌شود یا نه، اختلاف است. | |
| − | زمین مواتی که مالک مشخص دارد، در صورتی که وی، به غیر احیاء، مانند ارث بردن یا خریدن، مالک آن شده باشد، در ملک او باقی است و از انفال به شمار نمیرود، لیکن در صورتی که آن زمین را به احیاء تملّک کرده باشد، در اینکه تبدیل زمین به موات، سبب خروج آن از ملک مالک می‌شود یا نه، اختلاف است. | ||
<ref> | <ref> | ||
| − | [http://lib.eshia.ir/10153/10/146/%D9%8A%D8%B9%D9%84%D9%85 مستند الشیعة ج۱۰، ص۱۴۶ ] | + | [http://lib.eshia.ir/10153/10/146/%D9%8A%D8%B9%D9%84%D9%85 مستند الشیعة ج۱۰، ص۱۴۶.] |
| − | + | </ref> | |
===زمینهای بی مالک=== | ===زمینهای بی مالک=== | ||
| سطر ۶۶: | سطر ۴۴: | ||
<ref> | <ref> | ||
[http://lib.eshia.ir/10047/15/366/%D8%B3%D9%8A%D9%81 مستند العروة (خمس) ج۱۵، ص۳۶۶.] | [http://lib.eshia.ir/10047/15/366/%D8%B3%D9%8A%D9%81 مستند العروة (خمس) ج۱۵، ص۳۶۶.] | ||
| − | + | </ref> | |
قلّه کوهها، درّهها، نیستانها و جنگلها. | قلّه کوهها، درّهها، نیستانها و جنگلها. | ||
<ref> | <ref> | ||
[http://lib.eshia.ir/10088/16/120/%D8%B1%D8%A4%D9%88%D8%B3 جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۲۰-۱۲۲. ] | [http://lib.eshia.ir/10088/16/120/%D8%B1%D8%A4%D9%88%D8%B3 جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۲۰-۱۲۲. ] | ||
| − | + | </ref> | |
===اموال پادشاهان کافر=== | ===اموال پادشاهان کافر=== | ||
| − | اموال اختصاصی پادشاهان کافر، اعم از منقول (صفایا) و غیرمنقول. | + | اموال اختصاصی پادشاهان کافر، اعم از [[اموال منقول ]](صفایا) و [[اموال غیرمنقول]]. |
<ref> | <ref> | ||
[http://lib.eshia.ir/10088/16/123/%D9%88%D8%A5%D8%B0%D8%A7 جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۲۳.] | [http://lib.eshia.ir/10088/16/123/%D9%88%D8%A5%D8%B0%D8%A7 جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۲۳.] | ||
| − | + | </ref> | |
===غنائم برگزیده=== | ===غنائم برگزیده=== | ||
غنائم برگزیده؛ یعنی بهترینهای غنائم. در اینکه صفایای غنائم از انفال است یا تنها در صورتی که امام علیهالسّلام آنها را برای خود برگزیند از انفال میگردد، اختلاف است. | غنائم برگزیده؛ یعنی بهترینهای غنائم. در اینکه صفایای غنائم از انفال است یا تنها در صورتی که امام علیهالسّلام آنها را برای خود برگزیند از انفال میگردد، اختلاف است. | ||
<ref> | <ref> | ||
[http://lib.eshia.ir/10088/16/124/%D9%8A%D8%B5%D8%B7%D9%81%D9%8A جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۲۴-۱۲۶.] | [http://lib.eshia.ir/10088/16/124/%D9%8A%D8%B5%D8%B7%D9%81%D9%8A جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۲۴-۱۲۶.] | ||
| − | + | </ref> | |
===غنائم در جنگ بی اذن امام=== | ===غنائم در جنگ بی اذن امام=== | ||
به قول مشهور غنائمی که با جنگیدن بدون اذن امام علیه السّلام به دست آمده باشد. | به قول مشهور غنائمی که با جنگیدن بدون اذن امام علیه السّلام به دست آمده باشد. | ||
<ref> | <ref> | ||
[http://lib.eshia.ir/10088/16/126/%D8%BA%D8%B2%D8%A7 جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۲۶-۱۲۸.] | [http://lib.eshia.ir/10088/16/126/%D8%BA%D8%B2%D8%A7 جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۲۶-۱۲۸.] | ||
| − | + | </ref> | |
===ارث بدون وارث=== | ===ارث بدون وارث=== | ||
| − | ارث بدون وارث هم از مصادیق انفال می‌باشد. | + | [[ارث]] بدون [[وارث]] هم از مصادیق انفال می‌باشد. |
===معادن === | ===معادن === | ||
| − | در اینکه معدن به طور مطلق جزء انفال است یا به طور مطلق نیست و یا تنها معادنی که در زمین متعلّق به امام علیه السّلام، مانند زمین موات وجود دارد، از انفال می‌باشد، اختلاف است. | + | در اینکه [[معدن]] به طور مطلق جزء انفال است یا به طور مطلق نیست و یا تنها معادنی که در زمین متعلّق به امام علیه السّلام، مانند زمین موات وجود دارد، از انفال می‌باشد، اختلاف است. |
<ref> | <ref> | ||
[http://lib.eshia.ir/10088/16/129/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%D8%B6 جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۲۹-۱۳۲.] | [http://lib.eshia.ir/10088/16/129/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%D8%B6 جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۲۹-۱۳۲.] | ||
| − | + | </ref> | |
==حکم تصرف در انفال== | ==حکم تصرف در انفال== | ||
| − | انفال ملک رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و پس از آن حضرت، ملک ائمّه علیهم السّلام است. از این رو، هر گونه تصرف در آن، بدون اذن آنان جایز نیست؛ لیکن در زمان | + | انفال ملک رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و پس از آن حضرت، ملک ائمّه علیهم السّلام است. از این رو، هر گونه تصرف در آن، بدون اذن آنان جایز نیست؛ لیکن در [[زمان غیبت]]، تصرف در انفال و تملّک آن، برای [[شیعه]] بنابر قول مشهور [[مباح]] است؛ هرچند در قلمرو آن اختلاف است که تمامی انواع انفال است یا آنچه که به مناکح ([[نکاح]] کنیزهای به اسارت گرفته شده در جنگ بدون اذن امام علیه السّلام)، [[مساکن]] (منازل واقع در زمینهای امام) و متاجر (خرید و فروش غنائم جنگی که جنگ بدون اذن امام صورت گرفته و نیز داد و ستد یا اجاره زمینها و درختان متعلّق به امام) مرتبط می‌شود. |
| − | همچنین در اینکه مراد از مناکح، مساکن و متاجر چیست و اینکه مباح از آنها، تنها انفال است یا خمس و یا هر دو، اختلاف وجود دارد. | + | همچنین در اینکه مراد از مناکح، مساکن و متاجر چیست و اینکه مباح از آنها، تنها انفال است یا [[خمس]] و یا هر دو، اختلاف وجود دارد. |
<ref> | <ref> | ||
| − | [http://lib.eshia.ir/10088/16/133/%D9%81%D8%AD%D9%83%D9%85 جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۳۳. ] | + | [http://lib.eshia.ir/10088/16/133/%D9%81%D8%AD%D9%83%D9%85 جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۳۳.] |
| − | + | </ref> | |
اقوال دیگری نیز در این مسئله مطرح است. | اقوال دیگری نیز در این مسئله مطرح است. | ||
<ref> | <ref> | ||
مدارک تحریر الوسیلة ج۳، ص۷۰۲ـ۷۰۳ | مدارک تحریر الوسیلة ج۳، ص۷۰۲ـ۷۰۳ | ||
| − | + | </ref> | |
==اباحه انفال برای شیعیان== | ==اباحه انفال برای شیعیان== | ||
| − | قول به حلّیت و اباحه مطلق انفال برای شیعیان در عصر | + | قول به حلّیت و اباحه مطلق انفال برای شیعیان در [[عصر غیبت]]، به مشهور نسبت داده شده است. |
<ref> | <ref> | ||
| − | [http://lib.eshia.ir/10153/10/165/%D9%81%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%B1 مستند الشیعة ج۱۰، ص۱۶۵. ] | + | [http://lib.eshia.ir/10153/10/165/%D9%81%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%B1 مستند الشیعة ج۱۰، ص۱۶۵.] |
| − | + | </ref> | |
همچنین بر حلّیت تصرف در مثل زمین موات، ادّعای اجماع و اتّفاق شده است. | همچنین بر حلّیت تصرف در مثل زمین موات، ادّعای اجماع و اتّفاق شده است. | ||
<ref> | <ref> | ||
| − | [http://lib.eshia.ir/10088/16/136/%D8%A5%D8%B7%D8%A8%D8%A7%D9%82 جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۳۶. ] | + | [http://lib.eshia.ir/10088/16/136/%D8%A5%D8%B7%D8%A8%D8%A7%D9%82 جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۳۶.] |
| − | + | </ref> | |
==حرمت تصرف در انفال== | ==حرمت تصرف در انفال== | ||
| − | تصرف غیر شیعه در انفال حرام است و به تصریح برخی با خریدن، احیاء و غیر آن مالک آن نمیشود. | + | تصرف غیر شیعه در انفال [[حرام]] است و به تصریح برخی با خریدن، احیاء و غیر آن مالک آن نمیشود. |
<ref> | <ref> | ||
[http://lib.eshia.ir/10088/16/141/%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85 جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۴۱.] | [http://lib.eshia.ir/10088/16/141/%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85 جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۴۱.] | ||
| − | + | </ref> | |
| − | + | برخی تملّک برای غیر شیعه را نیز صحیح دانستهاند. | |
<ref> | <ref> | ||
| − | + | منیة الطالب ج۲، ص۲۶۹. | |
| + | </ref> | ||
==منبع== | ==منبع== | ||
| سطر ۱۲۹: | سطر ۱۰۸: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
[[رده:مقالات]] | [[رده:مقالات]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ نوامبر ۲۰۱۵، ساعت ۱۹:۲۱
اموال اختصاص یافته به رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و امامان علیهم السّلام را اَنفال می‌گویند و از این موضوع هرچند فقها به تفصیل در بخش پایانی کتاب خمس یا در بابی مستقل تحت همین عنوان بحث کردهاند، لیکن از آن در بابهای جهاد و احیاء موات نیز سخن گفتهاند.
محتویات
معنای واژه انفال
انفال، جمع نَفْل یا نَفَل به معنای زیادی، بخشش و غنیمت است. [۱] وجه نام گذاری اموال ویژه پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و پس از آن حضرت، ائمه علیهم السّلام به انفال که از قرآن کریم نشأت گرفته [۲] این است که خداوند به منظور گرامیداشت و برتری بخشیدن وجود مبارک رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و امامان علیهم السلام بر دیگران، افزون بر خمس، انفال را نیز به آنان اختصاص داده است. [۳] در این جا به دو محور مهم آن، یعنی انواع انفال و احکام آن اشاره میکنیم.
انواع و مصادیق انفال
انفال انواع و مصادیق مختلفی دارد که به این موارد اشاره می‌شود.
زمین کافران
زمین کافران که مسلمانان بدون جنگ و خونریزی بر آن دست یافتهاند؛ خواه مالکانش آن را رها کرده باشند، مانند زمینهای یهودیان بنی نضیر در مدینه، و یا خود آنان به حکومت اسلامی داده باشند، مانند فدک. [۴] به این نوع، فی‌ء نیز گفته می‌شود. [۵]
زمین موات
زمین موات یعنی زمینی که به سبب موانعی همچون بی آبی یا آب گرفتگی و مانند آن، بدون عمران و اصلاح قابل بهره برداری نیست؛ خواه مالکی داشته و از بین رفته یا آن را رها کرده باشد و یا از اصل، مالکی نداشته باشد، مانند بیابانها. [۶]
زمین مواتی که مالک مشخص دارد، در صورتی که وی، به غیر احیاء، مانند ارث بردن یا خریدن، مالک آن شده باشد، در ملک او باقی است و از انفال به شمار نمیرود، لیکن در صورتی که آن زمین را به احیاء تملّک کرده باشد، در اینکه تبدیل زمین به موات، سبب خروج آن از ملک مالک می‌شود یا نه، اختلاف است. [۷]
زمینهای بی مالک
ساحل دریا و کناره رود و هر زمین بدون مالک؛ هرچند موات نباشد، مانند برخی جزایر.
[۸] قلّه کوهها، درّهها، نیستانها و جنگلها. [۹]
اموال پادشاهان کافر
اموال اختصاصی پادشاهان کافر، اعم از اموال منقول (صفایا) و اموال غیرمنقول. [۱۰]
غنائم برگزیده
غنائم برگزیده؛ یعنی بهترینهای غنائم. در اینکه صفایای غنائم از انفال است یا تنها در صورتی که امام علیهالسّلام آنها را برای خود برگزیند از انفال میگردد، اختلاف است. [۱۱]
غنائم در جنگ بی اذن امام
به قول مشهور غنائمی که با جنگیدن بدون اذن امام علیه السّلام به دست آمده باشد. [۱۲]
ارث بدون وارث
ارث بدون وارث هم از مصادیق انفال می‌باشد.
معادن
در اینکه معدن به طور مطلق جزء انفال است یا به طور مطلق نیست و یا تنها معادنی که در زمین متعلّق به امام علیه السّلام، مانند زمین موات وجود دارد، از انفال می‌باشد، اختلاف است. [۱۳]
حکم تصرف در انفال
انفال ملک رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و پس از آن حضرت، ملک ائمّه علیهم السّلام است. از این رو، هر گونه تصرف در آن، بدون اذن آنان جایز نیست؛ لیکن در زمان غیبت، تصرف در انفال و تملّک آن، برای شیعه بنابر قول مشهور مباح است؛ هرچند در قلمرو آن اختلاف است که تمامی انواع انفال است یا آنچه که به مناکح (نکاح کنیزهای به اسارت گرفته شده در جنگ بدون اذن امام علیه السّلام)، مساکن (منازل واقع در زمینهای امام) و متاجر (خرید و فروش غنائم جنگی که جنگ بدون اذن امام صورت گرفته و نیز داد و ستد یا اجاره زمینها و درختان متعلّق به امام) مرتبط می‌شود. همچنین در اینکه مراد از مناکح، مساکن و متاجر چیست و اینکه مباح از آنها، تنها انفال است یا خمس و یا هر دو، اختلاف وجود دارد. [۱۴] اقوال دیگری نیز در این مسئله مطرح است. [۱۵]
اباحه انفال برای شیعیان
قول به حلّیت و اباحه مطلق انفال برای شیعیان در عصر غیبت، به مشهور نسبت داده شده است. [۱۶] همچنین بر حلّیت تصرف در مثل زمین موات، ادّعای اجماع و اتّفاق شده است. [۱۷]
حرمت تصرف در انفال
تصرف غیر شیعه در انفال حرام است و به تصریح برخی با خریدن، احیاء و غیر آن مالک آن نمیشود. [۱۸] برخی تملّک برای غیر شیعه را نیز صحیح دانستهاند. [۱۹]
منبع
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۷۳۳-۷۳۵.
پانویس
- ↑ مستند الشیعة ج۱۰، ص۱۳۹.
- ↑ انفال /سوره۸، آیه ۱.
- ↑ جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۱۵.
- ↑ جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۱۶.
- ↑ مجمع البحرین ج۴، ص۳۵۴.
- ↑ جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۱۷-۱۱۹.
- ↑ مستند الشیعة ج۱۰، ص۱۴۶.
- ↑ مستند العروة (خمس) ج۱۵، ص۳۶۶.
- ↑ جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۲۰-۱۲۲.
- ↑ جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۲۳.
- ↑ جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۲۴-۱۲۶.
- ↑ جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۲۶-۱۲۸.
- ↑ جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۲۹-۱۳۲.
- ↑ جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۳۳.
- ↑ مدارک تحریر الوسیلة ج۳، ص۷۰۲ـ۷۰۳
- ↑ مستند الشیعة ج۱۰، ص۱۶۵.
- ↑ جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۳۶.
- ↑ جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۴۱.
- ↑ منیة الطالب ج۲، ص۲۶۹.
