نمایش مبدأ برای بررسی مقایسه‌ ای حوزه اقدامات خیرین سلامت استان یزد در طی سال‌ های 1392 تا 1394

<div style=" font-family:B Nazanin; font-size:18px; text-align:justify;">
[[خاطره خانجانخانی]] 
<ref>
کارشناسی ارشد مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد
</ref>
،[[محمدمهدی کیانی]] 
<ref>
دانشجوی دکتری تخصصی سیاستگذاری سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران
</ref>
، [[محمدحسین نیکوکاران]] 
<ref>
کارشناس پرستاری، مدیر اداره روابط عمومی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد
</ref>
، [[سمانه‌السادات ملک‌ ثابت]]
<ref>
دانشجوی دکتری تخصصی زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد
</ref> 
==چکیده==
مقدمه: اقدامات خیر در [[ایران]] دارای سابقه طولانی است و این سابقه در حوزه سلامت نیز مشهود است. خیرین سلامت در اعصار مختلف، با در نظر گرفتن شرایط و نیازهای همنوعان خود، به انجام امور خیر مبادرت ورزیده‌اند. لذا این پژوهش با هدف بررسی مقایسه‌ای حوزه اقدامات خیرین سلامت [[استان یزد]] در طی سال‌های 1392 تا 94 انجام شد. 

روش کار: این مطالعه، مطالعه توصیفی بود که به‌صورت مقطعی در بازه زمانی 92  تا 94 انجام شد. جامعه این پژوهش را اقدامات خیرین سلامت [[استان یزد]] شامل شد. جمع‌آوری داده‌ها با استفاده از فرم محقق ساخته صورت گرفت. در نهایت، داده‌ها با بهره‌گیری از آمار توصیفی تحلیل شدند. 

یافته‌ها: تعداد پروژه‌های خیری عمرانی واحدهای درمانی- عملیاتی مربوط به بیمارستان در سال‌ 92، 10 پروژه و در سال 94 ،17 پروژه گزارش شد. در سال 93 پروژه‌ای در این حوزه انجام نشد. تعداد پروژه‌های خیری عمرانی واحدهای درمانی- عملیاتی مربوط به مراکز بهداشتی درمانی/ اورژانس/ خانه بهداشت روستایی در سال‌های 92 و 93، 14 پروژه بود که در سال 94 به 6 پروژه تقلیل یافت. تعداد لوازم و تجهیزات پزشکی اهدایی در سال 92، 28 قلم بود که در سال‌های 93 و 94 به 35 قلم افزایش یافت. 

بحث و نتیجه‌گیری: افزایش پروژه‌های صورت گرفته در حوزه واحدهای درمانی- عملیاتی مربوط به بیمارستان و کاهش اقدامات خیری در حوزه‌های بهداشتی، نشان‌دهنده افزایش تمایل خیرین سلامت به انجام اقدامات خیری در حوزه درمان است. این در حالی است که بیشترین مشکلات سلامتی مردم منطقه، مرتبط با مشکلات بهداشتی است که ظاهراً کمتر به آن توجه شده است. لذا پیشنهاد می‌شود جهت افزایش ارتباط و درگیری خیرین با حوزه‌های مختلف آموزشی، بهداشتی نماینده‌ای از خیرین سلامت در هیئت‌امنای دانشگاه حضور داشته باشد. از طرفی، مدیران و سیاست‌گذاران حوزه خیرین سلامت، ضمن تبیین و شفافیت اهمیت انجام پروژه‌‌های خیری در حوزه بهداشت، خیرین سلامت را به سرمایه‌گذاری در این حوزه هدایت و تشویق کنند. 

''واژگان کلیدی''

خیرین سلامت، پروژه عمرانی، مراکز درمانی، [[دانشگاه علوم پزشکی یزد]].

==مقدمه==

[[احسان]] به معنای [[نیکوکار]]ی از ریشه حسن گرفته‌شده که به معنای نیک و پسندیده است. در کاربردهای [[قرآن]]ی به معنای کار نیک و پسندیده است. 

ازآنجایی‌که احسان، ازنظر عرف و عقل و شرع امری پسندیده است، از اهمیت و جایگاه بلندی هم در رفتارهای اجتماعی برخوردار می‌باشد و هم ازنظر قرآن یکی از مهم‌ترین ابزارهای تکاملی بشر به شمار می‌رود و موجب می‌شود تا انسان به‌جایگاهی برسد که شایسته مقام انسانیت و کرامت و شرافت اوست. 

دراین‌بین، سنت حسنه [[وقف]] و انجام امور خیر به‌عنوان يكـي از مؤثرترین‌ها راه همياري در طـول تـاريخ همـواره پشـتوانه اقتصادي اهداف متعالي انساني در جوامع بشري بوده است، ولي با ظهور و گسترش [[اسلام]] كـه مؤسـس يـا مؤيد تمام نیکی‌ها و روش‌های پسنديده بود، اين سير نيكو نيز به‌عنوان بارزترين مصداق [[صدقات]] و نمونه اجراي [[احسان]] رونقي بسيار گرفت و به‌تدریج، يكــي از بزرگ‌ترین منــابع گســترش رفــاه اجتماعي و رفع [[فقر]] در سایه‌ی نشر و ترويج فرهنگ اسلامي محسوب شد كه علاوه بـر آثـار مـذهبي، فرهنگي، آموزشي، اقتصادي و غيـره آثـار جغرافيـايي مهمي به همراه دارد (1). 

ازآنجایی‌که بشردوست سعی دارد تا برای خود در جامعه احترام کسب کند و از جایگاه و اعتبار اجتماعی خاص و درخوری برخوردار گردد و به سبب گرایش طبیعی به کمال و دوری از نقص، به [[احسان]] به‌عنوان یکی از آسان‌ترین و مهم‌ترین ابزارهای دست‌یابی به آن جایگاه توجه می‌کند. 

یکی از بخش‌هایی که بسیاری از خیّرین و نیکوکاران به فعالیت در آن حوزه می‌پردازند، عرصه سلامت است. خیّرین سلامت کشور اکنون بازوی مردمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هستند. اعمال خیر و صالح و ورود خیّرین به حوزه سلامت می‌تواند غم و رنج و آلام مردم را کم کند و تا حد زیادی از میزان مرگ‌ومیر بکاهد. 

باوجود تأکید بر بهره‌گیری از نیروی جمعی و مردمی در بهبود شرایط سلامت کشور و نیز بیان این موضوع که اکنون پروژه‌‌های بزرگی در کشور به همت خیّرین سلامت در حال ساخت است و تجهیزات موردنیاز در مراکز کمتر توسعه‌یافته توزیع‌شده است. اما بر کسی پوشیده نیست که اهداف [[خیّرین]] برای ورود به این عرصه متفاوت است. بسیاری از [[خیّرین]] با ویژگی نوع‌دوستی به مفهوم کمک‌رسانی و یاری دیگران در موقعیت پرخطر و اضطراری و تقسیم اموال یا بخشش به دیگران به امور خیر می‌پردازند، برخی به جهت داشتن تجربه شخصی و درک کمبودهای این عرصه، برخی دیگر باهدف تقرب به [[خداوند]]، برخی به سبب اعتقاد به برکت مال در بخشش‌ها و ... بعضی نیز به دلایلی از قبیل بخشودگی مالیاتی وارد این عرصه شده‌اند (2). 

سلامت حق مردم است که در کنفرانس بین‌المللی آلماتا به‌عنوان واقعیتی انکارناپذیر پذیرفته‌شده است (3). 

پیشرفت‌های روزافزون دانش و تکنولوژی پزشکی، تغییر در شیوه زندگی و رفتار اجتماعی با تأثیر بر الگوی بیماری‌ها و نیازهای پزشکی جوامع در کنار رشد شتابان جمعیت و از سویی محدود بودن منابع انسانی و مالی در کشورهای درحال‌توسعه عرضه امکانات و خدمات بهداشتی و درمانی را با مشکلات جدی روبرو کرد (4). 

در این میان، مثلث [[فقر]]، سـلامت و توسـعه، درك جديـدي اسـت از سلامت در قـرن بيـست‌ويكـم و تغييـرات در تعريـف بيولوژيــك ســلامتي و پيــدايي نظريــه اپيــدميولوژي اجتماعي فقر، هميشه ريشه اصلي و مادر بیماری‌ها بیان‌شده است. 

این در حالی است که در ساليان اخير، هزينه‌هـاي مراقبت‌های بيمارسـتاني سرسام‌آور شده اسـت و از طرفـي پزشـكان هرروز تكنولوژي و تجهيزات جديدي را براي تشخيص دقیق‌تر و سریع‌تر طلب می‌کنند كه علاوه بر هزینه‌هایی كه تهيـه اين تجهيزات بـراي بيمارسـتان دارد، هزینه‌های اضـافي براي بيمار نيز ايجاد می‌کند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد بیش از نیمی از منابع ملی در کشورهای درحال‌توسعه به هدر می‌رود (5). 

در کشورهای پیشرفته اقتصادی نیز که بیش از 8 درصد تولید ناخالص ملی را صرف بهداشت می‌کنند، سالانه رقم قابل‌توجهی از آن تلف می‌شود (6). 

در ايران تاكنون بخش بهداشت و درمان دولتي ازنظر كمي و كيفي نتوانسته پاسخگوي نياز بيماران مخصوصاً تهيدستان باشد و گواه ايـن موضـوع بلااسـتفاده مانـدن بخش عمده‌اي از ظرفيت بیمارستان‌های دولتي كشور اســت (7). 

بررسی این موارد و پژوهش‌های صورت گرفته نشان می‌دهد حضور خیّرین به‌عنوان یک بازوی مهم مالی می‌تواند بیمارستان‌ها را در رسیدن به اهدافشان یاری دهد. 

باوجودآنکه بنیادها و مؤسسه‌های خیریّه سهم بسزایی در کاهش مشکلات انسانی در سراسر جهان دارند و در [[اسلام]] نیز در قالب‌های مختلف مانند [[وقف]]، [[زکات]] و [[قرض‌الحسنه]] همواره مورد تأکید بوده‌اند، اما در حقیقت پژوهش‌های دانشگاهی این خدمات را نادیده گرفته است (8). بنابراین این پژوهش باهدف بررسی حوزه اقدامات [[خیّرین]] سلامت استان یزد و مقایسه در طی سال‌های 92 تا 94 انجام شد.  
==روش کار==

این مطالعه، مطالعه توصیفی است که به‌صورت مقطعی در بازه زمانی 92  تا 94 انجام شده است. جامعه این پژوهش، اقدامات [[خیّرین]] سلامت استان یزد است. 

جمع‌آوری داده‌ها با استفاده از فرم محقق ساخته صورت گرفت. در این فرم، اطلاعات پروژه‌‌های خیر در 4 حوزه پروژه‌های عمرانی واحدهای درمانی‌عملیاتی مربوط به بیمارستان (شامل بیمارستان عمومی، بیمارستان تخصصی، اتاق عمل، سی‌تی‌اسکن، سایر واحدهای درمانی، سایر واحدهای غیردرمانی، اورژانس، آی‌سی‌یو نوزادان و آزمایشگاه)، پروژه‌های عمرانی واحدهای درمانی‌عملیاتی مربوط به مراکز بهداشتی درمانی، اورژانس و خانه بهداشت روستایی (شامل مرکز بهداشتی درمانی شهری، مرکز بهداشتی درمانی روستایی، مرکز اورژانس شهری، مرکز اورژانس بین‌راهی، خانه بهداشت روستایی، محوطه‌سازی، واحد اداری و سرایداری)، لوازم و تجهیزات پزشکی اهدایی (شامل وسایل زنان و زایمان، تجهیزات پزشکی، تجهیزات تشخیصی، تجهیزات آزمایشگاهی و وسایل بیمارستان، تجهیزات اتاق عمل، تجهیزات بخش‌ها، وسایل طبقه‌بندی نشده -مثل تشک طبی، کپسول اکسیژن و...- و وسایل عمومی) و لوازم و تجهیزات غیرپزشکی اهدایی (شامل وسایل سرمایشی و گرمایشی، لوازم و مصالح ساختمانی و کمک‌های نیروی انسانی، وسایط نقلیه، رایانه و وسایل مربوطه، وسایل طبقه‌بندی نشده –مثل رادیو و تلویزیون، میز و صندلی و...- و روانداز و زیرانداز) موردبررسی قرار گرفت. 

شاخص‌های بررسی‌شده در پروژه‌های عمرانی مانند انواع ساختمان شامل تعداد پروژه‌ها، متراژ هر پروژه و هزینه ریالی جهت اجرا، تکمیل، مرمت و یا تجهیز پروژه بود و در مورد تجهیزات پزشکی و غیرپزشکی، شاخص‌های تعداد و هزینه ریالی موردبررسی قرار گرفت. 

جهت جمع‌آوری داده‌ها، از اطلاعات موجود در واحد امور مشارکت‌های اجتماعی دانشگاه علوم‌ پزشکی یزد و همچنین معاونت پشتیبانی دانشگاه استفاده شد. درنهایت، داده‌ها با بهره‌گیری از آمار توصیفی تحلیل شدند. 
==نتایج==
[[پرونده:اولین همایش مدیریت مقاله دوم 1.JPG|اصلی|وسط]]
 
جدول 1، پروژه‌های عمرانی واحدهای درمانی- عملیاتی مربوط به بیمارستان را طی سال‌های 92 تا 94 مقایسه می‌کند. 

همان‌طور که از نتایج جدول پیداست، بیشترین تعداد پروژه مربوط به سال 94 است و در سال 93 پروژه‌ای در این خصوص انجام‌نشده است. همچنین، با توجه به داده‌های جمع‌آوری‌شده، بیشترین مساحت عملیات عمرانی مربوط به سال 94 (104783مترمربع) و بیشترین واحد ریالی صرف شده در این خصوص نیز در همین سال صورت گرفته است (17298300000000). همچنین، از بین پروژه‌های عمرانی صورت گرفته در سال 92، بیمارستان تخصصی و سایر واحدهای غیر درمانی با تعداد 3 پروژه و در سال 94 بیمارستان عمومی با تعداد 7 پروژه بالاترین تعداد پروژه‌های عمرانی را به خود اختصاص داد.

[[پرونده:اولین همایش مدیریت مقاله دوم 4.JPG|اصلی|وسط]]
 
جدول 2، پروژه‌های عمرانی واحدهای درمانی- عملیاتی مربوط به مراکز بهداشتی درمانی، اورژانس و خانه بهداشت روستایی را طی سال‌های 92 تا 94 با یکدیگر مقایسه می‌کند. 

همان‌طور که از اطلاعات جدول پیداست، بیشترین تعداد پروژه مربوط به سال‌های 92 و 93 است (14پروژه). با توجه به نقص آماری موجود در دیگر شاخص‌ها، از مقایسه شاخص‌های دیگر اجتناب می‌شود. 

همچنین، در سال‌های 92 و 93، خانه بهداشت روستایی (5 باب در سال 92 و 8 باب در سال 93) و در سال 94 مرکز بهداشتی درمانی شهری با 5 باب بیشترین تعداد واحدهای درمانی- عملیاتی مربوط به مراکز بهداشتی درمانی، اورژانس و خانه بهداشت را به خود اختصاص دادند.

[[پرونده:اولین همایش مدیریت مقاله دوم 2.JPG|اصلی|وسط]]
 

جدول 3، لوازم و تجهیزات پزشکی اهدایی را در طی سال‌های 92 تا 94 با یکدیگر مقایسه می‌کند. همان‌طور که از نتایج جدول استنباط می‌شود، بیشترین تعداد  تجهیزات پزشکی اهدایی مربوط به سال 93 است. همچنین، تجهیزات تشخیصی (14 قلم)، وسایل طبقه‌بندی نشده (9 قلم) و وسایل عمومی (9 قلم) به ترتیب بیشترین تعداد لوازم و تجهیزات پزشکی اهدایی را در طی سال‌های92 تا 94 به خود اختصاص دادند. از منظر ریالی نیز، بیشترین میزان کار خیر در سال 92 به ارزش 7283540000000 ریال انجام شد. 

[[پرونده:اولین همایش مدیریت مقاله دوم 3.JPG|اصلی|وسط]]

جدول 4، لوازم و تجهیزات غیرپزشکی اهدایی را در طی سال‌های 92 تا 94 با یکدیگر مقایسه می‌کند. 

بیشترین تعداد لوازم غیرپزشکی اهدایی مربوط به سال 93 است. وسایل طبقه‌بندی نشده (18 قلم در سال 92 و 193 قلم در سال 93) و وسایل سرمایشی و گرمایشی (14 قلم در سال 94) بیشترین تعداد لوازم غیرپزشکی اهدایی را به خود اختصاص داد. از منظر ریالی نیز، بیشترین کمک ریالی صورت گرفته در سال 93 و به ارزش 4800240000 بود. 
==بحث و نتیجه‌گیری==

این پژوهش باهدف بررسی حوزه اقدامات خیّرین سلامت استان یزد و مقایسه در طی سال‌های 92 تا 94 انجام شد.  

نتایج نشان داد، بیشترین تعداد پروژه‌های خیر عمرانی واحدهای درمانی‌عملیاتی بیمارستان‌ها مربوط به سال 94 بود و در سال 93 پروژه‌ای در این زمینه انجام نگرفته بود. 

همچنین، از بین پروژه‌های عمرانی صورت گرفته در سال 92، بیمارستان تخصصی و سایر واحدهای غیردرمانی و در سال 94 بیمارستان عمومی بالاترین تعداد پروژه‌های عمرانی را به خود اختصاص داد. به‌طورکلی تعداد پروژه‌ها در این حیطه افزایش‌یافته است. بیمارستان‌ها، مهم‌ترین رکن  اجرایی نظام بهداشت و درمان هستند و عملاً بدون وجود آن‌ها، بسیاری از اقدامات درمانی ناقص و بی‌سرانجام خواهد بود (9) و به علت گستردگی دامنه فعالیت‌ها و تنوع امور، وسایل و خدماتی که به جامعه انسانی ارائه می‌دهند از اهمیت خاصی برخوردارند (10). 

از طرفی، با توجه به محدودیت هزینه دولت و هزینه‌های بالای ساخت بیمارستان، امکان ساخت آن از طریق منابع دولتی کار بسیار سختی است. بنابراین، حضور خیّرین سلامت در عرصه بیمارستان‌سازی و به‌طورکلی [[خیّرین]] بیمارستان‌ساز، می‌تواند نقش بسزایی در افزایش سطح دسترسی مردم خصوصاً نیازمندان و ساکنین مناطق دورافتاده به خدمات سطوح دوم و سوم نظام سلامت داشته باشد. 

بیشترین تعداد پروژه‌های خیر عمرانی واحدهای درمانی‌عملیاتی مربوط به مراکز بهداشتی درمانی، اورژانس و خانه بهداشت روستایی در سال‌های 92 و 93 بوده است که در این دو سال‌ها، خانه بهداشت روستایی و در سال 94 مراکز بهداشتی درمانی شهری بیشترین تعداد واحدهای درمانی‌عملیاتی مربوط به این حیطه را به خود اختصاص دادند. به‌طورکلی، پروژه‌ها در این حیطه کاهش‌یافته است. 

خانه‌های بهداشت روستایی، محیطی‌ترین واحد عرضه‌کننده خدمات مراقبت‌های بهداشتی اولیه در نظام سلامت است و فعالیت‌هایی نظیر مراقبت از زنان باردار و کودکان، آموزش بهداشت عمومی، واکسیناسیون، بهسازی محیط و غیره را به عهده دارد (11). 

نبود پزشک تمام‌وقت در روستاهای پرجمعیت، کمبود دارو و کاستی‌های خانه‌های بهداشت ازجمله مشکلاتی است که می‌تواند سلامت روستانشینان را به خطر بیندازد. 

خانه‌های بهداشت روستایی لازمه تأمین سلامت و پیشرفت و توسعه متوازن جامعه است می‌توان گفت خانه بهداشت نبض سلامتی در جامعه روستایی است که تأمین امکانات اولیه و دارو در روستاها، اطلاع از وضعیت بهداشت روانی و جسمی، تأمین غذا و آب سالم و دفع فضولات در روستاها از وظایف آن است. 

مراکز بهداشتی درمانی شهری به‌عنوان اولین واحد ارائه‌کننده خدمات به ساکنین شهرها، مسئولیت انجام فعالیت‌هایی نظیر بهداشت خانواده، بهداشت دهان و دندان، درمان بیماران سرپایی، انجام آزمایش‌های تشخیص طبی، آموزش به بیماران و .... را به عهده دارد (11). به‌طورکلی، می‌توان گفت افزایش پروژه‌های بهداشتی و مشارکت [[خیّرین]] سلامت در حوزه امور بهداشتی می‌تواند نقش مهمی در ارتقای سطح بهداشت خصوصاً در مناطق محروم داشته باشد. 

بیشترین تعداد تجهیزات پزشکی اهدایی مربوط به سال 93 است. همچنین، تجهیزات تشخیصی، وسایل طبقه‌بندی نشده و وسایل عمومی به ترتیب بیشترین تعداد لوازم و تجهیزات پزشکی اهدایی را در طی سال‌های92 تا 94 به خود اختصاص دادند. 

به‌طورکلی، تعداد تجهیزات پزشکی اهدایی افزایش‌یافته است. پژوهش‌ها نشان داده تجهیزات پزشکی به‌عنوان یکی از اجزای لاینفک بیمارستان‌ها، یک‌سوم تا نیمی از هزینه‌های پروژه‌ای بیمارستان‌ها را به خود اختصاص داده است که در این میان تجهیزات غیرفعال، عامل عمده ایجاد هزینه‌های بیهوده است (12) و از سوي ديگر بــراي نگـهداري و تعمـير تجـهيزات پزشكي بايد مبلغ %١٠-٢٠قيمت خريد آن‌ها در بودجـه پیش‌بینی شود (13). 

داشتن تجهيزات پزشكي با تعداد كافي، كيفيت مناسب و پرسنل كارآزموده براي كار با دستگاه‌ها، موقعيت مدير بيمارستان را در ارائـه بهتريـن مراقبت بهداشتي و خدمات تشخيصي سريع و صحيح در بيمارسـتان تضميـن می‌کند (14). 
طبق مطالعه کندال در سال١٩٩٨، بيش از %٦٠ تجـهيزات پزشـكي كـه امكانـات نگـهداري و تعمـير در آن‌ها وجود ندارد در برخي از كشورها بدون استفاده مانده‌اند (15). 

به نظر می‌رسد با توجه به هزینه‌های بالای تجهیزات نوین پزشکی، و همچنین استهلاک موجود در تجهیزات مورداستفاده در بیمارستان‌ها، حضور خیّرین در این عرصه می‌تواند نقش بسزایی در کاهش هزینه‌ها در این حیطه داشته باشد. 

البته باید در نظر داشت تجهیزات پزشکی متناسب با نیاز منطقه تهیه و استفاده شود تا علاوه بر کاهش تقاضای القایی از سوی پزشکان، تجهیزات بلااستفاده نماند.
 
بیشترین تعداد لوازم غیرپزشکی اهدایی مربوط به سال 93 است. وسایل طبقه‌بندی نشده و وسایل سرمایشی و گرمایشی بیشترین تعداد لوازم غیرپزشکی اهدایی را به خود اختصاص دادند. لوازم و تجهیزات غیرپزشکی روند مشخصی را در پیش نگرفته است. 

به‌طورکلی، افزایش پروژه‌های صورت گرفته در حوزه واحدهای درمانی‌عملیاتی مربوط به بیمارستان و کاهش اقدامات خیر در حوزه‌های بهداشتی، نشان‌دهنده افزایش تمایل [[خیّرین]] سلامت به انجام اقدامات خیر در حوزه درمان است. این در حالی است که بیشترین مشکلات سلامتی مردم منطقه، مرتبط با مشکلات بهداشتی است که ظاهراً کمتر به آن توجه شده است. 

حضور [[خیّرین]] صرفاً به انجام دادن و شرکت در مباحث مالی سازمان‌ها محدود نمی‌شود و باید از حضور معنوی آن‌ها نیز بهره جست. لذا پیشنهاد می‌شود جهت افزایش ارتباط و درگیری [[خیّرین]] با حوزه‌های مختلف آموزشی، بهداشتی و درمانی، نماینده‌ای از [[خیّرین]] سلامت در هیئت‌امنای دانشگاه حضور داشته باشد. 

از طرفی، مدیران و سیاست‌گذاران حوزه [[خیّرین]] سلامت، ضمن تبیین و شفافیت اهمیت انجام پروژه‌های خیر در حوزه بهداشت، [[خیّرین]] سلامت را به سرمایه‌گذاری در این حوزه هدایت و تشویق کنند. همچنین، لزوم حضور خیّرین در عرصه‌های پژوهش و آموزش نیز به‌شدت احساس می‌شود. 
==محدودیت‌ها==

ازجمله محدودیت‌های این پژوهش در دسترس نبودن تمامی داده‌های مرتبط با پروژه‌های خیرِ صورت گرفته بود که امکان تحلیل دقیق‌تر داده‌ها را محدود کرد. همچنین، کمبود سابقه پژوهشی ضعیف در این زمینه در کشور و در دسترس نبودن پژوهش‌های خارج از کشور، از محدودیت‌های اصلی این پژوهش بود. 
==تشکر و قدردانی==

نویسندگان این مقاله بر خود لازم می‌دانند تا از معاونت محترم پشتیبانی و همچنین حوزه امور مشارکت‌های اجتماعی، سازمان‌های مردم‌نهاد و [[خیریّه‌]]های حوزه سلامت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد، کمال تشکر را بجا آورند؛ چراکه بدون همکاری آن‌ها انجام این پژوهش ناممکن بود. 
==منابع==

1.صفايي پور، مسعود؛ سياحي، زهرا؛ زرگرشوشتري، محمدامين و داري پور، ناديا. (1393) «بررسي تأثیر وقف بر توسعه اقتصادي شهر اهواز؛ مطالعه موردي: منطقه يك، پژوهش و برنامه‌ریزی شهري»، شماره  16، صفحات 89 تا 104.

2.شعبانی، زهرا. (1393) «تبیین مدل نوع‌دوستی خیّرین مدرسه‌ساز در ده سال اخیر». دو فصلنامه علمی - پژوهشی تربیت اسلامی، ، شماره 19، صفحات 67-94.

3.WHO.( 2000) “Global strategy for helth fir all by the year”. Geneva; World health organization, 1981

4.زارعی، مژده و فردین غریبی. (1381) «تحلیل هزینه در مراکز بهداشتی درمانی شهر سنندج در سال 81». مجله دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني كردستان، شماره 26، صفحات 49 تا 43.  

5.محتشم امیری، زهرا؛ رحیمی کلامرودی، حسین و داوودی، علی. (۱۳۸۷) «تحلیل هزینه مراکز بهداشتی و درمانی شهری و روستایی استان گیلان» مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان.شماره 67، صفحات 24 تا 32. 

6.Burchardi H, Schuster HP, Zielmann S. (1994) “Cost containment: europe, Germany”. New horiz, Vol. 2, No. 3, pp. 364-374. 

7.نصیری پور، امیر اشکان؛ توفیقی، شهرام؛ فرهادی، فریده. (۱۳۸۶) «ارائه الگوی مدیریت بیمارستان‌های خیریّه ‌ایران». نشریه پرستاری ایران. شماره 50، صفحات 71-81.  

8.نكويي مقدم، محمود؛ اميريوسفي، سعيده؛ قرباني بهابادي، زهرا و اميراسماعيلي محمدرضا. (1392) «نقش مؤسسات خیریّه در نظام سلامت: يک مطالعه کيفي». تحقيقات كيفي در علوم سلامت. ، شماره1،  صص 1-10.   

9.Shafii, M., Rafiei, S., Abooee, F., Bahrami, M. A., Nouhi, M., Lotfi, F., & Khanjankhani, K. (2016) “Assessment of Service Quality in Teaching Hospitals of Yazd University of Medical Sciences: Using Multi-criteria Decision Making Techniques”. Osong Public Health and Research Perspectives, Vol. 7, No. 4, pp. 239–247. 

10.رخشاني نژاد، مالك؛ رخشاني، فاطمه؛ محمدي، مهدي و انصاري مقدم، عليرضا. (1379) «بررسي وضعيت نگهداري بیمارستان‌های آموزشي شهر زاهدان در سال 1377». مجله تحقيقات علوم پزشكي زاهدان (طبيب شرق). شماره  3-4، صفحات 93 تا 97 .

11.آصف زاده، سعید و رضاپور، عزیز. (1385) «مدیریت بهداشت و درمان». انتشارات حدیث امروز، تهران. 

12.الفقده، آیدین؛ جعفری پویان، براهیم و امیدی مراد، افسانه. (1382) «مدیریت تجهیزات پزشکی در کشورهای درحال‌توسعه». فصلنامه بیمارستان. شماره 1 و 2، صفحات 25-27. 

13.صديقاني، ابراهيــم. (1376) «ارزيـابي مراقبت‌های بهداشـتي و درماني و استانداردهاي بيمارستاني». انتشـارات علم و هنر، تهران.

14.نوري تاجر، مريم؛ دباغي، فاطمه؛ محمدي، رخشنده و حقاني، حميد. (1381) «بررسي وضعيت نگهداري و هزينه مراقبت از تجهيزات پزشكي بیمارستان‌های وابسته به دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي ـ درماني ايران در سال 1379». علوم پزشكي رازي (مجله دانشگاه علوم پزشكي ايران). شماره30، صفحات 445 تا 454.

15.kendal st., frieens Ja., stemple Jo. (1993) “Flexibility program schedu ling of preventive management biomedical instrument of technology”. Jornal of clinical engineering. No. 26, pp. 25-28.

[https://www.civilica.com/Paper-KHAIRMANDEGAR01-KHAIRMANDEGAR01_062=%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87-%D8%A7%D9%82%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA-%D8%AE%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DB%8C%D8%B2%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%B7%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D9%87%D8%A7%DB%8C-1392-%D8%AA%D8%A7-1394.html   لینک مقاله در سیویلیکا]

==پانویـس==
</div>
[[رده:اولین همایش ملی خیر ماندگار]]
[[رده:مقالات]]