سرمقاله(89)
سرمقاله
باسمه تعالي نامگذاري سالها توسط رهبر معظم انقلاب از آغاز زعامت ايشان تبديل به يک سنت شده است؛ چنانکه ايشان متناسب با نيازها و شرايط هر سال، در پيام نوروزي خود، عنواني براي هر سال مشخص ميکنند. اين نامگذاريها توانسته است توجه مسئولين و مردم را معطوف به مسائل مهم کشور در زمانهاي مشخص، مطابق با نيازهاي آن برهه جلب کند. اما با وجود اين، نارساييهاي بسياري در عملي شدن محتواي نامگذاريها وجود دارد که به منظور مرتفع شدن، ميبايد ريشهيابي و آسيبشناسي شوند؛ چرا که هدف اين نامگذاريها، حرکت عملي به سمت اهداف مشخص شده است. اما از آنچه در طول ساليان متمادي شاهد آن بودهايم، چنين چيزي استنباط نميشود چراکه در عمل نارساييها و ضعفهاي بزرگي مانع تحقق شعارهاي انتخاب شده براي سالهاي گذشته بوده است. بنابراين يکي از ضروريترين کارها، آسيبشناسي اين وضعيت است تا در پرتو اين عمل، مشکلات و موانع برطرف شود و در آينده، نتايج بيشتري از سنت حسنه نامگذاري سالها حاصل شود. يکي از معضلات تاريخي جامعه ايران که ريشه در خوي استکبار مداري نظام ستم پادشاهي داشت، شکاف بين دولت و مردم بوده است؛ زيرا از يک سو دولت خود را از توده مردم بسيار بالاتر و قدرتمندتر ميديد و براي همراه کردن مردم با خود احساس نياز نميکرد. از اين روي هيچگاه چنين دولتهايي از نظر مردم مشروعيت شرعي و مردمي نداشتند. و از سوي ديگر مردم نيز دليلي براي همراهي با دولت نميديدند؛ چراکه عملکرد دولت را مطابق با آرمانهاي اسلامي، فرهنگي و خدمترساني به مردم نميديدند و باور داشتند که ميتوانند نيازهاي اوليه و کمال خود را بدون حضور دولت تأمين کنند. و حتي در پارهاي از موارد، دولت را مانع اصلي رفع حوائج خود نيز ميدانستند. انقلاب اسلامي با آرمانها، شعارها و عملکرد خود، يکي از نقاطي را که هدفگذاري کرد، مشارکت آحاد مردم در تصميمات کلان کشور بود. تأکيد بر تصويب بندهاي قانون اساسي و تعيين کارگزاران نظام با رأي و نظر مردم، مشخص کردن کيفيت کارگزارن نظام با مشخصههايي چون سادهزيستي، مردمگرايي و لزوم پاسخگويي دولت و ساير ارکان نظام به مردم از تلاشهايي بود که با عنايت به آرمانهاي انقلاب اسلامي، در جمهوري اسلامي مدّ نظر قرار گرفت تا اين شکاف تاريخي به حداقل خود برسد و اين سرفصلي جديد در همراهي دولت و ملت بود که ثمره آن در مقاطع مختلف به ويژه هشت سال دفاع مقدس، دوران سازندگي، مبارزه همه جانبه با حرکتهاي ضد انقلاب داخلي، مقاومت در برابر زيادهخواهيهاي دشمنان، پايمردي براي تثبيت انژي صلح آميز هستهاي و... به شکل بارز خودنمايي کرد. يکي از مطالبات هميشگي مقام معظم رهبري که در پيام نوروزي امسال بار ديگر بر آن تأکيد ويژه نمودند، «همدلي و همزباني دولت و ملت» است. اما اين همگرايي بين دولت و ملت به چه معناست و با کدام معيارها ارزيابي ميشود؟ به نظر ميرسد زماني دولت در مسير همگرايي با مردم است که دولت خود را برآمده از مردم دانسته و آحاد ملت را مبناي مشروعيت و مقبوليت خود بداند و تنها به احزاب حامي و افراد رأي دهنده خود اکتفا نکند. در نتيجه بايد طيفهاي مختلف دغدغهمندي مردم را لحاظ و تنها به نيازهاي يک قشر بسنده ننمايد و از سوي ديگر، مردم را وقتي ميتوان در مسير همدلي و همزباني با دولت ديد که نقطه اشتراک بين همديگر را در ارزشها و آرمانهاي مشترک خود تعيين کنند. با اندکي توجه به محتواي نامهاي سال در ابتداي هر بهار، متوجه ميشويم که تأکيد بيشتر مقام معظم رهبري براي قوي شدن ملت ايران و نقشه کلي به سمت اقتدار ملي در حوزههاي اقتصادي، فرهنگي و سياسي است. تأکيد معظم له بر عنصر «همدلي» که در شعار امسال تبلور يافته، امري بيسابقه نيست و ايشان در گذشته نيز از اين موضوع به عنوان «نعمت بزرگ خدا» ياد کرده فرمودند: «همه آحاد ملت و به خصوص مسئولين کشور بايد نعمت وحدت و اتفاق و همدلي را -که خداي متعال آن را به ما ارزاني داشت- براي خود حفظ کنند و آن را به خطر نيندازند: «وَاذْکُرُواْ نِعْمَةَ اللّهِ عَلَيْکُمْ إِذْ کُنتُمْ أَعْدَاء فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا». برادري، احساس همگامي و همدلي، نعمت بزرگ خداست.» [۲] اما شکلگيري و تقويت اعتماد متقابل بين ملت و دولت به عنوان شرط تحقق همکاري و همدلي ملت و دولت چگونه ممکن خواهد شد؟ رهبر معظم انقلاب در پيام نوروزي خود به اين سوال پاسخي شفاف دادند: «هم دولت، ملت را به معناي واقعي کلمه قبول داشته باشد و ارزش و اهميت و تواناييهاي ملت را به درستي بپذيرد، هم ملت به دولت که کارگزار کارهاي او است به معناي حقيقي کلمه اعتماد کند.» [۳] به نظر ميرسد نامگذاري سال 94 با شعار «دولت و ملت، همدلي و همزباني» فرصتي گرانبها براي مجموعه قواي کشور و به خصوص دولت به عنوان «سکاندار اجرايي کشور» از سويي و ملت ايران به عنوان «صاحبان کشور» از سوي ديگر است تا با تقويت عنصر اعتماد متقابل بين خود و شکلدهي هرچه بهتر و کاملتر فضاي همکاري و همدلي، گامهاي مهم و بزرگي در مسير پيشرفت بردارند که در اين صورت کشور در مقابل توطئههاي دشمن مصون خواهد شد. چنانچه رهبر معظم انقلاب ميفرمايند: «مصونيت کشور، وابسته به حضور مردم است؛ کم شدن فشارهاي دشمنان، وابسته به حضور مردم است، وابسته به اتحاد و انسجام مردم با نظام و با دستگاه جمهوري اسلامي و حسّ اعتماد متقابل بين مردم و مسئولين است. اين حسّ بايد روز به روز تقويت بشود.» [۴] در حقيقت، نامگذاريهاي سالها از يک سو اعلان عمومي سياستهاي عمومي نظام جمهوري اسلامي است و از سوي ديگر، زمينهسازي براي مشارکت عمومي در تحقق اين سياستها به شمار ميرود. بهعلاوه زمينه فعال شدن مجموعههاي مردمي در فرايند سياستگذاري عمومي را فراهم ميآورد. بخشي از نهادهاي رسمي ميل فزايندهاي دارند که تصوير شعاري و کليشهاي خود را در زمينه نامگذاري هر سال غالب کنند. اين «جناح مؤمن انقلابي» است که بايد نامگذاري را به مثابه بخش و سطحي از سياستگذاري عمومي انقلاب اسلامي درک کند و علاوه بر زمينهسازي براي تبديل آن به سياستهاي جاري، زمينه فعالتر شدن مردم و نهادهاي مردمي را در فرايند سياستگذاري عمومي جمهوري اسلامي فراهم آورد. با در نظر گرفتن شرايط حساس کنوني در عرصه سياست خارجي، دولت محترم خصوصا مسئولين ديپلماسي کشور بايد با توجه به نداي ملت مبني بر عدم وابستگي به استکبار جهاني و دفاع از حقوق ملت ايران بهويژه صيانت از دستاوردهاي هستهاي در مقابل فشارهاي جبهه استکبار به سرکردگي آمريکا، همزبان و همدل با مردم، تلاش مضاعفي براي نشان دادن عزت نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران بنمايند. والسلام عليکم و رحمة الله و برکاته علي محمدي [۵]