صله رحم

صله رحم

یکی از سفارشات موکد دین اسلام، صله ارحام است.

تعریف صله رحم

صله­‌رحم از دو واژه صله و رحم تشکیل شده است که معنای لغوی صله از ماده «وصل» به معنای پیوستن بوده و پیوند کردن دو چیز را می­‌گویند. معنای لغوی رحم، زهدان به معنی جای کودک در شکم مادر را گویند. واژه رحم، در صله رحم استعاره برای قرابت و خویشاوندی است. چرا که آن‌ها از یکرحم متولد شده­‌اند و مراد از رحم یعنی نسبت شناخته شده بین آن دو وجود داشته باشد هر چند نسبت دوری با هم داشته باشند. معنای اصطلاحی صله رحم، اتحاد خویشاوندان و اقوام و دیدار خویشاوندان است.

صله رحم سفارش اکید پیامبر اعظم(ص)

در اهمیت صله رحم همین بس که پیامبر اکرم(ص)، همه انسان‌ها را به صله رحم سفارش کرده است؛ هر چند که در این مسیر سختی‌های فراوانی ببینند و راه‌شان از یک‌دیگر بسیار دور باشد. هم‌چنین صله رحم را بخشی از دین دانسته و فرموده­‌اند که هر کس آن را به‌ جا نیاورد دین او ناقص است. جابر از حضرت باقر(ع) روایت کرده که رسول خدا(ص) فرمود­ه­‌اند: «به حاضر و غایب امتم و به کسانی که در پشت مردان و رحم زنان هستند (آن‌هایی که هنوز به دنیا نیامده­‌اند) تا روز قیامت سفارش می­‌کنم که صله رحم را به جا آورند، اگر چه راه‌شان به سوی هم‌دیگر یک سال فاصله داشته باشد؛ زیرا صله رحم از دین است.»

ثواب صله رحم

یکی از افتخارات بزرگ برای انسان این است که شهید از دنیا برود و هر کس در طول زندگانی خویش یک بار می­‌تواند شهید شود و حال آن‌که ثواب شخصی که صله رحم را به جا می­‌آورد علاوه بر اجر صد شهید، ثواب‌های دیگری نیز شامل حال او می­‌شود. پیامبر اکرم(ص) می­‌فرمایند: «هرکس به سوی خویشاوندانش با جان و مالش قدم بردارد تا صله رحم را به جا آورد، خداوند عزوجل به وی اجر صد شهید عطا می­‌کند و برای هر قدمی که بر می­‌دارد خداوند چهل هزار حسنه می­‌نویسد و چهل هزار گناه از وی پاک می­‌کند و چهل هزار درجه بالا می­‌برد و گویا خداوند را در حال صبر، صد سال عبادت کرده که عبادتش پذیرفته شده است.»

صله رحم حتی با یک سلام

این تفکر که صله رحم حتماً باید با غذا همراه باشد -اگر نباشد آبروریزی است- کاملا اشتباه است. دین مقدس اسلام دایره صله رحم را خیلی وسیع‌­تر و ساده­‌تر از این‌ها به ما بیان کرده است. مخصوصاً امروزه که با یک تلفن کردن یا فرستادن پیامک از حال هم‌دیگر می­‌توانیم آگاه شویم. امام صادق(ع) می­‌فرمایند: «همانا صله رحم و نیکی کردن، حساب را آسان ساخته، از گناه نگاه می‌­دارد. پس صله رحم کرده، به برادران‌تان نیکی کنید، اگرچه به سلامی نیکو و جواب سلام دادن باشد.» در جایی دیگر می‌­فرمایند: «صله رحم کن، اگر جه با شربت آبی باشد.» این روایت شریف، ساده برگزار کردن صله رحم را به ما سفارش می­‌کند. چرا که هر چه دید و بازدیدها ساده­‌تر و بدون تشریفات باشد همان اندازه میهمانی­‌ها بیشتر می­‌شود و صفا و صمیمیت را به ارمغان می­‌آورد.

آثار صله رحم

زیاد شدن عمر انسان

یکی از فواید دنیوی صله رحم این است که خداوند به خاطر این کار، عمر انسان را زیاد می‌­کند و دچار مرگ ناگهانی نمی­‌شود. از محمد عبیدالله روایت شده که حضرت رضا(ع) می­‌فرمایند: «مردی از عمرش ۳ سال مانده بود. وی صله رحم می­‌کند و خداوند آن را به سی سال تبدیل می‌­کند، که خداوند هر چه خواهد می­‌کند.»

دفع بلا و زیاد شدن دارایی

اگر بخواهیم از بلاهای فردی و اجتماعی در امان باشیم و در تیررس انواع بلاها قرار نگیریم یکی از بهترین راه‌ها همان صله رحم است. حضرت امام باقر(ع) می‌­فرمایند: «صله رحم اعمال را پاک، اموال را بسیار، بلاها را بر طرف می‌­کند و حساب را آسان کرده و اجل را عقب می­‌اندازد.»

نیکویی اخلاق و پاکی جان

صله رحم باعث از بین رفتن کینه­‌ها می­‌گردد. چرا که از نزدیک هم‌دیگر را می­‌بینیم و حس می‌کنیم و با هم رابطه برقرار می­‌کنیم و این ارتباط، رفتارمان را نیکو جلوه می­‌دهد و در سخن گفتن‌هاست که گره­‌های سوءظن و کینه باز می­‌شود و جایش را صفا و صمیمیت پر می­‌کند. حضرت امام صادق(ع) می­‌فرمایند: «صله رحم اخلاق را نیکو، دست را بخشنده، جان را پاکیزه، روزی را افزون کرده و اجل را عقب می‌اندازد.»

مرگ نیکو و راحتی حساب

اگر انسان بخواهد با نیکویی و خوبی از دنیا برود یکی از راه‌هایش صله رحم است. چرا که صله رحم انسان را از انواع بد مردن و دچار شدن به انواع بیماری‌های خطرناک و مرگ ناگهانی نجات می­‌دهد و باعث می­‌شود تا انسان در آخرت هم حسابش راحت باشد. امام صادق(ع) می­‌فرمایند: «صله رحم، حساب‌رسی را در قیامت آسان می­‌کند و انسان را از بد مردن باز می­‌دارد.»

آداب صله­ رحم

سلام دادن

اولین و مهم‌ترین آداب دید و بازدید، سلام دادن است. چرا که سلام یکی از نام‌های خداوند متعال است و با سلام کردن رحمت الهی نازل می­‌شود. حضرت رسول اکرم(ص) می­‌فرمایند: هر گاه به هم برخوردید با سلام کردن و دست دادن دیدار کنید و چون جدا شدید، با آمرزش خواهی از هم جدا شوید.

دست دادن

دین مقدس اسلام سفارش کرده است وقتی که هم‌دیگر را ملاقات می‌کنید دست بدهید زیرا تاریکی کینه را از بین می­‌برد و باعث آمرزش گناهان می­‌شود. حضرت رسول اکرم(ص) می­‌فرمایند: «با یکدیگر دست دهید؛ زیرا دست دادن کینه و کدورت را از بین می­‌برد.» لازم به ذکر است که دست دادن با کسانی که محرم هستند سفارش شده و در دید و بازدیدها و مهمانی­‌ها با کسانی که نامحرم هستند نباید دست داد هر چند که از خویشاوندان باشند. چرا که مورد نهی شارع مقدس قرار گرفته است.

معانقه

معانقه غیر از روبوسی است و شارع مقدس ما را به این موضوع سفارش کرده است. امام باقر(ع) می­‌فرمایند: «هر مومنی برای دیدن برادر خود برود خداوند برای هر گامی که بر می­‌دارد یک ثواب می­‌نویسد و یک گناه از او پاک می­‌شود و یک درجه بالا برده می­‌شود و چون در خانه‌اش را بکوبد، درهای آسمان به رویش گشوده گردد و چون با هم دست دهند و معانقه کنند (یکدیگر را در آغوش بگیرند) خدا رویش را به آن‌ها کند.»

قهر با فامیل ممنوع

بنای اسلام بر اساس مهر ومحبت است. لذا شارع مقدس به ما این اجازه را نداده که با خویشاوندان خود قطع رابطه کنیم هر چند آنها با ما سنگین رفتار کنند. عبدالله سنان می­‌گوید به حضرت صادق[(ع) عرض کردم: من پسر عمویی دارم که هرچه با او می‌پیوندم، از من می­‌برد. تصمیم گرفته­‌ام که اگر بار دیگر از من ببرد من هم از او ببرم. آیا شما اجازه می‌‍‌‌‌­فرمایید؟ حضرت فرمودند: اگر تو با او بپیوندی و او از تو ببرد، خداوند با هر دو شما خواهد پیوست ولی اگر تو از او ببری و او از تو ببرد، خداوند از هر دوی شما خواهد برید.

پیامدهای قطع رابطه

لعنت پیامبر(ص)

شقاوت از این بیشتر که پیامبر مهربانی‌ها کسی را لعن کند و کسی که مورد لعن پیامبر واقع شود قطعاً از رحمت الهی بی‌­نصیب خواهد ماند. رسول اکرم(ص) می‌­فرمایند: «ملعون است، ملعون است کسی که قطع رحم کند»

خشم خداوند

«فردی محضر پیامبر اکرم(ص) آمد و پرسید: مبغوض­‌ ترین عمل‌ها نزد خداوند کدام است؟ حضرت فرمود: مشرک بودن به خداوند. آن مرد پرسید: بعد از آن کدام عمل است؟ حضرت جواب دادند: کسی که با خویشاوندن خویش قطع رابطه کند...» این روایت هشدار بزرگی است برای کسانی که با خویشاوندانش قطع رابطه کردند.

احساس نکردن بوی بهشت

هر کس قطع رحم کند علاوه بر آن‌که داخل بهشت نمی­‎شود، حتی بویش را نیز احساس نمی­‌کند و این یکی از بزرگ‌ترین خطرهاست که انسان را تهدید می­‌کند. امام صادق(ع) می­‌فرمایند: «خداوند بهشت را آفرید، آن‌گاه آن را پاکیزه کرد و بویش را معطر کرد و همانا بوی بهشت از فاصله دو هزار سال به مشام می رسد و کسی عاق والدین وقاطع رحم باشد، بوی بهشت را احساس نمی­‌کند».

منبع

سایت پژوهه