عوامل مؤثربرمشارکت زنان درامرخیر: تفاوت بین نسخه‌ها

از ویکی خیر
پرش به: ناوبری، جستجو
جز عوامل مؤثربرمشارکت زنان درامرخیر» را محافظت کرد ([ویرایش=تنها مدیران] (بی‌پایان) [انتقال=تنها مدیران] (بی‌پایان)))
 
(بدون تفاوت)

نسخهٔ کنونی تا ‏۴ سپتامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۱:۰۸

اصلی

تلخیصی از مقاله محمدصالح طيب نيا وحورية ربانی اصفهانی عوامل مؤثر بر مشارکت زنان در امر خیر در پنج دسته عوامل فردی، خانوادگی، اقتصادی، اجتماعی و مذهبی بررسی می شود. شایان ذکر است که این عوامل در مشارکت مردان نیز مؤثر ودر بعضی موارد مشترك است؛ ولی میزان تأثیرگذاری آن در زنان و مردان متفاوت است.

1.عوامل فردی

در خصوص عوامل فردی زمینه هایی وجود دارد که در زیر به آنها اشاره می شود:

1/1.زمینه عاطفی - احساسی

عواطف باتمام گونه هایش خاصیت حرکت زایی دارد؛ به عبارتی زندگی انسان ها در بسیاری از زمینه ها عرصه فرمانروایی احساسات است. قدرت حرکت آفرینی عواطف ، دانشمندان را بر این واداشته است که تعامل احساسات و عقل را به دقت بررسی کنند.

در زنان ، بعد عاطفی نیرومندتر است و طبق تصديق کارشناسان، احساسات درزنان به طور عام، شکوفاتر است. همین عامل زمینه مساعدتری برای فعالیت زنان در امور خیر را فراهم میکند.

۱/۲. تقویت انگیزه

انگیزه ها که چراهای رفتاری هستند، دلیل اصلی عمل به شمار می روند. مشارکت زنان در انجام امور خیر نیز تحت تأثیر عوامل انگیزشی متفاوت است و در نوع و میزان آن تأثیر بسزایی دارد.

این عامل در زنان بسیار متأثر از احساسات است. به عنوان نمونه، تأسیس خیریه محک با انگیزه حمایت از بیماران سرطانی، تحت تأثیر بیماری سرطان فرزند خانم قدس بوده است.

۱٫۳. سطح سواد

پایین بودن سطح سواد در زنان باعث می شود که آنها نیاز چندانی به مشارکت در دوره های آموزشی و ترویجی در حوزه های مختلف را احساس نکنند یا نتوانند از فواید این دوره ها استفاده کنند.

با توجه به شرایط فعلی و افزایش چشمگیر زنان در عرصه آموزش و روابط اجتماعی می توان در جهت بهبود مشارکت آنان در امر خیر اقدام کرد.

۱٫4. سن

در سنین مختلف درآمد و زمان فراغت متفاوت است. برخی از تحقیقات نشان داده است که ارتباط سن و انجمن پذیری و مشارکت اجتماعی به صورت رابطه معکوس است.

به گونه ای که از سن ۱۸ تا ۲۹ سالگی عضویت یگانه و ۳۰ تا ۵۹ سالگی عضویت چندگانه است و در مقابل جمعیت 60 ساله و بیشتر، در انجمن ها حضور کمتری دارند. زنان در برخی سنین مستعد انجام فعالیت های خیرخواهانه هستند؛ ولی در برخی برهه ها به دلیل پررنگ بودن نقش تحصیل، همسری و به ویژه مادری زمان کمتری برای انجام این کار دارند.

پس از سپری شدن این دوران و با بزرگ شدن بچه ها و ترک خانه ، مسئولیت های زمان بر زنان بسیار کاهش می یابد و خلأ عاطفی برای مادران ایجاد میکند. این عارضه که یکی از پدیده های سنین میانسالی، به نام نشانگان آشیانه خالی» است، نوعی افسردگی است که پس از آنکه آخرین فرزند، خانه را ترک کرد، در زن و مرد ایجاد می شود.

در این دوره اگر فعالیت جبرانی، به خصوص از سوی ما در انجام نشود، در مواردی ممکن است منجر به افسردگی مادر (و حتی پدر) شود. یکی از راهبردهای درمانی ارائه شده روان شناسان در پیشگیری و کاهش این عارضه انجام کار مشارکتی است.

حضور زنان در این سنین در عرصه های خیریه ای با افزایش حس اعتماد به نفس و ایجاد روحیه به دلیل انرژی مثبت انجام کار خیر، عارضة موجود را کاهش یا حذف می کند. در خصوص بازه های سنی دیگر نیز می توان از ظرفیت دختران مجرد، مجرد قطعی، مطلقه یا بیوه در جهت مشارکت در امور خیربهره گرفت.

٢. عوامل خانوادگی

در این مورد، دو گزینه مطرح است:

۲٫۱. میزان مشارکت اعضای خانواده در امر خیر

مشارکت اعضای خانواده در انجام اعمال خیرخواهانه تأثیر بسیار زیادی در میزان فعالیت دیگر اعضا در این امور دارد. خانواده هایی که فرهنگ خیر و نیکوکاری به شکل اصولی در آنها نهادینه شده است ، این امر را به فرزندان خود نیز منتقل می کنند و نیکوکاران آینده را به جامعه عرضه می کنند.

۲٫۲. تربیت

در زمینه تربیت زنان نیکوکار، اصول تربیتی مشابهی در خصوص زنان و مردان وجود دارد و تفاوت چشمگیری در خصوص تفاوت جنسی دیده نمی شود. در اینجا تربيت در دو بعد والدینی و اجتماعی بیشترین تأثیر را دارد.

والدین نخستین الگوی تربیتی فرزندان هستند که باعث شکوفایی عواطف و فضایل اخلاقی در فرزندانشان می شود. دوستان و گروه همسالان نیز از مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر تربیت اجتماعی افراد به حساب می آیند.

افراد به خصوص در دوران نوجوانی و جوانی گرایش زیادی به ارتباط والگوبرداری از این دو گروه دارند. در کشورهای پیشرفته در امر خیر، تربیت اجتماعی، زنان و مردان را به سمت انجام نیکوکاری هدایت و به صورت امری نهادینه درآورده است.

3. عوامل اقتصادی

انجام فعالیت های داوطلبانه و خیرخواهانه در اشکال متفاوتی صورت میگیرد. یکی از بارزترین این فعالیت ها مشارکت اقتصادی به اشکال گوناگون است. با توجه به بررسی مبانی قرآنی حقوق اقتصادی زن در خانواده روشن می شود، توانمندی اقتصادی زنان مسلمان به سبب مهریه، نفقه، ارث و درآمدهای ناشی از اشتغال وفعالیت های اقتصادی آنها و این مسئله که مسئولیت تأمین هزینه های زندگی بر عهده آنان نیست ، زمینه مناسبی که زنان را برای انجام کارهای خیر مستعد می کند.

4. عوامل اجتماعی

در آموزه های متعالی دینی و متون اسلامی، تفاوتی در توانایی زن و مرد در مباحث بنیادی دیده نمی شود. تفاوت تنها در نقش ها و مسئولیت هایی است که در آفرینش انسان به دو جنس زن و مرد افاضه شده است. از نظر اسلام عرصه فعالیت برای زن به طور کامل بازاست؛ اما بحث توان افزایی زنان می تواند در بسیاری از زمینه ها بستر رشد زنان را فراهم می کند. در خصوص توان افزایی و تربیت زنان نیکوکار، نقش آموزش و رسانه بسیار مؤثر است.

4/1. آموزش

بین سال های رسمی آموزش در مدرسه و سرمایه اجتماعی رابطه مستقیم وجود دارد. دلیل آن تا حدودی ناشی از محیط های نهادی مدارس و دانشگاه ها در تشویق افراد به انجمن پذیری و آموزه های اخلاقی آنان در جهت همیاری است.

تجربه های کشورهای جنوب شرق آسیا نشان داده است که سرمایه گذاری در آموزش زنان موجب افزایش تولید اجتماعی می شود و زمینه را برای رشد بیشتر فراهم میکند.

دگرگونی های شتابنده دانش در سده های اخیر و افزایش نقش زنان در توسعه اقتصادی و اجتماعی موجب شده است، کشورهای پیشرفته جهان توسعه جوامع را بدون حضور زنان پیش نبرند. مشارکت زنان در امر خیرنیز از این قاعده مستثنا نیست و آموزش سهم ویژه ای در پیشرفت آن دارد.

آموزش در دو بعد عمومی و اختصاصی در این حوزه مطرح می شود . در حوزه مشارکت در گستره نیکوکاری، به ویژه مشارکت زنان، نقش آموزش عمومی از طریق رسانه ، مساجد، کانون های فرهنگی و ورزشی و همچنین برگزاری کارگاه ها و همایش ها در جهت ایجاد انگیزه بسیار مهم است. در خصوص آموزش اختصاصی نیز می توان به دانشگاه هایی که با تعریف رشته های مرتبط با نیکوکاری به طور ویژه به این امر پرداخته اند، برای نمونه به کشور آمریکا به عنوان پیشتاز و پس از آن انگلیس اشاره کرد.

نوع دیگر از این فعالیت ها به شکل حمایت تحصیلی از افراد نخبه است. در ایران نیز مدرسه نوآوری اجتماعی روشنا در این زمینه فعالیت دارد.

4/2. نقش رسانه

رسانه ها نیروی محرک و تهدیدکننده فرهنگ هستند. رسانه گذشته از آن که خود فرهنگ غالبی را ترویج می کند، از عناصر فرهنگ ساز است. تلویزیون به عنوان یکی از پرمصرف ترین رسانه ها در میان مدت و درازمدت در اندیشه و نگرش مخاطبان تأثیر می گذارد.

همچنین از طریق برجسته کردن، هدایت دادن، پررنگ کردن و یا به حاشیه بردن و کم رنگ کردن رویدادها، دستورکاری برای ذهن و ارتباط با محیط اجتماعی فراهم می آورد. در زمینه فعالیت در امور نیکوکارانه زنان نیز، رسانه با روش های فرهنگ سازی امرخیرواطلاع رسانی می توانند تأثیرگذار باشند.

نمایش فیلم ها، سریال ها و مجموعه های مستندی که به اثرگذاری زنان در این حوزه به طور مستقیم یا غیرمستقیم می پردازد، بسیار راهگشاست. به عنوان مثال، نمایش سریال هایی که کمک به هم نوع و دغدغه مندی در این زمینه را نشان می دهد، به شکل غیرمستقیم فرهنگ نیکوکاری را ترویج میکند.

در خصوص اطلاع رسانی نیز، برنامه «ماه عسل» درباره کمک به آزادی زندانیان در ماه رمضان سال 96 منجر به جمع آوری نزدیک به ۱۵ میلیارد وجه نقد شد که میزان تأثیر اطلاع رسانی در جذب مشارکت را نشان می دهد.

همچنین تحقیقات به وجود رابطه بین اطلاع زنان از وجود نهادهای مشارکتی و میزان فعالیت اشاره کرده اند. هر چه اطلاع رسانی مفیدتری عرضه شود، میزان مشارکت زنان با توجه به حمایتگری ذاتی آنها بیشتر می شود.

5.عوامل مذهبی

جامعه متناسب با نظام فرهنگی خود، نوع ویژه ای از مشارکت مردمی را داراست. عوامل مذهبی از جمله عوامل مؤثر در میزان مشارکت اجتماعی در جوامع دینی است. در ایران، غالب اشکال مشارکت مردم دربافت و ساختار ارزش های مذهبی صورت گرفته است. این نوع مشارکت در قالب های متفاوتی جلوه گر می شود که بارزترین آنها عبارت اند از:

۵٫۱. مناسک

شامل پرداخت خمس، زکات، کفاره، انجام قربانی و موارد دیگر که زنان به طور مستقیم در آن فعالیت می کنند یا به طور غیرمستقیم با تشویق همسر و اطرافیان به این امر خیر مبادرت می ورزند.

۵٫۲. مراسم

عرصه گسترده ای را در برمی گیرد و شامل انجام عزاداری در ایام محرم ، افطاری دادن در ماه رمضان ، ولیمه دادن در مناسبت ها و... است. دراین زمینه مشارکت زنان در برگزاری این مراسم از طریق پرداخت همه یا بخشی از هزینه ها و یا انجام فعالیت داوطلبانه است.

۵٫۳. ساخت ابنیه

می توان به مشارکت در ساخت بناهای مذهبی، نظیر مسجد و حوزه علمیه یا در زمان فعلی، ساخت دانشگاه، مدرسه، خوابگاه ، بیمارستان، پرورشگاه و... اشاره کرد.

اصلی