قرض الحسنه

از ویکی خیر
پرش به: ناوبری، جستجو

قرض الحسنه

قرض ‏الحسنه یکی از اصطلاحات فقهی رایج در جامعه امروز است که در قرآن نیز از آن یاد شده است. در اینجا به بررسی قرض‏ الحسنه از دیدگاه قرآن پرداخته می‏شود.

معنای لغوی

لغت قرض‏ الحسنه از دو کلمه ترکیب شده است: ۱- قرض: گونه‌ای از بریدن و قطع کردن است و مالی را که به دیگری داده می‌شود به شرط باز گرداندن (عین یا بدل آن) قرض می‌خوانند [۱]؛ گویا قرض‏دهنده آن مال را از بقیه اموالش بریده است [۲]. ۲- الحسنه: در قرآن کریم ، واژه «حسن » صفت قرض قرار گرفته، نه واژه «حسنه ». حسن یعنی زیبا و نیکو [۳] و قرض نیکو آن است که از مال حلال باشد و آن را با منت گذاردن و اذیت، ضایع نکند [۴].

قرض‏ الحسنه در اصطلاح

قرض‏ الحسنه در اصطلاح فقهی با انفاق و قرض‏ الحسنه قرآنی فرق دارد: قرض‏ الحسنه فقهی به مالی گفته می‌شود که قرض‏دهنده آن را با قصد استرداد نه رایگان، به کسی می‌دهد، خواه عین آن یا مالیت آن در ضمن مالی دیگر برگردد؛ ولی قرض ‏الحسنه در فرهنگ و اصطلاح قرآنی ، معنایی جامع دارد که شامل قرض‏ الحسنه فقهی نیز می‌شود [۵]. زیرا از منظر قرآن کریم هر کار خیری که انسان برای خدا انجام می‌دهد، قرض‏ الحسنه به اوست، خواه عبادت اصطلاحی باشد؛ مانند نماز و روزه، یا انفاق مالی یا کارهای خدماتی و عام‏المنفعه باشد؛ مانند مسجد و مدرسه‏سازی، یا جبهه رفتن و جهاد در راه خدا.

دلیل تعبیر کار خیرخواهانه به قرض‏ الحسنه

سرّش، محفوظ بودن عین و اصلِ مال، نزد خداست، یعنی همان گونه که در قرض و وام، مال از بین نمی‌رود و باز می‌گردد، در این گونه امور نیز هرچه در راه خدا هزینه شود، باز می‌گردد [۶]

«وَ مَا تُقَدِّمُواْ لأَنفُسِکُم مِّنْ خَیْرٍ تَجِدُوهُ عِندَاللّهِ»

[۷] «و هر کار خیر ی برای خود از پیش می‌فرستید، آن را نزد خدا (در سرای دیگر) خواهید یافت». بلکه چندین برابر آن را به عنوان پاداش دریافت می‌کنید: «فَیُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا کَثِیرَةً» [۸] «تا آن را برای او چندین برابر کند.» خدای تعالی انفاق و هزینه‌ای را که مومنین در راه او خرج می‌کنند، قرض گرفتن خودش نامیده و این به خاطر سه چیز است: [۹] ۱- می‌خواهد مؤمنان را بر این کار تشویق کند. ۲- چنین انفاق ی برای کسب رضایت خداست. ۳- خدای سبحان به زودی عوض آن را چند برابر به صاحبانش بر می‌گرداند، علاوه بر آن اجر کریم می‌دهد؛ اجر کریم اجری است که در نوع خودش پسندیده‌ ترین باشد و اجر اخروی همین طور است چون فوق تصور انسان است [۱۰]

آثار قرض‏ الحسنه

پاداش چند برابر

«مَنْ ذَالّذی یُقْرِضُ اللهَ قَرْضاً حَسَناً یُضاعِفَهُ لَهُ اَضعافاً کثیرةً» [۱۱] «کیست که به خدا وام نیکو دهد (و از اموالی که خدا به او بخشیده ، نفاق کند) تا خداوند آن را برای او چندین برابر کند.» واژه «کثیره » صفت کلمه «اضعافاً= چند برابر» است و نشان می‌دهد که پاداش انفاق مضاعف و چندین برابر است [۱۲].

از بین رفتن گناهان

«لَئِنْ أَقَمْتُمُ الصَّلاَةَ وَآتَیْتُمُ الزَّکَاةَ وَآمَنتُم بِرُسُلِی وَعَزَّرْتُمُوهُمْ وَأَقْرَضْتُمُ اللّهَ قَرْضًا حَسَنًا لَّأُکَفِّرَنَّ عَنکُمْ سَیِّئَاتِکُمْ» [۱۳] «اگر نماز را بر پا دارید و زکات را بپردازید و به رسولان من ایمان بیاورید و آنها را یاری کنید و به خدا قرض الحسن بدهید ( در راه او، به نیازمندان کمک کنید) گناهان شما را می‌پوشانم (می‌بخشم).»

آمرزش و تشکر خداوند

«إِن تُقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا یُضَاعِفْهُ لَکُمْ وَیَغْفِرْ لَکُمْ وَاللَّهُ شَکُورٌ حَلِیمٌ» [۱۴] «اگر به خدا قرض الحسن دهید، آن را برای شما مضاعف می‌سازد و شما را می‌بخشد و خداوند شکر کننده و بردبار است.»

پاداش پرارزش

«إِنَّ الْمُصَّدِّقِینَ وَالْمُصَّدِّقَاتِ وَأَقْرَضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا یُضَاعَفُ لَهُمْ وَلَهُمْ أَجْرٌ کَرِیمٌ» [۱۵] «مردان و زنان انفاق ‏کننده، و آنها که (از این راه) به خدا «قرض‏ الحسنه» دهند (این قرض ‏الحسنه) برای آنان مضاعف می‌شود و پاداش پرارزشی دارند.»

سخنی از امام علی (ع) درباره قرض الحسن به خدا

امام علی(ع) می‌فرماید: «فقّدموا بَعْضاً یَکُنْ لَکُمْ قَرضاً ولاتُخلِفُوا کلاًّ فیکونَ فَرضاً علیکم» «مقداری از اموالتان را در راه دین بدهید و پیشاپیش بفرستید تا به خدا قرض داده باشید و برایتان بماند و اگر اصلاً ندهید، فریضه‌ای بر عهده شما مانده است که آن را ترک کرده‌اید.» [۱۶]

منبع

سایت پژوهه

پانویس

  1. المفردات فی غریب القرآن، ص۴۰۰، ماده «قرض».
  2. جوادی آملی، عبدالله؛ تفسیر تسنیم، نشر اسراء، قم، ۱۳۸۵ ش، چاپ اول، ج۱۱، ص۵۸۳.
  3. قرشی، علی اکبر؛ قاموس قرآن، ماده «حسن»، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۱ ش، ج۲، ص۱۳۵.
  4. طبرسی، مجمع البیان، انتشارات ناصر خسرو، تهران، ۱۳۷۲ ش، ج۲، ص۶۰۸.
  5. تفسیر تسنیم، ج۱۱، ص۵۸۷.
  6. تفسیر تسنیم، ج۱۱، ص۵۸۸.
  7. بقره/سوره ۲، آیه ۱۱۰.
  8. بقره/سوره ۲، آیه ۲۴۵.
  9. ترجمه تفسیر المیزان، ج۲، ص۴۳۱.
  10. ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۲۷۲.
  11. حدید/سوره ۵۷، آیه ۱۱.
  12. تفسیر تسنیم، ج۱۱، ص۵۹۳.
  13. مائده/سوره ۵، آیه ۱۲.
  14. تغابن/سوره ۶۴، آیه ۱۷.
  15. حدید/سوره ۵۷، آیه ۱۸.
  16. نهج‏البلاغه (صبحی صالح)، خطبه ۲۰۳.