قناعت فاطمه
ساده‌زیستی و قناعت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیه) از مسائلی است که در قرآن کریم به آن پرداخته شده است.
مقام فاطمه در قرآن
در تعدادی آیات قرآن، مقام و مرتبه فاطمه (سلام‌الله‌علیهم) همسر و فرزندانش ستوده شده علاوه بر آن منزل و ماوای وی نیز که پس از ازدواج با علی (علیه‌السّلام) و راهنمای پیامبر خدامهیا گردیده بود جلوه‌ای نورانی یافت و به واسطه پاکی، قداست و سادگی مورد احترام واقع شد. خانه‌ای که بنایش معمولی بود، سقفش از چوب خرما و سطحش با حصیر پوشیده شده و دیوارهای گلیش صداقت و صمیمیت را معنا می‌بخشید. از درون آن مکان نور خدا جلوه‌گر بود و سادگی فوق‌العاده اش همچون عطر نبوی مشام جانها را ساده زیستی از مشخصه‌های زندگی پیامبر خدا بود و این سنت در خاندان گرامیش نیز رعایت می‌شد. فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیهم) که نزدیکترین فرد به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بود، هیچگاه به دنیا و نعمت‌های زودگذر آن روی نیاورد و در رفع نیازها به اندکی بسنده می‌نمود زیرا پرورش یافته بوستان نبوت و آموزش دیده بزرگ عالم بشریت به شمار می‌آمد. وی معیار و ملاک این نوع زیستن را از قرآن و رفتار پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آموخته بود. نوازش می‌داد و مقام معنوی آنجا به گونه‌ای بود که مورد ستایش الهی قرار گرفت. قرآن می‌فرماید: «فی بیوت اذن الله ان ترفع و یذکر فیها اسمه یسبح له فیها بالغدو و الآصال؛ [۱] در خانه‌هایی که خدا رخصت داده که آنجا رفعت یابد و در آنها ذکر او شود و صبح و شام تسبیح و حمد ذات پاک او کنند».
تفسیر ابن عباس از آیه
ابن عباس می‌گوید در مسجد پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بودیم که یکی از حاضران آیه فوق را تلاوت نمود من از پیامبر پرسیدم آنها چه خانه‌هایی هستند؟ فرمود: خانه پیامبران و آنگاه با دست خویش به خانه فاطمه (سلام‌الله‌علیهم) اشاره نمود و فرمود: این خانه [۲] ساده زیستی از مشخصه‌های زندگی پیامبر خدا بود و این سنت در خاندان گرامیش نیز رعایت می‌شد. فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیهم) که نزدیکترین فرد به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بود، هیچگاه به دنیا و نعمت‌های زودگذر آن روی نیاورد و در رفع نیازها به اندکی بسنده می‌نمود زیرا پرورش یافته بوستان نبوت و آموزش دیده بزرگ عالم بشریت به شمار می‌آمد. وی معیار و ملاک این نوع زیستن را از قرآن و رفتار پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آموخته بود. حتی هنگامی که رسول خدا از پرده‌ای که بر در آویخته بود و دستبندی که به دست کرده بود اظهار ناخوشنودی کرد. فورا پرده و دستبند را در بسته‌ای پیچید و خدمت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرستاد تا آنها را در راه خدا انفاق نماید. رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از عمل فاطمه (سلام‌الله‌علیهم) چنان شاد شد که سه بار فرمود: پدرش به فدایش، دنیا برای محمد و آل محمد نیست. از بیان این واقعه به راز ساده زیستی فاطمه (سلام‌الله‌علیهم) پی برده در می‌یابیم که پیامبر خدا دوست نداشت بهره دخترش از پاداش پرشکوه آخرت کم شود بنابراین با داشتن کوچک ترین ظواهر مادی و وسایل زینتی و رفاهی موافق نبود. روزی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دید فاطمه (سلام‌الله‌علیهم) در حالی که با دست خویش آسیاب می‌کند فرزندش را در آغوش گرفته او را شیر می‌دهد. از دیدن این صحنه اشک از چشمانش سرازیر شد فرمود: دخترم رنج و تلخی دنیا را می‌چشی تا شیرینی نعمت‌های سرای جاودانه را دریابی؟ فاطمه (سلام‌الله‌علیهم) در پاسخ فرمود: ای پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) من در همه حال خدا را به خاطر نعمت‌های بی کرانش سپاس می‌گویم و آنگاه بود که این آیه نازل شد. «ولسوف یعطیک ربک فترضی». [۳] [۴]
منبع
دانشنامه کلام و عقاید، برگرفته از مقاله «قناعت فاطمه»
پانویس
- ↑ قزوینی، محمدکاظم، فاطمة الزهرا من المهد الی اللحد، ص۲۳۰.
- ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۳.
- ↑ انسان/سوره۷۶، آیه۸.
- ↑ انسان/سوره۷۶، آیه۹.
