نمایش مبدأ برای قوانین مالیات (مربوط به مؤسسات خیریه)

<div style="text-align:justify; font-family:B Nazanin; font-size:18px;">

<P style=" border-right: 6px solid #8afcf8; background-color:#21ca65;">
<B>فرید رضازاده</B>
بحث مالیات بر عملکرد و ارزش افزوده برای [[موسسه های خیریه]] در بسیاری از موارد به عنوان چالشی اصلی مطرح است. سازمانهای مردم نهاد و مؤسسات خیریه طبق بند «ط » و «ی» قانون مالیات مستقیم، از پرداخت مالیات به نرخ صفر معاف هستند؛ اما این معافیت مشروط به ارائه اظهارنامه مالیاتی و رعایت کردن سایر ضوابط قانونی است که جزئیات آن در قانون به طور کامل و جامع بیان شده است. موسسه های خیریه یا به طور کلی از قوانین و مقررات مالیاتی آگاهی ندارند و یا با برداشت اشتباه از این نکته که این مؤسسات از مالیات معاف هستند، رویه اشتباهی را در پیش می گیرند که منتج به رعایت نکردن قوانین و مقررات مالیاتی می شود. در این شماره نیز با ادامه بحث مالیات از شماره پیشین، به موضوع مصاديق نظارت و گزارش های مربوط به نظار برای مؤسسات خیریه و عام المنفعه به شرح زیر می پردازیم.
</P>
 
<P style="color:#21ca65;"> 
مصادیق نظارت در مؤسسات خیریه 
</P>
ناظر مکلف است با مراجعه به موسسه خیریه بندهای زیر را بررسی کند و گزارش آن را مطابق سازوکار تعیین شده در این دستورالعمل، به اداره امور مالیاتی ذی ربط تحویل دهد: 1. بررسی و اظهارنظر درباره منابع درآمدی موسسه خیریه و تقدیم گزارش تفکیکی درآمدها، شامل کمک ها و هدایای موضوع بند «ط» ماده ۱۳۹ قانون و سایر درآمدها. ۲. بررسی و اظهارنظر درباره مصارف و هزینه های موسسه خیریه و تقدیم گزارش تفکیکی شامل مصارف بیان شده در بند «ح» ماده ۱۳۹ قانون، هزینه های مربوط به امور جاری موسسه و سایر هزینه ها. ٣. بررسی و اظهارنظر در خصوص میزان تطابق دامنه موضوعی و مکانی فعالیت های موسسه با اساسنامه مصوب و مجوزهای صادرشده برای آن. ٤. بررسی و اظهارنظر درباره میزان صحت وکفایت سازوکارهای کنترل داخلی موسسه خیریه با زمینه کاهش ریسک رسیدگی مالیاتی 5. نظارت بر فعالیت های غیرانتفاعی موضوع تبصره (1) ماده ۱۳۹ قانون برگزاری دوره های آموزشی، سمینارها و...) حسب درخواست مکتوب موسسه. 6. بررسی و اظهارنظر در خصوص تغییرات ایجادشده در دارایی های موجود و یا ایجاد دارایی جدید از محل کمک ها و هدایای دریافتی موسسه و تعیین میزان بهره گیری از این دارایی ها در جلب كمك، انجام امور بیان شده در اساسنامه و ارائه خدمات موضوع بند «ح» ماده (۱۳۹) قانون مالیاتهای مستقیم. تبصره (۱): در خصوص مؤسساتی که دارای شعبه هستند، ناظر باید به نحوی برنامه ریزی کند که بر شعبه های موسسه نیز نظارت کند.
ن میزان بهره گیری
امور بیان شده در ای
» ماده (۱۳۹) قانون

<P style="color:#21ca65;"> 
مصادیق نظارت خاص فعالیت های موضوع تبصره ۱  
</P>
ناظر مکلف است با مراجعه به مؤدی، موضوعات زیر را بررسی کند و گزارش آن را | مطابق سازوکار تعیین شده در این دستورالعمل، به اداره امور مالیاتی ذی ربط تحویل دهد: 1. بررسی درآمدهای حاصل از فعالیت مورد نظارت و تقدیم گزارش تفکیکی درآمدها. ۲. بررسی هزینه های انجام فعالیت و تقدیم گزارش تفکیکی هزینه ها. ٣. بررسی و گزارش میزان تطابق دامنه موضوعی و مکانی فعالیت ها با اساسنامه مصوب موسسه و مجوزهای صادر شده برای آن.
 
<P style="color:#21ca65;">  
گزارش های نظارتی خاص مؤسسات خیریه   
</P>
در راستای نظارت بر موارد مذکور در ماده فوق، ناظر می بایست گزارش های پایین را تهیه و به مراجع مربوط تقدیم کند: ۱. طی سال مالی در بازه های زمانی سه ماهه جهت انجام نظارت دوره ای در خصوص درآمد و هزینه، ظرف يك ماه از پایان هر فصل، به موسسه خیریه مراجعه و ضمن تهیه صورت جلسه شمارش وجوه نقد (اعم از بانك، صندوق، تنخواه گردان) و همچنین مسکوکات، اوراق بهادار و سایر دارایی های با نقدشوندگی آسان، گزارش نظارت دوره ای را در چارچوب فرم گزارش نظارت دوره ای مؤسسات خیریه و عام المنفعه» بر اساس اطلاعات مربوط به روز مراجعه ، تنظیم کند. این گزارش باید در دو نسخه تهیه و حداکثر ظرف 15 روز از تاریخ انجام نظارت، يك نسخه از آن جهت درج در پرونده مؤدي به اداره امور مالیاتی ذی ربط تسلیم شود. ۲. حداکثر ظرف مدت 4 ماه از تاريخ تسلیم صورت حساب درآمد و هزینه توسط موسسه خیریه، گزارش سالانه نظارت را در چارچوب فرم گزارش نظارت سالانه | مؤسسات خیریه و عام المنفعه» تهیه و به اداره امور مالیاتی ذی ربط تقدیم کند. برای تنظیم این گزارش باید اقداماتی که در پی می آید از سوی ناظرانجام پذیرد: ۲٫۱. صورت حساب درآمد و هزینه موسسه را از حیث رعایت قوانین و مقررات و آیین نامه اجرایی تبصره ۳ ماده (۱۳۹) ق.م.م و مفاد این دستورالعمل بررسی و اظهارنظر خود را با ذکر موارد مغایرت صورت حساب مذکور با قوانین و آئین نامه های مرتبط با ایجاد هرگونه محدودیت در حیطه نظارت، در گزارش مربوط ذکر نماید. ۲٫۲. چهار مورد گزارش نظارت دوره ای مذکور در بند الف فوق را بررسی و نتیجه تجمیعی را به همراه ضمائم مربوط در گزارش منعکس نماید. ۳. ریسک مالیاتی موسسه تحت نظارت را بر اساس فرم «تعیین ریسك حسابرسی مؤسسات خیریه» تعیین و به عنوان پیوست فرم گزارش نظارت سالانه مؤسسات خیریه و عام المنفعه» در اختیار اداره امور مالیاتی ذی ربط قرار دهد. 4. در صورت مشاهده معاملات و عملیات مشكوك در اجرای مقررات مبارزه با پول شویی، در اسرع وقت مراتب را از طریق سامانه مربوط به واحد اطلاعات مالی منعکس نماید.

<P style="color:#21ca65;">
گزارش های نظارتی مربوط به تبصره ۱ 
</P>
در اجرای تبصره (1) ماده (۱۳۹) قانون و ماده (۱۳) آیین نامه اجرایی تبصره (۳)ماده قانونی مذکور، ناظر باید پس از انجام نظارت های لازم و بررسی صورت حساب درآمد و هزینه مربوط به فعالیت های گفته شده، حداکثر ظرف مدت يك ماه از تاریخ دریافت صورت حساب مذکور، گزارش نظارتی را در چارچوب فرم گزارش نظارت بر فعالیت های موضوع تبصره (1) ماده ۱۳۹ ق.م.م» به اداره امور مالیاتی ذی ربط ارائه نماید. ناظر باید صورت حساب درآمد و هزینه مربوط به فعالیت های مد نظر را از حیث رعایت قوانین و مقررات مربوط، آیین نامه اجرایی تبصره ۳ ماده (۱۳۹) قانون و مفاد این دستورالعمل بررسی و اظهارنظر خود را با ذکر موارد مغایرت صورت حساب مذکور با قوانین و آئین نامه های مرتبط با ایجاد هرگونه محدودیت در حیطه نظارت، در گزارش مربوط ذکر نماید.
<B>
مصادیق منابع ومصلرف مؤسسات خیریه
</B>

منابع درآمدی موضوع بند (ط) ماده (۱۳۹) قانون اقلام درآمدی ذیل از منابع درآمدی موضوع بند (ط) ماده (۱۳۹) قانون به شمار می آیند .. 1.هدیه ، اعانه و هبه اشخاص حقیقی و حقوقی اعم از دولتی و غیر دولتی ۲. قبه وصیت . وقف و حبس : ٣. کمک های دریافتی از مجامع رسمی بین الملی و منطقه ای و آژانس های وابسته به سازمان ملل به شرط احراز؛ 4. کمک های دریافتی از سایر اشخاص حقیقی وحقوقی خارجی، مورد تأیید وموافقت مراجع نظارتی مربوط .   تبصره (1): عایدی حاصل از فروش یا اجارۀکمک ها وهدایای غیر نقدی دریافتی نیز از جمله منابع درآمدی موضوع بند (ِ ط)ماده 139 قانون به شمار می آید.  
9.5
_
تبصره (۲): سود حاصل از تسعیر ارز یا فروش مسکوکاتی که از محل کمک ها و هدايا تأمین شده باشند از منابع درآمدی موضوع بند (ط) ماده (۱۳۹) قانون به شمار می آید.

<B>
مصارف موضوع بند (ح)ماده (139) قانون
</B>
انا: وزارت ارشاد (()) ان (( )) ( مصارف قابل قبول برای درآمدهای مذکور در این دستورالعمل عبارت اند از: ١. مبالغ صرف شده در امور مذکور در بند (ح) ماده ۱۳۹ قانون، به شرح بند (ب) این دستورالعمل؛ بند ب) کمک ها و هدایای دریافتی نقدی و غیر نقدی آنها صرف اموری از قبیل تبلیغات اسلامی، تحقیقات فرهنگی، علمی، دینی، فنی، اختراعات، اکتشافات، تعلیم و تربیت، بهداشت و درمان، بنا و تعمیر و نگهداری مساجد و مصلاها و حوزه های علمیه و مدارس علوم اسلامی و مدارس و دانشگاه های دولتی، مراسم تعزیه واطعام، تعمیر آثار باستانی، امور عمرانی و آبادانی، هزینه یا وام تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان، كمك به مستضعفان و آسیب دیدگان حوادث ناشی از سیل، زلزله، آتش سوزی ، جنگ و حوادث غیرمترقبه دیگر برسد. ۲. مبالغ هزینه شده برای اداره امور جاری موسسه خیریه؛ ٣. مبالغ صرف شده برای خرید داراییهای ثابت برای انجام فعالیت های مندرج در اساسنامه موسسه خیریه به شرط احراز مالكيت.

<P style="color:#21ca65;">
نظارت بر مازاد درآمد مؤسسات خیریه  
</P>
 ناظر باید در گزارش نظارت سالانه، میزان کمک ها و هدایای دریافتی مؤسسات خیریه را که صرف امور بیان شده در بند (ح) قانون نشده است، به تفكيك در پایان سال دریافت کمک ها و هدایا و نیز در زمان تنظیم گزارش تعیین کند.

<P style="color:#21ca65;">
نظارت بر روش ها و سازوکارهای جمع آوری و صرف کمک ها 
</P>
نظارت بر پیش نیازهای جمع آوری کمك: ناظر باید در نظارت های خود اطمینان حاصل کند که موسسه پیش از اقدام به جمع آوری و صرف کمک های نقدی و غیر نقدی پیش نیازهای عملیاتی ذیل را انجام داده باشد: ١. اخذ مجوزهای لازم از مراکز ذی صلاح
 

 
٢. درج نام و نشان موسسه بر روی تمام سربرگ ها، قبوض و اسناد موسسه خیریه و درج شماره سریال بر روی تمامی قبوض

<P style="color:#21ca65;">
نظارت بر سازوکار دریافت کمک های نقدی
</p>
در خصوص آن بخش از کمک ها که به طور مستقیم به صورت نقدی در قالب وجوه واریزی به صندوق های خیریه و یا سایر پرداخت های نقدی در اختیار موسسه قرار می گیرد، ناظر باید نظارت های زیر را اعمال کند و نتایج را در گزارش خود منعکس کند: اول، حصول اطمینان از وجود سازوکار نظارت داخلی مناسب برای تسهیل شناسایی مبدأ دریافت وجوه (حسب مورد). دوم، بررسی میزان کفایت سازوکارهای استفاده شده در موسسه خیریه برای نظارت برنحوه جمع آوری و شمارش وجوه و واریز آن به حساب های موسسه ، از جمله وجود ناظر داخلی و استفاده از برنامه های نرم افزاری برای ثبت رویدادهای مالی و رخدادها و گزارش دهی در خصوص آن. سوم، حصول اطمینان از واریز مستقیم وجوه دریافتی در بندهای الف وب فوق) به حساب اصلی موسسه، حداکثر ظرف يك هفته از تاریخ دریافت تبصره (۱): يك سازوکار مناسب برای نظارت داخلی باید مشخصات صندوق ها و قبوض مورداستفاده برای جمع آوری کمک ها از جمله شماره (صندوق و قبوض) تاریخ توزیع و گردآوری صندوق ها، نام و مشخصات مسئولین دریافت وجوه و تاریخ واریز وجوه به حساب های بانکی موسسه را ثبت کند. تبصره (۲): درباره کمک های نقدی بیش از ۵۰ میلیون ریال، موسسه باید نام، نام خانوادگی، شماره اقتصادی و شماره ملی (برای اشخاص حقیقی یا شناسه ملی برای اشخاص حقوقی) خیران را حسب مورد ثبت کند.

<P style="color:#21ca65;">
نظارت بر دریافت کمک های غیرنقدی 
</p>
در خصوص کمک های غیرنقدی اهدایی به موسسه، ناظر باید نظارت های ذیل را اعمال و نتایج را در گزارش مربوط منعکس کند: 1. حصول اطمینان از وجود سازوکار مناسب برای ثبت روزانه فهرست و مشخصات کامل کالاهای مصرفی دریافتی و ارائه رسید به اهداکنندگان. ۲. حصول اطمینان از انتقال مالکیت کمک های غیرنقدی سرمایه ای (منقول و غیرمنقول) بر اساس سند رسمی یا عرف (برای اموال فاقد سند)
 
 
تبصره: درباره کمک های غیرنقدی با ارزش منصفانه بیش از ۵۰ میلیون ریال ، موسسه باید نام، نام خانوادگی، شماره اقتصادی و شماره ملی برای اشخاص حقیقی یا شناسه ملی برای اشخاص حقوقی) خیران را حسب مورد ثبت کند.

<P style="color:#21ca65;">
نظارت بر فروش کمک های غیرنقدی و دارایی های موسسه
</p>
 ناظر باید در رسیدگی های ضمنی خود سازوکارهای موسسه در خصوص فروش کمک های غیرنقدی و دارایی ها را بررسی کند و موارد پایین را در گزارش خود بیان کند: 1. حصول اطمینان از فروش نرفتن کمک های غیرنقدی و دارایی های موسسه به اعضای هیئت امنا و مؤسسان و بستگان آنان (موضوع بند پ) بند پ) در اساسنامه آن ها با صراحت این موضوع بیان شده باشد که مؤسسان و وابستگان طبقات اول و دوم آنان و هیئت امنا و مدیران آن ها با موسسه معامله نکنند. ۲. حصول اطمینان از رعایت تشریفات قانونی معامله و افشای مواردی که صلاح موسسه در انجام معاملات لحاظ نشده است. ٣. حصول اطمینان از واریز مستقیم وجوه حاصل از فروش کمک ها و دارایی ها به حساب های بانکی موسسه.

<P style="color:#21ca65;">
نظارت بر حساب بانکی موسسه
</p>
 موسسه خیریه باید ظرف يك ماه از تاریخ ثبت اساسنامه ، نسبت به افتتاح حداقل يك حساب جاری در یکی از بانک های محل به نام موسسه خیریه اقدام و ضمن انتقال همه وجوه نقدی و درآمدی خود به حساب حساب های بانکی موسسه ، تمامی هزینه ها را نیز از طریق آن حساب حساب ها) پرداخت کند.

<P style="color:#21ca65;">
نظارت بر سازوکار هزینه کرد تنخواه گردان
</P>
 ناظر باید در رسیدگی های ضمنی خود، میزان و نحوه هزینه کرد تنخواه گردان موسسه را از حيث موارد زیر بررسی کند و نتیجه را در گزارش مربوط منعکس کند: ١. متعارف و معقول بودن رقم تنخواه با توجه به حجم فعالیت های جاری موسسه خیریه . ۲. ثبت دقیق مخارج انجام شده از محل تنخواه موسسه. ٣. کفایت سازوکارهای نظارت داخلی موسسه بر هزینه های انجام شده از محل تنخواه .

</div>
[[ رده:فصلنامه آوای خیر ماندگار شماره 2]]
[[رده:مقالات]]