نمایش مبدأ برای مصاحبه با حضرت آیت الله دری نجف آبادی (زید عزه)

<div style="text-align:justify;font-family:B Nazanin;font-size:20px">

==مطلع== 
مجله میراث جاویدان افتخار آن را داشت که با [[آیت الله دری نجف آبادی]] با توجه به سابقه علمی و مسئولیت های متعددی که در نظام جمهوری اسلامی داشتند مصاحبه ای را صورت داده و سوالاتی را در فضای صمیمی با ایشان مطرح نماید. ایشان رابطه بین [[وقف]] و واقف را وجود علاقه به بقاع دانسته سپس ویژگی های [[وقف]] را از نظر روایات بیان فرموده و توصیه هایی به سازمان اوقاف و افرادی که موقوفات را در اختیار دارند داشته و راه کارهایی را برای بهتر شدن وضعیت [[وقف]] و صیانت از موقوفات ارائه فرمودند.
==زندگینامه== 
[[آیت الله حسینعلی دری نجف‌آبادی]] فرزند حاج اسدالله در آبان 1324 در نجف آباد اصفهان متولد و در سال 1338  به حوزه علمیه نجف آباد راه یافته در سال 1340 شمسی  به [[حوزه علمیه قم]] رفت و از سال‌ 1343 در درس خارج اصول و فقه شرکت جست و هم زمان دوره های عالی فلسفه را آموخت.
  
ایشان از سال 1346  به بعد بصورت مستقل در مباحثه جواهر، کفایه، فقه، اصول و اسفار پرداخته و ضمناً به تدریس سطوح مختلف همت گمارد.  

پاره ای از تألیفات معظم له  به چاپ رسیده‌،  نظیر: انسان، ‌اسلام و بهره وری در [[اسلام]]، استراتژی دراز مدت جمهوری اسلامی ایران، ‌فرهنگ و توسعه از دیدگاه حضرت امام خمینی مقدمه‌ای بر مالیه عمومی در اسلام، حکومت اسلامی در نهج البلاغه، ‌اندیشه‌های اقتصادی شهید مدرس و ...
 
برخی از مسئولیت‌ها: مسئولیت کمیته انقلاب اسلامی در اراک ، امامت جمعه شهر کرد و نماینده امام راحل در [[استان چهار محال و بختیاری]] ، نمایندگی مجلس شورای اسلامی در دوره اول ، چهارم و پنجم  ، دبیر هیئت عالی گزینش بیش از 15 سال ، عضویت در ستاد [[قرارگاه خاتم الانبیاء]] ، ریاست هیئت مدیره و دبیر هیئت علمی [[مرکز جهانی علوم اسلامی قم]]  ، عضویت در شورایعالی مجمع جهانی اهل بیت (ع)  ، عضویت در [[مجمع تشخیص مصلحت نظام]] در دو دوره پنج ساله ، نماینده مجلس خبرگان رهبری ، وزیر اطلاعات [[جمهوری اسلامی ایران]] ، ریاست کمیته اقتصادی شورای عالی امنیت ملی ، ریاست [[دیوان عدالت اداری]] ، دادستان کل کشور  ، امام جمعه اراک و نماینده ولی فقیه در استان مرکزی
==سوال اول== 
ضمن تشکر از حضرتعالی به عنوان اولین سوال چه ارتباطی بین [[وقف]] و [[واقف]] وجود دارد؟ یا به عبارت دیگر چرا [[انسان]] های خیر و واقف میل داشتند و دارند که اموال خودشان را [[وقف]] نمایند؟ این علاقه از کجا حاصل شده؟ 

===پاسخ===
انسانها ذاتاً در اندیشه ماندگاری و کمال هستند و این را می توان از خلق و خوی انسانها دانست ، به همین جهت [[انسان]] ها در این اندیشه و فکر هستند که چگونه می توانند خود نام و یاد خود را ماندگار نمایند و حتی پس از مرگ هم باقی باشند . و حیات آنها پس از مرگ نیز تداوم یابد و آثاری از خود به یاد بگذارند و کارهای ماندگار انجام دهند . و مشکلات اجتماعی و یا فرهنگی را به نحوی حل و فصل کنند . 
 
سئوال اینجاست که چه کار خیری را [[انسان]] انجام بدهد که سال های سال پس از عمر خود مؤثر باشد و جامعه و افراد آن از آن بهره مند شوند و آثار باقیه انسان ها نشان از همت و ارداه آنهاست . از جمله کارهایی که این امر را محقق می سازد در [[وقف]] است . چرا که این امر یا عمل تا زمانی که باقی است یا تا زمانی که مال موقوفه باقی و قابل استفاده است و منافع آن صرف کارهای خیر می شود آثار بلندی را داراست . در همه اعصار این عمل [[خدا]]پسندانه مورد توجه [[انسان]] ها بوده و آنان اموالی را برای کارهای خیر یا عبادتگاه ها اختصاص می دادند و در [[دین اسلام]] نیز اولین واقف [[پیامبر گرامی اسلام (ص)]] بود که اموالی که به او رسیده بود [[وقف]] نمود .
==سوال دوم== 
با چنین توصیفی که پیرامون [[وقف]] نمودید ولی در [[قرآن کریم]] آیه ای در باره [[وقف]] نداریم 
===پاسخ===
اگر چه در [[قرآن کریم]] کلمه [[وقف]] عیناً بکار نرفته است ولی آیات متعددی از [[قرآن]] افراد را به انجام کارهای عام المنفعه و [[صالح]] و [[باقیات الصالحات]] و عمل صالح ، بّر و [[احسان]] ، صدقات ، بنای مساجد و دیگر مراکز عبادی ، کارهای خیر و بناهای خیریه و عناوین مشابه آمده است و بر آن توصیه و تاکید شده است . که [[وقف]] از جمله مصادیق این آیات است . ائمه معصومین (علیهم السلام) و بخصوص رسول مکرم اسلام (صلی الله علیه و اله) با [[وقف]] هائی که انجام داده اند و توصیه هائی که در مورد [[وقف]] نموده اند توجه ویژه ای به این عمل [[خدا]]پسندانه و [[صدقه جاریه]] داشته اند . 

[[وقف]] یکی از بهترین آثار و برکات وجودی [[انسان]] ها و دارای آثار فراوان اجتماعی و فرهنگی ، اقتصادی و سیاسی و مانند آن است . [[وقف]] خدمت ماندگار نسبت به جامعه است و نسل های بعدی از برکات آن بهره مند خواهند شد .
==سوال سوم== 
فعالیت سازمان اوقاف و امور خیریه را در این راستا چگونه ارزیابی می کنید؟ 
===پاسخ===
سازمان محترم اوقاف و امور خیریه گر چه فعالیت های چشمگیری داشته که قابل تعریف و تمجید است ولی باید اهتمام و تلاش بیشتری در جهت حفظ ، بهره برداری و احیای موقوفات داشته باشد و مردم و ارگان ها نیز باید همکاری نمایند.
 
و کارشناسان و متخصصان عرصه [[وقف]] در فرهنگ سازی و بیان احکام شرعی آن باید تلاش مضاعفی از خود نشان دهند .
==سوال چهارم== 
عده ای از مردم اموال وقفی در اختیار دارند و یا به عبارت دیگر مستاجر اوقاف هستند همینطور برخی از ادارات و سازمان های دولتی و خصوصی در اماکن وقفی ساکن و فعالیت می کنند به نظر حضرتعالی آنان در این خصوص چه وظیفه ای دارند ؟ به بیانی دیگر وظیفه مردم و دولت در رابطه با اموال اوقافی چیست؟ 
===پاسخ===
موضوع [[حقوق بیت المال]] است و مسئولیت شرعی همگانی است . باید هر نوع تصرفی در رابطه با [[وقف]] بر اساس صرفه و صلاح و [[غبطه مال]] [[وقف]] و موقوف علیهم باشد . تلاش صادقانه همه افراد و ارگان ها می تواند موجب تشویق [[انسان]] های خیر و نیکوکار گردد. و البته در عصر حاضر نیاز به عرصه های جدید درباره [[وقف]] و خدمات ماندگار هست . از جمله کارهای مهم در رابطه با ایتام ، حوزه های علمیه ، از کارافتادگان ، محرومان و نیازمندان ، گسترش فرهنگ و معارف اسلامی در جهان ، حمایت از مراکز دینی و تربیتی ، تولید علم و دانش ، احیای کتب سودمند و مراکز خدمات اجتماعی و تامین نیازهای ضروری جامعه اسلامی و ده ها عنوان دیگر که هر یک در جای خود بسیار ارزنده و خدمتی ماندگار خواهد بود . باید قدر فرصتها را شناخت و از فرصتها جهت کارهای مفید بهره جست . تاریخ شاهد گویائی بر خدمات ارزشمند پیشنیان و خیرین و سابقین در خدمت و ایثار می باشد و آنچنان که درباره گذشتگان سخن می گوئیم ، آیندگان درباره ما سخن خواهند گفت و امروز موقوفات در دست ما امانت است . و فردا امانت به دیگران منتقل خواهد شد . مبادا ما وظیفه خود را نسبت به امانت ها رعایت نکنیم .
==سوال پنجم== 
برگردیم به موضوع اول ، شما ارتباط بین [[وقف]] و واقف را از جهت میل به بقا و باقی ماندن دانستید آیا این میل ریشه تاریخی دارد یا دینی؟ و اصولا [[وقف]] از مقوله دین است یا تاریخ بشر؟ 
===پاسخ===
[[وقف]] ریشه در تاریخ بشریت و ادیان آسمانی دارد .یکی از بنیادهای عمیق دینی و الهی و اجتماعی از بدو تاریخ بشر همزاد با [[انسان]] ها پایه گذاری شده بنیاد خدمات اجتماعی ، نیکوکاری ، کارهای نیک ، مراکز خدمات عمومی ، احیای مراکز عبادی ، مساجد ، بیمارستان ها و درمانگاه ها ، مدارس ، حوزه های علمیه ، مراکز آموزشی و توان بخشی ، دارالایتام ها ، موسسات خیریه ،  امامزادگان و احیای [[عاشورا]] و کربلا و گسترش فرهنگ اسلامی و کتاب و کتابخانه و کتاب های نفیس و گران سنگ  جاده ها ، پل ها ، سدها ، قنوات ،  شبکه های آبیاری ، حمام ها  و ده ها نوع مراکز خدمت رسانی و ارزشمند و ماندگار دیگر است . البته با توجه به تحولات زندگی [[انسان]] ها و شرائط هر قوم و هر نژاد این قبیل خدمات متفاوت بوده و نوعاً سیر تکاملی را به خود گرفته . تاریخ بنای معابد و مراکز دینی و خدمات اجتماعی با تاریخ انسانیت قرین است . تاریخ و سیره پیامبران عظیم الشان الهی نشان دهنده اهتمام ویژه آن بزرگواران به امور یاد شده و تاسیس و حمایت و تشویق پایگاه های عظیم خدمات اجتماعی و بنای [[کعبه]] مکرمه و [[مسجدالحرام]] و مشاعر عظام تا بنای [[مسجدالاقصی]] و [[بیت المقدس]] شریف و توسعه این کانون های نورانی در سراسر عالم نمونه هایی از این قبیل خدمات ارزشمند و ماندگار است .
==سوال ششم== 
همین طور که فرمودید ادیان الهی سفارش به [[وقف]] دارند حال به نظر حضرتعالی تاکیدات [[دین اسلام]] در بحث [[وقف]] ناشی از چیست ؟  
====پاسخ===
آنچه در [[اسلام]] عزیز در خصوص [[زکوات]] ، [[اخماس]] ، [[صدقات]] ، [[انفاق]] و یا [[باقیات الصالحات]] و یا احداث نهرها و قنوات و مساجد و پل ها و جاده ها و شوارع و طرق و مانند آن آمده است . همه برای آن است که فرهنگ خیر و خدمت ارتقا یابد و روح [[ایثار]] و فداکاری و [[احسان]] و [[انفاق]] در راه [[خدا]] تقویت شود و به جای حرص و آز و طمع ورزی و غارتگری ، روح خداباوری ، خدمتگزاری ، [[نوع دوستی]] و [[عشق]] به دیگران و [[عشق]] به خدمت رونق یابد . در میان این خدمات ارزشمند و گران بها موضوع [[وقف]] و [[صدقات]] جاریه از جایگاه پربرکت و ارزنده و برجستگی خاصی برخوردار است . چون در [[وقف]] اصل مال برای همیشه محفوظ می ماند و از برکات و ثمرات آن دیگران بهره مند می شوند و یا کارهای خیر سامان می یابد  . و این خود انگیزه ها را  بیشتر تشویق و تقویت می کند .
 
ثانیاً از خالص مال [[انسان]] ها [[وقف]] صورت می پذیرد و پس از ادای سایر حقوق واجبه می توان به این اقدام خداپسندانه همت گماشت.  

ثالثاً تأسی به سیره اهل البیت (علیهم السلام) است که به چنین اموری اهتمام ویژه داشته اند . 
رابعاً عمده فکّ ملک و آزادی ملک در راه [[خدا]]ست . و حق الله است و قابل تغییر و تبدیل نمی باشد و باید حقوق واقف و موقوف علیهم رعایت شود . و غبطه و صرفه و صلاح [[وقف]] در هر حال منظور گردد . البته رسالت متولیان [[وقف]] بسیار خطیر و سنگین است و در این رابطه تفاوتی بین [[وقف]] خاص و عام نمی باشد . مدیریت حکیمانه و تدبیر خردمندانه [[وقف]] و موقوفات با توجه به صرفه و صلاح [[وقف]] از اهم اموری است که باید نسبت به آن اهتمام ویژه مبذول نمود . حفظ و نگهداری [[وقف]] ، احیا و بازسازی آن ، بهره برداری و بهره وری بهینه ، حفظ اسناد و مدارک مربوط ، رعایت غبطه همه جانبه ، مدیریت پسندیده و کم هزینه و پر فایده ، اداره مطلوب و تدبیر دلسوزانه و مسئولیت شرعی و اخلاقی ارگان ها و متصدیان امور در این باره بسیار حساس و مهم است . و ضمن اینکه باید احکام شرعی [[وقف]] به طور کامل رعایت شود نسبت به هر گونه تفسیری نیز باید حد اعلای مصالح منظور گردد .
==سوال هفتم== 
نظرتان پیرامون متعرضین به اموال [[وقف]] چیست ؟ چگونه می توان از اموال [[وقف]] حفظ و نگهداری کرد ؟ و راه [[صیانت]] از اموال وقف چگونه است؟ 
===پاسخ===
در اینجا تاکید بر این مسئله لازم است که متعرضین موقوفات شرعاً و قانوناً مسئول بوده و باید کلیه حقوق [[وقف]] را به طور دقیق و صحیح بپردازند و جزو دیون آنها خواهد بود و شرعاً و قانوناً ضامن هستند و از اموال آنها باید برداشته شود . و هر گونه تصرف غیرقانونی و شرعی در اموال [[وقف]] [[حرام]] بوده و مسئولیت شرعی و قانونی دارد . در حوزه های علمیه نیز باید احکام [[وقف]] و کتاب [[وقف]] به طور کامل مورد عنایت قرار گرفته و مسائلی جدید در این باره بحث و بررسی شود و راهکارهای مناسب برای تداوم موقوفات و بهره برداری مطلوب و حفظ و صیانت از آن ارائه شود و در هر بابی احکام مربوط به آن بحث و بررسی شود و بر اساس شرائط و احکام اسلامی و نیازهای جدید راهکارهای مناسب فقهی و شرعی ارائه گردد . دستگاه های حکومتی و قضائی و قانونگذاری نیز باید در تمامی زوایای مربوط به موقوفات حمایت و اقدامات مؤثری انجام داده تا سرمایه های عظیم موقوفات در راستای اهداف ارزنده آن بکار گرفته شود . و با تمامی وجود از موقوفات و حقوق مربوط صیانت شود . نسبت به موقوفات جدید و اولویت های مربوط نیز تدابیر لازم اتخاذ و راهکارهای جدید ارائه و از همه مهمتر اعتماد عمومی جلب گردد تا مردم با [[عشق]] و اشتیاق همچون گذشته به این خدمات ارزشمند اهتمام ورزند و برای خود آثار باقیه و [[باقیات الصالحات]] و خدمات ماندگار پدید آورند .
==سوال هشتم== 
این مسئله بُعد جهانی دارد یعنی در برخی از کشورها اموال وقفی به غارت می رود و اهتمام برخی از حکومت ها و نظام حاکم نیز بر همین است حال در مسئله صیانت از اموال [[وقف]] در بُعد جهان و منطقه چگونه باید مطرح گردد؟  
===پاسخ===
بدون تردید در کشورهای اسلامی و بلکه مسلمانان در کشورهای غیر اسلامی نیز باید برای صیانت از موقوفات اعم از عام و خاص تدابیر لازمی اتخاذ نموده و قوانین حقوقی و حقوق مدنی و ساز و کارهای مناسبی را پیش بینی نموده تا با تغییرات حکومتی و دولتی و سیاسی موقوفات آسیب نبینند و دچار سلیقه های گوناگون نشود . و این صدقات جاریه همچون نهرهای روان در دل جامعه اسلامی موجب تلطیف فضای جامعه و خدمات ماندگار و حمایت از نیازمندان و توسعه همه جانبه و خدمات پایدار و گسترش مدارس دینی و مساجد و دانشگاه ها و حسینیه ها و درمانگاها و بیمارستان ها و انواع خدمات خیریه دیگر و بنیادهای نیکوکاری بکار گرفته شود . به نظر بنده این موضوع قابلیت آن را دارد که در کنفرانس اسلامی و در بحث و بررسی مباحث فقهی نسبت به مسائل آن در جهان [[اسلام]] نیز عنایت ویژه ای مبذول گردد . و تمامی کشورهای اسلامی موظف به رعایت اصول و مبانی فقهی و اسلامی و رعایت حقوق واقفین و موقوف علیهم و احکام شرعی مربوط گردند .
==سوال نهم== 
افراد مختلف با سلایق متعدد ،  اولویت هایی را برای [[وقف]] و سازمان اوقاف و امور خیریه مطرح می کنند، به نظر شما اولویت های [[وقف]] و توصیه های شما در این رابطه چیست؟ 
===پاسخ===
همانگونه که یکی از اولویت های سلف صالح در گذشته تعلیم و تربیت طلاب و فضلا و علما و خادمان علم و دین بوده امروز نیز این امر از اهمیت بایسته ای برخوردار است . و همانگونه که در هزار سال قبل شیخ طوسی (رض) حوزه مقدسه علمیه نجف را تأسیس فرمودند و در طول هزار سال شاهد آثار و برکات فراوان آن بوده ایم و یا فاطمیون که بر مصر حکومت می کردند دانشگاه الازهرا را به نام مبارک حضرت زهرا (سلام علیها) بنا نهادند و در طول هزار سال شاهد برکات آن دانشگاه با عظمت بوده ایم . و به همین نسبت تمامی حوزه ها و مراکز علمی اصفهان ، شیراز ، مشهد ، قم ، کربلا ، سامرا ، مکه ، تبریز ، تهران ، لبنان ، و جبل عامل و دیگر بلاد اسلامی .
==سوال دهم== 
به نظر شما با توجه به مطالبی که فرمودید چگونه می توان در این مسیر گام برداشت؟ 
===پاسخ===
امروز نیز این موضوع از اهمیت ویژه ای برخوردار است و باید تمامی اهتماممان را برای توسعه حوزه های علمیه و مراکز فقهی و دینی و تربیتی بکار گرفته و اسلام شناسان برجسته و فقیهان گران مایه و خبرگان برگزیده و مفسران معرف دین و عالمان به الله تربیت کنیم تا مشعل داران هدایت باشند و موجب ارتقای باورهای عمیق دینی در جامعه اسلامی و پاسداری و صیانت از ارزشهای [[قرآن]] و [[عترت]] و نظام اسلامی گردند . باید مراکز علمی و دینی را تقویت کرد . باید جاذبه های دینی را افزایش داد . باید راه را برای جذب جوانان به مراکز دینی هموار کرد . و زمینه را برای گسترش معارف اسلامی هموار ساخت و درس [[اخلاق]] و [[معرفت]] و [[قرآن]] و [[عترت]] را به همه آموخت . و به فرموده [[رسول اکرم (صلی الله علیه و اله)]] که فرمودند : « و انما العلم ثلاثه آیه محکمه او سنته قائمه او فریضه عادله و ما خلاهن فهو فضل » ( اصول کافی جلد یک صفحه 32 )  

توجه لازم مبذول نمود و بنا را بر ارتقای بنیادهای اخلاقی و دینی و کادر سازی و تربیت نفوس و تهذیب عقول و پرورش استعدادهای جوانان و نوجوانان در راه باورهای عمیق الهی و ولائی و فاطمی  شد . و این بهترین کار و بالاترین خدمت است.
==سوال یازدهم== 
بنابر این [[وقف]] دارای قداستی عظیم است که در خدمت علم و عبادت و رشد مردم قرار گرفته است حال در رابطه با حفظ قداست وقف و حرمت موقوفات چه باید کرد؟ 
===پاسخ===
مسئله مهم دیگر قداست [[وقف]] و حرمت موقوفات باید حفظ شود و از هر نوع سوء استفاده و یا آلوده شدن و آلوده کردن فضاهای نورانی [[وقف]] و مراکز مقدس اسلامی و ولائی باید قاطعانه پرهیز گردد و اجازه داده نشود تا به بهانه های واهی حرمت اوقاف نقض و یا زیر سئوال برود و یا با خرافات و ادعاهای واهی لوث گردد. و یا عده ای برای کار و کسب و یا خالی کردن جیب دیگران و یا مراکزی را به عنوان قدمگاه ، امامزاده ، زیارتگاه ، مقبره مطرح و موجب ترویج کارهای خلاف گردند.  

این امر مهم مسئولیت علما و متصدیان امور را دو چندان می نماید تا اجازه ندهند به بهانه های ساختگی میدان برای بازیهای گوناگون باز گردد . و راه سوء استفاده توسط عناصر جاهل و یا شیاد و یا ساده اندیش و یا فرصت طلب باز گردد. در هر صورت گذشتگان در این رابطه خدمات ارزشمندی را از خود به یادگار گذاشته و امروز مسئولیت حفظ و استفاده بهینه از آن همه خدمت به عهده ماست . 

امروز بر همه ما لازم است که اولا سنت های گرانسنگ گذشتگان را پاس بداریم و در ثانی در حفظ و احیای آن کوشا باشیم . 

و در بهره برداری حکیمانه از این همه سرمایه های عظیم اسلامی و مردمی بهترین بهره برداری را بنمائیم تامردم نیز اعتماد نموده و دلگرم شوند . البته متصدیان امور نیز باید با دلسوزی لازم از تمامی ظرفیت های ایجاد شده برای ارائه خدمات اجتماعی و گسترش عدالت و معارف اسلامی و حمایت از محرومان و نیازمندان و ایتام و درمان بیماران و نشر و توسعه مساجد و مراکز دینی و تربیتی و رشد و توسعه و تولید علم و دانش و  حوزه های علمیه و دیگر خدمات مربوط استفاده نمایند . تا انگیزه های معنوی و اعتقادی ارتقا یابد و بستر لازم برای توسعه این قبیل خدمات اسلامی و اجتماعی و مردمی هموار گردد.  
==وداع==
از حضرتعالی که با مشغله های زیادِ علمی و کاری این وقت را به ما دادید تا در یک فضای صمیمی پیرامون وقف و اوقاف صحبت کنیم کمال تشکر را دارم 

*[[خداوند]] به همه ما توفیق درک مسئولیت و خدمت خالصانه عنایت فرماید . انشاالله . 
والسلام علیکم و علی عباد الله الصالحین .
</div>
[[رده:میراث جاویدان شماره 69]]

[[رده:مقالات]]