معرفی مجموعه مقالات حرمت حرم(مروری بر نقش اجتماعی امامزادگان)

مؤلف:سید امیر حسین کامرانی راد

مقدمه

ايرانيان همواره به پاسداشت امامزادگان عظيم الشأن همت گمارده‌اند و مقابر نوراني آنان مورد توجه دوست‌داران اهل بيت (عليهم‌السلام) قرار گرفته و کانوني براي گسترش فرهنگ اسلام و تشيع در ايران گرديده است. امامزادگان در طول تاريخ در رشد و گسترش تمدن و هنر اسلامي تأثير فراوان داشتند. پس از پيروزي انقلاب شکوهمند اسلامي و تأکيد حضرت امام خميني (رحمت الله عليه) مبني بر اين که ما مي‌خواهيم که مردم در پناه اين بقاع متبرکه در آرامش زندگي کنند و تأکيدات مقام معظم رهبري (مدظله‌العالي) مبني بر قطب فرهنگي شدن امامزادگان و بقاع متبرکه، سازمان اوقاف و امور خيريه در راستاي رسالت و وظايف ذاتي خود در زمينه توليت و مديريت آستان مقدس امامزادگان تلاش‌هاي وسيعي را بر اساس سياست‌هاي کلان فرهنگي نظام مقدس اسلامي در زمينه عمران و آباداني و رشد و ارتقاء سطح مديريت و کارکردها و خدمات بقاع متبرکه خصوصا در عرصه فرهنگي به کار بست. تا جايي که روز پنجم ذي‌القعده توسط شوراي عالي انقلاب فرهنگي به عنوان روز ملي تکريم و بزرگداشت امامزادگان نامگذاري گرديد. در راستاي اين فعاليت‌ها، اولين کنگره بين المللي امامزادگان در تاريخ 19 و 20 شهريور 1392 در شهر اصفهان برگزار گرديد و از بين بيش از 600 مقاله ارائه شده به دبيرخانه کنگره، مقالات برتر در قالب مجموعه چهار جلدي چاپ و به جامعه علمي کشور تقديم شد. در شماره قبل فصلنامه، مقالات يک جلد از اين مجموعه با عنوان «امامزادگان تجلي‌گاه هنر قدسي» که در آن تزيينات و آرايه‌ها در امامزادگان و بقاع متبرکه بررسي شده بود، معرفي گرديد و در اين شماره به معرفي مقالات يک جلد ديگر با عنوان «حُرمت حَرم» که مروري بر نقش اجتماعي امامزادگان (عليهم السلام) به عنوان قطب‌هاي فرهنگي در کشور دارد، مي‌پردازيم. طراحي و بافت شهري سرپل ذهاب با محوريت آرامگاه احمد بن اسحاق نويسندگان: امير اميري نژاد و صلاح الدين معروفي

احمد بن اسحاق قمي، محدث بزرگوار و نماينده مورد اعتماد ويژه امام عسکري (عليه السلام) در قرن سوم ه.ق بود که در حدود سال هاي260-263ه.ق در سرپل ذهاب درگذشت. آرامگاه احمد بن اسحاق در شهرستان سرپل ذهاب از توابع استان کرمانشاه واقع شده است. اين آرامگاه که در زمان پهلوي اول بنا شده، به صورت چهار ضلعي بوده و بر روي آن گنبدي مدور قرار داشته که در سال‌هاي اخير توسط اداره اوقاف و امور خيريه مورد مرمت قرار گرفته است. طرح کالبدي و نماي هر شهر انعکاس دهنده محتواي حياتي آن شهر بوده است که موجبات القاي حس مکان، درک فضا و معني دار کردن فضا را به همراه دارد. نماي شهري به عنوان يکي از موضوعات و مفاهيم دخيل در فرآينده درک شناخت، تجزيه و تحليل و طراحي فضاهاي شهري، مبناي نظريه‌پردازي فراواني است. اين نوشتار با استفاده از روش تحليل ساختاري در سطح معماري شهري تلاش دارد تا تأثير اماکن مذهبي به خصوص آرامگاه احمد بن اسحاق را در طراحي و بافت شهري سرپل ذهاب ارائه نمايد. در اين روش جنبه‌هاي مختلف معماري شهريِ اماکن مذهبي و متبرکه شامل شکل کالبدي، موقعيت قرارگيري و روش ساخت و تزيينات آن مورد تجزيه و تحليل قرار مي گيرد و حاصل تحقيق، تأثير مستقيم آرامگاه بر طراحي و بافت شهري سرپل ذهاب را هويدا مي سازد. نقش و جايگاه بقعه متبرکه مير سيد علي همداني در ايجاد وحدت اجتماعي مسلمانان تاجيکستان و ايران نويسندگان: فاطمه ايبک آبادي و محمد مولايي

بقعه متبرکه مير سيد علي همداني يکي از مکان‌هاي مذهبي کشور تاجيکستان است که در ميان مسلمانان اين کشور از جايگاه ممتازي برخوردار است. اگر چه اغلب مسلمانان اين کشور سني مذهب هستند و ساخت آرامگاه بر روي مزار ذريه رسول الله (صلّي الله عليه و آله) و زيارت امامزادگان (عليهم السلام) در مذهب آن‌ها جايگاهي ندارد وليکن وجود اين مضجع شريف در اين کشور و برکات و حسنات آن شخصيت مذهبي در زمان حيات و در حال حاضر براي مردمان تاجيک موجب گرديده است که امروزه زائرين زيادي از اقصي نقاط تاجيکستان و ايران براي زيارت اين مکان متبرک به شهر کولاب سفر نمايند و اين موضوع به عاملي مشترک در پيوند اهل سنت و شيعيان اين کشور و ايران مبدل شده است. پژوهشگران در اين مقاله سعي دارند تا ضمن معرفي اين امامزاده واجب التعظيم به نقش اين شخصيت مذهبي در ايجاد وحدت اجتماعي ميان مسلمانان بپردازند. کارکرد هاي اجتماعي امامزادگان و مناسک مذهبي آن‌ها (مطالعه موردي: امامزاده درب امام اصفهان و امامزاده نرمي دولت آباد) نويسندگان: نفيسه باقري و سميرا دردشتي

امامزادگان در طول تاريخ ايران اسلامي همواره نقش و جايگاه اجتماعي قابل توجهي داشته‌اند. اين دسته از مکان‌هاي زيارتي، از حالت مکان مذهبي صرف خارج شده و کارکردهاي منحصر به فردي در قالب فرهنگ بومي هر منطقه پيدا کرده‌اند، به گونه‌اي که شبکه‌اي از رفتارها و آداب ديني در تعاملات زائران با يکديگر و با مکان ايجاد شده به وجود آمده است. آنچه مهم و البته مغفول مانده، بررسي کارکرد اجتماعي اين اماکن مقدس و مناسک مذهبي مرسوم در آنان است. در اين پژوهش، تلاش مي‌شود با استفاده از روش ميداني و کتابخانه‌اي به مطالعه موردي دو امامزاده درب امام در محله دردشت اصفهان و امامزاده نرمي واقع در روستاي زمان آباد دولت آباد از توابع منطقه برخوار پرداخته شود. اين پژوهش بر آن است که در ابتدا، به تشريح نقش و کارکردهاي اماکن مقدس در بستر اجتماعي آن‌ها بپردازد و مناسک و آداب مذهبي بر آمده از اين اماکن را به عنوان جلوه‌گاه مفاهيم و باورداشت‌هاي ديني توصيف و تبيين کند. در انتها نيز با کاوش در عناصر موثر بر شکل‌گيري آداب خاص يک زيارتگاه، اين کارکرد به گونه‌اي عيني مورد واکاوي قرار مي‌گيرد. اين پژوهش با اين فرضيه دنبال مي‌شود که تفاوت‌هاي ساختاري جمعيتي در مناطق شهري و روستايي، کارکردهاي اجتماعي زيارتگاه و نوع مناسک مذهبي آن را متفاوت مي‌سازد. بقاع متبرکه و امامزادگان از نگاه سياحان اروپايي در عصر صفويه نويسندگان: اعظم تقي‌پور و طيبه جنگ آزموده

يکي از مهم‌ترين ويژگي هاي بقاع متبرکه و امامزادگان، جاذبه هنري و معنوي آن‌ها است. اين ويژگي زماني بيشتر جلوه گر مي شود که افرادي با مذاهب و فرهنگ هايي غير اسلامي از ديگر سرزمين ها به ديدار اين اماکن مي آيند و مجذوب جلوه هاي معنوي و هنري آن‌ها مي شوند. سفرنامه ها از گنجينه هاي ادبي و هنري و تاريخي با ارزشي هستند که داراي ظرايف و نکات فراواني در اين باره است. با مطالعه اين سفرنامه ها مي‌توان به وضعيت مکان‌هاي مقدس و متبرک در جوامع اسلامي و ويژگي هاي آن‌ها پي برد. سفرنامه ها در واقع پرده‌هايي از صحنه هاي زندگي اجتماعي مردم هستند که به جهت اشتمال بر انبوهي از اطلاعات درباره تاريخ و فرهنگ ايران، جايگاه ممتازي دارند. سياحان به حکم بيگانه بودن و نداشتن جايگاهي در ميراث فرهنگي و ملي اين سرزمين، و به علت دور بودن از خشم سلاطين در شرح و توصيف احوال و خصوصيات جامعه و مردم آزاد بودند. مسائل مختلف مربوط به مذهب از قبيل: اعتقادات مذهبي، باورهاي ديني، نماي ظاهري اماکن مذهبي و شيوه اجراي آداب ديني در داخل مساجد و بقاع متبرکه، از ديد سفرنامه نويسان مخفي نمانده است. در اين پژوهش سعي بر اين است که به روش ميداني و نيز استفاده از منابع مکتوب به بررسي نحوه برخورد سفرنامه‌نويسان عصر صفوي با فضاي معنوي اماکن مذهبي و نکات مهم مربوط به بقاع متبرکه و اماکن مقدس شيعيان پرداخته شود. با توجه به ارائه تصويري نسبتا واقع گرايانه در سفرنامه ها و تأثير مثبت آن در جهت رفع کاستي هايي که از ديد گان پنهان مانده است، پرداختن به اين مهم ضروري مي‌نمايد.

جايگاه امامزاده ها در طراحي شهري ايراني- اسلامي با تأکيد بر تصوير ذهني شهروندان (نمونه موردي: شهر ري)

نويسندگان: مصطفي بهزادفر و اصغر مولايي

طراحي شهري، رشته، حرفه و هنري است که به ارتقاي کيفيت‌هاي محيطي مي پردازد. در اين امر توجه به زمينه هاي بومي به ويژه کانون هاي فرهنگي و مذهبي و همچنين تصوير ذهني شهروندان امري ضروري مي‌باشد. امامزاده ها به عنوان کانون هاي وحدت آفرين، جايگاهي اساسي در وضع موجود شهرها دارد. اين فضاها ضمن داشتن مرکزيت در استخوان بندي شهرهاي ايراني، بسترِ رويدادها و حيات فرهنگي- اجتماعي شهروندان در مناسبت ها و ايام خاص است. اما تحولات فرهنگي- اجتماعي دوره معاصر، تغييراتي قابل توجه را در برنامه ها، طرح ها، سرمايه گذاري هاي شهري موجب شده است. تحولاتي که اغلب زمينه هاي بومي را ناديده مي گيرد. يکي از اين زمينه ها، زمينه مذهبي شهروندان و عناصر کالبدي آن‌هاست. حال اين پرسش به ذهن متبادر مي شود که آيا علي‌رغم تغييرات مذکور، فضاهاي مذهبي در زندگي مردم کمرنگ تر شده است يا خير؟ اين تحقيق، به بررسي جايگاه امامزاده ها در سيماي شهر به عنوان يکي از مهم‌ترين ارکان هويتي در ابعاد کالبدي، فرهنگي و اجتماعي شهرهاي ايراني مي پردازد. نويسندگان ضمن تبيين مباني نظري و جايگاه امامزاده ها در سيماي شهر، با تکنيک استخراج تصوير ذهني شهروندان و پرسشگري، تعلق خاطر به فضاهاي عمومي را مورد بررسي قرار داده‌اند. طي اين مطالعات، ضمن مصاحبه و پرسش از 40 نفر از ساکنان شهر ري، نقشه ذهني شهروندان استخراج گرديد: در اين نقشه هاي ذهني، فضاهاي مذهبي به-عنوان گره‌ها و نشانه هايي مهم و نقطه آغازين، کانوني و محل تأکيد بوده است همچنين در پرسشي از آن‌ها (فضاها و مکان‌هاي مورد علاقه خود را به ترتيب اولويت نام ببريد)، فضاهاي مذهبي بالاترين و بيشترين اولويت هاي انتخابي و تلعق خاطر شهروندان را داشتند. اين فضاها عبارتند از: حرم حضرت شاه عبدالعظيم (عليه السلام) و فضاهاي پيراموني، مجموعه آرامگاهي ابن بابويه و امامزاده عبدالله (عليه السلام). همچنين نتايج نشان مي دهد که فضاهاي عمومي جديدالاحداث مانند پارک رازي، سينماي جديد، بزرگراه کمربندي شهر ري، پاساژها و مجموعه هاي تجاري و... در تصوير ذهني مصاحبه شوندگان و اولويت هاي مورد علاقه شان جايگاهي نداشته است. نويسندگان اين مقاله بنا بر اين تحقيقات، اين گونه نتيجه‌گيري نموده‌اند که «شناخت، تحليل و ارزيابي» برنامه ها و طرح‌هاي شهري از طريق مراجعه به تصوير ذهني شهروندان و پرسش از آن‌ها و به طور کلي مشارکت مردمي، امري ضروري و مهم در توسعه شهري به سمت پايداري ارزش هاي بومي است.

تاثيرات اجتماعي- فرهنگي حضرت سلطان علي کاشان

نويسندگان: محمد علي چلونگر و محمد رضا کاظمي

.  

در طول تاريخ اسلام از طرف ائمه اماميه (عليهم السلام) افرادي مأمور مي‌شدند تا با عنوان مبلغ، وکيل و يا قاصد به سرزمين هاي اسلامي رفته و ساکنان آن را با مباني مذهب اماميه آشنا نمايند. از جمله اين سرزمين ها، قم و مناطق اطراف آن بوده که سابقه دوستي و محبت اهل بيت عصمت و طهارت (عليهم السلام) را داشتند. يکي از کساني که براي تبليغ مذهب اماميه مأمور به هجرت شد، علي بن محمد بن علي بن حسين بن علي بن ابي‌طالب (عليهم السلام) مشهور به حضرت سلطان علي بوده است. وي از طرف پدرشان امام محمد باقر (عليه السلام) و به درخواست مردم فين کاشان و با هدف تبليغ و ترويج مذهب اماميه در سال 113 ه. ق به اين منطقه مهاجرت کرد. ايشان به مدت سه سال به تبليغ مذهب اماميه پرداختند. حضور ايشان در منطقه با اقبال عمومي مردم مواجه گرديد. اين اقبال عمومي موجبات خشم و نگراني حکام جور منطقه را فراهم کرد و منجر به شهادت وي در سال 116ه. ق گرديد. عملکرد فرهنگي و اجتماعي حضرت به گونه‌اي بود که اکثر منطقه کاشان تحت تأثير فعاليت هاي تبليغي ايشان قرار گرفت، به طوري که اين منطقه به يکي از مناطق و پايگاه هاي مهم شيعه اماميه درسده هاي بعدي مبدل گرديد. ظهور عالمان و دانشمندان بزرگ مذهب اماميه در قرون متمادي اسلامي را مي توان از آثار مهم فرهنگي اين منطقه دانست. پس از شهادت حضرت سلطان علي (عليه السلام)، مرقد و مدفن ايشان، پايگاهي براي تجمع شيعيان امامي منطقه شد. از بزرگ‌ترين آثار فرهنگي اجتماعي بعد از شهادت حضرت، مراسم بزرگداشت شهادت ايشان تحت عنوان مراسم قالي شويان است که هر ساله با شور و حماسه خاصي برگزار مي گردد. در اين تحقيق نويسندگان سعي مي‌نمايند ضمن اشاره مختصر به زندگي حضرت سلطان علي (عليه السلام)، تأثيرات اجتماعي و فرهنگي حضور ايشان را در منطقه کاشان مورد بررسي قرار دهند.

تاثير مولفه هاي هويتي امامزادگان بر تاريخ محلي شهرها (بررسي موردي: سادات رضوي در مشهد)

نويسنده: دکتر ابوالفضل حسن آبادي

سادات رضوي يکي از گروه‌هاي تأثيرگذار در تاريخ مشهد بوده‌اند. در اين مقاله با تعريف چهار مولفه هويتي مذهب، سياست، وقف و مولفه فرهنگي اجتماعي، سعي شده تا ابعاد مختلف اين اثرگذاري بررسي گردد. اهميت موضوع به خاطر مستند بودن تاريخچه سادات رضوي، امکان سنجش اهميت بازماندگان يکي از امامزدگان معتبر در ايران و امکان ارائه الگويي براي مطالعات مربوط به آن‌ها است. روش پژوهش کتابخانه‌اي است و با استفاده از اسناد و مدارک تاريخي معتبر به تبيين موضوع پرداخته مي‌شود. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد که سادات رضوي مشهد به علت انتساب به امام رضا (عليه السلام) و برخورداري از قدرت سياسي، اقتصادي و مذهبي توانسته‌اند طي پنج قرن نقش مهمي در تاريخ محلي مشهد داشته باشند. خويشاوندي با دربار پادشاهان، دراختيار داشتن مناصب سياسي در دوره‌هاي مختلف تاريخي، دراختيار داشتن پست‌هاي موروثي در آستان قدس و وجود موقوفات خانداني، زمينه‌هاي نفوذ آن‌ها را فراهم نموده بود.

امامزادگان، سنگرهاي حراست از اسلام در جمهوري خودمختار نخجوان

نويسنده: دکتر سجاد حسيني

جمهوري خودمختار نخجوان بخشي از جمهوري آذربايجان به شمار مي‏آيد که در جنوب غربي منطقه قفقاز جنوبي و در همسايگي کشورهاي ايران، ارمنستان و ترکيه واقع است. اهالي نخجوان مسلمان و شيعه دوازده امامي هستند و فرهنگ زيارت از جمله سنت‏هاي رايج در نزد اهالي اين ديار است. بقاع متبرک موجود در اين منطقه نيز همواره محل توجه اهالي اين منطقه بوده است. نويسنده در اين پژوهش بر آن است تا ضمن معرفي امامزادگان و ساير بقاع متبرک اين جمهوري خودمختار، به بررسي نقش آن‌ها در حراست از هويت ديني و مذهبي شيعيان در طول دوران حکومت تزاري، شوروي و پس از آن بپردازد.

مديريت امامزادگان و اماکن متبرک مذهبي بر اساس نظريه «تار سعادت»

نويسنده: دکتر مهديه سادات خشوعي به رغم مزايا و کاربردهاي متعدد امامزادگان و اماکن متبرک مذهبي، دستيابي به اين مزايا در گرو مديريت صحيح اين مراکز است که متأسفانه مورد کم‌توجهي قرار گرفته است. اين پژوهش با هدف تأکيد بر مديريت امامزادگان و اماکن متبرک مذهبي بر اساس نظريه «تار سعادت» مشتمل بر هشت شايستگي مديريتي (تحليل، ارزش، رهبري، سازگاري، عملکرد، ارتباط، دانش و تصميم‌گيري) صورت گرفته است. بر اين اساس، هشت پايگاه‌ اطلاعاتي معتبر ايراني انتخاب شده و تحقيقات نظري و تجربي مرتبط با مزايا، کاربردها و ويژگي‌هاي اماکن متبرک در اين پايگاه‌ها مورد تحليل محتوا قرار گرفته است. پس از استخراج مزايا، کاربردها و ويژگي‌هاي اماکن، ارتباط هر يک از اين عوامل با اين هشت شايستگي تعيين و الگويي تدوين شده است. در مرحله پاياني نيز اعتبار و پايايي اين الگو مورد بررسي و تأييد قرار گرفته است.

توجه جغرافي‌دانان مسلمان به زيارت و ديدار مشاهد متبرکه

نويسنده: شهربانو دلبري

يکي از توجهات جغرافي‌دانان مسلمان اعم از جغرافي‌نگاران و سفرنامه‌نويسان بررسي و ديدار آن‌ها از اماکن معنوي و زيارتي بوده است. با آن که برخي معتقدند توجه به مزارات و مشاهد شريفه و قبور بزرگان، بيشتر خاص شيعيان است و اهل سنت توجهي به اين گونه مسايل ندارند ولي در اين مقاله مشاهده مي‌گردد که اين مطلب صحيح نيست و پيروان مذهب سنت نيز با ديده احترام به بسياري از اين گونه جايگاه‌ها نگريسته‌اند و براي آن‌ها قابل اعتنا بوده و به زيارت نيز پرداخته‌اند. در اين راستا نمونه‌هايي موجود است که حاکي از حاجت گرفتن زائران اين مشاهد دارد. نويسنده در اين مقاله تنها به تعدادي از اين دسته جغرافي‌دانان مسلمان در قالب سفرنامه، کتاب‌هاي زيارتي، جغرافياي محلي و ناحيه‌اي، فرهنگ نامه‌ها، عجايب و غرايب‌ها و کتاب‌هاي کيهان شناختي پرداخته و تنها به نمونه‌هايي از آن‌ها اکتفا نموده است. نکته ديگر آن که اين گروه چه شيعه و چه سني، در آثار خود از مزارات امامزادگان کمتر نام برده‌اند و دليل اصلي هم آن بوده که تا دوران صفوي در ايران ما از ساخت مزاراتي براي آنان چندان اثري در جهان اسلام نمي‌بينيم.

کارکرد اجتماعي وقف در امامزادگان استان فارس

نويسنده: محمدحسين رستگار

آستان مبارک امامزادگان همواره کانون تجلي انوار و برکات الهي و مرقد پاک و مطهرشان معدن فيض و کرامت و محل تجمع شيعيان و گسترش و نشر فرهنگ اسلامي است. عاشقان خاندان عصمت و طهارت (عليهم السلام) که به زيور «شرح صدر» آراسته‌اند و ايثار و مهرورزي به ديگران در عمق وجود آنان است، باور دارند امانت‌داراني هستند که مال و ثروت دنيا روزگاري چند به امانت به آنان سپرده شده است. اين محبان اهل‌بيت (عليهم السلام) به پيروي از دستورات الهي، با اشتياق و در کمال آزادي، اموال و املاک خويش را براي هميشه وقف امامزادگان نموده و در معرض استفاده عموم قرار داده‌اند. اين پژوهش به معرفي و شرح موقوفات آستان‌هاي مقدس فرزندان بزرگوار حضرت موسي ‌بن جعفر (عليهم السلام) در شيراز و ديگر امامزادگان استان فارس مي‌پردازد و مخاطبان را با نيات خير واقفان و نحوه مصارف درآمد حاصل از موقوفات آشنا مي‌کند. تحليلي بر نقش بقاع متبرکه در توسعه گردشگري مذهبي با تأکيد بر نقش امامزادگان بر عملکرد ===شاخص‌هاي توسعه (مطالعه موردي: امامزاده شهيد فراشبند)=== نويسندگان: دکتر علي زنگي آبادي و علي باقري کشکولي

تنوع در حال رشد گردشگري مذهبي بر پتانسيل‌هاي آن براي رشد آينده اين بخش تأکيد دارد. از آنجايي که ايده گردشگري مذهبي با استنباط انگيزش‌هاي گردشگر، ايجاد مي‌گردد اين انگيزش‌ها تنها با وجود بقاع متبرکه مانند امامزاده‌ها، زيارتگاه‌ها و... برانگيخته مي‌شوند. هدف از اين نوشتار بررسي نقش امامزاده شهيد در توسعه گردشگري مذهبي و بهبود شاخص‌هاي توسعه در شهر فراشبند و پيامدهاي توسعه‌اي آن است. روش تحقيق توصيفي - تحليلي است. شاخص‌هاي تحقيق شامل مولفه‌هاي گردشگري معنوي، مذهبي، اقتصادي، کالبدي، فرهنگي و محيطي است. براي تجزيه و تحليل داده‌ها از مدل ANP و تحليل SWOT استفاده شده است. نويسندگان اين مقاله در نهايت، راه‌کارهايي براي توسعه امامزاده شهيد و پيامدهاي مثبت اقتصادي، اجتماعي و کالبدي که با افزايش گردشگران مذهبي عايد منطقه مي‌گردد ارائه نموده‌اند.

نگاهي به آرامگاه امامزاده هاشم و کارکردهاي اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي آن

نويسنده: مانا سلطانپور

در60 کيلومتري شمال‌غرب تهران (جاده هراز)، در بالاترين ارتفاعات مشرف به دماوند و دشت مشاء، بقعه امامزاده هاشم (عليه السلام) در گردنه‌اي به همين نام قرار گرفته است. هر چند بناي کنوني اين بقعه نوساز و پيوسته در حال گسترش و توسعه است، قدمت بناي اصلي آن به دوره صفويه بازمي‌گردد که با شماره 617 در تاريخ 23 / 12 / 1345 به ثبت آثار ملي رسيده است. اين نقطه، موقعيت مکاني و جغرافيايي دارد. وجود کاروانسرا در کنار آن که در گذشته، پناهگاهي براي کاروان‌ها در مقابل سرما و بوران منطقه بوده، دليلي بر اين مدعاست. کوهستاني بودن منطقه و قرارگيري بناي امامزاده در مسير يکي از پرترددترين جاده‌هاي کشور، علاوه بر کارکرد اصلي مذهبي و زيارتي آن، زمينه‌ساز پيدايش کارکردهاي مختلف اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي شده و توقفگاه مناسبي را براي زائران و مسافران خسته از راه فراهم آورده است. کارکرد سقاخانه حضرت ابوالفضل العباس(عليه السلام) شهرستان گلپايگان(به عنوان الگويي از يک موسسه فرهنگي، مذهبي و درماني) نويسندگان: اکرم شيري و سارا لک

مراکز مذهبي و اماکن مقدس، همان گونه که در گذشته از موجبات اصلي فرهنگ يکجانشيني و ايجاد شهرها بوده است، اکنون هم مي‌توانند نقش موثر و غير قابل انکاري در فرهنگ‌سازي در ميان سطوح مختلف جامعه، ايفا نمايند. البته اين مهم در صورتي محقق خواهد شد که نگرشي جامع و اصولي به همراه مديريتي صحيح و کارآمد در کنار يکديگر قرار گيرد. سقاخانه حضرت ابوالفضل العباس(عليه السلام) شهرستان گلپايگان، چند سالي است که با تأسيس مراکز مختلف در کنار آن، جلوه خاصي يافته است و در امر فرهنگ سازي نقش ويژه‌اي ايفا مي‌کند و رسالت بار فرهنگي را در شهرستان به دوش مي‌کشد. نويسندگان در اين پژوهش که حاصل کار ميداني انجام شده در شهرستان گلپايگان، انجام مصاحبه‌هاي گوناگون و بررسي اسناد و مدارک موجود بوده، تلاش نموده‌اند تا ضمن معرفي اين واحد بزرگ مذهبي، فرهنگي و بهداشتي، ميزان تحقق اهداف ترسيم شده آن را بررسي نمايد. اين مطالعه نشان مي‌دهد که اين مرکز مذهبي، توانسته نقش موثري در ايجاد و گشايش فضاي جديد فرهنگي در شهر کوچکي همچون گلپايگان داشته باشد.

بررسي نقش و تأثير امامزادگان در توسعه امنيت ملي

نويسنده: فاطمه طالبي خاکياني

امنيت مقوله‌اي است بسيار گسترده و در ابعادي گوناگون که اگر ايجاد شود به دليل تأثيري که بر روح و روان انسان مي‌گذارد، ‌حصاري غير قابل نفوذ در مورد انسان و جامعه هدف ايجاد مي‌کند که ورود شياطين و وساوس نفساني و انحرافات گوناگون جسمي و روحي را سخت و در نهايت غير ممکن مي‌کند. وجود اين امر روح انسان را به سان دژ مستحکمي مي‌سازد که جهت آن به سمت تعالي است. به عبارت ديگر وجود امنيت در ابعاد گوناگون مساوي است با تعريف انسان در قالب موجودي کمال‌گرا و حقيقت‌جو که جلب رضايت الهي و آمرزش از درگاه خداوند و پايبندي به ميثاق با خدا و ارزش‌هاي اخلاقي و انساني نصب العين اوست. نويسنده در اين مقاله حضور امامزادگان و ذريه آنان را در گيلان مورد بررسي قرار مي‌دهد و به اين نتيجه دست مي‌يابد که از سده چهارم تا دهم هجري که مقدرات سياسي و امنيتي اين سامان به دست سادات حسني و حسيني افتاد، در توسعه امنيت در همه ابعاد آن، نه تنها در گيلان بلکه در جاي جاي ايران نقش مهم و تأثيرگذاري بر عهده داشته‌اند و بقاع متبرک آنان نيز مي‌تواند در حفظ، انسجام و وحدت مذهبي مردم و امنيت اجتماعي- فرهنگي موثر باشد.

امامزاده داوود کلاته مزار(بررسي سير تاريخي ساخت بقعه امامزاده)

نويسنده: علي اکبر عباسي

امامزاده داوود کلاته مزار در بخش زهان قاينات استان خراسان جنوبي از امامزاده هاي اصيل و با شش واسطه از نسل حضرت ابالفضل العباس (عليه السلام) است. در منابع موثق متقدم از داوود بن حسين و آمدنش به قهستان و مبارزاتش ياد شده است. در دوره تيموري مزار امامزاده داوود معروف و مورد توجه بوده است و با رسمي شدن شيعه در عهد صفوي و در دوران شاه سليمان بقعه اي بر روي آرامگاه وي ساخته شد. بناي تاريخي مذکور در زلزله 1376شمسي قاينات به کلي ويران شد. اين امامزاده بر سر راه زهان به بيرجند و در 12 کيلومتري زهان و 90 کيلومتري بيرجند واقع شده است و از قديم الايام زيارت آن مورد توجه مردم منطقه بوده است. در تاسوعا، عاشورا و بيست و يکم ماه مبارک رمضان مراسم باشکوهي در آن جا برگزار مي شده و مي شود. فرضيه اين تحقيق اين است که زيارت و کرامات امامزاده داوود (عليه السلام) از عهد تيموريان در بين مردم مرسوم بوده ولي ساخت بنا مربوط به دوره صفوي و تجديد ساختمان مربوط به دوره‌هاي پس از آن است.

نقش امامزادگان هم عصر ائمه (عليهم السلام) در وحدت جامعه شيعه

نويسندگان: احمد عسگري و سميه ذوقي

اوضاع سياسي عصر ائمه (عليهم السلام) و فشار حکام اموي و عباسي به هر يک از ائمه و جانشينان ايشان سبب شده بود که جانشينان خود را علني و صريح مشخص نکنند و براي حفظ جانشين واقعي خود، بعضا دو يا چند نفر را به عنوان وصي معرفي نمايند؛ تا جايي که فقط ياران خاص ائمه (عليهم السلام)، جانشين واقعي امام را با نص مي‌شناختند. وجود اين شرايط خاص سياسي- فرهنگي در جامعه اسلامي، نوعي سردرگمي ميان شيعيان ايجا کرد به نحوي که با شهادت هر امامي، شيعيان به دو يا چند نفر از فرزندان آن امام شهيد، تمايل پيدا کردند که اين امر، باعث پديد آمدن انشعابات گوناگون در دل جامعه شيعه شد. در اين ميان، امامزادگان عصر ائمه (عليهم السلام)، با توجه به شخصيت اجتماعي ويژه‌اي که داشتند، با موضع‌گيري‌هاي گوناگون‌شان، در اتحاد جامعه شيعه نقش اصلي را برعهده داشتند.

در اين پژوهش، براي تبيين سير تکويني وحدت اجتماعي شيعيان، ابتدا به بررسي عملکرد امامزادگاني پرداخته مي شود که وصايت و امامت ائمه (عليهم السلام) را پذيرفته بودند و براي حفظ اتحاد جامعه شيعه اقدامات سياسي- فرهنگي انجام مي دادند و سپس پيامد اين اقدامات براي جامعه شيعه بررسي مي شود.

مفهوم «مقدس» و «مکان مقدس» و طرز نگرش اروپاييان به اماکن مقدس ايران (بر اساس سفرنامه‌هاي اروپايي قرن ده تا دوازدهم هجري) نويسنده: سيد احمد عقيلي

در تمام اديان، توجه به مفاهيم مقدس و امر قدسي اهميت ويژه‌اي دارد. انديشمندان غربي و اسلامي در خصوص اين مفاهيم بسيار سخن گفته و مطلب نگاشته‌اند. يکي از مباحث بحث انگيز در اين زمينه، توجه به مفهوم فلسفي مقدس و مفاهيم مرتبط با آن است. در اين نوشتار، به مفهوم و فلسفه وجودي واژه «تقدس» در اديان و جايگاه اماکن مقدس همچون حرم‌هاي مطهر، آرامگاه‌ها، مساجد و... پرداخته شده و مباني نظري و حکمت اماکن مقدس از ديدگاه دين، تفسير کلمه مقدس از لحاظ لغوي و ماهوي و مفهوم قداست در اسلام و قرآن بررسي و تحليل شده است. سپس جايگاه اماکن مقدس در اديان مختلف مورد بررسي قرار گرفته است. ارائه نمونه‌هاي عيني از رويکرد جامعه ايران به اين اماکن، از عصر صفويه تا ابتداي عصر قاجار با توجه به سفرنامه‌هاي اروپايي از ديگر مباحث اين نوشتار است. لواسانات و رودبار قصران آوردگاه مبارزه و شهادت امامزادگان نويسندگان: ميثم عليئي و دکتر جواد نيستاني

قسمت شمال و شمال شرقي شهر تهران، امروزه به نام لواسانات و رودبار قصران شناخته مي شود که بخشي از شهرستان شميرانات در بخش شمالي تهران است. در گذشته، اين نواحي با اصطلاحات قصران داخل و قصران خارج شناخته مي شده اند و در طول تاريخ پرنشيب و فراز خود، حکومت هاي مختلفي حاکميت اين نواحي را در دست گرفته اند. اين منطقه به دليل نوع آب و هواي سرد، کوهستاني و خشن، همچنين صعب العبور بودن، پناهگاه بسياري از کساني بوده است که از دست حکومت هاي مرکزي، مانند امويان و عباسيان فراري بوده اند. از جمله اين افراد، علويان و افراد منسوب به خاندان پيامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله) هستند. با توجه به بررسي هاي انجام شده، بيش از سي امامزاده در اين محدوده وجود دارد که نشان دهنده تجمع و تمرکز تعداد زيادي از منسوبين به رسول اعظم (صلّي الله عليه و آله) و نيز درگيري ها، مبارزات و شهادت آنان در اين منطقه است. در اين مقاله موقعيت جغرافيايي اين امامزادگان مشخص شده، سپس پراکندگي و تمرکز آنان نسبت به موقعيت يکديگر و با توجه به شرايط جغرافيايي و تاريخي منطقه، تحليل و بررسي شده است.

عاشورا و عاشوراخانه‌ها در دوره قطب شاهيان

نويسنده: دکتر بدرالسادات عليزاده مقدم

از جمله نتايج مهم تشکيل حکومت هاي شيعي در جنوب هند، رشد و بالندگي تشيع در آن سرزمين بود. در ميان اين حکومت‌ها، قطب شاهيان به دليل نقش ارزنده‌اي که در تقويت و احياي تشيع در اين ناحيه ايفا کردند از جايگاه ويژه‌اي برخوردارند. سلاطين اين سلسله پس از رسميت بخشيدن به مذهب تشيع در قلمرو خود علاوه بر حمايت از مهاجرت فرهيختگان شيعي با اعلان و اجراي شعائر شيعي و تأسيس بناهاي مذهبي قدم‌هاي ارزنده‌اي در ترويج تشيع در اين ناحيه برداشتند. يکي از تأثيرگذارترين مراسم مذهبي اين دوره، برگزاري مراسم محرم و ساخت بناهايي به عنوان عاشوراخانه بود. انجام مراسم مذهبي تشيع به‌ويژه انجام مراسم عاشورا و ساخت عاشوراخانه‌ها علاوه بر تسهيل تماس و آشنايي مردم بومي هند با اسلام و تشيع و تسريع گرايش آن‌ها به اين مذهب، ثمرات فرهنگي و اجتماعي بسياري نيز به همراه داشت. اگرچه با تصرف قلمرو قطب شاهيان توسط اورنگ زيب گورکاني (1098ه.ق) و اسارت ابوالحسن، آخرين حکمران قطب شاهي، سلسله قطب شاهيان منقرض شد اما روند گسترش تشيع نه تنها در ناحيه دکن متوقف نشد بلکه در شمال هند نيز رو به گسترش نهاد و اين بار نهادهايي تحت عنوان امام باره‌ها مجري کارکرد عاشوراخانه‌ها شدند. نويسنده در اين مقاله سعي مي‌کند که با استفاده از منابع مرتبط، ضمن نگاهي به جريان تشيع در دوره قطب شاهيان در ناحيه دکن به بررسي تأثير برگزاري مراسم محرم و کارکرد عاشوراخانه‌ها در اين دوره و سپس تحول اين نهاد در شمال هند به امام باره‌ها پرداخته شود.

جايگاه امامزاده ابويعلي زيد (شاهزيد) و کارکرد اجتماعي آن

نويسندگان: دکتر بدرالسادات عليزاده مقدم

و مليحه زماني

تشکيل سلسله اموي و بالا گرفتن ستم نژادي آنان، سرآغاز سلسله اي از مهاجرت سادات به سرزمين هاي دور از دسترس دستگاه خلافت بود. اين جريان، بعدها در دوره عباسيان نيز همچنان استمرار يافت. ورود سادات مهاجر، تأثيرات عميقي بر ساختارهاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي مناطق پذيراي آن‌ها گذاشت. از جمله مهم ترين اين مناطق، ناحيه خراسان به ويژه شهر نيشابور و بيهق بود. اين مناطق از ديرباز به دلايل مختلف از جمله دوست‌داري اهل بيت (عليهم السلام)، مورد توجه خاندان‌هاي متعددي از سادات قرار گرفت. ثمرات حضور اين خاندان‌ها به تدريج گسترش يافت و مرزهاي خراسان را نيز درنورديد. از جمله مهم ترين اين خاندان‌ها مي توان از خاندان آل زباره ياد کرد. مهاجرت اين خاندان به نيشابور و سپس بيهق، تأثيرات مهمي به همراه داشت. که فقط به خراسان محدود نشد. ابويعلي زيد بن سيد بن علي مشهور به شاه زيد، از جمله فرزندان فرهيخته از خاندان آل زباره بود. ابويعلي که نسبش به امام سجاد (عليه السلام) مي‌رسد، در حدود سال375 هجري به اصفهان مهاجرت کرد و در همين شهر، حدود سال 447 هجري وفات کرد. علي‌رغم شهرت اين امامزاده، به ابعاد شخصيتي ايشان و جايگاه اجتماعي و فرهنگي بناي آرامگاهي ايشان در ادوار مختلف کمتر پرداخته شده است. نويسنده در اين مقاله، ضمن بررسي شخصيت ابويعلي بن زيد، به جايگاه اجتماعي و فرهنگي اين امامزاده در ادوار مختلف پرداخته است.

نقش علمي، فرهنگي و سياسي سادات و امامزادگان در افغانستان (از آغاز تا قرن هفتم هجري)

نويسندگان: دکترعلي غلامي دهقي و سيد محمد عابدي

در اين پژوهش که با استفاده از روش کتابخانه‌اي و با مراجعه به منابع اصلي تاريخ اسلام، به خصوص آثار تبارشناسي سادات و علويان و منابع مطالعاتي نو، انجام گرفته است، نگارندگان بر آنند تا ضمن بررسي پيشينه حضور سادات و امامزادگان در افغانستان و پيوند آنان با امامان شيعه معاصرشان، نقش علمي، فرهنگي و سياسي سادات و امامزادگان در افغانستان را روشن نمايند. با بديهي انگاشتن حضور سادات و امامزادگان در افغانستان بر مبناي شواهد تاريخي مانند القاب و عناوين اختصاصي، طوايف قديمي‌تر، زيارتگاه‌ها و مقبره‌هاي آنان اين پرسش مطرح مي‌گردد که نقش علمي، فرهنگي و سياسي سادات و امامزادگان در افغانستان چيست؟ پس از بررسي جايگاه اجتماعي و نفوذ معنوي سادات و امامزادگان در جامعه و در منظر افکارعمومي، به ويژه حاکمان دولت‌هاي محلي و همچنين نوع تعامل حکام و سلاطين با آنان، اين نکته آشکار مي‌گردد که سادات و امامزادگان با استفاده از جايگاه اجتماعي و نفوذ معنوي خويش، گام‌هاي عملي و مؤثري در جهت نشر معارف اسلامي و ترويج فرهنگ اسلامي - شيعي برداشته‌اند. عالمان ديني سادات با برخورداري از توانمندي علمي توانسته‌اند درحوزه‌هاي فقهي، کلامي، عرفاني و ادبي، تأثيرگذار باشند. بر اين اساس نقل حديث، تأليف، ترجمه، تبليغ و ارشاد از مؤلفه‌هاي علمي و فرهنگي آنان به شمار مي‌رود. الگوپذيري سادات و امامزادگان از نهضت عاشورا و در نتيجه اقدام به قيام و بيداري و آگاهي‌بخشي مردم در برابر حکومت‌هاي غاصب اموي و عباسي نيز از مؤلفه‌هاي سياسي آنان قلمداد مي‌گردد.

بررسي نقش آفريني مراقد امامزادگان در عرصه اجتماعي و فرهنگي تهران عهد قاجار

نويسنده: حامد قرائتي

تحليل و بررسي کارکرد سياسي، اجتماعي و فرهنگي مراقد امامزادگان به ما کمک مي‌کند که علاوه بر کشف قابليت هاي نهفته در اين نهادهاي موثر اجتماعي، امکان آسيب شناسي اين کارکردها را نيز بيابيم. در اين تحقيق سعي شده است با بهره‌مندي از آثار و منابع تاريخي چون تاريخ تهران، سفرنامه‌ها، خاطرات، زندگي‌نامه ها و ساير منابع پژوهشي، ضمن بررسي نقش آفريني مراقد امامزادگان تهران در عرصه‌هاي مختلف اجتماعي، به اين آثار مذهبي و تمدني به عنوان منابعي مهم در مطالعات تاريخي و اجتماعي نگريسته شود؛ رويکردي که در مطالعات تاريخي کمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ لذا نويسنده در اين تحقيق پس از ارائه گزارشي توصيفي و آماري از مراقد امامزادگان شهر تهران، نخست به جايگاه تاريخي و تمدني اين اماکن در شکل‌گيري ماهيت فرهنگي و اجتماعي تهران و سپس مناسک و مراسم برگزار شده در اين اماکن در دوره قاجار پرداخته است. واکاوي بسترها و پيامدهاي گوناگون مراسم و مناسک شکل گرفته در اين اماکن و آسيب شناسي اجمالي آن از ديگر مباحث اين نوشتار است.

کارکردهاي فرهنگي و اقتصادي موقوفات امامزادگان

نويسندگان: کيميا کشتي آرا و معصومه رئيسي

سنت حسنه وقف براي مبارزه با روحيه مال پرستي و ثروت اندوزي و به جهت تقليل اختلافات طبقاتي، از سوي واقفان صورت مي‌گيرد. در مقابل اين اهداف واقفان، متوليان نهاد وقف براي امامزادگان و بقاع متبرکه نيز به طرق مختلف اين سرمايه‌ها را به کار مي‌گيرند و درآمد حاصل از اين موقوفات را صرف مقاصد گوناگون نظير اهداف اقتصادي و فرهنگي مي‌کنند و اموري همچون تأسيس يک مرکز فراگيري علم زير نظر اين اماکن، تخصيص خدمات فرهنگي يا کمک به نيازمندان در قالب شيوه‌هاي مختلف از ديگر اموري است که متوليان انجام مي‌دهند. هر يک از اين امور به زعم خود مي‌تواند تأثيرات بسياري در جامعه بر جاي گذارد. اما به راستي چگونه مي‌توان با صرف درآمدهاي حاصله از وقف در راه امامزادگان به کارکردهاي فرهنگي و اقتصادي اين عمل در جامعه، پويايي بيشتري بخشيد و زمينه تأثير و نفوذ نقش امامزادگان را به عنوان يکي از مهمترين نمادهاي فرهنگ نبوي و تشيع علوي را در جامعه افزايش داد. اين جستار بر آن است تا با بهره‌گيري از روش توصيفي- تحليلي و استفاده از منابع کتابخانه‌اي و همچنين از طريق مصاحبه با افراد آگاه در اين زمينه به پاسخي در باب نقش درآمدهاي حاصل از موقوفات و چگونگي عملکرد آن‌ها، در ابعاد مختلف فعاليت‌هاي اقتصادي و فرهنگي در بطن جامعه دست يابد. چرا که صرف اين درآمدها در راه جذب مردم به ويژه جوانان، تأثير بسزايي دارد و حضور در اين مکان‌ها مي‌تواند، تأثيرات مثبتي در ارتقاي فرهنگ و بينش مردم و رشد و تعالي انديشه توحيدي داشته باشد و نگاهي به موفقيت‌هاي ناشي از عملکرد اين امامزادگان مي‌تواند خود الگويي براي ساير مکان‌هاي مذهبي باشد.

نقش امامزادگان شهرضا در همگرايي محلي

نويسنده: ولي الله مسيبي قمبواني

معرفي و برجسته کردن مکان‌هاي مذهبي و زيارتي در مناطق شهري و روستايي يکي از مؤلفه‌هاي مهم همگرايي و همدلي محلي به حساب مي‌آيد. تنوع قوميت‌هاي منطقه‌اي با يک دين و مذهب مشترک مي‌تواند دستاوردهاي فرهنگي و اقتصادي مفيدي داشته باشد. تربيت و حس ملي جهت همگرايي از هويت قومي شروع شده و به تقويت احساس ايراني بودن ختم مي‌شود. پس بايد وجه اشتراک تمام هويت‌هاي متفاوت را پيدا کرد و تقويت نمود تا باعث تقويت هويت ملي شود، امامزادگان محلي مي‌توانند نقش مهمي در اين همگرايي ايفا کنند. روحيه همبستگي موجب شرکت مردم در مراسم‌ مختلف ملي و مذهبي مشترک در اين مکان‌هاي مقدس مي‌شود. باتوجه به قرار گرفتن شهرضا بر سر راه اصفهان به شيراز و حملات نظامي و لشکرکشي‌هاي مداوم بين شمال و جنوب کشور و همچنين درگيري‌هاي محلي و مسافرت‌هاي سياحان و جهانگردان خارجي و داخلي، اين شهر و روستاهاي اطراف همواره مورد بازديد قرار مي‌گرفته است. امامزادگان منطقه به ويژه امامزاده شاهرضا مورد توجه خاص قرار گرفته اند و به شرح و تفصيل آن پرداخته‌اند که مي‌توان اطلاعات مفيد و جالبي از لابلاي منابع مختلف به دست آورد و نظرات آن‌ها را از ديدگاهاي متفاوت مورد بررسي قرار داد. امامزادگان شهرضا و دهاقان در سال‌هاي اخير نقش مهمي در همگرايي محلي و منطقه‌اي داشته‌اند. در ايام و اعياد مذهبي عده زيادي دراين مکان‌ها جمع شده با معرفي و فروش صنايع دستي و محصولات کشاورزي، درآمدزايي زيادي دارند. توجه به توريسم مذهبي موجب توسعه فرهنگي و اقتصادي محلي و منطقه‌اي شده است و در تأمين رفاه اهالي مؤثر است. در اين تحقيق سعي شده از جوانب مختلف به اين موضوع پرداخته شود. همگرايي را مي‌توان نوعي همسويي و همنوايي در ارزش ها، نگرش‌ها و رفتارها تلقي کرد.

همچنين نويسنده در اين مقاله سعي نموده ضمن معرفي امامزادگان، از اغراق‌گويي و يا نفي هرگونه قضاوت ارزشي پرهيز شود و به دنبال پاسخگويي به اين سؤالات است که آيا تاريخ‌نگاري محلي امامزادگان اين شهرستان مي‌تواند حس همگرايي را در بين افراد تقويت کند؟ چگونه مي‌توان از وجود مقدس امامزادگان شهرضا جهت جذب گردشگر و توسعه محلي استفاده کرد؟  

در اين تحقيق از روش کتابخانه‌اي و مصاحبه و گفت‌وگو با افراد محلي و منابع سنت شفاهي و تاريخ شفاهي در تاريخ‌نگاري محلي و مشاهدات عيني استفاده شده است.

بررسي موقوفه‌هاي امامزاده احمد شهرستان سنقر کليايي

نويسنده: مهران معتمدي

آرامگاه‌ها و بقاع متبرکه از مهم‌ترين داشته‌هاي فرهنگي ايران زمين است که در نوع شناسايي و بررسي علمي همواره کمتر مورد توجه قرار مي‌گيرند؛ از جمله اين آثار ارزشمند، بناي امامزاده احمد بن محمد باقر شهرستان سنقر کليايي است که داراي موقوفه‌هاي ارزشمندي در جهت شناسايي و بررسي است که به آن کمتر پرداخته شده است. لذا نويسنده در اين جستار با تکيه بر اسناد شواهد منقول و غير منقول وقفي متعلق به امامزاده احمد، قصد دارد با استفاده از دو روش تحقيق کتابخانه‌اي و ميداني به تحليل واقعي و علمي موقوفه‌هاي اين ميراث ماندگار بپردازد و در جهت تعريف وجودي اين موقوفه‌ها به دنبال اين فرضيه است که امامزاده احمد شهرستان سنقر کليايي با دارا بودن چنين موقوفه‌هاي ارزشمندي يکي از زيارتگاه‌هاي مقدسي است که از دوران سلجوقي تا دوران صفوي همواره مورد توجه بوده است.

بررسي تطبيقي تأثير سفرهاي زيارتي امامزادگان با سفرهاي سياحتي در بهداشت رواني افراد

نويسنده: محسن موحدي

اين پژوهش، مطالعه‌اي مقطعي و شبه آزمايشي است که با هدف بررسي تطبيقي تأثير سفرهاي زيارتي امامزادگان با سفرهاي سياحتي بر بهداشت رواني افراد اجرا گرديده است. بدين منظور تعداد 70 نفر در دو گروه (35 نفر در سفرهاي سياحتي و 35 نفر در سفرهاي زيارتي) با در نظر گرفتن متغيرهاي جنسيت، سن و سواد، با روش نمونه‌گيري در دسترس انتخاب شده‌اند. هر دو گروه هم قبل و هم بعد از بازگشت از سفر، آزمون سلامت عمومي (GHQ) 28 سؤالي را تکميل کردند. سپس داده‌هاي 70 آزمودني جمع‌آوري و نتايج با استفاده از آزمون آماري t تجزيه و تحليل گرديده است. نتايج نشان مي‌دهد که دو گروه، هم در هنگام عزيمت و هم در هنگام برگشت از سفر در متغير سلامت رواني با همديگر تفاوت معناداري دارند. به عبارتي، گروه زيارتي در هر دو مرحله از بهداشت رواني بالاتري برخوردار بود. هم چنين نتايج نشان داد که زيارت امامزادگان، به طور معناداري در مقايسه با سياحت باعث کاهش علايم و ارتقاء بهداشت رواني زائرين گرديده است و اين تفاوت به جز در بعد علايم جسماني در ساير ابعاد افسردگي، اضطراب و سازگاري اجتماعي معنادار بود. مقايسه گروه زيارتي در دو مرحله عزيمت و بازگشت نشان داد که اگرچه زيارت علايم اضطراب و افسردگي را کاهش داده و باعث افزايش سازگاري اجتماعي افراد شده است؛ ولي در بعد علايم جسماني تغيير معناداري ايجاد نکرده است؛ اما سفر سياحتي، به طور کلي، هيچ تفاوت معناداري در بهداشت رواني افراد ايجاد نکرده است.

بازخواني وقفنا‌مه کهن از امامزاده باب‌المراد و کارکرد اجتماعي آن

نويسندگان: دکتر عبدالله موحدي محب و عليرضا محلوجي

از امامزاده گان والا مقامي که پيشينه نوربخشي او در درازناي تاريخ کهن اين مرز و بوم به سده هاي نخست اسلامي مي رسد و در همه زمان‌ها ـ با اوج و فرودي که داشته ‌ـ همواره درکانون توجه عالمان بزرگ ديني و دولت‌مردان دوره هاي مختلف بوده، حضرت قاسم بن امام علي النقي (عليهما السلام)، شهره به باب‌المراد است که بقعه و بارگاه وي در بيدگل (شهرستان آران و بيدگل) واقع در نواحي شمالي استان اصفهان قرار داشته است و محط رحال ارباب حاجت بوده و هست. به‌ويژه در دهه هاي اخير به صورت کانوني فعال در راستاي گسترش فرهنگ اهل بيت (عليهم السلام) محل توجه عارف و عامي است. در سال 1303 هجري قمري توسط يکي از روحانيان منطقه، «مرحوم آخوند ملا نصرالله واقعه‌خوان مختص‌آبادي بيدگلي» وقفنامه‌اي تنظيم شد و به امضا و تأييد عالمان و فقيهان بزرگ آن زمان رسيده است و بعد از يکصد و سي سال از صدور آن به همت اولياي محترم اوقاف منطقه، غبار ايام از چهره حقوقي و قانوني آن زدوده شد و اين بقعه مبارکه‌ ـ تا حدود زيادي ـ به حقوق فراموش شده و از دست رفته خود دست يافت. اسناد مربوط به اين وقفنا‌مه در پايان اين نوشته، براي ملاحظه و تأمل پژوهشگران عرصه وقف آمده است. گونه‌شناسي انواع اسناد موجود درباره اماکن مذهبي و اهميت آن در تعميق باورهاي ديني (نمونه موردي: مرکز اسناد امام رضا (عليه السلام) جنوب- شهر سوق کهگيلويه و بويراحمد) نويسنده: سيد علي موسوي نژاد سوق

اسناد بر جاي مانده از انساب و مزارات امامزادگان (عليهم السلام)، يکي از ابزارهاي مهم شناخت تاريخ فرهنگ و تمدن ايران و جهان اسلام است، بررسي وسيعي که در طول چهل سال تحقيق و پژوهش انجام شده، بيانگر توجه مرکز اسناد سوق به مراقد و مقابر خاندان پيامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله) در اقصي نقاط ايران نسبت به اين گونه معاني و مفاهيم است. اسناد، آمار و آثار قابل توجهي از اين‌گونه مراقد به ويژه در کرانه‌هاي جنوبي خليج‌فارس و دامنه‌هاي مرکزي و شرق جبال زاگرس در موزه امام رضا (عليه السلام) شهر سوق وجود دارد که نشان مي‌دهد علي‌رغم تحولات تاريخي در ادوار قديم، امامزادگان و مقابرشان هيچ‌گاه مورد بي‌مهري و غفلت مردم نبوده‌اند. در اين ميان هنگامي که حجاج بن يوسف سياست سرکوب و سخت‌گيري در نظام سياسي را آغاز کرد و خلفاي ظالم و ستمگر اموي و عباسي به آزار و اذيت امامان شيعه و امامزادگان پرداختند؛ و وقتي که حضرت علي بن موسي الرضا (عليهما السلام) سفر تاريخي خود به ايران را آغاز کرد و علويان در قسمت‌هايي از ايران با اسپهبدان شمالي ايران همدست شدند، ايران به يک نقطه امن و روزنه اميد براي مهاجرت امامزادگان تبديل شد. ريشه اين همه وقايع چيست؟ همه اين وقايع نشان مي‌دهد که جوهره فرهنگ ايثار، همراه با باورهاي ديني مردم، با محبت اهل بيت (عليهم السلام) و مقابر مطهرشان عجين شده است. نويسنده در اين مقاله به بررسي انواع اسناد و گونه‌شناسي موجود در موزه شهر سوق درباره مزارات امامزادگان و اهميت آن‌ها درباره تاريخ فرهنگ و تمدن ايران مي‌پردازد.

بررسي نقش امامزادگان در توسعه گردشگري زيارتي (مطالعه موردي: حرم مطهر حضرت احمد بن موسي کاظم ملقب به شاهچراغ)

نويسندگان: دکتر ميرنجف موسوي و دکتر افشار کبيري

گردشگري مذهبي يکي از رايج ترين اشکال گردشگري در سراسر جهان است که اصلي‌ترين هدف آن درک تجربه‌اي مذهبي است. اين گردشگران براي زيارت اماکن، آثار، يادمان‌هاي مذهبي، انجام اعمال مذهبي و ديني، آموزش و گذراندن اوقات فراغت به مکان‌ها و مراکز مذهبي سفر مي کنند. با توجه به مولفه‌هاي مورد بررسي، اين تحقيق کاربردي و روش بررسي آن توصيفي - تحليلي است. جامعه آماري، گردشگران داخلي و خارجي زيارت کننده حرم مطهر حضرت احمد بن موسي کاظم (عليهما السلام) ملقب به شاهچراغ هستند. براي تجزيه و تحليل اطلاعات، از روش هاي آمار استنباطي مانند ضريب رگرسيون، تحليل واريانس و براي ارائه راهکارها از مدل برنامه‌ريزي استراتژيک (SWOT) استفاده شده است. نتايج تحليل هاي آماري نشان مي‌دهد متغير هاي وجود اماکن زيارتي و برگزاري مراسم‌هاي مذهبي و بعد اقتصادي گردشگري زيارتي داراي بيشترين تأثيرات در توسعه گردشگري زيارتي در حرم مطهر شاهچراغ بوده است. همچنين نتايج تحليل مسير، نيز نقش اثرات گردشگري اين حرم مطهر را در توسعه گسترده فعاليت‌هاي اقتصادي و توسعه فيزيکي گسترده در کاربري‌هاي تجاري و مذهبي اطراف حرم، مشخص مي‌سازد. نويسندگان به اين نتيجه‌گيري رسيده‌اند که راهبردهايي چون تجهيز کردن مسير اين حرم مطهر با خطوط مترو و اتوبوس‌هاي تندرو، ايجاد فضاهاي فرهنگي مناسب از جمله ايجاد اقامتگاه براي زائران داخلي و خارجي، اجرايي کردن طرح‌هايي مانند ايجاد مسير عرفان و... در کنار راهبردهاي اجرايي ارائه شده مي‌تواند باعث توسعه گردشگري زيارتي در شهر شيراز گردد.

تبيين نقش بقعه امامزادگان به عنوان فضاهايي عمومي در شکل گيري هويت شهري(احساس تعلق و ارتقاي سطح هويت شهري)

نويسنده: محمد مؤيدي

شهر تجلي گاه انتزاعي و اجتماعي، مظهر زندگي و منبع نمادين اعتقادات، خاطرات و تعلقات است. فضاهاي عمومي شهري نيز از مهم‌ترين اجزاي شهر محسوب مي شوند که به عنوان عرصه ا ي عمومي، بستر حضور فعال و هدفمند شهروندان را فراهم مي آورند. از جمله فضاهاي عمومي تأثيرگذار در شهرها اماکن مذهبي به‌ويژه بارگاه متبرک امامزادگان است که به عنوان فضايي شاخص، بر مبناي اعتقادات مذهبي، محل حضور شهروندان و انجام فرايض و فعاليت هاي ديني- اجتماعي آنان است؛ تا بدانجا که حتي شهروندان نيز به صورت شبانه روزي خواهان بهره گيري از اين اماکن متبرکند. از اين رو با توجه به ماهيت مذهبي و اعتقادي بارگاه امامزادگان، اين دسته از فضاهاي عمومي نقش مهمي در تقويت وجهه فرهنگي و اجتماعي شهرها ايفا مي نمايند. اين پژوهش با استفاده از روش توصيفي- تحليلي ضمن بررسي مفاهيمي چون فضاي عمومي شهري و هويت و هويت شهري، به بررسي نقش امامزادگان و بقعه متبرکشان به عنوان فضايي عمومي در شهرها مي‌پردازد.

سير مهاجرت امامزادگان به ايران

نويسنده: آيت‌الله ضياءالدين نجفي

حضور اسلام در ايران، فصل نوي در حيات معنوي اين سرزمين گشود و نسل جديدي را پرداخت. در فرهنگ معنوي مردم ما،‌ مرقد امامز‌اد‌گان پايگاه شهيدان آزادي و عدالت و انسانيت، «زيارتگاه» است و شگفتا که در همه ‌ادوار تاريخ اين ملک، زيارتگاه‌ها به‌عنوان «پناهگاه‌هاي» معنوي تلقي مي‌شده و مي‌شود. اين کانون‌ها از دو جهت مورد توجه و اعتقاد و احترام عميق مردم ايران بوده است: از يک سو اعتقاد و ايمان مردم ما به خاندان نبوت و امامت و عدالت و حريت و شجره طيبه انساني و از ديگر سو حقيقت وجودي خود اين شهيدان که در ستيز با بي‌عدالتي و ستم روزگار خويش به شهادت رسيده و در جبهه گسترده اين رزم بي‌امان برفراز کوه‌ها و اعماق دره‌ها و پهنه دشت‌هاي قلمرو خلافت و سلطنت بر زمين افتاده‌اند و علي‌رغم اصرار تاريخ و هول و هراس زمان و دوري از ياد و فراموشي نام و نشانشان به ترويج احکام و معارف دين و فرهنگ تشيع و تبيين مقام ولايت و امامت پرداختند و با دانش‌ اندوخته خويش آگاهي به جامعه بخشيدند و تا پاي جان و شهات قيام و اقدام نمودند. نويسنده در اين نوشته، نگاهي کلي بر دشواري‌هاي زندگي امامزادگان و مظلوميت و مهاجرت‌ آنان به ايران و بلاد دور دست در حکومت ظالمانه بني‌اميه و بني‌عباس را نشان مي‌دهد و جايگاه علمي و محبوبيت اجتماعي فرزندان پيامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله) را در ايران اسلامي معرفي مي‌نمايد.

جايگاه امامزادگان در اصلاح مصداق تفريح سالم

نويسنده: سيد محسن هاشمي

سبک زندگي به نوع اعمال، رفتار، کردار، منش و سلايق ما در جامعه گفته مي‌شود. براي آموزش و اصلاح سبک زندگي بايد آن را در جوانان دروني ساخت و از طرق مختلف و بر اساس مصاديقي که دارد جوانان را به سوي آن سوق داد. يکي از فرصت‌هاي مناسب براي اصلاح جوانان، استفاده از اوقات تفريح است، زيرا از يک سو خود از مصاديق سبک زندگي است و از سوي ديگر به صورت مستقيم و غير مستقيم بر ساير مصاديق سبک زندگي ايراني اسلامي تأثير گذاشته و موجب اصلاح و بهبود کيفي و کمي آن‌ها مي‌گردد. در انجام يک تفريح دو مسأله مهم وجود دارد: مکان تفريح و ديگري محتواي آن. وجود اماکن مقدسه متعدد در قالب امامزادگان عظيم الشأن اين دو مسأله را حل نموده و فرصت مناسبي براي اصلاح اين مصداق مهم سبک زندگي و ديگر مصاديق مرتبط را فراهم مي‌نمايد. در مسأله مکان، وجود امامزادگان در کنار مواهب طبيعي، نظير کوهستان‌ها و رودخانه‌ها و حاشيه‌هاي شهر موجب رغبت بيشتر مردم براي گذران اوقات فراغت در آنجا شده است. از سوي ديگر فضاي مذهبي و اجراي برنامه‌هاي ديني در اين اماکن سبب کاهش انجام تفريحات ناسالم مي‌شود و جوانان را به سوي مراعات اصول اخلاقي و اسلامي سوق مي‌دهد. نويسنده در اين مقاله به موارد مذکور مي‌پردازد و در نهايت راه‌کارهايي ارائه مي‌نمايد تا بتوان از اين فرصت نهايت استفاده را کرد و از آن در جهت اصلاح بيشتر و بهتر سبک زندگي مردم استفاده نمود.

حرمت حرم و نقش آن در خيزش‌هاي مردمي تاريخ معاصر ايران

نويسندگان: دکتر شهرام يوسفي فر و محمد حسين فروغي

نماد و اسطوره شدن دادگران، نشاني از خواست تاريخي عدالت اجتماعي در جامعه بشري است. در تاريخ ايران هرگاه حکومت وظيفه حمايت از طبقات فرودست را وامي‌گذاشت، آنان براي رفع ستم و تأمين عدالت به راه‌هاي ديگري چون توسل به کانون‌هاي ديني(مشاهد رهبران دين)، مقابله با نظام حاکم(شورش) يا برقراري خودانگيخته عدالت(با توسل به گروه‌هاي عيار، لوطي و پهلوان) روي مي‌آوردند. در دوره قاجار تحولاتي در اين راستا روي داد. با فاصله گرفتن روحانيون و نهادهاي مربوط از حکومت و الزامات سياسي دنياي جديد، آنان بيش از پيش به مانند تکيه‌گاهي موثر در رويارويي مردم و حکومت قاجار تبديل شدند. در شرايط رواداري ستم و بروز نارضايتي در جامعه، پناه‌جويي در نزد عالمان و اماکن مذهبي، چونان راه‌کاري براي مقابله با ظلم و نيز گسترانيدن عرصه مبارزه سياسي و اجتماعي بود. اين امر، مفهوم بست‌نشيني را چون واژه‌اي مدرن در تاريخ سياسي جديد ايران بازتعريف و مطرح کرد. تحصّن‌ها، گاه در اماکن مختلف صورت مي‌گرفت، اما توسل به حرم امامزادگان، اهميت ديني، اجتماعي و به ويژه سياسي پيدا کرد. اوج اين روند در جريان تحصّن‌ها در اواخر سده سيزدهم ه.ق، و وقوع انقلاب مشروطيت، به ويژه در حرم حضرت عبدالعظيم (عليه السلام) و حرم حضرت معصومه (عليها السلام) بروز کرد. نويسنده در اين مقاله موضوع تأثيرگذاري سياسي و اجتماعي حرم امامزادگان در روند دادخواهي و فعاليت‌هاي سياسي مردم در سده سيزدهم ه.ق را بررسي مي‌نمايد. موضوع تحقيق با روش تاريخي توصيف و سپس تحليل مي‌گردد. نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهد که توسل مردم در منازعات سياسي و اجتماعي به گروه‌ها و نهادهاي ديني، ويژ‌گي‌هايي در منطق و روش مبارزه به وجود آورده ‌بود که در دنياي معاصر مشابه نداشت. از اين‌ رو نويسنده براي فهم چگونگي دگرگوني‌هاي جامعه معاصر ايران، عناصر دخيل در اين دگرگوني‌ها (مانند نقش حرم امامزادگان، توسل به روحانيون و موارد نظير آن) را مورد واکاوي مجدد قرار مي‌دهد. نکته: سه مقاله پاياني که در اين نوشتار معرفي مي‌گردد، مقالات برگزيده در بخش مقالات دريافتي خارجي کنگره بين المللي امامزادگان است که هر سه به زبان انگليسي در اين مجموعه مقالات چاپ گرديده است.

روش‌هاي تعين صحت و يا رد ادعاي اتصال به نسل امامان

نويسنده: علي اچ. الحکيم

تأييد صحت يا رد اين ادعا که آيا فرد متعلق به خاندان پيامبران است يا نه هنوز هم به عنوان يکي از پيچيده‌ترين و دشوارترين مسائل محسوب مي‌شود. از آنجا که تعداد فرزندان متعلق به شجره امامان (عليهم السلام) به طور قابل توجهي افزايش يافته، بررسي اين موضوع از اهميت خاصي برخوردار شده است. بسياري از مفاهيم اجتماعي و مذهبي به اهميت اين موضوع مي‌پردازند. متداول‌ترين روش‌هاي به کار رفته در اين مورد روش‌هايي است که قابل اثبات هستند مانند روش‌هاي مربوط به علم الاثبات. به اين ترتيب به وسيله زنجيره‌هاي اصل و نسب فرد مي‌توان مشخص کرد که آيا او به خاندان پيامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله) تعلق دارد يا نه ولي اين زنجيره مي‌تواند نادرست و بر اساس خطا يا گزارشات گمراه کننده عنوان گردد. اين روش‌ها مي‌توانند بدين صورت باشند:

1- اطلاعات از نسل قبلي به نسل بعدي منتقل مي‌شوند. اين زنجيره مي‌تواند قابل اعتماد و موثق باشد و اطلاعات خوبي در مورد شجره‌نامه افراد ارائه کند.

2- اظهارات کارشناسان قبلي در اين زمينه (شهادت اهل خبره). گرچه اين اظهارات لزوما موثق نمي‌باشد ولي فرد مي‌تواند آن‌ها را دنبال کند.

3- شهرت تأييد شده براي خانواده‌هاي خاصي که منسوب به پيامبران و امامان (عليهم السلام) هستند.

4- استنباط از طريق ويژگي‌هاي فيزيکي شجره‌نامه و صفات (قيافه). درک مستقيم و حدسي اغلب روشي منسوخ شده است ولي نسخه مدرني از اين روش وجود دارد که در اين مقاله بيان مي‌شود.

5- تکنيک‌هاي DNA (بررسي ژنتيکي) براي تأييد يا رد ارتباط ميان خانواده‌هاي مختلف. اين روش کاملا مدرن هنوز به طور کامل و بي طرفانه مورد بحث قرار نگرفته است. هدف نويسنده در اين مقاله، بررسي مفصل روش‌هاي مذکور و بررسي مجدد ارزش‌ها و قابليت اطمينان آن‌ها، توجه خاص به جديدترين روش‌هاي تکميل کدهاي DNA از جمله اکتشافات مدرن در همين زمينه و ارزيابي کارشناسان در اين موضوع حياتي و حساس است.

عدم تناسب تئوريکي ناحيه‌گرايي در تحليل جنبه‌هاي معماري حرم‌هاي اسلامي در ايران در دو دهه اخير

نويسندگان: فرامرز حسن پور ، پروفسور مايلز لوييس و پروفسور کوينگوا گوا

ناحيه‌گرايي به عنوان يک فرآيند مقابله‌ايي با اينترناسيوناليسم عنوان شده که از طريق آن مدرنيسم مورد انتقاد قرار گرفته و اگر تئوري‌پردازان اصلي ناحيه‌گرايي بررسي اين تئوري را تنها راه مدرن و انتزاعي براي طراحي و تفکر در مورد معماري بدانند مي‌تواند يک سيستم جامع و فراگير در آناليز آثار معماري باشد. برخي از اين نظريه‌پردازان مانند کورتيس، روش‌هاي اسلامي نمايش فرهنگي طرح‌هاي سمبوليک و عمومي معماري را مورد انتقاد قرار داده‌اند در حالي که برخي از آن‌ها مانند فرامپتون فقط به حالت مدرن هويت ناحيه‌اي در معماري از جمله ناحيه‌گرايي انتقادي پرداخته‌اند. ويژگي‌هاي اصلي معماري حرم‌هاي اسلامي در دوره‌هاي قاجار و دوره‌هاي اخير دستخوش تغييرات قابل توجهي شده است. به عنوان مثال، نقش اصلي گنبدهاي اين حرم‌ها بيشتر به عنوان نقش سمبوليک مطرح مي‌شود نه عملکردي. در اين تحقيق به بررسي روش‌هايي پرداخته مي‌شود که در آن، شرق شناسي غربي حتي از جنبه ناحيه‌گرايي براي تحليل معماري در کشورهاي در حال توسعه از جمله ايران که در آنجا اينترناسيوناليسم هيچ کدام از فرم‌هاي معماري را تغيير نداده شکست خورده است. زيارتگاه‌هاي اسلامي مکان‌هايي بودند که ارکان معماري آن‌ها دستخوش تغييرات ناشي از سونامي فرهنگي غربي که در طي 200 سال گذشته سرعت گرفته است، نشده است. نويسندگان در اين مطالعه، به بحث در مورد اين نکته مي‌پردازند که چگونه تئوري‌ها و روش‌هايي که به نظر مي‌رسد در تحليل معماري غربي در قرون نوزدهم و بيستم منطقي هستند در بررسي زيارتگاه‌هاي اسلامي در همان دوره‌ها در ايران قابل اجرا نمي‌باشند.

زيارت حرم‌هاي مقدس در قرقيزستان: روش ها و بحث ها

نويسنده: دکتر گلنار ايتپوا

در قرقيزستان کلمه مزار که مشتق از يک کلمه عربي است، اشاره به مکان‌هاي مقدس و زيارتگاه‌ها دارد و مکاني است که افراد آن را زيارت مي‌کنند و معمولا يکي از امامزادگان عظيم الشأن در آن دفن شده‌اند. افراد محلي در مکان‌هاي مقدس در قرقيزستان بناهايي ساخته‌اند و آن‌ها را به عنوان زيارتگاه مورد احترام قرار مي‌دهند. اين احترام منشأ روحاني، مذهبي، اساطيري، حماسي، تاريخي، شخصي، خانوادگي، اخلاقي و حتي دولتي دارد. در سال 2005 ميلادي، طرح تحقيقاتي براي اين اماکن در بيشکک قرقيزستان آغاز شده است. در اين دوره زيارتگاه‌ها به عنوان يک پديده اجتماعي، ديني و معنوي توسط محققان محلي يا ساختارهاي دولتي مورد مطالعه قرار نگرفته بود. در اين سال کميسيون دولتي امور مذهبي دولت قرقيزستان به ثبت زيارتگاه‌ها و رسميت شناختن آن‌ها بر اساس جزييات اطلاعاتي و آمار پرداخته است. در اين دوره از فعاليت‌هاي پژوهشي بيش از 700 مکان مقدس در اين کشور شناسايي شدند. اين تعداد شامل مکان‌هايي است که به ليست زيارتگاه‌ها اضافه شده است. زائران مسلمان قرقيزستان معتقدند عبادت و نيايش با خداوند يگانه در کنار اين امامزادگان که مورد مرحمت و عنايت الهي قرار گرفته بودند، بهتر است. لذا روز به روز نسبت به اين اماکن مقدس رقبت بيشتري نشان مي‌دهند.