منابع تأمین مالی امر خیر در فقه امامیه
چکیده
یکی از ارکان اساسی برای انجام امر خیر، وجود منابعی است که بتواند نیاز نیازمندان را تأمین و مشکلاتشان را مرتفع نماید. این منابع به منابع مادی یا مالی و غیرمادی تقسیم‌بندی می‌شود. منابع مالی بر خلاف منابع غیرمادی از محدودیت نسبی برخوردارند و همواره جذب مناسب این منابع و صرف آن در جای مناسب مسأله‌ساز بوده است. یکی از راهکارهای اصلی جوامع غربی برای جلب منابع مالی و توزیع آن در امور عام‌المنفعة سازکار پُرنقص «مالیات» است که بخش از عواید آن از طریق خیریه‌ها به دهک‌های پایین جامعه تزریق می‌شود. امّا در جامعه اسلامی برای عملیاتی‌سازی و تضمین امر خیر، دو راهکار وجود دارد. راهکار اصلی و اوّلیه عبارت است از برانگیختن عواطف و احساسات افراد؛ امّا اسلام به این اکتفا نکرده و واجباتی مالی مقرر داشته و آنها را هم در زمره عبادات شرعی به حساب آورده که باعث قرب و رضای بندگان به خداوند متعال می‌شود. در این پژوهش با استفاده از قرآن کریم و روایات معصومین(ع)، منابع تأمین مالی امر خیر و حدود و ثغور و کارکرد هر یک در تحقق این مهم احصاء و استنباط شده است. مهمترین منابعی که در فقه امامیّه برای تأمین مالی امر خیر از آن یاد شده، عبارت است از: انفال، زکات، خمس، انفاق، وقف، قرض، صدقه، هدیه، کفارات و اموال مجهول‌المالک. به اعتقاد نگارنده نباید این منابع را صرفاً در میان احکام تکلیفی تقسیم‌بندی کرد، بلکه باید با نگاهی کارکردگرایانه جایگاه بی‌بدیل هر کدام از این منابع را در تأمین مالی امرخیر سنجید.
کلیدواژه ها:منابع مالی؛ امر خیر؛ خیریه؛ فقه؛ اسلام
