نقش وقف و امورخیریه و داوطلبگی برفرایندهای اجتماعی
محمد منصور عظیم زاده اردبیلی [۲]
چکیده
وقف و نهادهای خیریه از مختصات نظام حقوقی و اقتصادی اسلام است. وقف عملی صالح و باقی است که با بروز اختلافات طبقاتی به صورتی معقول مبارزه می کند و عاملی است که نام واقف را نیز جاودان ساخته و وی را به نوعی خلود و بقا می رساند. در حقیقت نهاد وقف و سایر نهادهای نظام مند خیریه با تحقق شرایطی، به‌عنوان یکی از نهادهای مؤثر جامعه مدنی در ایجاد امنیت اجتماعی می تواند نقش آفرینی نماید زیرا وقف از لحاظ ماهوی و ساختاری دولتی نیست. به علاوه در وقف با سلب مالکیت از مالک، از انتقال مالکیت جلوگیری شده و در راستای ممانعت از مال اندوزی غیرمعقولانه قدم برداشته می‌شود. پرسشهای اساسی مطرح این است که نقش و تاثیر وقف و نهادهای خیریه در امنیت اجتماعی واقتصادی چیست ؟ و چه تاثیری بر فرایندهای اجتماعی دارد؟ دولت نظارت و کنترل بر نهادهای خیریه وموقوفه را برحسب قوانین به عهده خواهد گرفت. به این ترتیب وقف به‌عنوان یکی از نهادهای جامعه مدنی بسترساز گسترش نهادهای مستقل از دولت شده و میتواند ضریب امنیت را در کشور بالا برد زیرا نخست آنکه افراد گوناگونی که در چارچوب قانونی از وقف بهره میبرند، در زمینه های اقتصادی احساس امنیت بیشتری خواهند داشت. دوم وقف می تواند در پروژه‌های ملی مورد استفاده قرار گیرد و به این وسیله ضریب موفقیت معیارهای مربوط به امنیت ملی کشور را نیز ارتقا دهند. تحقق عدالت اجتماعی که پیش زمینه بهره مندی آحاد اجتماع از امکانات - شایسته و در خور خود است، مستلزم دو امر بسیار مهم می باشد: زدودن فقر از جامعه زیرا که فقر در جامعه نشانه ظلم است و جلوگیری از تمرکز ثروت در دست تعداد کمی از افراد جامعه که در آیات متعددی ثروت اندوزی نکوهش شده است. امروزه با کاهش نقش دولتها و افزایش تدریجی قدرت مردم در اقتصاد، تعداد ثروتمندان به سرعت گسترش می یابد، و نهاد وقف می تواند بار دیگر جایگاه خود را در تأمین انگیزه های انسان دوستانه، فقیر نوازانه ، علم پرورانه، و دین مدارانه پیدا کند.اصلاح گسترش متناسب نهاد وقف آثار عدالت محورانه مورد نظر اسلام را در جامعه خواهد گذاشت، و موجبات خرسندی خداوند سبحان ، اولیای گرامیش و مردم می‌شود تألیف قلوب مسلمین نسبت به یکدیگر فراهم میگردد
واژگان کلیدی
امنیت ، وقف ، نهادهای خیریه ،نظام عادلانه اقتصادی ، سرمایه انسانی
