وحی

وحی به معنای اشاره سریع است و به همین جهت به کارهای سریعوحی گفته می‌شود و به سخنان رمزی و آمیخته با کنایه که باسرعت رد و بدل می‌گردد نیز این واژه اطلاق می‌گردد که گاه با اشاره و گاه با کتابت حاصل می‌شود. سپس به معارف الهیه که به انبیاء و اولیاء القاء می‌گردد واژه وحی اطلاق شده است.

معنای اصطلاحی

وحی اصطلاحی، ارتباطیمعنوی است که برای پیامبران الهی جهت دریافت پیامآسمانی از راه اتصال با عالم غیب برقرار می‌شود. پیامبر گیرنده‌ای است که پیام را به واسطه همین ارتباط و اتصال از فرستنده آن؛ یعنی خداوند ، دریافت می‌کند و جز او هیچ کس شایستگی و توان چنین دریافتی را ندارد. به گفته مرحوم علامه طباطبایی : «وحی یک نوع سخن گفتن آسمانی است که از راه حسّ و تفکر عقلی درک نمی‌شود، بلکه درک وشعور دیگری است که گاهی در برخی از افراد به مشیت الهی پیدا می‌شود و دستورات غیبی را که از حس و عقل پنهان است از وحی و تعلیم الهی دریافت می‌کند».

انواع وحی بر پیامبران

۱.القاء معنا و مقصود بر قلب پیامبر بدون واسطه فرشته وحی . ۲. سخن گفتن باپیامبر از پس پرده مانند داستان شجره طور که موسی (علیه السلام) سخن خدا را از ناحیه درخت می‌شنید. ۳. القاء امری به فرشته وحی تا او وحی الهی را از جانب خداوند بی‌کم و کاست به یکی از انبیاء ابلاغ نماید.

استعمالات وحی در قرآن

۱. وحی به معنای الهام روحانی به ملائکه: «إِذْ یُوحِی رَبُّكَ إِلَی الْمَلائِكَهِ أَنِّی مَعَكُمْ» «هنگامی كه پروردگارت به فرشتگان وحی می‌كرد كه من با شما هستم.» ۲. الهام روحانی به انسان: «وَ أَوْحَیْنا إِلی أُمِّ مُوسی أَنْ أَرْضِعِیهِ» «به مادر موسی وحی كردیم كه او را شیر ده.» ۳. الهام روحانی به جمادات : «یَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبارَها بِأَنَّ رَبَّكَ أَوْحی لَها» «آن روز است كه (زمین ) خبرهای خود را باز گوید (همان‌گونه) كه پروردگارت بدان وحی كرده است. ۴. وسوسه شیطانی : «وَ إِنَّ الشَّیاطِینَ لَیُوحُونَ إِلی أَوْلِیائِهِمْ لِیُجادِلُوكُمْ» «و در حقیقت شیطان‌ها به دوستان خود وسوسه می‌كنند تا با شما ستیزه نمایند.» ۵. اشاره: «فَخَرَجَ عَلی قَوْمِهِ مِنَ الِْمحْرابِ فَأَوْحی إِلَیْهِمْ أَنْ سَبِّحُوا بُكْرَهً وَ عَشِیًّا» «پس از محراب بر قوم خویش درآمد و ایشان را آگاه گردانید (اشاره كرد) كه روز و شب به نیایش بپردازید. ۶. غریزه: «وَ أَوْحی رَبُّكَ إِلَی النَّحْلِ» «پروردگار تو به زنبور عسل وحی (الهام غریزی ) كرد. ۷. وحی نبوی: این نوع وحی مخصوص انبیاء‌ است تفاوت انبیاء با دیگر افراد در وحی پذیری رسولان الهی است.«قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ یُوحی إِلَیَّ» «من هم مثل شما بشری هستم جز این كه به من وحی می‌شود.»

فرق الهام و وحی

وحی فرود آمدن فرشته و سخن گفتن با پیامبر است و الهام نوعی احساس و ادراک درونی و خلجانان روحی است که گاه به آدمی دست می‌دهد، نمونه آن الهامات شاعرانه و عارفانه است که درک می‌شود اما منبع و منشأش روشن نیست. در صورتی که منبع وحی روشن است. وحی خود منشأ صدور احکام و قوانین تازه‌ای برای بشر است اما الهام تنها کشف قوانین هستی است».

منبع

سایت پژوهه سایت اندیشه قم