وقف در اسلام

از ویکی خیر
پرش به: ناوبری، جستجو

حمیدرضا اشراقی

چکیده

وقف دراسلام وقف در قرآن: اکثر مفسرین (قرطبی، سیوطی، امام فخررازی، علامه طباطبایی) از جمله طبرسی در مجمع البیان ذیل آیه شریفه: «لَن تَنالُوا البِرّ حَتّی تُنفِقُوا مما تُحِبُونَ»، آیه 92 سوره آل عمران، از دلالت این آیه شریفه بر وقف و صدقه جاریه سخن گفته، وقف را یکی از مصادیق بِرّ دانسته‌اند. ذیل آیات دیگری مفسرین به مسأله وقف اشاره کردند از آن جمله است آیه شریفه (لیس البران، آیه 177 سوره بقره)، یا آیه شریفه (الباقیات الصالحات، آیه 46 سوره کهف). آیات دیگری نیز در مورد انفاق آمده که مفسرین مصداق بارز آنها را وقف می‌دانند مانند آیات متعددی از سوره بقره.229 «مسأله وقف تحت عنوان صدقه جاریه و صدقه و انفاق فی سبیل الله در احادیث پیامبر اسلام فراوان آمده است معروفترین و مشهورترین روایت همان روایت ابی هریره است که در کتب فرقه‌های مختلف مذاهب مسلمانان آمده است: انسان که فوت کرد پرونده‌اش بسته می‌شود و پس از مرگ پاداش و کیفری برای متوفی اضافه و یا کم نمی‌شود مگر سه چیز یا یکی از آن سه چیز را گذاشته باشد و ثوابش به متوفی برسد، اول صدقه جاریه (همان وقف)، دوم علمی که جامعه از آن بهره‌مند شود، سوم فرزند صالح که هر عمل نیکی انجام دهد آثار عملُ نیک او به پدر و مادر هم می‌رسد، در واقع این سه چیز یک هدف را دنبال می‌کنند و هر سه نتیجه خود متوفی است عمل جاری و مداوم». نحوه مصرف عواید موقوفه: الف از آنجا که ملک به وقف تبدیل می‌شود تا از منافع آن بهره‌برداری گردد و ذینفعان مورد نظر واقف از آن استفاده نمایند لذا یکی از بایدهای مورد نیاز در تحقق وقف تعیین استفاده‌کنندگان یا موقوف علیهم می‌باشد. دکتر ناصر کاتوزیان در کتاب عقود معین در مورد شرایط موقوف علیهم می‌نویسد: وقف در صورتی نافذ است که موقوف علیهم دارای چهار شرط باشد: 1ـ موجود باشد، 2ـ اهلیت تملک داشته باشد، 3ـ معین باشد، 4ـ واقف خود را موقوف علیه یا در زمره آنان قرار نداده باشد.

کلیدواژه ها: وقف صدقه انفاق جاریه اسلام