وقف و کارکرد اجتماعی آن در اسلام

از ویکی خیر
نسخهٔ تاریخ ‏۲۳ مهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۲۰:۵۷ توسط Wikikhair (بحث | مشارکت‌ها) (صفحه‌ای تازه حاوی «<div style=" font-family:B Nazanin; font-size:18px; text-align:justify;"> مهناز بهرامی فارسانی؛ افسانه کن...» ایجاد کرد)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به: ناوبری، جستجو

مهناز بهرامی فارسانی؛ افسانه کنعانی

چکیده

یکی از ماندگارترین مولف‌های فرهنگ اسلامی که جایگاه خاصی در تمدن و فرهنگ اسلامی داراست نهاد وقف است. این سنت با ابعاد مختلف و تاثیرگذارش در جامعه یکی از پردوام‌ترین اعمال نیک و خداپسندانه‌ای است، که از ادوار گذشته تا کنون در تمامی جوامع اسلامی و اروپایی مورد توجه بوده و به رغم ویژگی‌های این نهاد کارکردهای متفاوتی از آن برای رفع آسیب اجتماعی مشاهده می‌شود. لذا می‌تواند به عنوان یکی از جنبه‌های موثر در این زمینه و در همه جوامع مطرح باشد. اگر چه سنت وقف در تمام جوامع بشری ساری و جاری بوده است؛ می‌توان اینگونه گفت که ریشه و پیشینه این نهاد به دوران باستان باز می‌گردد که بیشتر، وقف در این دوران به صورت هدیه نذورات و وقف اموال به معابد و آتشگاه‌ها صورت می‌گرفته است. اما با ظهور اسلام در ایران و تاکیدات خاص نسبت به وقف این نهاد به طور چشمگیری گسترش یافته و در سایه قرآن و تعالیم آسمانی آن وقف به عنوان یک سنت نیکو مورد تاکید قرار گرفت. اگر اوقاف مطابق با شرایع اسلامی عمل کند و با احکام اسلامی همسو گردد می‌توان بسیاری از مشکلات اجتماعی را تحت تاثیر قرار داده، و از طریق این سنت بخش عمده‌ای از مشکلات جامعه را شناخته و اموال افراد خیرخواه و واقف را داوطلبانه و در جهت رفع این نیازها به کار بست. از آنجایی که به گواهی تاریخ نهاد وقف متناسب با نیازهای اجتماعی به وجود آمده‎اند؛ با توجه به این نکته می‌توان گفت که وقف یک پدیده و عامل اجتماعی است که با نظام ارزشی یک جامعه در ارتباط بوده، و می‌تواند در حل مسائل جوامع کمک شایانی کند. براین اساس پژوهش حاضر، هرچند به صورت مختصر برآنست، تا در جهت روشن‌تر شدن هرچه بیشتر نقش و کارکرد این نهاد در تحولات اجتماعی گامی کوچک و موثر بردارد. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای انجام شده‌است.

کلیدواژه ها: وقف، سیر تاریخی وقف، اوقاف، کارکرد اجتماعی