نمایش مبدأ برای کارآمدی وقف، چالش‌ها و راهکارها از صوفیه تا پایان قاجار

<div style=" font-family:B Nazanin; font-size:18px; text-align:justify;">


[[نزهت احمدی]]

<B>
چکیده
</B>

وقف که پیشینه تاریخی آن را می توان تا آغاز نیایش و پرستش رسانید از جمله نهادهای تاثیر گذار در تمامی ملل و جوامع بوده و هست که از طریق آن اقدامات رفاهی قابل توجهی به مردم ارائه شده است. این عمل گاه با تخصیص شیئی کوچک به عنوان هدیه و یا نذر صورت پذیرفته و گاه با ایجاد موسسات و بنگاه‌های خیریه و ساخت و سازهای زیاد همراه بوده است.اما در عمل اگر هدف یکسان نبوده است، پیامدهای آن یعنی کمک به هم نوع و بالا بردن سطح رفاه مردم یکسان بوده است.  تنوع مواردی که برای آنها وقف شده است شاید شگفت‌انگیز به نظر آید. جدای از تفاوت باورهای دینی و مذهبی - از چند خدایی تا وحدانیت- که در هر یک بنابر شرایط آن آئین نذر و وقف تحقق یافته است، حتی در درون جامعه اسلامی نیز با تنوع موقوفات روبرو هستیم. از ساخت و نگهداری مهمترین مرکز تجمع مسلمانان یعنی مسجد گرفته تا دستگیری از یتیمان و بی‌خانمانان و حتی رسیدگی به حیوانات از محل وقف و نذر که گویای توانایی و کارآمدی وقف برای شناخت نیازهای جامعه است.  این که چرا وقف توانسته است در طول تاریخ و طی اعصار مختلف به کار خود ادامه دهد؟ کارآمدی وقف در ایران اسلامی چگونه بوده است؟ و چرا وقف در جنبه‌های مختلف وارد عمل شده است؟ از پرسش‌های مطرحی است که فرا روی ما قرار دارد. بر این پرسش‌ها باید این پرسش را نیز افزود که تاثیرات مثبت و منفی وقف چه بوده است؟ بی‌تردید بررسی کارآمدی وقف در طول تاریخ و تاثیرات مثبت و منفی آن در جامعه  نیاز به تحقیقاتی عمیق در جنبه‌های مختلف اجتماعی دارد که در این مختصر نمی‌گنجد. اما در این جا درصدد هستیم به طور گذرا به نقد و بررسی کارکردهای مثبت و منفی وقف در ایران اسلامی از دوره صفوی تا پایان قاجار بپردازیم. بنابر شواهد به دست آمده نوع مصرف وقف تحت تاثیر شدید باورهای اعتقادی جامعه و عوامل تاثیر گذار بر مقبولیت و مشروعیت افراد آن جامعه بوده است. درضمن وقف در این فرایند می‌توانسته به حرکتی پیش‌رونده یا بازدارنده تبدیل شود.

<B>
کلیدواژه ها:
</B>

[[وقف]]، [[صفویه]]، [[افشاریه]]، [[زندیه]]، [[قاجار]]،

</div>
[[رده:مقالات دومین همایش ملی خیرماندگار]]
[[رده:مقالات]]