کارتن خوابی

از ویکی خیر
پرش به: ناوبری، جستجو

حوزه نظری مبانی ها و تعاریف،دیدگاه آسیب

تعریف مفاهیم

بی خانمانی:

تعریف اول:

عبارت بی خانمانی عمدتاً در خصوص کسانی به کار می رود که شب ها را در فضاهاي عمومی مانند پیاده روها، پارك ها یا زیر پل ها سپري می کنند و یا ساکن گرمخانه ها و مراکز نگهداري دولتی و یا خصوصی هستند (صدیق سروستانی، نصر اصفهانی، 1389).

تعریف دوم:

بي خانمان هاي شهري كساني هستند كه فاقد محلي ثابت، منظم و كافي براي اقامت شبانه خود هستند يا آن كه در يكي از خوابگاه ها و سرپناه هاي تدارك ديده شده توسط بخش خصوصي يا دولتي به طور موقت اقامت دارند (مكيني ، 1987).

دیدگاه ها و مبانی نظری

رویکرد کارکردگرایی ساختي

مطابق رویکرد وفاق، رفتارهایی که مغایر با تمامی عناصر جامعه می باشند به عنوان آسیب هاي اجتماعی شناخته می شوند. در میان این نظریات، کارکردگرایی بر روي عواملی چون بیماري روانی، الکلیسم، اعتیاد به مواد مخدر، خشونت خانگی و فقدان یک شبکه حمایت خانوادگی، به عنوان عوامل موثر بر بی خانمانی تاکید می کند. این رویکرد بیش از این که روي عوامل ساختاري بی خانمانی تاکید کند، بر عوامل فردي براي تبیین بی خانمانی تمرکز می کند. از این دیدگاه، افراد بی خانمان و به اصطلاح کارتن خواب، نوعی تهدید براي جامعه محسوب می شوند. براي این که آنان از جامعه دور افتاده اند و تحت نظارت قواعد و قیود اجتماعی نیستند. از آن جا که بی خانمان ها جزئی از سیستم نیستند، هیچ تضمینی براي رفتارهاي آن ها وجود ندارد و احتمالاً تهدیدي براي جامعه محسوب می شوند. از این رو، کارکردگرایان معتقدند که بی خانمانی ناشی از وضعیت آنومیک، بی سازمانی اجتماعی و فقر است.

در زیر به چند مورد از نظریاتی پرداخته می شود که ذیل رویکرد کارکردگرایی ساختی مطرح شده اند.

نظریه بوم شناختی

هابر و تورو (2004) جنبه هاي بوم شناختی را به عنوان چارچوبی کلی توصیف کردند که می تواند به راهنمایی در تحقیق، مداخله و سیاست هاي مربوط به بی خانمانی بپردازد. آن ها متوجه شدند که نظام اجتماعی پیچیده ما نیاز به تحلیل اجتماعی گسترده اي نظیر تمرکز بر عوامل فردي و خانوادگی و اجتماعی دارد. اگرچه این موضوع همیشه به عنوان جنبه اکولوژیکی تعریف نمی شود، تعدادي از محققان بر مسائل گسترده تر، شامل نیاز به نشان دادن نیازهاي ضروري افراد و راه حل هاي طولانی مدت تمرکز می کنند و برخی دیگر بر سؤالات مربوط به مقصران آسیب ها یا مسائل نظام مند گسترده تر متمرکز می شوند.

نظریه بی خانمانی بین نسلی

مطابق با نظریه بی خانمانی بین نسلی، نبود مراقبت هاي خانوادگی، خطر بی خانمانی را در آینده افزایش می دهد. به طور کلی فقر خانوادگی ممکن است افراد را در دستیابی به موفقیت در زمینه کار و تحصیل با خطر مواجه سازد که در نهایت منجر به بی خانمانی افراد می شود. از این دید بی خانمانی افراد به ویژه نوجوان ها و جوان ها به دلیل بی توجهی و عدم مراقبت خانواده ها می باشد که نتیجه آن بی خانمانی می باشد (هابر و تورو، 2004 به نقل از علیوردي نیا، 1389).

نظریه آسیب روانی

گودمن و همکارانش معتقدند نظریه آسیب روانی دیدگاه مفیدي براي درك بی خانمانی است. آسیب روانی، مجموعه اي از واکنش ها نسبت به اتفاقات برهم زننده احساس درباره حوادث کنترل نشدنی شخصی است. بی خانمانی می تواند نشانه هاي آسیب روانی را در بین افرادي که سابقه قربانی شدن دارند، تشدید کند. فقط تاریخ فردي نیست که می تواند آسیب روانی ایجاد کند و فرد را در خطر بی خانمانی قرار دهد؛ بلکه حادثه بی خانمان شدن و موقعیت بی خانمانی، هر دو می تواند آسیب روانی ایجاد کند. همان طور که در تمام نظریه هاي بالا مشاهده می شود، رویکرد کارکردگرایی، بی خانمان ها را به عنوان افراد بیکار، الکلی و مسن تعریف می کند. علاوه بر این، بی خانمان فردي جدا افتاده است.کارکردگرایان آن ها را تهدید به حساب می آورند زیرا از جامعه جدا هستند.

الگوی چند علتی روانی- اجتماعی

این الگو بیان می کند که محرومیت فرهنگی و اجتماعی و عاطفی، با بی خانمانی نوجوانان ارتباط دارد. این محرومیت ها، نبود عاطفه و ملایمت کافی، پرورش ناکافی مهارت های بین فردی در خانه و محیط در بر می گیرد که در تشویق رشد و پیشرفت فرد با شکست مواجه می شود. از لحاظ تجربی، شوتیزر و هایر دریافتند که والدین نوجوانان بی خانمان، در مقایسه با والدین نوجوانان خانه دار، از نوجوانان خود کمتر مراقبت می کنند. علاوه بر این که خانواده های نوجوانان بی خانمان کشمکش و ناسازگاری بیشتر و پیوستگی کمتری با یکدیگر داشته اند و این نوجوانان، محیط خانوادگی شان را نسبتاً غیرجذاب یافته اند. براساس این الگو شناخت بی خانمانی جوانان، از تجربه های تجاوز جنسی و جسمی صریحاً نام می برند؛ اگرچه این الگو به طور واضح و مشخص، جنبه هایی از زندگی خانوادگی را که مربوط به بی خانمانی جوانان است، روشن می کند و تنظیم زمانی مداخلات طبق این الگو، با آن چه از طریق نظریه های توسعه خطر و آسیب روانی بیان می شود، متفاوت نیست (به نقل از علیوردی نیا، 1389).

رویکرد طرد اجتماعی

طرد اجتماعی مفهومی فراتر از فقر و تهیدستی است. مفهوم طرد اجتماعی در واقع موضوع جدیدي نیست بلکه می تواند همان موضوعی باشد که اسمیت در قرن 18 به آن اشاره کرده و از آن به عنوان اعلام و اظهار ناتوانی که در جامعه بدون شرمندگی بروز می کند، یاد کرده است (سن،1999، به نقل از معتمدی،1387).

واژه محرومیت اجتماعی از میانه هاي دهه 1980 رایج شده و اغلب به جاي واژه فقر مورد استفاده قرار می گیرد. طرد اجتماعی در واقع نوعی رانده شدن است و معمولاً در برابر مشارکت قرار می گیرد. بر اساس این دیدگاه، طرد اجتماعی و فقدان قابلیت هاي اجتماعی با یکدیگر رابطه تنگاتنگی دارند لذا هرچه فرد از کمبود یا فقدان قابلیت هاي اجتماعی مانند سطح سواد، سلامتی و مهارت شغلی برخوردار باشد به همان میزان از منابع مادي، روابط اجتماعی و فعالیت هاي مدنی به دور بوده و در نتیجه دچار طرد اجتماعی خواهد گردید. می توانیم بگوییم بی خانمانی تحت تأثیر فقدان و یا کمبود قابلیت هاي اجتماعی به وقوع می پیوندد یا به بیانی دیگر افراد هنگامی بی خانمان می گردند که در اثر کمبود قابلیت هاي اجتماعی دچار طرد اجتماعی گردیده اند و از این رو بی خانمان و کارتن خواب می شوند (معتمدي،1387).

بی خانمانی و نمود آن به صورت کارتن خوابی تنها به فقدان سرپناه یا فقدان فضایی، محدود نمی شود بلکه به روابط اجتماعی نابرابر نیز اشاره دارد که براي فرد و افراد شکلی از حس تعلق و همبستگی را ایجاد می کند. بر این اساس فقدان سرپناه تنها به یک بعد از طرد اجتماعی گروهی از افراد جامعه اشاره دارد که در اکثر موارد با مشکلات متعدد و مرتبط اقتصادي، اجتماعی، فیزیکی و روانی مواجه هستند(آنکر ، 2008 و سیلور ، 1994 ؛ به نقل از سروستانی و نصر اصفهانی، 1389).

کلپام و اوانز (2000) در بررسی بی خانمانی، ادعا می کنند که میان بی خانمانی و گستره اي از محرومیت ها که طرد اجتماعی خوانده می شوند رابطه اي قوي وجود دارد. از نظر آن ها این رابطه پیچیدگی هاي خاص خود را دارد . زیرا بی خانمانی هم معلول طرد اجتماعی است و هم می تواند علت آن باشد. شکلی از محرومیت اجتماعی از ویژگی هاي بی خانمان هاست اما از نظر آن ها باید در این خصوص با احتیاط صبحت کرد. خطر بی خانمان شدن براي فردي، از اقلیت نژادي که از تبعیض در جامعه نیز رنج می برد بیش از فردي است که متعلق به گروه اکثریت است. یک جوان فراري از خانه یا مجرم آزاد شده از زندان نیز ممکن است به یک بی خانمان تبدیل شود(کلانتری، 1392).

قوانین مرتبط با کارتن خوابی در ایران

آيين نامه ساماندهي متكديان

شوراي عالي اداري در هشتاد و دومين جلسه خود درمورخ 1378/2/25 آيين نامه ساماندهي افراد بي خانمان و ولگرد و متكدي را به تصويب رسانده و ابلاغ كرده است كه متن آن به شرح ذيل مي باشد:

ماده 1: تعاريف و اصطلاحات به كار رفته در اين مصوبه به قرار زير است:

الف – مجتمع اردوگاهي: محلي است كه زير نظر فرمانداري در شهر هاي بزرگ تشكيل مي شود و مسؤوليت نگاهداري موقت، شناسايي وضعيت، گروه بندي و تعيين تكليف افراد موضوع اين مصوبه را به عهده دارد.

ب – افراد مشمول مصوبه، عبارتند از افراد معلول و ناتوان (اعم از جسمي و ذهني) بي سرپرست مجهول الهويه، در راه مانده، گمشده، متواري، افراد نيازمند غير حرفه اي، متكديان و ولگردان حرفه اي.

ج – شهرهاي بزرگ: شهرهايي كه مطابق آخرين سرشماري مركز آمار ايران بيش از پانصد هزار نفر جمعيت داشته باشد.

تبصره: شهرهايي كه طبق سرشماري ياد شده بين 200 تا 500 هزار نفر جمعيت دارند با نظر استاندار و حسب شرايط محلي مشمول اين تعريف خواهند بود.

ماده 2: در هر يك از شهرهاي بزرگ، نسبت به ايجاد مجتمع اردوگاهي اقدام خواهد شد و سازمان هاي مسؤول (دادگستري استان، نيروي انتظامي، سازمان بهزيستي، كميتة امداد امام خميني (ره)، ادارة كار وامور اجتماعي و شهرداري) نمايندة تام الاختيار خود را به مجتمع هاي مزبور براي انجام وظايف دستگاه متبوع معرفي خواهند كرد.

تبصره: تامين محل و امكانات و تجهيزات اولية مورد نياز اردوگاه از طريق شهرداري صورت خواهد گرفت و در صورت ضرورت به تشخيص استاندار، از ساير امكانات و اعتبارات استان نيز استفاده خواهد شد. اعتبارات مورد نياز مجتمع هاي اردوگاهي از محل بودجة عمومي و كمك هاي مردمي تامين خواهد شد.

ماده 3: شهرداري موظف است نسبت به شناسايي و جمع آوري و تحويل افراد موضوع اين مصوبه به مجتمع اردوگاهي اقدام نمايند. نيروي انتظامي در اين مورد همكاري لازم را با شهرداري به عمل خواهد آورد.

ماده 4: مسؤول مجتمع اردوگاهي توسط فرماندار تعيين مي شود. مجتمع اردوگاهي مكلف است پس از تحويل گرفتن افراد موضوع اين مصوبه، نسبت به نگهداري موقت، شناسايي وضعيت و طبقه بندي آن ها در يكي از گروه هاي زير اقدام نمايند:

الف – افراد متهم به ارتكاب جرم، اعم از متكديان و ولگردان حرفه اي.

ب – افراد بي سرپرست و مجهول الهويه

ج – افراد گمشده در راه مانده و متواري

د – افراد معلول و ناتوان (اعم از جسمي و ذهني و ...)

هـ - افراد نيازمند غير حرفه اي

ماده5: چنانچه صدور قرار يا راي قضايي براي هر يك از افراد موضوع اين مصوبه ضرورت داشته باشد، مسووليت امر بر عهدة دادگستري استان (دادگاه) است. دادگستري استان مي تواند نسبت به تعيين قاضي مستقر در مجتمع اردوگاي به منظور تسريع در رسيدگي اقدام نمايد.

ماده 6: سازمان بهزيستي موظف است افراد بي سرپرست ، ناتوان و معلول و سالمندان نيازمند را تحويل بگيرد و در اماكن مناسب نگهداري نمايد و تحت آموزش قرار دهد. هم چنين پوشش هاي حمايتي لازم را تا ايجاد شرايط و زمينة مناسب براي بازگشت آنان به زندگي عادي ايجاد نمايد.

ماده 7: كميتة امداد خميني (ره) موظف است ضمن هماهنگي با مسؤول مجتمع اردوگاهي، پوشش حمايتي و هدايتي لازم را براي افراد نيازمند، گمشده، متواري و درمانده برقرار كند و شرايط و زمينة بازگشت آنان به زندگي عادي را فراهم نمايد.

ماده 8: وزارت كار و امور اجتماعي موظف است افراد مستعد و داراي توان كار موضوع اين مصوبه را كه از طرف مجتمع اردوگاهي و يا كميتة امداد امام (ره)، بهزيستي و سازمان زندان ها و اقدامات تاميني و تربيتي معرفي مي گردند، به طور رايگان تحت پوشش آموزش هاي فني و حرفه اي مناسب قرار دهد و جهت تامين اشتغال متكدياني كه دوره هاي مربوط را طي نموده اند، برنامه ريزي هاي اجرايي لازم را از طريق مراكز كاريابي و صندوق فرصت هاي شغلي به عمل آورد.

ماده 9: افراد موضوع اين مصوبه در صورتي كه پس از انجام اقدامات پيش بيني شده در موارد (6 و 7و8( به تكدي بپردازند، پس از جمع آوري به عنوان متهم جهت تعيين تكليف در اختيار مراجع قضائي قرار خواهند گرفت.

ماده 10: وزارت كشور موظف است نظام آماري متمركز ثبت و دستيابي به هنگام به سوابق متكديان را ايجاد و تصدي نمايد. نيروي انتظامي و ديگر دستگاه هاي مسؤول موظفند اطلاعات مورد نياز وزارت كشور را براساس ضوابطي كه آن وزارتخانه ابلاغ مي نمايد در اختيار وزارت كشور قرار دهند.

ماده 11: سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران موظف است به منظور توجيه و آشنايي جامعه با تبعات مختلف تكدي و جلب مشاركت مردم در مبارزه با اين پديده و نيز معرفي تجربه هاي موفق مردمي، برنامه ريزي و اقدامات لازم را انجام دهد.

ماده 12: سازمان برنامه و بودجه موظف است براي تامين اعتبارات مورد نياز اجراي طرح، اقدام لازم به عمل آورد.

ماده 13: به منظور پيگيري، ايجاد هماهنگي و نظارت براجراي اين مصوبه ، ستادي در هر استان با مسؤوليت معاون سياسي – امنيتي استاندار و عضويت فرماندار شهرستان محل استقرار مجتمع، رئيس سازمان برنامه و بودجه، شهردار مركز استان، مدير كل كار و امور اجتماعي، رئيس مركز صدا و سيما، فرماندة نيروي انتظامي منطقه، مدير كل بهزيستي، سرپرست كميته امداد امام خميني (ره) و رئيس دادگستراي استان تشكيل مي گردد. تصمیمات ستاد بعد از تاييد استاندار براي دستگاه هاي اجرايي مربوط لازم الاجرا است.

تبصره: ستاد فعاليت موسسات خيريه و كمك هاي مردمي را با محوريت كميته امداد امام خميني (ره) و سازمان بهزيستي، به منظور عدم پرداخت مستقيم به متكديان، ساماندهي نموده در راستاي پيشگيري از اين ناهنجاري اجتماعي اقدام تبليغي و ارشادي لازم را برنامه ريزي خواهد نمود.

ماده 14: وظايف دستگاه ها در مبارزه با تكدي و رسيدگي به افراد موضوع اين مصوبه در ساير شهرها به ترتيبي است كه در اين مصوبه تعيين شده است و صرفا انجام وظايف مقرر در مورد مجتمع اردوگاهي بر عهدة مجتمع نزديك ترين شهر بزرگ استان است.

ماده 15: وزارت كشور مسؤول اجراي اين مصوبه است و گزارش هاي لازم را در دوره هاي زماني شش ماهه به هيات وزيران و دبيرخانه شوراي عالي اداري ارائه خواهد نمود(موسوی چلک، 1391).

تحلیل SWOT سازمان های دولتی و غیردولتی

SWOT سازمان های دولتی

بهزیستی


  • تحلیل نقاط قوت درونی:

برخورداری از اورژانس اجتماعی

قابلیت تحت پوشش اقشار مختلف بی خانمان با توجه به مراکز مختلفی که دارد(کودکان بی سرپرست، معلولین، سالمندان، زنان ویژه و ...)

برخورداری از گرمخانه های مختلف

  • تحلیل نقاط ضعف درونی:

عدم توجه به اقدامات عمیق و زیربنایی

عدم آشنایی پرسنل با وظایف قانونی خود در حوزه کار با بی خانمان ها

عدم توجه کافی مدیران به مداخله در ساماندهی بی خانمان های شهر تهران

  • تحلیل فرصت های بیرونی:

وجود قوانین و آیین نامه های مرتبط

اهتمام جدی شهرداری تهران برای ساماندهی افراد بی خانمان

  • تحلیل تهدیدهای بیرونی:

عدم همکاری دیگر سازمان ها

مداخله قهری و قضایی با افراد بی خانمان

وزارت بهداشت

  • تحلیل نقاط قوت درونی:

وجود مراکز درمانی

برخورداری از پزشکان و پرسنل متخصص جهت ارائه خدمات پزشکی رایگان به افراد بی خانمان

  • تحلیل نقاط ضعف درونی:

عدم همکاری جدی در این بخش

  • تحلیل فرصت های بیرونی:

حمایت دیگر دستگاه ها درگیر

  • تحلیل تهدید های بیرونی:

شیوع بیماری های عفونی در بین افراد بی خانمان از جمله ایدز، هپاتیت، سل و ...

SWOT نیروی انتظامی

  • تحلیل نقاط قوت درونی:

وجود پایگاه های پلیس در سطح مناطق و محلات

  • تحلیل نقاط ضعف درونی:

بکارگیری برخورد قهری با افراد بی خانمان

عدم توجه به ساماندهی و توجه صرف به جمع آوری افراد بی خانمان

  • تحلیل فرصت های بیرونی:

وجود ارگان های مختلف

وجود قوانین و آیین نامه های مرتبط

وجود سازمان های مردم نهاد

  • تحلیل تهدیدهای بیرونی:

ایجاد ناامنی برای مردم

SWOT کمیته امداد امام خمینی(ره)

  • تحلیل نقاط قوت درونی:

متولی حمایت از افراد بی بضاعت

دارای بودجه مناسب

  • تحلیل نقاط ضعف درونی:

عدم حمایت کافی از افراد بی خانمان

عدم توجه کافی مدیران به وظایف قانونی خود در زمینه کمک به افراد بی خانمان

  • تحلیل فرصت های بیرونی:

استقبال شهرداری و دیگر سازمان های درگیر به منظور حمایت از افراد بی خانمان

وظیفه و مسئولیت قانونی مطابق با آیین نامه ساماندهی متکدیان

  • تحلیل تهدیدهای بیرونی:

افزایش افراد بی خانمان

عدم تشکیل شورایی مطابق با قانون برای ساماندهی افراد بی خانمان

SWOT سازمان فنی و حرفه ای

  • تحلیل نقاط قوت درونی:

برگزاری کلاس های آموزشی فنی و حرفه ای

  • تحلیل نقاط ضعف درونی:


عدم استقبال از آموزش افراد بی خانمان و توجه به وظایف قانونی

  • تحلیل فرصت های بیرونی:

قوانین و آیین نامه های مرتبط

تجویز طرح های اقدام

اگرچه دلایل مختلفی را برای بی خانمانی بر شمرده اند اما به طور قطع افزایش مشکلات اقتصادی طی سال های اخیر هم چنین افزایش آسیب های اجتماعی به خصوص در کلانشهر تهران سبب شده است که روز به روز به تعداد افراد بی خانمان افزوده شود. تجارب سال های گذشته حاکی از این موضوع است که جمع آوری مقطعی افراد بی خانمان و بازگشت مجدد آن ها به خیابان ها سیکل معیوبی را به وجود آورده است که اکنون با انبوهی از افراد بی خانمان در شهر تهران مواجه هستیم.

با توجه به شرایط و وضعیت موجود حضور چشمگیر بی خانمان ها در شهر تهران، به نظر می رسد باید برنامه ریزی دقیقی برای ساماندهی این افراد صورت گیرد. همان طور که در لابلای مصاحبه با کارشناسان مطرح شده است شهرداری تهران به تنهایی نمی تواند با این مشکل مواجه شود و بایستی دیگر ارگان های مسئول نیز به کمک شهرداری تهران بشتابند. با توجه به این موضوع اقدامات زیر که برگرفته از پژوهش ها و مصاحبه با کارشناسان است جهت ساماندهی افراد بی خانمان در شهر تهران در زیر پیشنهاد می شوند:

بلند مدت ( بازه زمانی یک تا 2 ساله )

بازگشت به آیین نامه ساماندهی متکدیان: شاید یک سازمان مانند شهرداری تهران بتواند از عهده جمع آوری افراد بی خانمان در شهر تهران برآید اما ساماندهی [و نه جمع آوری] این افراد به همکاری و همراهی چند سازمان نیاز دارد به خصوص سازمان هایی از قبیل بهزیستی که متولی خدمات رسانی به اقشار مختلف آسیب دیده است. با توجه به همین مسأله بوده است که در آیین نامه ساماندهی متکدیان برای دستگاه های مختلف وظایفی تعیین شده است. در حقیقت طبق ماده 2 و 3 این آیین نامه، شهردرای فقط وظیفه تأمین محل و امکانات و تجهیزات اولیه مورد نیاز اردوگاه، هم چنین شناسایی و جمع آوری و تحویل افراد بی خانمان را بر عهده دارد. لذا شهرداری به عنوان ارگانی که بیشترین ضربه را از جهت حضور بی شمار افراد بی خانمان در سطح شهر متحمل می شود بایستی در جهت اجرای تمام و کمال آیین نامه ساماندهی متکدیان اهتمام ورزد. در این راستا شهرداری تهران با حمایت شهردار تهران باید از تمامی ظرفیت های خود استفاده نماید.


اطلاع رسانی در خصوص وظایف قانونی هر کدام از دستگاه ها در قبال افراد بی خانمان:

مطابق با آیین نامه ساماندهی متکدیان، سازمان های بهزیستی، نیروی انتظامی، سازمان فنی و حرفه ای، کمیته امداد، استاندار و ... در کنار شهرداری نسبت به افراد بی خانمان وظیفه قانونی دارند و بایستی مسئولیت خود را اجرا کنند اما به هرحال این موضوع تاکنون مورد بی توجهی قرار گرفته است. در نتیجه شهرداری تهران با توجه به این که تاکنون شاید بتوان گفت بیشترین خدمات را به افراد بی خانمان ارائه کرده است باید هم خدمات خود را اطلاع رسانی کند و هم با برگزاری نشست ها، کنفرانس ها و ... وظایف هر کدام از دستگاه ها را به آن ها تفهیم کند.

کوتاه مدت

افزایش مراکز کاهش آسیب(مرکز گذری روزانه و سرپناه شبانه):

بسیاری از افراد بی خانمان را معتادان تشکیل می دهند. با توجه به این مسئله افزایش مراکز کاهش آسیب باعث می شود معتادان به این مراکز مراجعه کنند و از خدمات مختلف آموزشی، رفاهی(یک وعده غذای گرم) و بهداشتی این مراکز استفاده کنند. این مراکز از حضور افراد بی خانمان در کوچه و خیابان ها جلوگیری خواهند کرد.

افزایش گرمخانه ها و مناسب سازی آن ها:

در حال حاضر تعداد گرمخانه های موجود در سطح شهر تهران کفاف تعداد افراد بی خانمان را نمی دهند و تعدادی از افراد بی خانمان مجبورند شب را در پارک ها و کوچه و خیابان سپری کنند.

همچنین گرمخانه های موجود از نظر وضعیت سنی و وجود بیماری ها و داشتن اعتیاد مراجعان از یکدیگر تفکیک نشده اند. به نظر می رسد باید مرکز غربالگری ایجاد شود تا در آن مرکز افراد بی خانمان از نظر وجود بیماری ها و شرایط مختلف جسمی و روانی غربال شوند و در گرمخانه های جداگانه ای اقامت یابند. عدم وجود مرکز غربالگری سبب شده است تا از یک طرف احتمال خطر ابتلا و شیوع بیماری ها در این مراکز افزایش یابد و از طرف دیگر گرمخانه ها را با کاهش استقبال افراد بی خانمان مواجه سازد.

تشکیل کارگروه مجزای مددکاری اجتماعی به منظور پیگیری امور افراد بی خانمان: با توجه به این که بخش قابل توجهی از افراد بی خانمان قابلیت بازگشت به خانواده و اجتماع را دارند تشکیل کارگروهی از مددکاران اجتماعی خبره و با تجربه ضروری است. هرچند که در حال حاضر مددکاران اجتماعی در تعدادی از گرمخانه ها حضور دارند اما به نظر می رسد باید کارگروهی مجزا برای پیگیری امور افراد بی خانمان تشکیل شود. در حقیقت مددکاران گرمخانه ها افراد بی خانمان مستعد بازگشت به اجتماع و خانواده را شناسایی و به این کارگروه معرفی خواهند کرد. وظایف این کارگروه از جمله تلاش برای وصل کردن فرد بی خانمان به خانواده، ارجاع مراجعان نیازمند به سازمان های حمایتی و پیگیری وضعیت آن ها، ارجاع افراد بی خانمان به مراکز کاهش آسیب و مراکز بازتوانی، حمایت یابی فعال از خیرین و ... خواهد بود. هم چنین این کارگروه وظیفه نظارت بر کار کلیه مددکاران اجتماعی گرمخانه ها را خواهد داشت.

ایجاد کارگاه های اشتغال زایی در کنار گرمخانه ها:

بسیاری از افراد بی خانمان از درآمد حداقلی برخوردار نیستند هرچند که مهارت های اولیه ای دارند. در صورتی که کارگاه های اشتغال زایی در کنار گرمخانه ها ایجاد شود می توان درآمد حداقلی برای آن ها فراهم کرد تا زمینه توانمندسازی آن ها فراهم شود.

بهره گیری از سازمان های مردم نهاد:

سازمان های مردم نهاد از حمایت های اجتماعی، دولتی و مردمی خوبی برخوردار هستند همچنین جایگاه قابل اعتمادی در بین افراد بی خانمان و گروه های آسیب پذیر دارند. شهرداری تهران می تواند با در اختیار گذاشتن فضا و مکان مناسب و حمایت های لازم برای این سازمان ها، عرصه را برای حضور هر چه بیشتر آن ها برای فعالیت در این حوزه فراهم کند.

طرح های اقدام

  • غربالگری و تفکیک افراد بی خانمان در گرمخانه ها از نظر اعتیاد
  • تلاش برای اجرای آیین نامه ساماندهی متکدیان
  • ایجاد کارگروه تولید ایده برای پیشگیری، آموزش و توانمندسازی در حوزه اعتیاد
  • بهره برداری و حرکت به سوی کمپین های اجتماعی در حوزه پیشگیری و کاهش آسیب
  • اجرای فراخوان های ملی برای جلب ایده ها و افزایش مشارکت جامعه در حوزه پیشگیری و کاهش آسیب
  • اطلاع رسانی در خصوص وظایف قانونی هر کدام از دستگاه ها در قبال افراد بی خانمان
  • افزایش مراکز کاهش آسیب(مرکز گذری روزانه و سرپناه شبانه)
  • افزایش گرمخانه ها و مناسب سازی آن ها
  • تشکیل کارگروه مددکاری اجتماعی ویژه پیگیری امور افراد بی خانمان
  • بهره مندی از حمایت بخش خصوصی CSR برای درآمدزایی و توانمندسازی معتادان بهبودیافته
  • بهره گیری از سازمان های مردم نهاد
  • تقویت گشت موبایل ( غذا، سوزن، سرنگ، پزشک، سیگار، فندک، پانسمان، ارجاع بیمار)
  • افزایش ساعات کار شلترها
  • ایجاد خانه های نیمه راه
  • به کارگیری از هر دو جنس مددکاران زن و مرد برای ارائه خدمات
  • تقویت ارتباط بین گشت و پایگاه ها
  • اطلاع و آموزش کافی برای پیمانکار و مددکار
  • استفاده از تیم های روانشناسی در مددسراها
  • انجام عملیات رسانه ای و تبلیغات گسترده و ارائه ی بروشور و اطلاع رسانی کافی در مورد پایگاه های خدمات اجتماعی به افراد و سازمان های موازی
  • خرد کردن پروژه گشت به 4 منطقه
  • ارائه ی منوی کاهش آسیب تا توانمندسازی
  • راه اندازی مراکز CDIC یا HRC با رویکرد تکمیل چرخه بهبودی
  • بازبینی در برنامه های گشت های فوریت های اجتماعی معطوف به رویکرد چرخه ی کامل و مراکز اچ آر سی – تعامل و شناسایی و غربال گری به جای جمع آوری
  • صدور کارت های ویژه بی سرپناهان با قابلیت شارژ برای بهره گیری از برخی خدمات- مشروط به در ارتباط بودن با مراکز اچ آر سی
  • اقدامات عملی استخراج شده از جلسه ی بحث گروهی متمرکز در حوزه ی اعتیاد و کارتن خوابی
  • متمرکز کردن سمن های مرتبط در این حوزه با حمایت شهرداری
  • ایجاد یک central dic توسط شهرداری با ساعات کار بالاتر از آن ساعات کاری که هم اکنون dic ها دارند جهت متمرکز کردن معتاد ها و کارتون خواب ها در این dic ها و عدم پراکنش آن ها در سطح شهر به جای هزینه های گزاف سالانه برای دستگیری و جمع آوری آن ها
  • جایگزینی چرخه ی
1- ایجاد درآمدزایی برای معتادان 
2- ترک کامل 
3- اشتغال زایی به جای چرخه ی معیوب کنونی یعنی 
  1- ایجاد اشتغال برای معتادان 
  2- انتظار ترک کامل از معتاد 
  3- داشتن درآمد و بازگشت به جامعه

دادن یک کارت متروی رایگان به هر معتاد برای این که بدون هزینه به نقاط مختلف شهر و از جمله dic ها برای گرفتن خدماتی که به او ارائه می شود، مراجعه کند. ایجاد و گسترش اتاق های امن تزریق برای معتادان در dic ها

  • حمایت مالی 25 درصد فرایند بازگشت معتادان به زندگی و ترک کامل را تضمین می کند.
  • لزوم ارزیابی امکانات و میزان هزینه ای که شهرداری می خواهد در این زمینه صرف کند جهت برنامه ریزی گام به گام و عملی در حوزه ی اعتیاد و کارتن خوابی و پرهیز از شعارهایی که بسیار کلی هستند و درصدد ریشه کنی اعتیاد هستند، چرا که تاکنون هیچ کشوری در دنیا نتوانسته است مسئله ی اعتیاد و کارتن خوابی را به طور کلی ریشه کن کند.
  • تغییر رویکرد ریشه کنی اعتیاد و به طور کلی آسیب های اجتماعی به رویکرد کاهش آسیب ها در حوزه ی آسیب های اجتماعی و به ویژه آسیب اعتیاد و کارتن خوابی

لزوم هم زمانی تحول اقدامات در حوزه ی اعتیاد با تحولات، سیالیت و تغییر روش در حوزه ی اعتیاد (به عبارت دیگر، روش ها یی که اکنون معتادها تزریق، مصرف و فعالیت و. ... می کنند در حال تغییر هستند و در حال حاضر معتادها به صورت تیمی و سازمان یافته کار می کنند و ما به عنوان تیم آسیب های اجتماعی باید خودمان را به روز کنیم و ما نیز به اقدامات گروهی، پراکتیک و متمرکز در این زمینه توجه لازم را مبذول کنیم).

  • لزوم توجه به کاهش ورودی های اعتیاد که فرهنگ سازی از طرق مختلف از رسانه و روزنامه ها گرفته تا آموزش پرورش می تواند کمک شایانی به این مهم نماید.

ایجاد یک تیم تبلیغاتی هوشمند با رویکرد پیشگیری از آسیب های اجتماعی به ویژه اعتیاد

  • افزایش تعداد مراکز کاهش آسیب یا dic ها و shelter ها
  • افزایش تعداد مراکز کاهش آسیب معتادام ماده ی 16
  • مجهزتر کردن و افزایش امکانات گرمخانه ها
  • تشکیل کارگروه های مددکاری اجتماعی جهت مددرسانی به معتادان
  • ایجاد کارگاه های درآمدزایی در کنار گرمخانه ها
  • تبدیل کردن طرح آسیب های اجتماعی و کاهش آن به mobile center
  • عدم مداخلات دولتی در فعالیت های مردم نهاد و سمن ها در زمینه ی کاهش آسیب ها

باز تعریف و شناسایی مجدد سمن ها ی انتفاعی و غیر انتفاعی و شناسایی سمن هایی که شهرداری می خواهد به عنوان طرف قرارداد وارد قراردادهایی در زمینه ی آسیب های اجتماعی شود.

  • کاهش نابرابری ها در سطح کلان و در حوزه سیاست گذاری و رفع فقر و محرومیت

فرهنگ سازی از طریق رسانه و به ویژه آن دریچه های ارتباطی و رسانه ای که شهرداری بازیگر اصلی آن می باشد.

  • بهره گیری از پتانسیل های موجود در سرای محلات برای بحث آموزش و فرهنگ سازی

لزوم توجه به برنامه های مشارکتی و اجتماع محور در حوزه ی فرهنگ سازی برای پیشگیری از اعتیاد

  • اجتناب از جزیره ای عمل کردن در حوزه های مختلف آسیب های اجتماعی
  • تمرکز بر روی برنامه های دیربازده به جای مانور بر روی برنامه های زودبازده

منبع

راه ماندگاری-کارتن خوابی