گناهان کبیره

عالمان دینی گناهان را به دو قسم کبیره(بزرگ) و صغیره(کوچک) تقسیم کرده اند و برای هر کدام احکام خلصی قرار داده اند.

اقسام گناه

عالمان اسلامی گناهان را بر دو گونه تقسیم نموده اند: گناهان كبیره (بزرگ) و گناهان صغیره این تقسیم بندى از قرآن و روایات سرچشمه گرفته است ؛

گناهان کبیره و قرآن

در قرآن چنین مى خوانیم: اگر از گناهان كبیره اى كه از آن نهى شده اید، اجتناب كنید، گناهان كوچك شما را مى پوشانیم وشما را در جایگاه خوبى وارد مى سازیم . و در جاى دیگر آمده است: و كتاب (نامه اعمال ) در آنجا گذارده شود، گنهکاران را مى بینى كه از آنچه در آن است ، ترسان و هراسناكند، و مى گویند: اى واى بر ما، این چه كتابى است كه هیچ عمل كوچك و بزرگى نیست ، مگر اینكه آن را شماره كرده است ؟ . و درباره بهشتیان مى خوانیم: مواهب آخرت ، جاودانه است براى آنانكه از گناهان بزرگ و كارهاى زشت پرهیز مى كنند. . از این آیات به روشنى استفاده مى شود، كه گناهان ، دو گونه اند: کبیره و صغیره و همچنین استفاده مى شود بعضى از گناهان ، بدون توبه حقیقى بخشودنى نیست ، ولى بعضى از آنها بخشودنى است .

گناهان کبیره و روایات

امام على (علیه السلام) در گفتارى فرمود: گناهان بر سه گونه اند: گناه بخشودنى و گناه نابخشودنى و گناهى كه براى صاحبش ، هم امید بخشش داریم و هم ترس از كیفر. سپس فرمود: اما گناهى كه بخشیده است ، گناه بنده اى است كه خداوند او را در دنیا كیفر مى كند و در آخرت كیفر ندارد. در این صورت خداوند حكیم تر و بزرگوارتر از آن است كه بنده اش را دو بار كیفر كند. اما گناهى كه نابخشودنى است ، حق الناس است یعنى ظلم بندگان نسبت به همدیگر كه بدون رضایت مظلوم بخشیده نمى شود. و اما نوع سوم ، گناهى است كه خداوند آن را بر بنده اش پوشانده ، توبه را نصیب او نموده است ، و در نتیجه آن بنده هم از گناهش هراسان است و هم امید به آمرزش پروردگارش دارد، ما نیز درباره چنین بنده اى ، هم امیدواریم و هم ترسان .

ملاك كبیره بودن گناه

در قرآن مجید و كلام معصومین (علیهم السلام) كلیه اعمالى كه گناه محسوب مى‌شود، بیان گردیده است ، منتهی كبیره بودن گناه، پیرو ملاك هایی است. در كتاب تحریر الوسیله امام خمینى قدس سره پیرامون معیار گناهان كبیره ، چنین آمده است ۱- گناهانى كه در مورد آنها در قرآن یا روایات اسلامى وعده آتش ‌ دوزخ ، داده شده باشد. ۲- از طرف شرع ، به شدت ، از آن نهى شده است . ۳- دلایلی وجود دارد كه معلوم می شود آن گناه ، بزرگتر از بعضى از گناهان كبیره است . ۴- عقل ، حكم كند كه فلان گناه، كبیره است . ۵- در ذهن مسلمینِ پاى بند به دستورات الهى ، چنین تثبیت شده كه فلان گناه ، از گناهان بزرگ است . ۶- از طرف پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله) یا امامان (علیهم السلام) در خصوص گناهى تصریح شده كه از گناهان كبیره است . (برخی از فقها تعزیر را نشانه كبیره بودن گناه می دانند كه در این صورت استمنا نیز از گناهان كبیره محسوب خواهد شد ، زیرا در روایتی آمده است كه امام علی (علیه السلام) با زدن روی دست، شخص مستمنی را تعزیر فرمودند. البته گناهان كبیره نیز همه در یك سطح نیستند. بعضى بدون توبه بخشیده نمى‌شوند، مانند «شرك» و «قتل نفس» و برخى بدون توبه و تحت شرایطی و در اثر انجام كارهای نیك ممكن است مشمول مغفرت گردند.

فهرست گناهان كبیره

روایات متعددى از ائمّه اطهار (علیهم السلام) به ما رسیده كه بیانگر تقسیم گناهان به کبیره و صغیره است ، ودر كتاب اصول کافی یك باب تحت عنوان" باب الكبائر" به این موضوع اختصاص یافته كه داراى ۲۴ حدیث است . در روایت اوّل و دوّم این باب ، تصریح شده كه گناهان کبیره ، گناهانى را گویند كه خداوند، دوزخ و آتش جهنم را بر آنها مقرر نموده است . در بعضى از این روایات (روایت سوم و هشتم )، هفت گناه به عنوان گناه كبیره ، و در برخى از روایات (روایت ۲۴) نوزده گناه به عنوان گناهان كبیره ، شمرده شده است . گرچه هر گناه ، چون مخالفت فرمان خداى بزرگ است ، سنگین و بزرگ است، ولى این موضوع منافات ندارد كه بعضى از گناهان نسبت به خود و آثارى كه دارد، بزرگتر از برخى دیگر باشد، و به گناهان بزرگ و كوچك تقسیم گردد.

گناهان كبیره در كلام امام صادق)

عمروبن عبید یكى از علماى اسلام ، به حضور امام صادق (علیه السلام) آمد، سلام كرد و سپس این آیه را خواند: نیكوكاران كسانى هستند كه از گناهان بزرگ ، و زشتى پرهیز مى كنند. سپس سكوت كرد و دنبال آیه را نخواند؛ امام صادق (علیه السلام) به او فرمودند: چرا سکوت كردى ؟! او گفت : دوست دارم ، گناهان كبیره را از كتاب خداوند بدانم . آنگاه امام صادق (علیه السلام) گناهان كبیره اى را كه در قرآن آمده بیان نمودند:

۱- بزرگترین گناهان کبیره ، شرك به خدا است

۲- ناامیدى از رحمت خدا

۳- ایمنى از مكر (عذاب و مهلت ) خدا

۴- عقوق (و آزار) والدین

۵- كشتن انسانِ بى گناه

۷- خوردن مال یتیم

۹- ربا خواری

۱۰- سحر و جادو

۱۱- زنا:

۱۲- سوگند دروغ براى گناه

۱۳- خیانت در غنایم جنگى

۱۴- نپرداختن زكات واجب

۱۵- گواهى به دروغ ، کتمان .

۱۶- شراب خواری

۱۷- ترك نماز یا واجبات دیگر بطور عمد،

۱۸و۱۹- پیمان شکنی و قطع رحم ،

امام صادق (علیه السلام) به اینجا كه رسید، عمروبن عبید در حالى كه از شدت ناراحتى ، شیون مى كشید از محضر آن حضرت خارج شد و مى گفت: به هلاكت رسید آنكس كه به راءى ، فتوا داد، و در فضل و علم با شما، ستیزكرد.

منبع

[سایت اندیشه قم]