استفتائات وقف (84)
طبق نظر: مقام معظم رهبری (ادام الله ظله)
محتویات
استفتاء يک
استفتاء: طبق وقفنامهاي که واقف عرصهاي را وقف به صورت يک عشر صرف روشنايي روضه متبرکه حضرت اميرالمؤمنين (عليه السلام) و مابقي آن بر اولاد نسلاً بعد نسل ميباشد که اکنون اينجانب احدي از متوليان موقوفه فوق الذکر ميباشم و در وقفنامه قيد شده است که اجاره بيش از يک سال بر متوليان مجاز نميباشد و متخلف دچار لعن خداوند قرار گيرد، آيا متوليان قبلي يا فعلي ميتوانستند يا ميتوانند مخالف نظر واقف حتي قسمتي از عرصه را بيش از يک سال اجاره داده يا بدهند. (ضمناً حضرت امام (رحمت الله عليه) در تحرير الوسيله، ج 1، ص 574، کتاب اجاره، مسأله 11، فتوايي در اين خصوص مرقوم نمودهاند) بسمه تعالي متولي حق ندارد بر خلاف شرط واقف عمل کند و نسبت به اجاره بيش از يک سال در فرض سؤال توليت ندارد، ولذا ارتباطي با مسأله تحرير ندارد. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي
استفتاء دو
استفتاء: زمين کشاورزي از قديم الايام موقوفه بوده و منطقه به موقوفه بودن او شهادت ميدهند حتي از پدرانشان نقل ميکنند اشخاصي هم به عنوان متولي سهم مقرري از کشاورز گرفته به قول خودشان خيريه کردهاند و بعد از فوت پدرانشان ورثه آنها به همين منوال سهم را در يک قرن گذشته گرفتهاند و حالا ورثه، منکر موقوفه بودن ميباشند و سند وقف هم در دست نيست؛ آيا ميتوانند همين زمين را تصرف نموده و به عنوان ملک شخصي خود همه را به مصرف شخصي خود برسانند؟ خواهشمند است حکم شرعي را مرقوم فرماييد. بسمه تعالي با فرض شهرت به وقفيت، زمين مذکور حکم وقف را دارد، و تصرف در آن بدون اذن متولي شرعي موقوفه حکم غصب را دارد. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي
استفتاء سه
استفتاء: منزلي در جنب مسجد بوده که صاحب آن دودانگ منزل خود را وقف مسجد نامبرده کرده که صحني داشته باشد و صيغه وقف خوانده شده، بعد از فوت او عيالش کليه منزل را فروخته و مبلغ سيصد هزار تومان به امناء مسجد داده. آيا تکليف چيست ميتوان اين پول را به مصرف ديگر مسجد رساند يا اين که زمين به حال وقف باقي است، خواهشمند است تکليف شرعي را مرقوم فرماييد که مورد لزوم است. بسمه تعالي واقف اگر پس از انشاء وقف، زمين موقوفه را به قبض متولي شرعي موقوفه يا جهت وقف داده، وقفيت آن تمام و فروش آن باطل است. زمين بايد به وقف برگردد و پول پرداختي فروشنده به او مسترد شود و خسارت مشتري را فروشنده ضامن است، ولي اگر قبض موقوفه در حيات واقف حاصل نشده باشد، با فوت او وقف باطل گرديده و زمين جزو ماترک او محسوب و به تمام ورثه ميرسد، و در اين صورت پول پرداختي فروشنده اگر تبرع براي مصارف مسجد باشد، صرف آن در امور مسجد مانع ندارد. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي
استفتاء چهار
استفتاء: قسمتي از مدرسه علميه که وقف بوده تخريب گرديده و جهت احداث ساختمان تجاري واگذار گرديد که قسمت اعظمي از آن به عللي به وقف برگشته و بخش کمتري در ملکيت اشخاص باقي مانده، آن قسمت که به وقف برگشته به وسيله متوليان و يا اداره اوقاف اجاره بندي و اکنون هم در تصرف مستأجرين متصرف قرار دارد. سؤال: آن قسمت که به وقف برگشته که در اجاره متصرفين فعلي ميباشد، ميشود تجديد اجاره نمود و متصرفين همانند گذشته استيفاي منافع نمايند يا بايد خلع يد نمود و مغازهها را تخريب و عرصه آن را ضميمه مدرسه مذکور نمود. بسمه تعالي مدرسه موقوفه و عرصه آن که وقف انتفاع بوده و هست تبديل به وقف منفعت به صورت مغازه و غيره شرعاً جايز نيست، بلکه بايد آن را به حالت سابق برگردانند و ابقاء مساحتهاي تصرف شده به صورت مغازه و غيره و دريافت اجاره بها از متصرفين صورت شرعي ندارد و شرعاً جايز نيست. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي
استفتاء پنج
استفتاء: مکاني است که حدود يکصد سال قبل به منظور استفاده مطلق فقراء و ديگر مسافران رهگذر به عنوان کاروانسرا و خيرات وقف شده است، بعضي از وارثان صاحب خيرات به علت ندانستن مسأله و يا داد و ستدهايي که بين يکديگر داشتهاند، به ديگران فروخته و در تصرف ورثه خريداران است؛ اين گونه معاملات و تصرفات ورثه خريدار در اين مکان چگونه است؟ بسمه تعالي وقف قابل خريد و فروش نيست، و تصرف در وقف بدون اذن متولي شرعي جايز نيست. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي
استفتاء شش
استفتاء: سهم الارث خانه و باغچه «غرسي و اعياني» شخصي از موقوفه حضرت سيد الشهداء (عليهالسلام) خريداري و پس از تعمير، تجديد بنا، غرس اشجار، آبياري، مراقبت و... به حکم اضطرار در آن ساکن و همه ساله اجاره معّينه را به اوقاف پرداختهايم چون متولي ندارد و هم اکنون چند سوال زير براي ما مطرح ميباشد: 1) انجام عبادات، فرايض و سکني در ملک مذکور؟ بسمه تعالي موقوفه قابل خريد و فروش و استملاک نيست ولي اجاره آن از متولي شرعي موقوفه اگر متولي خاص داشته باشد وگرنه از حاکم شرع يا نماينده مجاز او مانع ندارد و بعد از اجاره کردن از متولي موقوفه تصرفات انتفاعي در آن جايز و بي اشکال است. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي 2) آيا اينجانبان«خريداران» در فروش، رهن، اجاره يا صلح اعياني مذکور با اداره اوقاف، حسينيهها، مدارس، مراکز آموزشي و اولاد و اشخاص ذيصلاح مجازيم يا خير؟ بسمه تعالي گذشت که خريد و فروش موقوفه جايز نيست، و رهن يا اجاره يا صلح اعياني تابع چگونگي قرارداد اجاره موقوفه از متولي شرعي است. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي 3) و در فرض فروش اعياني مذکور، ارزش تقريبي ملک مذکور را کدام مرجع بايد تعيين نمايد و در شيراز چه کسي؟ بسمه تعالي اعياني اگر ملک شخصي مستأجر موقوفه باشد، تعيين قيمت موکول به توافق او با مشتري است ولي انتقال آن به تبع موقوفه تابع چگونگي قرارداد اجاره موقوفه است. علي بن الجواد الحسيني الخامنه اي
استفتاء هفت
استفتاء: طبق چند فقره وقفنامه قسمتي از آب موقوفه به ترتيب وقف بر شرب منازل گرديده.
1) آيا فرد يا سازمان غير از متولي شرعاً ميتواند در موقوفه دخل و تصرف کند و امتياز آب به افراد غير از نظر واقف بفروشد يا خير؟
2) آيا متولي يا اداره اوقاف يا هر مقام ديگر شرعاً ميتواند بدون رعايت تقدم و تأخر قبل از مشروب شدن چندين خانه مورد نظر واقف که موقوف عليهم اصلي هستند اجازه دهد؟ بسمه تعالي از وقف بايد زير نظر متولي شرعي و در جهت وقف استفاده شود و تغيير ندهند و فروش آب که وقف بر مصارف خاصه شده جايز نيست و بايد به همان کيفيت وقف عمل شود. و با فرض اعتبار ترتيب در وقف بايد به ترتيب استفاده نمايد و صرف آب موقوفه در غير جهت وقف و خارج محدوده آن جايز نيست، و چنانچه در موضوع اختلافي باشد بايد به دادگاههاي زيربط مراجعه شود. علي بن الجواد الحسيني الخامنهاي