خیر، خیرین، دانشگاه
گفت‌وگو با سیدجواد ساداتی‌نژاد؛
مدیرعامل و عضو هیئت مدیره بنیاد حامیان دانشگاه تهران
افتخارات عظیم و باشکوه تاریخ تمدن و فرهنگ ایران زمین، بیانگر وجود مراکز دانش، معارف، مطالعه و تحقیق در انواع علوم بوده است. مراکز برجسته علمی همچون مدرسه نصیبین و دانشگاه جندی شاپور در ایالت خوزستان که در سال پانصد و سی میلادی به فرمان خسرو انوشیروان تاسیس یافت و تا زمان عباسیان دوام داشت، دلیلی براین مدعاست.همچنین دانشمندان دوره اسلامی همچون: ابن سینا، زکریای رازی، ابوریحان بیرونی و… در ارتقای تفکر و تعالی مدارج سیر و سلوک جامعه بشری در سطح جهان شناخته شده هستند.
اندیشه ایجاد مرکزی برای آموزش عالی در ایران و به تعبیر دیگر دانشگاه، نخستین بار با تاسیس دارالفنون درسال 1230 ه.ش. با رشته های مهندسی، داروسازی، طب و جراحی، توپخانه، پیاده نظام، سواره نظام و معدن شناسی به همت میرزاتقی خان امیرکبیر عملی گردید. دارالفنون گرچه توسعه نیافت اما تجربه مغتنمی پیشروی کسانی که در آرزوی آشنایی ایرانیان با دانش های جدید وپیشرفت های اروپائیان در صنعت، اقتصاد، سیاست و… بوده اند، قرار داد. با عطف به این تجربه درسال 1307 ه.ش دکتر محمود حسابی پیشنهاد راه اندازی مرکزی جامع همه یا اغلب دانش ها را با وزیر وقت فرهنگ، دکترعلی اصغرحکمت، در میان نهاد.
و امروز دانشگاه تهران در میان موسسات و سازمان های وابسته به آموزش عالی کشور از هرحیث و از هر نظر از جایگاهی رفیع بهره مند است. در واقع اگر متغیرهایی چون سابقه و قدمت، تدریس استادان بنام و بلند مرتبه، تحصیل دانشجویان ممتاز، کثرت دانشجویان، استادان و کارکنان، ارزش مدارک تحصیلی در کشور و خارج از آن، پیوند و تعامل با دستگاه های اجرایی و موسسات و شرکت های صنعتی، اداری، اجرایی و…، داشتن کتابخانه ها و آزمایشگاه های غنی و مجهز، تعدد رشته ها و دانشکده ها و موسسات پیوسته و وابسته، واقع شدن در پایتخت و در مرکز شهر و… را ازمعیارهای تعیین اعتبار و اهمیت یک دانشگاه برشماریم، بیگمان دانشگاه تهران را باید معتبرترین و مهمترین دانشگاههای کشور دانست. بی جهت نیست که از این دانشگاه با تعبیر«دانشگاه مادر» و «نمادآموزش عالی» یاد شده است.
از همین منظر و با توجه به جایگاه رفیع این دانشگاه در سطح کشور و با توجه به کمک های مادی و معنوی بیشمار بسیاری از بزرگان، تاجران، فارغ التحصیلان به دانشگاه تهران و لزوم ساماندهی موقوفات و همچنین کمک های مادی و معنوی دیگر به منظور توسعه کمی و کیفی دانشگاه تهران در ابعاد فیزیکی و کالبدی، آموزشی و پژوهشی، انسانی جهت ارتقاء جایگاه رقابتی دانشگاه تهران در سطوح ملی، منطقه ای، بین المللی و جهانی؛ بنیاد دانشگاه تهران تأسیس و آغاز به کار کرده است.
در ادامه گفت و گوی ما را با سیدجواد ساداتی نژاد؛ مدیرعامل و عضو هیئت مدیره بنیاد حامیان دانشگاه تهران می خوانیم:
خیرماندگار: برای مقدمه توضیحی درباره بنیاد حامیان دانشگاه تهران، چگونگی تشکیل، آغاز به کار، اهداف و فعالیت ها بفرمایید؟
ساداتی نژاد: بنیاد حامیان دانشگاه تهران بنیادی است که با هدف حمایت از فعالیت های علم و فناوری دانشگاه تهران توسط عده ای از خیرین عزیز تشکیل شده که در قالب هیأت امنا و هیأت مدیره بر اساس اساسنامه ای کار میکند.
ایده اولیه این کار در سال 1392 شکل گرفت که در آن زمان من معاون اداری مالی دانشگاه تهران بودم.
پیش از این در سال های 1386 تا 1390 بنده به عنوان رئیس دانشگاه کاشان مشغول به فعالیت بودم و در آن زمان در دانشگاه کاشان ما برای اینکه فعالیت های علمی و فناوری دانشگاه را توسعه دهیم طبیعتا به اعتبارات مالی نیاز داشتیم و دانشگاه نیز از اعتبارات مالی مناسب برای توسعه اهداف و برنامه هایی که ما در دانشگاه داشتیم، برخوردار نبود لذا ما به سمتی رفتیم که از مردم کمک بگیریم.
به دلیل اینکه در کاشان هم عموما فعالیت های اجتماعی ناشی از حضور مردم در آن منطقه است، برخی در ابتدای کار می گفتند خیرین عموما علاقمند به حوزه مدرسه سازی هستند و شاید خیلی در حوزه دانشگاه ورود نکنند اما ما به سمت خیرین رفتیم و از آنها در دانشگاه دعوت کرده و با آنها به بحث نشستیم و متوجه شدیم که علاقمندی های وافری برای خیرین در حوزه علم و فناوری وجود دارد.
آنچه برای خیرین وجود دارد اعلام نیاز است؛ یعنی اینکه ما باید نیاز را دقیق و درست به خیرین منتقل کنیم؛ آنها بر اساس سلیقه و نیتی که دارند انتخاب می کنند. لذا در آن سال ها چیزی حدود 40 میلیارد تومان در حوزه خیرین در دانشگاه کاشان جذب کردیم و در آنجا ستادی با عنوان «ستاد خیرین» تشکیل شد.
بعدها که بنده معاون اداری مالی وزارت علوم شدم، با این تجربه به یک کمیته خیرین آموزش عالی در وزارتخانه راه اندازی کردیم و این باعث شد در 32 دانشگاه کشور موسسه یا انجمن یا مجمع خیریه تاسیس کنیم. یعنی آن حرکت که بذرش در کاشان کاشته شد توانست در دانشگاه کشور تکثیر شود و کارهای بسیار زیبایی انجام شد، حضور خیرین توانست در دانشگاه های مختلف خود را متبلور کند.
پس از آن به دانشگاه تهران رفتم و دیدم دانشگاه تهران که تاریخ و نماد آموزش عالی کشور است و قدمت هشتاد ساله دارد، علیرغم اینکه خیرین در طول این 80 سال حمایت ماندگاری را از این دانشگاه داشتند (که در هشتادمین سال آن یک رو نمایی از تمبری داشتیم به نام 80 سال حمایت ماندگار) با اینکه همیشه از روز اول خیرین با دانشگاه بودند اما هیچ وقت یک سیستم نظاممند در حوزه خیرین در این دانشگاه که نماد آموزش عالی است وجود ندارد.
لذا ما آمدیم به سمتی که در دانشگاه تهران با برگزاری جشنواره های خیرین از سال 92 از خیرینی که در دانشگاه تهران سرمایه گزاری کردند تقدیر کنیم. تا امروز 4 جشنواره برگزار شده و هر ساله در اسفندماه جشنواره های خیرین برگزار می شود و ما از خیرین جدیدی که به دانشگاه کمک می کنند، تقدیر می کنیم.
مسئله مهم این است که در هر صورت ما باید از افرادی که این کار ماندگار را انجام میدهند مستندسازی کنیم. بسیاری از افرادی که در دانشگاه کار کرده بودند مستنداتی از آنها نمانده بود چرا که جایی نبود که به صورت نظام مند این را حفظ کند. لذا ما طرحی ارائه کردیم که هر شخصی هر میزان کمکی حتی یک کتاب به دانشگاه تهران هدیه داده است را نیز به عنوان خیر شناخته شده و از او تقدیر کنیم که متاسفانه بسیاری از این افراد را نتوانستیم پیدا کنیم. مثلا حدود 200 نفر که به کتابخانه دانشگاه تهران کتاب اهدا کردهاند را نتوانستیم پیدا کنیم تا از آنها تقدیر شود، لذا ما نام تمام خیرین دانشگاه تهران را در کتابی به نام «دهش» ثبت و از این کتاب در دومین جشنواره خیرین و واقفان دانشگاه تهران رونمایی کردیم.
لذا نتیجه این حرکت ها ما را به سمتی حرکت داد که در دانشگاه تهران بنیادی تاسیس شود تا بتواند این حرکت را نهادینه کند و برای سال های آینده پیش ببرد و این چنین «بنیاد حامیان دانشگاه تهران» تأسیس شد، که تا کنون توانسته است فعالیت بسیار خوبی داشته باشد. مثلاً در سال گذشته 94 میلیارد تومان جذب خیرین در دانشگاه تهران توسط بنیاد صورت گرفته و اتفاقات جدید و ویژهای در بنیاد در سال های اخیر داشتیم.
یکی از فعالیت های بنیاد اهدا بورس تحصیلی است، در این مورد توضیح دهید؟
یکی از فعالیت های بنیاد اهداء بورس تحصیلی به دانشجویان ممتاز است که بر اساس سامانه طراحی شده برای دانشکده و رشت های تعداد مشخصی از افراد که دارای بالاترین معدل باشند افرادی را انتخاب می کنیم و ماهانه 200 هزار تومان-10 ماه در طول سال- به این افراد کمک هزینه تحصیلی پرداخت می شود.
تمکن مالی هم شرط است یا خیر؟
خیر. فقط برگزیدگی داریم.
در حال حاضر با حمایت چند نفر از خیرین و حامیان دانشگاه تهران توانسته ایم یکهزار و 50 دانشجو را بورس تحصیلی کنیم که اینها برترین ها هستند، یعنی دانشجویانی که رتبه های اول دانشگاه تهران هستند شامل این بورس می شوند ما تلاش می کنیم با کمک خیرین این را از نظر عددی به 5 هزار دانشجو، در طی 5 سال برسانیم.
ما نگاهمان این است که بتوانیم 10 درصد دانشجویان دانشگاه تهران را که برترین هستند بورسیه کنیم.
نگاه بنیاد دانشگاه تهران به کمک های خُرد چگونه است؟
خیلی از مواقع ما با خیرین کلان روبرو هستیم یعنی خیری به ما مراجعه میکند و 40 میلیارد تومان ساختمان می سازد اما از طرفی دیگر در حوزه فعالیت های خیر با داده های خُرد هم رو برو هستیم و باید این داده ها را نیز ساماندهی کرد. لذا در ایام ماه رمضان صندوق اندوخته ای رونمایی کردیم به نام «صندوق اندوخته حساب نیکوکاری دانشگاه تهران» که افراد با 5 هزار تومان می توانند عضو این صندوق اندوخته بشوند، که این پیشنهاد توسط دانشجویان بورسیه ما که 500 نفر بودند با این ایده که دانشجو چگونه بتواند خیر شود شروع شد.
یعنی طعم خیر بودن را دانشجوی ما از زمان دانشجویی بچشد. لذا با 5 هزار تومان بسیاری از دانشجویان ما عضو این اندوخته شدند. ما نگاهمان این است که فارغ التحصیلان دانشگاه تهران در آینده بتواند به عنوان خیر دانشگاه تهران به دانشگاه کمک کنند.
چه لزومی دارد خیرین در دانشگاهها فعالیت کنند؟
بگذارید با یک مثال توضیح دهم مثلا آنچه شما امروز در هاروارد می بینید در کشور ما به گونه ای دیگر است. دانشگاه ها عموماً از بودجه های دولتی استفاده می کنند. در حالی که شما به دانشگاه های دنیا نگاه کنید بین صفر تا 30 درصد اعتباراتشان را دولت میدهد یعنی بعضی ها که کاملاً اعتبارشان غیردولتی است برخی نه. یک سهمی حداکثر تا 30 درصد وجود دارد که آن 30 درصد هم که دولت میدهد با هدف می دهد. یعنی میگوید این تعداد در این رشته ها دانشجو برای ما تربیت کن.
خیرین پیشگامان جهاد علمی هستند
ما باید از ظرفیت خیرین و مردم در حوزه علم و فناوری استفاده کنیم. من همیشه میگویم که ما باید علم و فناوری را در ایران مردمی کنیم. بسیاری از کارها و پیشرفت ها و اتفاقات بزرگ کشورمان ناشی از حضور مردم بوده است. ما باید در حوزه علم و فناوری مردمی نگاه کنیم. اگر علم و فناوری مردمی شود ماندگار است و علم و فناوری می تواند رشد کند. مطمئن هستم این موضوع برای کشور قدرت آفرین هم هست برای همین میگویم خیرین پیشگامان جهاد علمی هستند.
مقام معظم رهبری هم در کشور بارها و بارها به حوزه علم و فناوری اشاره داشتند، چرا که علم و فناوری اقتدارآفرین است لذا من معقتدم خیرین پیشگامان جهاد علمی هستند. اینها کسانی هستند که در حوزه علمی پیشتازند و این میتواند ما را بیمه کرده و در جایگاه بین المللی هم ما را ارتقا دهد. ولی طبیعتاً باید در این حوزه انگیزه لازم را ایجاد کرده و فعالیت لازم را به وجود آورد. به عبارتی ساماندهی نظم و مستندسازی و برنامه ریزی به خصوص در حوزه قانونگذاری نگاه لازم را ایجاد کرد.
آنچه که ما امروز در کشورهای غربی به خوبی می بینیم و علی رغم اینکه در مکتب اسلام بسیار به حوزه وقف و خیرین عنایت شده ائمه ما بزرگترین خیرین هستند به عنوان مثال حضرت خدیجه در حوزه زنان اولین و بزرگترین خیر در جهان اسلام است. من معتقد هستم مردم ما که حوزه خیر در آنها نهادینه است می توانند مثمر ثمر باشند. شهدای ما جانشان را دادند؛ از جان ارزشمندتر که نداریم. آنها جانشان را به پای این کشور دادند و این نشان میدهد که بخشندگی، ایثار، از خودگذشتگی و خیر به عنوان یک صفت ماندگار است. ولی ما نتوانستیم این را به منصه ظهور رسانده و نهادینه کنیم.
چگونه مردم را با دانشگاه مرتبط کنیم؟
معتقدم که ما می توانیم دانشگاه هایمان را با متصل کردن به حوزه مردم از اعتبارات دولتی کاهش دهیم و استفاده از ظرفیت های وقف و کار خیر را در دانشگاه هایمان احیا کنیم. هم اولیای دانشگاه هم اولیای وزارت علوم باید با نگاه ویژه ای به این حوزه نگاه کنند و دقت های لازم را داشته باشند.
در حوزه حمایتی و انگیزشی نیز باید کارهایی صورت بگیرد. در دانشگاه ها باید نظام مندی خاصی برایش صورت گیرد. در حوزه قانونگذاری نیز در مجلس باید قانونگذاری مناسبی صورت گیرد. اگر همه اینها با هم اتفاق بیفتد و فعالیت لازم را دانشگاه سامان بدهند ما خواهیم توانست در طول5 سال آینده بخش زیادی از فعالیت های علم و فناوری را توسط مردم و خیرین عزیزمان انجام دهیم. لذا ما آمدیم آن حوزه حمایت خرد را در قالب اندوخته حساب اندوخته دانشگاه تهران آوردیم که امیدوار هستیم بتوانیم کسانی که دوستار دانشگاه تهران هستند بتوانند در این حساب سرمایه گذای کنند و این حساب می تواند در راستای اهداف دانشگاه تهران کارهای خودش را پیش ببرد.
اشاره کردید هر ساله اسفندماه تقدیری می کنید از حامیان. آیا این بنیاد غیر از این برنامه ای که برای حامیان دارد حمایت ویژه یا امتیازی ویژه برای حامیان قائل هست یا هر ساله تقدیری میشود و با این تقدیر کار جلو میرود؟
کسانی که عموما در حوزه خیر می آیند اصلا نیاز به هیچ حمایتی با عنوان اینکه ما به آن مادی نگاه بکنیم ندارند. به دلیل اینکه آنها به عبارتی گذاشته اند از آنچه که دارند. یعنی آنها هیچ نیاز مادی ندارند و همه آنها از سطح خاصی در هر سطحی که کمک میکند برخوردارند. آنچه که به نظر من در حوزه خیرین ضروری است شناخت از حرکت خیر است و دوم تکریم خیر است که این تکریم هم نه به دلیل اینکه خیر نیاز به تکریم دارد، بلکه به این دلیل است که انسان ها فطرتا به انگیزه برای حرکت و استمرار نیاز دارند. بنابراین معتقدم آنچه که در مجموعه بنیادها و موسساتی که در کار خیر حرف اول را میزنند تکریم و ایجاد انگیزه در استمرار این حرکت است. هرچه این را بهتر انجام دهند، برکت چنین اعمالی باعث خواهد شد که اینگونه کارها مانند نور منتشر میشود.
بنابراین زمانی که این موسسات خیرین فعالیت می کنند، با آمدن یک خیر و نقش این حرکت، الهام بخش است و این شیرینی جذابیتی دارد که میتواند شیفتگان و علاقمندان را به سمت چنین حلاوتی جذب کند. فکر می کنم ظرفیت فوق العاده ای ما در کشور داریم. در خود جامعه دانشگاهی هم ظرفیت زیادی داریم. یکی از حوزههایی که قصد داریم به سمتش حرکت کنیم، حوزه بانوان است. ما در دانشگاه تهران در بنیاد حامیان تهران نگاه ویژه ای کردیم. به عبارتی اولین همایش بانوان نیکوکار دانشگاه تهران را در سال 93 برگزار کردیم که به عنوان اولین همایش در این حوزه مطرح بود نگاهمان هم این است که عموما خیرین آقا که در حوزه خیرین تلاش میکنند، بیشک خانم ها پشتوانه اصلی این حرکت خیر هستند. یعنی اگر آنها در خانواد حامی نباشند این اتفاق نمی افتد. لذا همیشه ما از بانوانی که به عنوان خیر به خصوص در حوزه های خانواده و حامی مردانی هستند -که پیشتاز و به عبارتی جلودار آنها هستند- تکریم می کنیم.
در حوزه بین الملل چه اقداماتی صورت گرفته است؟
یکی دیگر هم حوزه ایرانیان خارج از کشور است به این دلیل که بررسی های ما نشان می دهد ایرانی های خارج از کشور حمایت هایی را در حوزه علم و فناروی دارند از دانشگاه هایی که در خارج از کشور فعالند، به عنوان مثال شما در آمریکا کاندا انگلیس هلند سوئیس و جاهای مختلف؛ از یک میلیون تا بعضاً 50 میلیون دلار حمایت های مالی داشته اند در مقولات مختلف نگاه ما این است که ما نتوانستیم این نیاز را به آنها منتقل کنیم. اگر ما بتوانیم نیاز خودمان را در حوزه علم و فناوری به آنها منتقل کنیم این ایرانی ها هر جا هستند وطن پرستند و این روحیه وطن پرستی و عشق به وطن در آنها نهادینه است.بنابراین ما باید این اعلام نیاز را و این ضرورت را به آنها برسانیم. تلاش می کنیم کمیت های در حامیان دانشگاه تهران به عنوان کمیته بین الملل تشکیل شود که بتوانیم این ارتباط را با ایرانیان خارج از کشور، به خصوص ایرانیانی که در حوزه علمی فعال هستند، داشته باشیم تا آنها بتواند این ظرفیت را صرف حمایت از دانشگاه تهران یا سایر دانشگاه ها بکنند.
رویکرد بنیاد در حوزه های فرهنگی و فرهنگسازی در زمینه ترویج امر خیر چیست و آیا در این عرصه هم ورود پیدا کرده اید؟
ما در حوزه خیرین یکسری نقایصی هم داریم. مثلا تولید محتوا در این زمینه به خصوص با نگاه فرهنگی و هنری کم است یکی از مصوباتی که هیات مدیره در سال 95 در بنیاد حامیان دانشگاه تهران داشتیم این است که یک جشنواره فرهنگی هنری خیرین با نگاه خیرماندگار برگزار کنیم و این اولین جشنواره فرهنگی هنری در حوزه خیرین در کشور است. با کمک معاونت فرهنگی دانشگاه تهران تلاش خواهیم کرد حوزه هایی مثل تئاتر، موسیقی، متن ادبی، کلیپ و فیلم های یک دقیقه ای دریافت آثار خواهیم کرد و به برترین ها با کمک حامیانی که از خیرین داریم جوایزی را اهدا خواهیم کرد. تلاش خواهیم کرد محتوای تولید شده را در اختیار موسسات و به عبارتی بنیادهای خیریه کشور بدهیم تا بتوانند درعهدنامه های خودشان از این محتواها استفاده کنند.
ما به عنوان رسالت دانشگاهی خودمان معتقد هستیم که باید در حوزه محتواسازی خیرین در بحث فرهنگی و هنری کار کنیم موسساتی را که در کشور فعالند غنی کنیم.
چه کنیم تا خیرین را بتوانیم به حوزه دانشگاه و ترویج علم و فناوری علاقمند کنیم؟
نخستین مورد احساس نیاز است. معتقدم میتوانیم با توجه به وسعت و جمعیت شهر تهران، دانشگاه تهران را بدون اعتبارات دولتی اداره کرد. به دلیل اینکه تهران سرشار و مملو است از انسان های نیک اندیش در سطوح مختلف مادی و معنوی و دانشگاه تهران به عنوان نماد آموزش عالی کشور ارادتمند و دوستداران فراوانی دارد. میتوانیم از این ظرفیت استفاده کنیم و حتی بدون اتکا به اعتبارات دولتی و با اتکا به منابع مردمی، اعتبارات دانشگاه را از نظر مالی تامین کنیم.
امروز شما در سایت بعضی از دانشگاه های بزرگ که میروید با آن که سه ماه از سال می گذرد می گویند ما کمک جدید دریافت نمی کنیم به دلیل اینکه ظرفیت ما تکمیل شده است، این باید در کشور احصاء شود ما معتقدیم دانشگاه تهران میتواند به چنین درجه ای برسد. قانون کشور ما هم حمایت دولتی و اعتبارات دولتی را در قانون برنامه پنجم به عنوان کمک به دانشگاه میداند. یعنی دانشگاه باید خودش برود به دنبال تامین اعتبار. این اعتبار از طریق وقف و حمایت خیرین امکان پذیر است. بنابراین ما باید این نیازها را از طریق کانال ها و راه های مختلف به اطلاع خیرین و علاقمندان برسانیم قاعدتاً آنها جذب می شوند و این رویه را هم تجربه شاید 10-15 سال گذشته ما در حوزه خیرین نشان میدهد. اگر ما این را درست انجام بدهیم خیرین وظیفه خودشان را به بهترین نحو ممکن انجام میدهند.
خیرین در دانشگاه بیشتر به چه حوزه های علاقه نشان می دهند، ساختمانسازی یا حمایت از پروژه های علمی-تحقیقاتی؟
بخش های مختلف این حوزه، حوزه حمایت از دانشجویان برگزیده است. یعنی این برتری که تحت عنوان بورسیه به عنوان بنیاد دانشگاه تهران در حال اجرا است. یک بخشش حمایت از دانشجویان نیازمند است. طبیعتا ما در بین دانشجویانمان دانشجویان نیازمند داریم بعضی از خیرین ما علاقمندند به دانشجویان نیازمند کمک کنند. بخشی از خیرین هم از دانشجویان برگزیده حمایت می کنند، این کار بخشی از نیازهای کاربردی ماست. دانشکده هایی هستند که ساختمان ندارند، به عنوان مثال همین سال گذشته دانشکده مکانیک دانشگاه تهران توسط یکی از خیرین بزرگوار ساخته شد، یا ما خیری داریم که در حال ساخت موزه علوم دانشگاه تهران است. بعضی از خیرین ما در زمینه خوابگاه سازی فعالیت دارند. بعضی از خیرین در حوزه های پژوهشی و تجهیزاتی حمایت می کنند یعنی از آزمایشگاه ها حمایت می کنند. برخی هم در بخش های نرم افزاری فعالیت دارند، یا کتاب هدیه می دهند و یا بعضی دیگر در حوزه های فرهنگی فعالیت می کنند. دامنه کار در حوزه خیرین دامنه فوق العاده وسیعی است. ما به خیرین همیشه می گوییم دانشگاه مثل شهر است. یعنی تمام سلایق خیرین را می شود در دانشگاه پیدا کرد. ببینید، کسی که علاقه به احداث ساختمان دارد میتواند دانشکده بسازد. کسی که میخواهد مکان های رفاهی بسازد میتواند استخر و فضای ورزشی برای دانشگاه بسازد که الان ما خیر داریم در حوزه ورزش. اگر به حوزه های دینی علاقمند باشد میتواند در دانشگاه مسجد بسازد. اگر به حوزه سلامت علاقمند باشد، دانشگاه هم نیازمند درمانگاه است، پس در حوزه های درمانی میتواند فعالیت کند. اگر علاقمند به اسکان داشته باشد. میتواند خوابگاه بسازد، اگر کسی علاقمند به حوزه تجهیزات باشد میتواند آزمایشگاه را تجهیز کند. اگر کسی علاقمند به حوزه کتاب و کتاب خوانی است میتواند کتابخانه دانشگاه را حمایت کند. اگر شما به هر بعدی از دانشگاه نگاه کنی میبینی در همه ابعاد خیرین میتوانند فعالیت کنند. فردی علاقمند حمایت از معلولین است ما دانشجویانی داریم که از معلولیت هایی رنج می برند. بنابراین تقریبا میتوانیم بگوییم دانشگاه یک مجموعه چند وجهی است که میتواند تمام سلایق خیرین را در ارائه کار خیر پوشش بدهد.
حالا چگونه میتوان خیر را از سطح جامعه به دانشگاه آورد؟ مثلا همین خیر علاقمند به حوزه درمان و بهداشت را چگونه متقاعد میکنید به دانشگاه بیاید؟
یکی از بحث هایی که در بنیاد داریم اطلاع رسانی است یعنی باید با آن خیر مرتبط بشویم و اطلاعات لازم را به او بدهیم. در بعد دوم، فرهنگسازی است مثلاً یکی از خیرین بزرگ آقای دکتر حافظی؛ رئیس مجمع خیرین مدرسه ساز که زمانی نقش استادی هم به گردن ما داشتند، این مرد بزرگ با 87 سال سن هنوز هر هفته در کشور دارد جشنواره خیرین مدرسه ساز برگزار می کند. ایشان بهمن میگفت: «من مدرسه نمیسازم» گفتم: «چرا؟» گفت: «من خیر سازی میکنم و آنچه که میخواهم برای ساختمان مدرسه هزینه کنم در برگزاری همایش ها، جشنواره ها و تبلیغ و ترویج این کار خیر و ارزشی در سطح کشور هزینه می کنم و این یعنی خیر ساختن». ترویج این فرهنگ در بین جامعه مقوله ای است که میتواند افراد توانمندمان را به سمت این حمایت های مالی از جامعه خودشان سوق بدهد. البته مقولات دیگری مثل مسئولیت های اجتماعی هم امروز در دنیا رواج دارد. بالاخره ما صنایع بزرگی داریم که این ها در جامعه فعالیت می کنند و یک بخشی از درآمدشان را به عنوان مسئولیت اجتماعی به جامعه بر میگردانند. این هم یکی از مقولات مهمی است که کمکم دارد خودش را در جامعه نشان میدهد. همه ما بدهکار به جامعه و مردم هستیم این را باید به صورت یک دِین به جامعه برگردانیم. حالا در مقولات مختلف حتی یک بانک به دلیل اینکه در حوزه اجتماعی کار میکند و این مردم هستند که در بانک سپرده های خود را میگذارند. پس بنابراین در قبال این اعتماد بانک باید در حوزه مسئولیت اجتماعی خدمتی را به مردم برگرداند. این چیزی است که در تمام دنیا رواج دارد. در کشور ما در بنگاه های بزرگ اقتصادی نیز باید این را ترویج کرد و یکی از وظایفشان شاید نقش های علمی باشد که می توانند در این زمینه فعایت کنند. بنابراین هم فرهنگسازی نیاز داریم هم اینکه باید این نیاز را اعلام کنیم.
بنیاد دانشگاه تهران کل دانشگاه تهران را تحت پوشش دارد و یا هر دانشکده شعبه ای مجزا دارد؟
براساس اساسنامه در هر کدام از دانشکده هایمان باید یک بنیاد حامیان تشکیل شود که در بعضی از دانشکده ها تشکیل شده، مثل بنیاد حامیان دانشکده ادبیات دانشگاه تهران. بالاخره کسی که فارغ التحصیل دانشکده دامپزشکی است علاقه ای به آنجا دارد. لذا اگر این در حوزه اقتصادی بعدا فعال بود و تمکنی داشت دوست دارد به آن دانشکده دامپزشکی کمک کند ما برای اینکه راحت تر این ارتباط برقرار شود به این نتیجه رسیدیم که هر دانشکده به صورت مستقل بنیاد حامیان خود را تشکیل دهد.
چشم انداز ما این است که بتوانیم زمینه ای فراهم کنیم تا بتواند در آینده با تکثیر این بنیادها در دانشکده های دانشگاه تهران از ظرفیت 300 هزار فارغ التحصیل دانشگاه تهران، که یکی از ظرفیت های بزرگ ما است، بهرهمند شویم.
ببینید، تقریبا بیشترین حمایت را از هاروراد، فارغ التحصیلان این دانشگاه انجام می دهند. هاروراد امروز بیش از 30 میلیارد دلار موقوفه دارد و این نشان میدهد که برترین دانشگاه جهان را مردم و دانش آموختگان حمایت می کنند. لذا ما باید این فرهنگسازی را در دانشگاه هایمان ایجاد کنیم و باید مدیرانمان را آموزش دهیم.
و سخن آخر؟
من دعوت می کنم از همه مردم خوب و عزیزمان که دارای علاقمندی و تمکن مالی مناسب هستند بهترین کار خیر کمک و کار خیر در حوزه علم و فناوری است چرا که علم و فناوری ثروت آفرین و قدرت آفرین است یعنی در دنیای امروز اگر کشور دارد حرف اول را میزند ناشی از علم و فناوری بوده و لذا بهترین کار برای کار خیر حمایت از علم و فناوری است. دانشگاه تهران به عنوان نماد علم و فناوری در کشور است. دانشگاه تهران از همه دانش آموختگان خود دعوت می کند به کمک این دانشگاه که نماد علم و فناوری ایران اسلامی است بیایند تا این بتواند با استفاده از ظرفیت مردم و خیرین، قله های ترقی و پله های جایگاه اعتباری را در رتبه بندی جهانی طی کند و برسد به سطحی که انشاءالله در آینده به مدد حمایت خیرین از دانشگاه تهران، ما جزو 10 دانشگاه برتر دنیا باشیم.
جا دارد اینجا یک تقدیر و نامی هم ببرم از همه خیرینی که 80 سال دانشگاه تهران را حمایت کردند. اینها حامیان دانشگاه تهران بودند. 80سال حمایت ماندگار، نتیجه این حضور است. بزرگانی که از ابتدا تا به امروز حمایت کردند. اینقدر این سلسله، نورانی و پرعدد هست که شمردنش در این مقوله نمیافتد و ممکن است برخی افراد از قلم بیفتند.
به عنوان مدیرعامل بنیاد حامیان دانشگاه تهران از این حرکت ارزشمند فصل نامه «خیرماندگار» باید تشکر کنم. آفرین میگویم به این تفکر بزرگ و نگاه ریز بینانه که اتفاقاً جای خالی آن احساس می شد. این فرهنگ سازی می تواند در آینده درخت تنومندی را بار آورد و از میوه های شیرین آن همه مردم جامعه استفاده کنند.
