قوانین مالیات مربوط به مؤسسات خیریه
فرید رضازاده:بحث مالیات بر عملکرد و ارزش افزوده برای مؤسسات خیریه در بسیاری از مواقع به عنوان الش اصلی مطرح است. سازمان های مردم نهاد و عام المنفعه طبق بند ط وی قانون بیات مستقیم از پرداخت مالیات به نرخ صفر معاف هستند؛ اما این معافیت مشروط ارائه اظهارنامه مالیاتی و رعایت کردن سایر ضوابط قانونی است که جزئیات آن در ون مربوط به طور کامل و جامع توضیح داده شده است. بسیاری از مؤسسات خیریه پا طور کلی از قوانین و مقررات مالیات آگاهی کافی ندارند و یا با علم به این نکته که این س ات از مالیات معاف هستند برداشت اشتباه را پیش می گیرند که منتج به رعایت نکردن قوانین و مقررات مالیاتی می شود.
مستندات قانونی معافیت مالیاتی سازمان های مردم نهاد و مؤسسات خیریه
معافیت مالیاتی سازمان های مردم نهاد در ماده 134 قانون مالیات های مستقیم مصوب سال ۱۳۸۰(اصلاحی ۱۱/ ۲۷ / ۸۰) به شرح زیر پیش بینی شده است:بند طه ماده ۱۳۹؛ شامل معافیت مالیاتی کمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیر نقدی مؤسسات خیریه و عام المنفعة
• بند ای ماده ۱۳۹، شامل معافیت مالیاتی کمک ها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی و همچنین حق عضویت اعضای تشکل های غیردولتی
•بخشنامه ۳۰۵/۲4 ۲۰۰/۲4 /۹۳ م مورخ۱۱/ ۱۲ /۱۳۹۳
• تبصره یک ماده ۱۴۳۹: کمک های نقدی و غیرنقدی که در سال مالی به مصرف نرسیده باشد بدون تعلق مالیات به سال مالی بعد منتقل می گردد
نکات اجرایی مالیات مؤسسات خیریه
بحث مالیات به اصل 51 قانون اساسی بازمی گردد که اشاره می کند: «هیچ نوع مائيات وضع نمی شود مگر به موجب قانون، موارد معافیت، بخشودگی و تخفیف مالیاتی به موجب قانون مشخص می شود، درواقع مالیات سیستمی مالی است که این اهداف را دنبال می کند:
۱. تحقق بخشی از درآمدهای دولت؛
۲. تعديل توزيع درآمد و ثروت جامعه؛
۳، کنترل و هدایت مخارج و هزینه ها در اقتصاد؛
4. کنترل حجم واردات و صادرات، دولت مالیات را به طور مستقیم بر دارایی و درآمد افراد و مؤسسات وضع می کند و شما هل مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد به شکل زیر است:
الف) مالیات بر دارایی: مانند ، مالیات بر ارث (ماده ۱۷ الی ۲۳۹. حق تجر (ماده 44 إلى 50)
ب) مالیات بر درآمد : ماتند، مالیات بر درآمد املاک (ماده ۵۲ الی۲۸۰ .
مالیات بر درآمدل حقوق ماده ۸۱ الی A6 3 .
مالیات بر درآمد مشاغل (ماده ۹۳ الی ۱۰۳)
4. مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی (ماده ۱۰۵ الی ۱۹ .
مالیات بر درآمد اتفاقی (ماده ۱۱۹ الی ۱۲۸) درباره مالیات مؤسسات خیریه که اکثر موسسات در خصوص آن در اشتباه هستند ، باید بیان کرد که مؤسسات خیریه و عام المنفعه طبق ماده ۱۳۹ معاف بازپرداخت مالیات هستند؛ اما این معافیت به معنای ارائه نکردن اظهارنامه و انجام تکالیف قانونی نیست، این معافیت به معنای انجام تکالیف و رعایت کلیه قوانین مالیاتی است که در صورت اجرا باعث مشمولیت این قانون به شکل ضرب سود خالص در ضریب مالیاتی صفر می شود .
درباره معافیت مؤسسات خیریه و عام المنفعه می توان به ماده ۱۳۹ قانون مالیات های مستقیم مراجعه کرد که بیان می کند
الف) موقوفات، نذورات ، پذیره، کمک ها و هدایای دریافتی نقدی و غیر نقدی آستان قدس رضوی، آستان حضرت عبدالعظیم الحسنی (ع)، آستانه حضرت معصومه (س)، آستان حضرت احمد ابن موسی (ع) «شاه چراغه، آستان مقدس حضرت امام خمینی (ره)، مساجد، حسینیه ها، تکایا و سایر نقاع متبرکه از پرداخت مالیات معافی است.
تشخیص سایر بقاع متبرکه به عهده سازمان اوقاف و امور خیریه می باشد .
ب) کمک ها و هدایای دریافتی نقدی و غیر نقدی جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران از پرداخت مالیات معاف است.
ج) کمک ها و هدایای دریافتی نقدی و غیر نقدی صندوق های پس انداز بازنشستگی و سازمان بیمه خدمات درمانی و سازمان تأمین اجتماعی و صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستائیان و عشایر و همچنین حق بیمه و حق بازنشستگی سهم کارکنان و کارفرما و جریمه های دریافتی مربوطه توسط آن ها از پرداخت مالیات معاف است.
د) کمک ها و هدایای دریافتی نقدی و غیر نقدی مدارس علوم اسلامی از پرداخت مالیات معاف است ، تشخیه مدارس علوم اسلامی با شورای مدیریت حوزه علمیه قم می باشد .
ه) کمک ها و هدایای دریا قتی نقدی و غیرنقدی نهادهای انقلاب اسلامی از پرداخت مالیات معاف است . تشخیص نهادهای انقلاب اسلامی با هیئت وزیران می باشد. .
و ) آن قسمت از درآمد صنل ورق عمران موقوفات کشور که به معرفی مدیران موقوفات برسد از پرداخت مالیات معاف است زا درآمد اشخاص از محل وجوه بریه ولی فقیة ،خمس و زکات از پرداخت مالیات معاف است .
ز)درآمد اشخاص از محل وجوه بریه ولی فقیه، خمس وزکات از پرداخت مالیات معاف است.
ط)کمک ها وهدایای دریافتی نقدی وغیر نقدی مؤسسات خیریه وعام المنفعه که به ثبت رسیده اند، مشروط بر آنکه به موجب اساسنامه آن ها صرف امور مذکور در بند(ح)این ماده شود وسازمان امور مالیاتی کشور بر درآمد وهزینه آن ها نظارت کند،از پرداخت مالیات معاف است.
(ی)کمک هاو هدایا ی دریافتی نقدی وغیر نقدی وهمچنین حق عضویت اعضاءمجامع حرفه ای، احزاب وانجمن ها وتشکل های غیر دولتی که دارای مجوز از مراجع ذی ربط باشند ووجوهی که به موجب قانون ومقررات مربوط از درآمد یا حق الزحمه اعضاءآن ها کسر وبه حساب مجامع مزبورواریز می شود، از پرداخت مالیات معاف است.مؤسسات خیریه وعام المنفعه در صورتی می توانند از معافیت مالیاتی موضوع بند «ط» استفاده نمایند که واجد شرایط زیر باشند:
الف) موسسه رسما تحت یکی از عناوین خیریه و عام المنفعه به ثبت رسیده و غیرانتفاعی بودن آن نیز در اساسنامه تصریح شده باشد.
ب) کمک ها و هدایای دریافتی نقدی و غیر نقدی آنها صرف اموری از قبیل تبلیغات اسلامی، تحقیقات فرهنگی، علمی، دینی، فنی، اختراعات و اکتشافات ، تعلیم و تربیت ، بهداشت و درمان ، بنا و تعمير و نگهداری مساجد و مصلاها وحوزه های علمیه و مدارس علوم اسلامی و مدارس و دانشگاه های دولتی، مراسم تعزیه و اطعام ، تعمیر آثار باستانی، امور عمرانی و آبادانی، هزینه یا وام تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان، كمك به مستضعفان و آسیب دیدگان حوادث ناشی از سیل، زلزله، آتش سوزی ، جنگ و حوادث غیر مترقبه دیگر برسد.
په اساسنامه آن ها صريحا من ضمن این موضوع باشد که مؤسسات و وابستگان طبقات اول و دوم آنان و هیئت امنا و مدیران آن ها مبادرت به انجام معامله با موسسه ننماید.
ت) اساسنامه موسسه صريحا حاکی از این باشد که مؤسساتیا صاحبان سرمایه حق هیچگونه برداشت و با تخصیص از محل کمک ها و هدایای دریافتی نقدی و غیر نقدی را ندارند و بعد از انحلال ، دارایی موسسه به سازمان بهزیستی کشور با یکی از مؤسسات دولتی و یا مؤسسات خیریه و عام المنفعه دیگر واگذار گردد.
ث) بر درآمد و هزینه آن ها به شرح مواد (۷) إلى (۹) آیین نامه اجرایی موضوع تبصره (3) ماده (۱۳۹) قانون نظارت شود.
اسناد و مدارك لازم برای ثبت نام و تشکیل پرونده
اشخاص موضوع ماده (۱۳۹) قانون ازجمله مؤسسات خیریه باید ظرف يك ماه از تاریخ ثبت در مراجع ذیصلاح یا دریافت پروانه فعالیت به اداره امور مالیاتی ذی ربط مراجعه و ضمن تکمیل و ارائه دفترچه ثبت نام مطابق نمونه تهیه شده توسط سازمان امور مالیاتی کشور، حسب مورد اسناد و مدارك ذیل را جهت تشکیل پرونده به اداره امور مالیاتی تحویل نمایند
الف) اصل و تصویر اساسنامه به ثبت رسیده توسط مراجع ذی ربط ظرف يك ماه
ب) أصل و تصویر آگهی تأسیس منتشره در روزنامه رسمی
پ) أصل و تصویر مدارک شناسایی موسسان با صاحبان سرمایه
ت ) أصل و تصویر مجوز با پروانه فعالیت
ث) مشخصات حساب های بانکی (شماره حساب به نام بانك و شعبه آن) مفتوحه بنام مؤسسه
تبصره (۱): اداره كل موظف است پیش از تعیین ناظر ناظرين) مؤسسات خیریه ، با تطبيق تصویر اسناد و مدارك تسلیمی از سوی موسسه با اصل آن صحت مدارك را بررسی نماید.
به علاوه اداره کل می بایست با حصول اطمینان از ثبت مؤسسه در مراجع ذیصلاح، عنوان صورتحساب های بانکی تسنیمی را نیز با نام مؤسسه تطبیق دهد.
تبصره (۲): در صورت اصلاح اساسنامه در زمان فعالیت موسسه خیریه، موسسه موظف است رونوشت یا تصویر مصدق اساسنامه اصلاحی را ظرف مدت یک ماه از تاریخ تصویب آن ، به اداره امور مالیاتی و تاظر ذی ربط تسلیم نماید.
نحوه انتخاب نظار و صدور احکام مربوط
اداره کل مکلف است حداکثر ظرف يك هفته از تاریخ دریافت درخواست مؤدی برای تعیین ناظر به ترتیب زیر اقدام نماید
الف) چنانچه موسسه در گروه مؤسساتی قرار می گیرد که بر اساس بند (الف) ماده (۳) این دستورالعمل وظیفه نظارت بر درآمد و هزینه آن ها به سازمان اوقاف و امور خیریه محول شده است، موسسه را جهت تعیین ناظر به سازمان موصوف معرفی نماید .
ب ) مؤسساتی که با نظر مستقیم و زیر محترم امور اقتصادی و دارایی با رئیس کل محترم سازمان امور مالیاتی کشور، امر نظارت بر درآمد و هزینه آن ها به سایر سازمان ها با نهادها واگذار گرديده است را جهت تعیین ناظر به سازمان یا نهاد ذی ربط معرفی نماید.
. پ) برای آن دسته از مؤسساتی که مشمول بند (الف) و (ب) فوق نمی باشند، باید ناظر يا نظار واجد شرایط انتخاب و پس از صدور حکم ( مطابق نمونه حکم پیوست) به موسسه معرفی شوند، به علاوه، تصری اساسنامه و اساسنامه اصلاحي حسب مورد و سایر مدارك مربوط باید در اختیار ناظر قرار داده شود
تبصره (۱): اداره کل می تواند حسب ضرورت و با توجه به حجم و گستره جغرافیایی فعالیت موسسه خیریه، نظارت بر درآمد و هزینه موسسه خیریه را به گروهی سه نفره ، شامل يك سرپرست و دو عضو واگذار نماید. در نظارت گروهی گزارش نهایی با ذکر نام و درج مهر و امضاء تمامی اعضاء و تائید سرپرست گروه تهیه می گردد.
تبصره (۲) مدت اعتبار احکام صادره برای نظار دو سال مالیاتی (عملکرد) است و انتخاب مجدد نظار مذکور پس از انتهای این مدت ، بلامانع خواهد بود.
تبصره (۳): در صورت انتقال به بازنشستگی یا عدم امکان ادامه فعالیت ناظر به هر دلیل دیگر، اداره کل مکلف است حداکثر ظرف مدت يك هفته نسبت به تعیین ناظر جدید اقدام نماید. بدیهی است ، ناظر پیشین موسسه باید کلیه مدارك و مستندات مربوط و گزارش آخرین اقدامات انجام شده خود را به ناظر جدید تسلیم نماید.
