لقطه

لقطه یکی از اقسام احکام ، در اسلام می‌باشد.

تعریف لقطه به معنی الاعم

«لُقَطه» (به ضمّ لام و فتح قاف)- به معنای اعم آن- هرمال ی است که مالکش آن را گم کرده و در اختیارش نباشد.

انواع لقطه

لقطه یاحیوان است یا غیر حیوان و هر کدام از این‌ها احکام ‌ خاصّی دارد که در کتاب‌ های فقهی بیان شده است.

احکام لقطه حیوان‌

۱)لقطه حیوان «ضالّه » نامیده می‌شود.

۲)اگر کسی حیوان ی را در جایی آباد پیدا کند که ‌خطری متوجه آن نیست و یا حیوان در وضعیتی باشد که در بیابان هم خطری آن را تهدید نمی‌کند، حق ندارد آن را در اختیار بگیرد، ولی اگر حیوان در معرض خطر باشد، می‌تواند آن را در اختیار بگیرد و صاحبش را جست و جو کند.

احکام لقطه غیر حیوان‌

تعریف لقطه غیر حیوان

این همان است که در صورت اطلاق، به آن «لقطه»- به معنای اخص - اطلاق می‌شود، در صورتی که مالک آن شناخته شده نباشد. بنابراین لقطه قسمی از اموال مجهول المالک است که دارای احکام خاصّی می‌باشد.

شرط جواز تملک لقطه

مال گم شده‌ای را که انسان پیدا می‌کند، اگر قیمتش کم‌تر از یک درهم (۶/ ۱۲ نخود نقره سکّه دار) بوده و صاحب آن معلوم نباشد، می‌تواند بردارد، تملک نماید و از آن استفاده کند.

حکم لقطه غیر قابل تملیک

اگر قیمت مال گم شده، بیش از یک درهم باشد، نشانه هم داشته باشد، باید تا یک سال اعلام کند، -کیفیت اعلام بدین صورت است که از روزی که آن را پیدا کرده تا یک هفته، هر روز و پس از آن تا یک سال، هفته‌ای یک مرتبه در محل اجتماع مردم اعلام کند- اگرصاحب ش پیدا نشد، میان سه کار مخیر است:

۱- برای خود بردارد، به قصد این که هر وقت صاحبش پیدا شد عین مال و یا، عوض آن را به او بدهد.

۲- از طرف صاحبش در راه خدا صدقه بدهد، به این قصد که اگر صاحبش پیدا شد و راضی نشد، عوض آن را به او بدهد.

۳- به صورت امانت برای صاحبش نگه دارد، در این صورت، اگر بدون تقصیر او تلف شود، ضامن نیست.

حکم لقطه فاسد شدنی

اگر «لقطه» از چیزهایفاسد شدنی (مثل غذا ومیوه ) باشد، باید تا مدتی که فاسد نمی‌شود، آن را نگه دارد، بعدقیمت کند و خودش مصرف نماید یا بفروشد و پولش را نگهدارد و در جست و جوی صاحبش باشد (یعنی یک سال اعلام کند)؛ اگر پیدا نشد، از طرف اوصدقه بدهد. احتیاط مستحب آن است که اگر دسترسی بهحاکم شرع دارد، برای فروش از او اجازه بگیرد.

سفارش اسلام در باب لقطه

بهتر این است که هر گاه انسان گم شده‌ای را یافت آن را برندارد تا از این نظر، تکلیفی بر عهده‌اش نباشد، مگر این که برنداشتن آن موجب تلف شدن مال گردد.

فرمایش امام صادق در مورد لقطه

یکی ازشاگردان امام صادق علیه السلام می‌گوید: درباره «لقطه» از امام علیه السلام سؤال کردم، فرمودند: «لا تَعَرَّضْ لَها، فَانَّ النَّاسَ لَوْ تَرَکوُها لَجاءَ صاحِبُها حَتَّی یَأْخُذَها؛ معترّض گم شده نشو (آن را بر ندار)؛ چون اگر مردم آن را رها کنند، صاحبش می‌آید و آن را بر می‌دارد.»

فرمایش امام باقر در مورد لقطه

درحدیث ی، امام باقر علیه السلام فرمودند: «لا یَأْکُلُ الضَّالَّةَ الَّا الضَّالّوُنَ؛ گم شده را جز گمراهان نمی‌خورند.»

منبع

کتاب آشنایی با ابواب فقه،ص۱۲۸-۱۳۰.