گروه های دگریار

از ویکی خیر
پرش به: ناوبری، جستجو

گروه های دگریار خود به گروه های کوچک تر «دگر یار همترازانه» (برابر یار) و دگریار ناهمترازانه «فروسویار» و «فراسویار» تقسیم می شوند.

گروه های دگر یار همترازانه (برابر یار)، در تاریخ پیدایش گروه ها، کهن تر از گروه های دگریار ناهمترازانه و فرایار بوده؛ و بین اغلب همترازان و بین کسانی که از موقعیت و امکانات تقریبا یکسانی برخوردار بوده اند تشکیل می شده است. این گروه ها در جامعه سنتی در شرایط ویژه و برای کمک به یکی از افراد همتراز که به دلایلی موقت نیازمند به نیروی کار و با ابزار کار و سرمایه می شده شکل می گرفته است. کنش یاری در این جا افقی و یک طرفه بوده و انتظار کمک متقابل از یاری شونده وجود نداشته؛ و کمک به خاطر بستگی های گروهی و صنفی و خویشاوندی و یا تشفی روانی و اجر اخروی و یا کسب آبروی اجتماعی بوده است.

امثال این گروه ها در جامعه روستایی در ایران فراوان بوده است؛ مانند برابری (رشکارشکی، بربرداری)[۱] [۲] و در برخی مناطق ایران و برخی از انواع بلک کاری[۳]در استان خراسان و...

گروه های فراسویار از گروه های متداول در طول تاریخ نظام بزرگ مالکی بوده که برخلاف گروههای برابر یار و فرویار که در آن درجه اختیار بسیار زیاد است، حدی از اجبار بر آن حاکم بوده است.[۴] فراسویاری در جوامع امروزی نیز دیده می شود، مانند کمک های گروهی مردم به دولت ها در مواقع بحرانی و جنگ.

گروه های فروسویار معمولی ترین گروه های دگریار از ابتدای زندگی بشر تا امروز بوده و هم اکنون نیز در جامعه صنعتی فراوانند. مثال گروه های فروسویار سازمان یافته در جوامع صنعتی، سازمان های خیریه، انجمن حمایت از بیماران، زندانیان، مهاجرین، جنگ زدگان و پناهندگان و غیره است.

پانویس

  1. برابری نمونه شگفت آور و قابل تأملی در یاریگری های سنتی ایران در زمینه درو و گندم آبی می باشد و در واقع یک ماشین خودکار فرهنگی با کارکردهای آشکار و پنهان فراوان است... درباره برابری رجوع کنید به: فرهنگ باریگری در ایران یا در فصلنامه رشد علوم اجتماعی، ش۲، زمستان ۱۳۶۸.
  2. البته برابری گاه نیز به صورت همیاری انجام می شده است.
  3. درباره بلک کاری و چرده کاری رجوع کنید به: گروههای کشتکار غالبا دگر یار در بخش سوم کتاب فرهنگ یاریگری در ایران.
  4. لمبتون، مالک و زارع در ایران، ترجمه منوچهر امیری، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب،۱۳۴۵، صص ۶۰۷- ۵۷۵.