نمایش مبدأ برای گزارشی از اسناد وقف (مرکز اسناد فرایبورگ)

[[محمد نوری]] - [[اباذر نصر]]
==چکيده== 
عده اي بزرگ ترين دستاورد [[بشر]] در هزارة سوم را دستيابي به دستاوردهاي اينترنت و صفحات الکترونيکي دانسته اند؛ چنان که هزارة نخست ميلادي، اختراع کاغذ و در هزارة دوم، اختراع چاپ را شاهد بود  
<ref>
خان محمدی، علی اکبر،«سرپرست اسناد ومدارک کاغذی در قرن بیست ویکم وهرارة سوم میلادی»، گنجینه اسناد، شماره 10، ص95-96.
</ref>
البته اين نکته تمام واقعيت نيست و در هزارة سوم شاهد تحول در منابع پژوهشي و توجه پژوهشگران به منابع جديد نيز هستيم؛ از جمله توجه بشر به اسناد به عنوان منبع تحقيق، زمينه ساز تحولات ژرف شده و الکترونيکي شدن اسناد، ابعاد اين تحول را چند برابر ساخته است. پيدايش مراکز ديجيتاليِ اسناد امکان دسترسي به اسناد و سرعت دسترسي و نيز حفظ و نگهداري آنها را چند برابر ساخته و سبب توسعه تحقيقات شده است.  

مرکزي در شهر [[فرايبورگ]] [[آلمان]] وابسته به [[دانشگاه فرايبورگ]] هست که به فناوري مدرن ديجيتاليِ اسناد مجهز است و اسناد زيادي را گرد آورده و ذخيره کرده تا آمادة سرويس دهي باشد. بخشي از اين اسناد دربارة [[وقف]] و موضوعات وقفي است. اينک نخست به معرفي مرکز و سپس اسناد وقفي آن مي پردازيم. 

''کليدواژه:'' [[وقف]]، موقوفات، [[مرکز اسناد فرايبورگ]]
==مقدمه== 

===درباره ي مرکز اسناد فرايبورگ=== 
اين بانک اطلاعاتي به سرپرستي آقاي [[کريستف ورنر]] و هماهنگي هاي خانم بيانکا دووس و حمايت هاي خانم صنعتي، کار خود را تحت عنوان بانک اطلاعاتي [[دانشگاه فرايبورگ]] آغاز کرد. کارهاي مرتبط با اسناد در اين مرکز به نام «پروژه اسناد اُرگ» مشهور شد. آنگاه در تير ماه 1378 پروژة اسناد اُرگ به دانشگاه ماربورگ انتقال يافت و اکنون زير نظر گروه [[ايران]] شناسي مرکز «پژوهش هاي خاورميانه» در همان دانشگاه به کار خود ادامه مي دهد. 

پروژة اسناد اُرگ در سال 2003 در بخش [[اسلام]] شناسي [[دانشگاه فرايبورگ]] (با نظارت دکتر کريستف ورنر) پايه گذاري و از سال 2004 تا 2007 از طرف بنياد پژوهشي [[آلمان]] (DFG) پشتيباني مالي شده است. اکثريت مدارک حاضر در آن زمان با کمک و همکاري تني چند از دانشجويان علاقه مند و به سرپرستي بيانکا دووس (هماهنگ ساز پروژه)، وارد بانک اطلاعاتي شده  است. 
 
در اين بانک اطلاعاتيِ دو زبانة فارسي و انگليسي، تاکنون نزديک به هزار سند آمادة بهره برداري شده است. بنا به اظهار مسئولان اين پايگاه، بانک اطلاعاتي مذکور به منظور جمع آوري اسناد [[ايران]] و آسياي مرکزي در چارچوب گروه هاي پژوهشي بين المللي و ايجاد فضاي مناسبي براي تأمين منابع تحقيقاتي و دستيابي به اسناد و مدارک تاريخي فارسيِ انتشاريافته و منتشرنشده، طراحي شده است. 

اين بانک اطلاعاتي، با الگوبرداري از آرشيو ملي [[ايران]] اسناد خود را به دو بخش اسناد خصوصي و دولتي تقسيم کرده و اسنادي را از قبيل فرمان ها و رقم ها، مکاتبات رسمي و منشآت شخصي، و اسناد شرعي ـ حقوقي مانند قباله جات خريد و فروش، اجاره و واگذاري، [[وقف نامه]] ها، عقدنامه ها و احکام قضائي در بر مي گيرد. 
نحوة ارزش گذاري اسناد در درجة اول به محتواي آنها برمي گردد. البته نشاني  محل نگاه داري يا چاپ سند در کتاب، مجله، پايگاه و... را در اختيار کاربر قرار مي دهند تا به راحتي خود به سند دسترسي پيدا کند و ارزش آن را دريابد.
==منابع اطلاعات== 
اين بانک از گروه  بانک هايي است که متن اصلي اسناد را در اختيار ندارد، بلکه اطلاعات اسناد را از جاهاي ديگر اخذ کرده و صرفاً اطلاعات اسناد و نهايتاً متن اسنادي را که از ديگر بانک ها اخذ کرده، در اختيار کاربران قرار مي دهد. اما چرخة کار اين گونه است: نخست منابع مستند و علمي شناسايي مي شود؛ سپس اسناد مندرج در آنها اخذ شده، وارد سايت مي گردد؛ از اين رو اين بانک؛ به اين روش، در حال گسترش است و هر هفته اسنادي جديد به آن افزوده مي شود. آخرين نسخه بانک اطلاعاتي کاملاً بر اساس «وب» است. تعداد اسناد موجود در بانک اطلاعاتي به طور قابل توجهي افزايش يافته و در حال حاضر هم شامل اسناد منتشرشده و هم اسناد منتشرنشده است. 
منابع شامل اسناد به چند دستة زير تقسيم مي شوند و کارشناسان مرکز با شناسايي اين منابع، اسناد را از آنها اخذ مي کنند. اما منابع به چند گروه زير طبقه بندي مي شوند: 

===اطلاعات آرشيوي و کتابخانه اي=== 
بسياري از اسناد در آرشيوها و کتابخانه هاست و تقريباً همة آنها، اسناد را طبقه بندي، ثبت و بايگاني کرده و اطلاعات اين اسناد شامل فهرست راهنما، شناسنامه و متن را منتشر کرده اند. اين مراکز به سه دسته زير تقسيم مي شوند:  

*آرشيوهاي ملي، کتابخانه ها و موزه هاي داخل کشور، مانند: [[سازمان اسناد و کتابخانة ملي ايران]]، [[کتابخانة مجلس شوراي ملي]]، [[کتابخانة آستان قدس رضوي]]، [[کتابخانة وزارت امور خارجه]]، [[آستانة حضرت عبدالعظيم]]، [[آستانة قدسي شيخ صفي الدين اردبيلي]]، [[مسجد جامع يزد]]، [[موزة آذربايجان]]، و [[موزة ايران باستان]]. 
*آرشيوها و موزه هاي خارجي، مانند: آرشيوهاي [[هلند]]، [[فرانسه]]، [[انگلستان]]، [[ايتاليا]]، [[ترکيه]]، [[برلين]]، [[موزة انگلستان]]، توپقاي سرا و... 
*آرشيوهاي شخصي، مانند: مجموعة [[محمود افشار]]، آقاخان، قسيم بوشهري، محمود گلبن، مجموعه هاي شخصي در [[سوئد]] و [[تهران]] و ديگر مجموعه هاي شخصي در [[ايران]] و خارج از [[ايران]]. 

اين پايگاه آمادگي خود را براي انتشار اسناد موجود در آرشيوهاي خصوصي اعلام کرده تا سندهاي تازه  را معرفي نمايد. 
اين منابع، بر اساس ترتيب حروف الفبا تنظيم شده و از طريق انتخاب محل نگهداري، اسناد درخواستي دسترس پذير است.
===اطلاعات چاپي=== 
دومين گروه از منابع مجموعه هايي است که به صورت کتاب يا مجله چاپ شده اند و خود به چند دسته زير قابل تقسيم اند: 
* کتاب هاي فارسي زبان، مانند: يکصد و پنجاه سند تاريخيِ جهانگير قائم مقامي. 
* کتاب هاي لاتين، مانند:  
** ـــــــــــــــــ Garthwaite, Gene. Khans and shahs: A doccumentary analysis of the Bakhtiyari in Iran, Caمگابايتridge, 1983. 
**ـــــــــــــــــ Busse, Heribert. Untersuchungen zum islamisschen Kanzleiwesen an Hand turkmenischer und safawidischer Urkunden, Kairo, 1959. 
** ـــــــــــــــــ Chekhovich, Olga Dmitrieva, Samarkandskie documenty 15-16 vv:  Ovladeniiakh Khodzhi Akhrara v Srednei Azii u Afganistane, Moskva, 1974. 
* مجلات لاتين که با چاپ مقالاتي به معرفي اسناد پرداخته اند، مانند: 
** ـــــــــــــــــ Oriens 
** ـــــــــــــــــ CENTRAL Asiatic Journal 
** ـــــــــــــــــ Journal of the Panjab 
** ـــــــــــــــــ Zeitschrift der Deutschen Morgen landischen Gesellschaft 
** ـــــــــــــــــ Wiener Zeitschrift fur die Kunde des Morgenlandes. 
* مجلات فارسي زبان مانند: مجلات راهنماي کتاب، بررسي هاي تاريخي و فرهنگ ايران زمين، [[وقف]] ميراث جاويدان. 
البته تعداد محدودي از اسناد منتشرنشده هم با اجازة مؤسسات يا افراد مختلف، در اين بانک اطلاعاتي درج شده است. 

ملاک هاي گزينش: قواعد گزينش اسناد در اين بانک اطلاعاتي، بر پاية اهميت سند، گسترة زبان و دوران تاريخي آن است: 

1- گسترة زبان و جغرافيا: در اين بانک اطلاعاتي، واژه "فارسي" به معني تاريخي ـ فرهنگي آن مد نظر قرار گرفته است و به حوزة جغرافيايي [[زبان فارسي]] و جهان [[ايران]]ي اطلاق مي گردد. در اين زمينه اسنادي که به نوعي با قلمرو زبان فارسي پيوند روشن و واضح دارند و نيز آنهايي که به ديگر زبان ها مانند عربي و ترکي نگاشته شده اند مورد نظر قرار مي گيرند. البته در موارد استثنايي، اسناد آرشيو به زبان هاي غربي (انگليسي، فرانسوي و يا لاتين) هم بررسي مي شوند. 
همچنين حوزه هاي جغرافيايي که زماني در قلمرو [[ايران]] قرار داشته اند؛ مانند قفقاز، آناتولي، [[افغانستان]] و ماوراء النهر نيز در اين خصوص مورد پژوهش قرار مي‌گيرند.  
معيار ديگري که در رابطه با خاستگاه اسناد بايگاني رعايت خواهد شد، شامل اسناد حوزه هاي جغرافيايي يي است که در آنها زبان فارسي به مثابه زبان اداري به کار گرفته مي شود. به طور نمونه مي توان از [[هندوستان]] و آسياي مرکزي نام برد. با اين حال توجه کلي و کامل به اسناد فارسي [[هندوستان]] خارج از امکانات اين پروژه خواهد بود. 

2- دوران تاريخي مورد نظر در اين بانک اطلاعاتي: اين بانک اطلاعاتي، اسنادي را از دورة صفوي تا قرن بيستم در [[ايران]] و آسياي مرکزي جمع آوري کرده است. سند هر چقدر قديمي تر باشد، از ارزش بيشتري برخوردار خواهد بود. 

''معرفي همکاران گروه:'' اين گروه با حداقل نيرو و امکانات، حداکثر کارها را به پيش مي برد. يک علت آن ساختار گروه و هماهنگي بين نيروها است. از اين رو آشنايي با اين گروه لازم است: 

*مدير گروه پژوهشي: کريستف ورنر؛ 
*حامي پايگاه فارسي: شيرين صنعتي؛ 
*هماهنگ کنندة طرح: بيانکا دووس؛ 
*طراح پايگاه: کاسپار هازنکلور؛  
*اعضاي گروه: مريم کاغذکناني، اندريس ماک، انه مارتين، نيکول روکرت، ديانة شوارتس؛ 
توسعه گر نرم افزار: شرکت نرم افزاري اينفومد. 

همان گونه که از نام ها پيداست، اين گروه، ترکيبي از تخصص هاي مختلف و مليت هاي گوناگون است و به همين دليل کارايي گروه افزايش يافته است.
جستجوي اسناد 
برنامه اي کارآمد براي جستجو طراحي شده است. کاربران با مراجعه به سايت مي توانند هر آنچه نياز دارند جستجو کنند. کاربران، جهت استفاده از اين بخش مناسب است به توضيحات زير توجه کنند: 
* ـــــــــــــــــ در بخش جستجو، عبارت مورد نظر را در فضاي تعيين شده وارد مي کنند. 
* ـــــــــــــــــ تاريخ: کاربر، مي تواند در اين بخش يک يا چند تاريخ را به طور متوالي درج نمايد. آنگاه سال قمري يا ميلادي را انتخاب کند. سپس نام اشخاص، نام جاها و مکان ها و يا کليدواژه هاي معيني را انتخاب نمايد. کليدواژ ه هاي متنوع اين بخش، بر پاية حروف الفبا تنظيم شده است. 
* ـــــــــــــــــ در قسمت بعدي وضعيت سند يا متن مورد نظر را مشخص مي کند که در کدام گروه جستجو کند؛ مانند: جستجوي: فقط اسناد، اسناد منتشرشده، اسناد منتشرنشده، همة اسناد، فقط اسناد شامل تصوير و يا شامل متن تصحيح شده. 
* ـــــــــــــــــ مقولة اسناد (نوع اسناد): فرمان ها و رقم ها، مکاتبات، قباله جات و اسناد شرعي را در بر مي گيرد. 
* ـــــــــــــــــ نوع سند، بر اساس حروف الفبا تنظيم شده و و شامل کليدواژه هاي متعددي مانند اطلاعيه، پروان-چه، حکم شرعي، وقفنامه، يادداشت و مانند اينها مي شود. 
* ـــــــــــــــــ محل نگاهداري اسناد، آرشيوهاي ملي، خصوصي، موزه ها و کتابخانه ها، مجله و يا کتابي را در برمي گيرد که سند در آم منتشر گرديده است.
اهداف 

مرکز اسناد فرايبورگ در تلاش است تا اين اهداف تحقق پيدا کنند: 
* ـــــــــــــــــ اسناد در جايگاه يکي از مهم ترين منابع تحقيقات تاريخي، از اهميت خاصي برخوردارند؛ زيرا يکي از ابزارهاي ارتباطي مطمئن حال با گذشته به شمار مي آيند. حوادث و رخدادها، در هنگام روي دادن يا زمان نزديک به آن بر روي کاغذ ثبت مي شوند و همين امر، براي محققان همواره از اهميت بسيار برخوردار بوده است. با گسترش تحقيقات تاريخي، مورخان بر آن شده اند تا هر چه بيش تر ناشناخته هاي گذشته را از مندرجات اسناد و مدارک دست اول آشکار سازند و تحليل هاي تازه اي از آنها ارائه دهند. به همين منظور، علاوه بر استقبال از آرشيوهاي ملي و شخصي، هم اکنون شاهد آرشيوهاي الکترونيکي هستيم که پهنه هاي دانش را گسترده تر ساخته اند. 
* ـــــــــــــــــ فناوري هاي نو، بر توليد، جمع آوري و اطلاع رساني اسناد بسيار تأثير داشته است، تا آنجا که آرشيوهاي مجازي را نيز پديد آورده است. 
* ـــــــــــــــــ افزايش روزافزون بانک هاي اطلاعاتيِ اسناد، علاقه مندي محققان، کاربردي تر شدن علوم انساني و گسترش فناوري هاي نوين، دقت و ريزبيني بيشتري در تأييد صحت و اصالت اسناد اينگونه بانک-هاي اطلاعاتي مي طلبد تا مانع از راهيابي اسناد غير اصيل و جهت دار شود؛ زيرا اطلاعات ساختگي از طريق ورود اسناد غير اصيل به عرصه آرشيوها، ممکن است بر محتواي تحقيقات علمي و کاربردي تأثيرگذار شود و مانع از روشن شدن حقايق گردد و سرنوشت ملت ها را به مسيرهاي سوء بکشاند. 
* ـــــــــــــــــ يکي از هدف هاي بانک هاي اسناد رقمي، تکميل آرشيو خود و از ميان برداشتن مشکلات دسترسي محققان و علاقه مندان به اسناد، حتي در دورترين نقاط دنياست، تا ديگر نيازي به پيمودن ميليون ها کيلومتر از اين سو به آن سوي جهان نباشد و علاوه بر صرفه جوئي در وقت و هزينه ها، مقالات و کتاب هاي تاريخي بيشتري تأليف و منتشر گردد. 
* ـــــــــــــــــ مرکز اسناد فرايبورگ با جديت در صدد گسترش فرهنگ استفاده پژوهشگران از اسناد است و در اين راستا به دنبال تحقق اهداف فوق مي باشد.
درباره ي اسناد وقف 

در اين پايگاه 59 سند وقفي تاکنون ثبت شده است؛ البته رو به افزايش مي باشد. مهم آن است که بر خلاف مراکز آرشيوي [[ايران]]، تمامي اطلاعات اين اسناد روي سايت قابل دسترسي است. 
اما اطلاعات موجود در اين پايگاه خام است و براي اينکه اسناد وقفي، قابل استفاده براي پژوهشگران شود، بايد از چند جهت آماده بهره برداري شوند: 
 
نخست بايد فهرست اين اسناد نوشته شود. فهرست هاي چندگانه به صورت هاي تاريخي (به ترتيب تاريخ ثبت يا نگارش سند)؛ موضوعي بر اساس سرفصل هاي استاندارد [[وقف]]؛ الفبايي عنوان و طبقه بندي موضوعي عناوين. 
پس از تدوين فهرست، شناسنامه نگاري آنها لازم است. خود مرکز شناسنامه هايي براي اين اسناد نوشته، ولي نواقصي دارد. 
اما تنظيم اسناد هم بايد روشمند باشد. شناسنامه ها معمولاً به ترتيب تاريخ ثبت سند، تنظيم مي شوند. 
شناسنامه ها دقيقاً مثل شناسنامه [[انسان]]، هويت و ويژگي هاي شخصي سند را بيان مي کند و معرّف دو چيز است: [[وقف]] اجرا شده و دوم متن [[وقف]] نامه. 
در اينجا تلاش کرده ايم بخشي از کارهاي فوق را اجرا کنيم و اسناد را پردازش و آماده بهره برداري نماييم. البته فقط اسناد [[وقف]] را کار کرده ايم.
==فهرست تاريخي== 
لازم به توضيح است که قديمي ترين سند وقفي موجود در اين مرکز، متعلق به سندي دربارة [[وقف]] سه روستا به نام هاي بيدگل، هراسکان و مختص آباد در تاريخ 15 رمضان 703 قمري، در دورة حکومت غازان خان و وزارت سعد الدين محمد ساوجي است. پس از اين تا تاريخ 1331 قمري به عنوان آخرين سندِ ثبت شده در اين مرکز، ده ها سند هست که به ترتيب تاريخي فهرست شده اند. تاريخ هر سند به ترتيب سال قمري (در سمت چپ) و در کنار آن سال ميلادي آمده است. 

{| class="wikitable"
|-
! ردیف !! تاریخ میلادی !! تاریخ قمری!! مشخصات سند
|-
| 1|| 1304|| 703|| وقف‌نامة سه ديه در کاشان از دورة غازان خان 
|-
| 2 || 1305||704|| وقف‌نامه موقوفات کليساي حضرت کورک در جزيرة ليم درياچة وان
|-
| 3 || 1305||704||وقف‌نامة ده نمک
|-
|4 || 1309 || 709|| وقف‌نامة رشيد الدين فضل‌الله
|-
| 5 || 1348 || 748|| وقف‌نامة سيد رکن الدين (جامع الخيرات)
|-
| 6 ||1384 || 786|| وقف‌نامة بيبي ترکان
|-
| 7 ||1412 ||815||وقف‌نامة امامزاده جعفر در دامغان
|-
| 8 ||1428  || 832 ||قباله و وقف‌نامة قريه اوچ کليسا
|-
| 9 || 1431  || 835|| قباله و وقف‌نامة چند قرية ارمني
|-
| 10 || 1450  || 854 || قباله و وقف‌نامة املاک چند قرية ارمني
|-
| 11 || 1451  || 854 || وقف‌نامه از عبيدالله بن محمود (خواجه احرار)
|-
| 12 || 1451 || 854 || وقف‌نامه عبيدالله بن محمود (خواجه احرار)
|-
| 13 || 1469 || 873 || فرمان حسن علي قراقينلو
|-
| 14 || 1470  || 874 || وقف‌نامة عبيدالله بن محمود (خواجه احرار)
|-
| 15 || 1472  || 877 ||وقف‌نامة مسجد ميدان (مير عماد)در کاشان 1
|-
| 16 || 1473 || 877 || وقف‌نامة مسجد ميدان (مير عماد)در کاشان 2
|-
| 17 ||1473  || 877|| وقف‌نامة مسجد ميدان (مير عماد) در کاشان 3
|-
|18 || 1473  || 877 || وقف‌نامة مسجد ميدان (مير عماد) در کاشان 4
|-
| 19 || 1480  || 885 || قرارداد عبيدلله بن محمود
|-
| 20 || 1480 || 885 ||قرارداد با شرکت عبيدالله بن محمود (خواجه احرار)
|-
| 21 ||1482  || 887||قرارداد عبيدالله بن محمود (خواجه احرار)
|-
| 22||1488  || 893|| حکم ابو المظفر يعقوب آق قويونلو مبني بر معافيت مالياتي
|-
| 23|| 1489 || 894||وقف‌نامه از عبيدالله بن محمود (خواجه احرار) 
|-
| 24|| 1490  || 896|| وقف‌نامه‌اي از طرف يوسف ميرزا ابن جهانشاه قرا قويونلو
|-
| 25||1508  || 914||وقف‌نامة خان احمد در بارة ديه سوهان و طالقان
|-
| 26|| 1508 || 914||قباله راجع به چند قرية ارمني
|-
| 27|| 1514  || 920 ||حکم شرعي عطف به توليت اوقاف خواجه احرار
|-
| 28|| 1526 || 932||فرمان شاه طهماسب اول
|-
| 29||1526  || 933||وقف‌نامة نصف املاک در چندين قريه 
|-
| 30||1528  ||935 || وقف‌نامة شاه طهماسب 
|-
| 31|| 1533 ||940 ||حکم شرعي عطف به اوقاف خواجه احرار
|-
| 32||1533  ||940 || حکم شرعي عطف به وقف خواجه احرار
|-
| 33|| 1544  || 951|| وقف‌نامة زمين در اردبيل
|-
| 34|| 1546  || 953 || وقف‌نامه به سود زادگان خواجه احرار
|-
| 35|| 1550  || 957 || فرمان شاه طهماسب اول صفوي
|-
| 36|| 1588  || 997|| وقف‌نامه از طرف زينب بيگم
|-
| 37|| 1589  || 998 || وقف‌نامة تبريز
|-
| 38|| 1605||1014 || وقف‌نامه
|-
| 39||1608  || 1017|| فرمان شاه عباس
|-
| 40|| 1610  || 1019|| فرمان شاه سلطان حسين
|-
| 41||1656  || 1066 || فرمان شاه عباس 
|-
| 42|| 1667|| 1078 || وقف‌نامة سعد بن محمد
|-
| 43||1673  || 1084 || فرمان شاه سليمان اول
|-
| 44|| 1684  || 1095 || فرمان شاه سليمان اول
|-
| 45|| 1713 || 1125 || فرمان شاه سلطان حسين
|-
| 46|| 1730 || 1143 || فرمان شاه طهماسب اول
|-
| 47||  1793 || 1208 || فرمان آقا محمد خان قاجار
|-
| 48|| 1814  || 1229 || وقف‌نامة مدرسه سلطاني کاشان
|-
| 49|| 1825 || 1240||حکم امير حيدر عطف به زمين وقف خواجه احرار
|-
| 50|| 1845  || 1261||وقف‌نامة‌ گلپايگان
|-
| 51|| 1847 || 1264||وقف‌نامة‌ استرآباد
|-
| 52 || 1859  || 1276|| عريضة معيشت از نجف
|-
| 53|| 1868  || 1284|| وقف نامة فاطمه سلطان خانم
|-
| 54||1873  || 1290||وقف‌نامه
|-
| 55|| 1893 ||1311 || استشهادنامه از اهالي زنجان و خمسه
|-
| 56|| 1894  || 1312 || رقم رکن الدوله
|-
| 57|| 1913 || 1331|| وقف‌نامة املاکي در اصفهان
|}

مجموعه عناوين اسناد وقفي، 57 فقره است. از 31 مورد وقف نامه، 9 وقف نامه مربوط به پادشاهان صفوي است. 

اسناد مرتبط با وقف مسيحي و ارمني نيز هست؛ مثل: قباله و وقف نامه قرية اوچ کليسا، وقف‌نامة املاک چند قرية ارمني و وقف نامة کليساي حضرت کورک در جزيرة ليم درياچه وان. يک سند  نيز منتسب به آقامحمدخان قاجار است. اکثر و اغلب اين اسناد گوياي نقش حساس وقف در جامعه و نيازهاي عمومي مردم است.
شناسنامه نگاري اسناد وقفي 
پس از فهرست فوق به سراغ تنظيم شناسنامه براي هر سند مي رويم. تلاش کرده ايم شناسنامه ها به گونه اي تنظيم شود که کامل و جامع باشد. 
1. وقف‌نامه سه ديه در کاشان از دوره غازان خان 
تاريخ) 15 رمضان 703 قمري / 1304 ميلادي 
خلاصه) وقف‌نامه سه ديه در کاشان (بيدگل، هراسکان، مختص آباد) از دورة غازان خان و وزارت سعد الدين محمد ساوجي؛ واقف نامعلوم است؛ اخراجات وقف براي مصارف مختلف در شهر کاشان مثلاً تعليم اطفال فقير. سجلات با شهادت رشيد الدين فضل الله، مجدالدين اسمعيل ساوجي، تاج الدين عليشاه. 
زبان) عربي 
نوع سند) وقف‌نامه 
مقوله سند) قباله جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري)کاشان (مجموعة خصوصي) 
انتشار) افشار، ايرج. «وقفنامه سه ديه در کاشان.» فرهنگ ايران زمين، شماره 4 (1335)، ص 122-138.  
نمايه) وقف / ايلخانان / اقتصاد / زراعت / تعليم اطفال / فقرزدايي / تعليم قرآن / ازدواج 
اشخاص) رشيد الدين فضل الله / غازان خان (ايلخان) / مجد الدين اسمعيل شيرازي / سعد الدين محمد ساوجي / تاج الدين عليشاه 
مکان) کاشان / بيدگل / هراسکان / مختص آباد 
فني)16 صفحه (پي دي اف 2.0 مگابايت) 
 
2.  وقف‌نامه موقوفات کليساي حضرت کورک در جزيرة ليم درياچه وان 
تاريخ) 15 شعبان 704 قمري / 1305 ميلادي 
خلاصه) قباله و وقف‌نامة موقوفات زکريا کتاغکوس عسروني مربوط به کليساي حضرت کورک در جزيرة ليم درياچه وان. شش شاهد سند را امضا کرده‌اند. 
زبان) اکثر متن به زبان عربي است 
نوع سند) وقف‌نامه 
مقوله سند) قباله جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري) مؤسسة اسناد تاريخي (ايروان) 
نمايه) وقف / مسيحيان / ارامنه / کليسا / عادل شاهيان 
اشخاص) زکريا کتاغکوس عسروني / حضرت کورک 
مکان) جزيرة ليم درياچة وان / ايروان 
فني) 7 صفحه (پي دي اف 2.3 مگابايت) 
 
3.  وقف‌نامة ده نمک 
تاريخ) رمضان 704 قمري / 1305 ميلادي 
خلاصه) واقف اين وقف‌نامه، محمد بن ابرهيم بن بابويه الکاکوئي الغفاري، ده نمک را به شش دانگ تقسيم بندي مي کند: يک دانگ براي نگهداري مسجد در جنب قلعة واقف، دو دانگ براي اطعمه، منزل و تأمين پزشکي فقرا، مساکين و زوار، سه دانگ براي پسران واقف بعد از فوت‌ او؛ بعد از چهار نسل هم اين سه دانگ نصيب صوفيان سمنان بشود. 
زبان) عربي 
نوع سند) وقف‌نامه 
انتشار) اردکاني، حسين محبوبي. «سواد وقف نامة ده نمک.» فرهنگ ايران زمين، شماره  19(1352)، ص 10-18. 
نمايه) وقف / مسجد / تأمين خوراک /تأمين زوار / تأمين منزل / تأمين پزشکي فقرا / سهم صوفيان سمنان 
اشخاص) محمد بن ابراهيم بن بابويه الکاکوئي الغفاري 
مکان) سمنان/ قلعه واقف / ده نمک 
فني) 8 صفحه (پي دي اف 1.1 مگابايت) 
 
4.  وقف‌نامة رشيد الدين فضل‌الله 
تاريخ) ربيع الاول 709 قمري / 1309 ميلادي 
خلاصه) «وقف‌نامة ربع رشيدي» را خواجه رشيد‌الدين فضل‌الله همداني در اوايل قرن هشتم نوشته و از آن تنها يک نسخه در جهان وجود دارد؛ نسخه‌اي که امروز از يونسکو نشان گرفت. خواجه رشيدالدين زمان غازان خان ايلخاني به وزارت رسيد. وي براي ساماندهي،‌ تمرکز و تداوم تحقيقات و فعاليت‌هاي فرهنگي و علمي، يک مجموعة بزرگ علمي، ‌آموزشي و پژوهشي به نام «ربع رشيدي» تأسيس کرد. اين مجموعه به صورت شهرکي علمي در حومة شهر تبريز ساخته شد. خواجه رشيد‌الدين در پايتخت ايلخانيان و در گذرگاه کاروان‌هاي خاور و باختر يکي از بزرگ ترين تأسيسات روزگار کهن را پديد آورد: شهري کوچک شامل کتابخانه، مدرسه، مسجد، دارالايتام، گرمابه، مهمانسرا، بيمارستان، مدارس عالي، پرورشگاه و کارگاه‌هاي صنعتي. او براي تأمين پشتوانة مالي اين مؤسسات بزرگ، دارايي و املاک زيادي را وقف «ربع رشيدي» کرد. اين موقوفات عمدتاً در ايران قديم، ‌بخش‌هايي از عراق، افغانستان، گرجستان، ولايت روم، آذربايجان و‌ سوريه بودند. وي براي براي سامان دهي اداره «ربع رشيدي» و موقوفات آن وقف‌نامه‌اي تنظيم کرد. او در اين وقف‌نامه اطلاعاتي دقيق و مستند دربارة شيوه فعاليت‌هاي علمي، ‌آموزشي، تشکيلات ربع، اوضاع فرهنگي آن عصر، ارزش خدمات خواجه در پيشبرد و توسعة امور فرهنگي و آموزشي و نکاتي دربارة احوال شخصي‌اش نوشته است. اين نسخه به خط خود خواجه رشيد‌الدين فضل‌الله همداني و قسمتي از آن نيز به خط حاکم آن زمان تبريز است که فقط يک نسخه از آن در تمام جهان وجود دارد. در اين آرشيو عکسي از روي نسخة اصل منتشرشده موجود است. 
زبان) عربي 
نوع سند) وقف‌نامه 
مقوله سند) قباله جات و اسناد شرعي 
انتشار) «وقف نامة رشيد الدين فضل‌الله.» راهنماي کتاب 13 (1349)، ص 149-150. 
نمايه) وقف / وزير / وزرا / ايلخانان/ ترويج علم و دانش / امور دارالشفا / تأمين مساکين / امور دارالضيافه / امور دارالحفاظ / ترويج تفسير و حديث / تأمين امور خانقاه / امور مسجد صيفي 
اشخاص) خواجه رشيد‌الدين فضل‌الله همدان 
مکان) تبريز / ربع رشيدي 
فني) ــ 1 صفحه (پي دي اف 34.3 کيلوبايت) 
 
5.  وقف‌نامة سيد رکن الدين (جامع الخيرات) 
تاريخ) شوال 748 قمري / 1348 ميلادي 
خلاصه) وقف‌نامة موقوفات سيد رکن الدين در يزد از دورة ايلخاني که به "جامع الخيرات" مشهور است. 
زبان) عربي 
نوع سند) وقف‌نامه 
مقوله سند) قباله جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري) مجموعة خصوصي محمدعلي وزيري 
انتشار) دانش پژوه، محمد تقي؛ افشار، ايرج. «جامع الخيرات (وقف نامة سيد رکن الدين).» فرهنگ ايران زمين، 9 (1330)، ص 277. 
نمايه) وقف / ايلخانان / امور بيماران / امور مستمندان / ساخت مدرسه / ساخت بيمارستان / ساخت مسجد / وقف بر سادات / وقف بر حرم امام حسين / ساخت خانقاه / ساخت مسجد / ساخت رباط 
اشخاص) سيد رکن الدين  
مکان) يزد  
فني) ــ متن تصحيح شده جامع الخيرات 207 صفحه است که وارد بانک طلاعات نشده است. 
 
6.  وقف‌نامة بيبي ترکان 
تاريخ ) صفر 786 قمري / 1384 ميلادي 
خلاصه) بيبي ترکان قرآن تذهيب شده‌اي را که شامل سي جزو است وقف مدرسه‌اي در کرمان کرده که مقبرة پدر و مادرش در اين مدرسه‌ است. 
زبان) عربي 
نوع سند) وقف‌نامه 
مقوله سند) قباله جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري)آستانة شاه نعمت الله ولي (ماهان) 
انتشار) مجدزاده صهبا، جواد. «سي پارة قديمي و وقفنامة 777 ساله.» يادگار، شمارة 1، 9 (1324)، ص 28-45؛ 30-32 
نمايه) وقف / متولي / وقف مدرسه / وقف قرآن/ تذهيب قرآن / ترويج قرآن خواني 
اشخاص) بيبي ترکان خاتون 
مکان) کرمان / ماهان / آستانه شاه نعمةالله ولي 
يادداشت) هجده جزء قرآن مذکور در آستانة شاه نعمت‌الله ولي در ماهان نگهداري مي شوند. در پشت اولين صفحه جزء هفتم اين قرآن وقف‌نامه بيبي ترکان ديده مي شود. مدرسه‌اي که به آن در وقف‌نامه اشاره شده، احتمالاً مدرسه‌اي با قبة سبز است. 
فني)  3 صفحه (پي دي اف 735.5 کيلوبايت) 
 
7.  وقف‌نامه امامزاده جعفر در دامغان 
تاريخ) ا محرم 815 قمري / 1412 ميلادي 
خلاصه) وقف‌نامة امير سيف الدين علي کيا بن رستم بن حاجي از خاندان کارکياي گيلان که در سال 815 تنظيم شده است. موقوفٌ عليه، بقعة امام زاده جعفر دامغان است و از موقوفات آن اَسهام قنات قريه دهو، مزرعه مهرآباد و يک طاحونه ذکر شده است. هزار بيگ بن عز الدين عوض شاه خواري اين سند را به خط نستعليق نوشته است. 
زبان) فارسي 
نوع سند) وقف‌نامه 
مقوله سند) قباله جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري) سازمان اوقاف تهران 
انتشار) شيخ الحکمايي، عماد الدين. «وقف نامة کهن امامزاده جعفر دامِِغان». وقف: ميراث جاويدان، شمارة 5، 1373، ص 58-68 
نمايه) قنات / وقف / امامزاده / کارکياي گيلان (خاندان) / طاحونه (آسيا) / آب رساني / تأمين آب شرب / 
اشخاص) اميرسيف الدين علي کيا / هزار بيگ بن عز الدين عوض شاه خواري / امامزاده جعفر 
مکان) دامغان / گيلان/ روستاي دهو / مزرعه مهرآباد 
فني)  11 صفحه (پي دي اف 2.3 مگابايت) 
 
8.  قباله و وقف‌نامه قريه اوچ کليسا 
تاريخ) 9 صفر 832 قمري / 1428 ميلادي 
خلاصه) قباله و وقف‌نامة قرية اوچ کليسا که بر اساس سه قبالة مورخ 832-834 نوشته شده است. مقر کتاغکوس ارمني امروز در آنجا قرار دارد. 
زبان) عربي 
خط) نسخ 
نوع سند) وقف‌نامه 
مقوله سند) قباله جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري) مؤسسه اسناد تاريخي (ايروان) 
نمايه) وقف / مسيحيان / ارامنه / کليسا / وقف املاک / وقف قريه /  
مکان) ارمنستان / ايروان / اوچ کليسا 
فني)  11 صفحه (پي دي اف 2.3 مگابايت) 
 
9.  قباله و وقف‌نامة چند قرية ارمني 
تاريخ) 10 ربيع الثاني 835 / 1431 ميلادي 
خلاصه) قباله و وقف‌نامة قريه‌هاي اوچ کليسا، اشترک، پاترينج، نوره گويط، آقونادون، تغنيس، کره جلو و مغني است که گريگور خليفه از امير رستم ابن بيشکن ابن سنباط اوربليان خريده و وقف وانک اوچ کليسا نموده است. 
زبان) عربي 
خط) نسخ 
نوع سند) وقف‌نامه 
مقوله سند) قباله جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري) مؤسسة اسناد تاريخي (ايروان) 
نمايه) وقف / مسيحيان / ارامنه / کليسا / املاک 
اشخاص) گريگور خليفه / امير رستم ابن بيشکن ابن سنباط اوربليان 
مکان) ارمنستان/ وانک اوچ کليسا 
يادداشت) مقالة ضميمه شامل بيشتر از 15 عکس موجود در اين بانک اطلاعاتي است. 
فني) 12 صفحه (پي دي اف 3.2 مگابايت) 
 
10.  قباله و وقف‌نامة املاک چند قرية ارمني 
تاريخ) 24 شوال 854 قمري / 1450 ميلادي 
خلاصه) قباله و وقف‌نامة املاک قريه‌هاي سواري، طاشو، آقا، طانزه داب، قژمقوب و يک باغچه است که شماون ابن خاجه طور ابن يعقوب انکلکوتسي متولي وانک طاتف از رستم ابن بيکيش ابن سنياط اوربليان و غضنفر ابن جان و پيرقلي خريده و وقف وانک طاتف نموده است. 
زبان) عربي 
خط ) نسخ 
نوع سند) وقف‌نامه 
مقوله سند) قباله جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري) مؤسسة اسناد تاريخي (ايروان) 
نمايه) وقف / مسيحيان / ارامنه / متولي / کليسا / املاک 
اشخاص) شماون ابن خاجه طور ابن يعقوب انکلکوتسي / رستم ابن بيکيش ابن سنياط اوربليان / غضنفر ابن جان / پيرقلي 
مکان) ارمنستان / ايروان/ قرية‌ سواري/ قرية طاشو/ قرية آقا/ قرية طانزه داب / قرية قژمقوب 
فني)  5 صفحه (پي دي اف 1.0 مگابايت) 
 
11.  وقف‌نامه از عبيدالله بن محمود (خواجه احرار) 
تاريخ) 27 ذيعقده 854 قمري / 1490 ميلادي 
خلاصه) وقف نامة عبيدالله بن محمود (خواجه احرار) مربوط به املاکش در ناحية تاشکند. وقف به بازماندگان او تعلق گرفته و براي تعمير مدرسه و مسجد در تاشکند که او خود تأسيس کرده، صرف مي شود. 
زبان) عربي 
خط ) نستعليق 
نوع سند) وقف‌نامه 
مقوله سند) قباله جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري) مؤسسة وستوکوودينيجا (تاشکند) 
نمايه) وقف / نقشبنديه / املاک / تعمير مدرسه / ترويج علم و دانش / تعمير مسجد 
اشخاص) خواجه احرار، عبيدالله بن محمود 
مکان) سمرقند / تاشکند 
فني)  6 صفحه (پي دي اف 1.0 مگابايت) 
 
12. وقف‌نامه از عبيدالله بن محمود (خواجه احرار) 
تاريخ) 27 ذيعقده 854 قمري / 1490 ميلادي 
خلاصه) وقف نامة عبيدالله بن محمود (خواجه احرار) مربوط به چند قريه، قطعه زمين، باغ، کارگاه، دکان، آسياب، حمام عمومي و املاک ديگر در سمرقند، بخارا، تاشکند، قشقه دريا و اطراف آنها. وقف به بازماندگان عبيدالله بن محمود (خواجه احرار) تعلق گرفته و صرف تعمير مدرسه‌اي مي شود که خود او در سمرقند ساخته است. 
زبان) عربي 
خط) نستعليق 
نوع سند0 وقف‌نامه 
مقوله سند) قباله جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري) مؤسسة وستوکوودينيجا (تاشکند) 
نمايه) وقف / نقشبنديه / املاک / وقف قريه / وقف زمين / وقف باف / وقف مغازه / وقف آسياب / و قف حمام / تعمير مدرسه 
اشخاص) عبيدالله بن محمود خواجه احرار  
مکان) سمرقند / بخارا / تاشکند 
فني)  27 صفحه (پي دي اف 5.6 مگابايت) 
 
13.  فرمان حسن علي قراقويونلو 
تاريخ) 27 شوال 873 قمري / 1469 ميلادي 
خلاصه) فرمان حسن علي بن سلطان جهانشاه در وا گذاردن توليت وقف مزار شيخ محمود کرجي به شيخ رضي الدين علي. 
زبان) فارسي 
خط)تعليق 
نوع سند) فرمان 
مقوله سند) فرامين و رقمها 
محل نگهداري) کتابخانة مرکز دانشگاه تهران 
انتشار) مدرسي طباطبائي، حسين. «هفت فرمان ديگر از پادشاهان ترکمان.» بررسي هاي تاريخي، شماره 11، 2 (2535 شاهنشاهي)، ص 85-126. 
نمايه) وقف / متولي / قرا قويونلو/وقف امامزاده / توليت وقف / قاضي وقف / اختلافات وقفي 
اشخاص) حسن علي بن سلطان جهانشاه قرا قويونلو/ شيخ محمود کرجي/ شيخ رضي الدين علي 
مکان) کرج/ مزار شيخ محمود کرجي 
فني)  2 صفحه (پي دي اف 332.2 کيلوبايت) 
 
14.  وقف‌نامة عبيدالله بن محمود (خواجه احرار) 
تاريخ) 23 رجب 874 قمري / 1470 ميلادي 
خلاصه) وقف‌نامة عبيدالله بن محمود (خواجه احرار) راجع به قرية دايج و ونگ با چند قطعه زمين و آسياب و دو دکان و کارگاه در سمرقند. وقف به نفع مدرسه در محله درب سوزنگران. 
زبان) فارسي 
خط) نستعليق 
نوع سند) وقف‌نامه 
مقوله سند) قباله جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري) مؤسسة وستوکوودينيجا (تاشکند) 
نمايه) وقف / نقشبنديه / املاک / وقف قريه / وقف زمين / وقف آسياب / وقف مغازه / تعمير مدرسه 
اشخاص) عبيدالله بن محمود خواجه احرار  
مکان) سمرقند / درب سوزنگاران/ قريه دايج و ونگ 
فني)  7 صفحه (پي دي اف 2.4 مگابايت) 
 
15. وقف‌نامة مسجد ميدان (مير عماد) در کاشان 1 
تاريخ) 23 رجب 877 قمري / 1472 ميلادي 
خلاصه) وقف از امير عماد الدين محمود ابن معين الدين الشرواني بر مسجد ميدان (مسجد مير عماد) در کاشان؛ از موقوفات اين وقف حمام مير عماد، اَسهام قنات اسفيدآباد قريه فين و 18 در دکان؛ توليت وقف با واقف و اولاد او است؛ مصارف وقف براي مسجد و دار الشفاء. 
زبان) فارسي ـ عربي 
خط) تعليق 
نوع سند) وقف‌نامه 
مقوله سند) قباله جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري) مجموعة خصوصي (تهران) 
انتشار) شهشهاني، حسين. «خلاصه‌اي از وقف نامة مسجد مير عماد و فرمان هاي سلاطين که در آن باقي مانده است»، فرهنگ ايران زمين، شماره 5 (1336)، ص 23-50 و 27-37 
نمايه) وقف / قرا قويونلو / مسجد / وقف حمام / وقف قنات / وقف مغازه / نوليت وقف / امور مسجد / امور دارالشفا 
اشخاص) عماد الدين محمود ابن معين الدين الشرواني 
مکان) کاشان / مسجد مير عماد / فين (کاشان) 
يادداشت) سند حاضر بخشي از طوماري است که شامل چهار وقف‌نامه است. 
فني)  11 صفحه (پي دي اف 1.6 مگابايت) 
 
16. وقف‌نامة مسجد ميدان (مير عماد) در کاشان 2 
   
تاريخ) 8 شعبان 877 قمري / 1473 ميلادي 
خلاصه) وقف يک قصبه در مزرعه دولت آباد از امير عماد الدين محمود بن معين الدين الشرواني بر مسجد ميدان (مسجد مير عماد) در کاشان. 
زبان) فارسي ـ  عربي 
خط) تعليق 
نوع سند) وقف‌نامه 
مقوله سند) قباله جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري) مجموعة خصوصي (تهران) 
انتشار) شهشهاني، حسين. «خلاصه‌اي از وقف نامة مسجد مير عماد و فرمان هاي سلاطين که در آن باقي مانده است»، فرهنگ ايران زمين، شمارة 5 (1336)، ص23ـ50 و27ـ37 
نمايه) وقف / قرا قويونلو /  امور مسجد / وقف زمين / وقف مزرعه /  
اشخاص) عماد الدين محمود ابن معين الدين الشرواني  
مکان) کاشان / مسجد مير عماد / فين (کاشان) 
يادداشت) سند حاضر بخشي از طوماري است که شامل چهار وقف‌نامه است. 
فني)  2 صفحه (پي دي اف 275.8 کيلوبايت) 
 
17.  وقف‌نامة مسجد ميدان (مير عماد) در کاشان 3 
تاريخ) 12 رمضان 877 قمري / 1473 ميلادي 
خلاصه) وقف نصف مشاع يک عصارخانه در کاشان و آب و اراضي مزرعة دولت آباد از امير عماد الدين محمود بن معين الدين الشرواني بر مسجد ميدان (مسجد مير عماد) در کاشان و خانقاه متصل به مسجد. 
زبان) فارسي ـ عربي 
خط) تعليق 
نوع سند) وقف‌نامه 
مقوله سند) قباله جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري) مجموعة خصوصي (تهران) 
انتشار) شهشهاني، حسين. «خلاصه‌اي از وقف نامة مسجد مير عماد و فرمان هاي سلاطين که در آن باقي مانده است»، فرهنگ ايران زمين ، شماره 5 (1336)، ص 23-50 و 39-38 
نمايه) وقف / قرا قويونلو / امور مسجد / وقف خانه / وقف آب / وقف زمين / وقف خانقاه 
اشخاص) عماد الدين محمود ابن معين الدين الشرواني 
مکان) کاشان / مسجد مير عماد / فين (کاشان) 
يادداشت) سند حاضر بخشي از طوماري است که شامل چهار وقف‌نامه است. 
فني)  2 صفحه (پي دي اف 131.0 کيلوبايت) 
 
18. وقف‌نامة مسجد ميدان (مير عماد) در کاشان 4 
تاريخ) 15 ذيقعده 877 قمري /1473 ميلادي 
خلاصه) وقف امير عماد الدين محمود بن معين الدين الشرواني بر خانقاه مسجد ميدان (مسجد مير عماد) در کاشان و عمارت وقت و ساعت که از طرف فخر الدين علي ابن خواجه شمس الدين محمد الکاشي ساخته شد. موقوفات اين وقف شامل آب و اراضي مزارع نصرآباد و مهذب آباد، دکاکين ميدان جديد و طاحونه‌اي نزديک قرية فين است. 
زبان) فارسي ـ عربي 
خط) تعليق 
نوع سند) وقف‌نامه 
مقوله سند) قباله‌جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري) مجموعة خصوصي (تهران) 
انتشار) شهشهاني، حسين. «خلاصه‌اي از وقف‌نامة مسجد مير عماد و فرمان‌هاي سلاطين که در آن باقي مانده است»، فرهنگ ايران‌زمين، شماره 5 (1336)، ص 23-50و 39-44. 
نمايه) وقف / قرا قويونلو / امور مسجد / امور خانقاه / وقف آب / وقف زمين / وقف مغازه / وقف طاخونه 
اشخاص) عماد الدين محمود بن معين الدين الشرواني 
مکان) کاشان / مسجد مير عماد / فين (کاشان) 
يادداشت) سند حاضر بخشي از طوماري است که شامل چهار وقف‌نامه است. 
فني)  6 صفحه (پي دي اف 1.1 مگابايت) 
 
19.  قرارداد عبيدلله بن محمود 
تاريخ) 12 صفر 855 قمري / 1480 ميلادي 
خلاصه) قرارداد ميان عبيدالله بن محمود (خواجه احرار) و سلطان بخت بنت خواجه امير احمد دربارة دو قطعه زمين در مزرعة کوکسراي ماتريد ناحية سمرقند. در آن، به وقف براي حافظان قرآن اشاره شده است. 
زبان) فارسي 
خط) نستعليق 
نوع سند) قرارداد 
مقوله سند) قباله جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري) مرکز آرشيو تاريخي تاشکند (ازبکستان) 
نمايه) وقف / نقشبنديه / وقف زمين/ وقف براي حافظان قرآن / ترويج قرآن 
اشخاص) عبيدالله بن محمود خواجه احرار / سلطان بخت بنت خواجه امير احمد 
مکان) سمرقند / مزرعة کوکسراي ماتريد 
فني)  4 صفحه (پي دي اف 544.1 کيلوبايت) 
 
20.  قرارداد با شرکت عبيدالله بن محمود (خواجه احرار) 
تاريخ) 1 جمادي الثاني 885 قمري / 1480 ميلادي 
خلاصه) قرارداد ميان عبيدالله بن محمود (خواجه احرار) و کيميا خاتون بنت محمد درويش دربارة شش قطعه زمين در تومان نيمسغدة سمرقند. سند را نه شاهد امضا کرده‌اند. اشارة مختصري به وقف کردن اين املاک شده است. 
زبان) فارسي 
خط) نستعليق 
نوع سند) قرارداد 
مقوله سند) قباله‌جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري) مرکز آرشيو تاريخي تاشکند (ازبکستان) 
نمايه) وقف / نقشبنديه / وقف املاک / وقف مغازه/ امور مسجد / امور خانقاه /تعمير مدرسه / اشخاص) عبيدالله بن محمود خواجه احرار/  کيميا خاتون بنت محمد درويش 
مکان) سمرقند  
فني)  4 صفحه (پي دي اف 731.3 کيلوبايت) 
 
21.  قرارداد عبيدالله بن محمود (خواجه احرار) 
تاريخ) 22 صفر 887 - 17 جمادي الثاني 889 قمري / 1484 ميلادي 
خلاصه) قرارداد ميان امير عبد العلي ترخان و خواجه ابراهيم بن خواجه محمد دهقان دربارة يک قطعه زمين در تومان نيمسغدة سمرقند. در قسمت ديگر اين سند به تاريخ 17 جمادي الآخر سال 889 فروش دوباره به عبيدالله بن محمود (خواجه احرار) و ذکر آن به صورت وقف اشاره مي‌شود. 
زبان) فارسي 
خط) نستعليق 
نوع سند) قرارداد 
مقوله سند) قباله‌جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري) مرکز آرشيو تاريخي تاشکند (ازبکستان) 
نمايه) وقف / نقشبنديه / وقف املاک / وقف مغازه/ امور مسجد / امور خانقاه /تعمير مدرسه /اشخاص) عبيدالله بن محمود خواجه احرار/  امير عبد العلي ترخان/ خواجه ابراهيم بن خواجه محمد دهقان 
مکان) سمرقند  
فني)  5 صفحه (پي دي اف 673.4 کيلوبايت) 
 
22.  حکم ابو المظفر يعقوب آق قوينلو معافيت مالياتي 
تاريخ) 7 ذيعقده 893 قمري / 1488 ميلادي 
خلاصه) حکم ابو المظفر يعقوب آق قوينلو دربارة معافيت مالياتي، عدم وصول خراج و پيشکش از مدرسة موقوفه واقع در شيراز و موقوفات آن در کرمان و فسا. 
زبان) فارسي 
خط) شکسته 
نوع سند) حکم 
مقوله سند) فرامين و رقم‌ها 
محل نگهداري) سازمان اسناد ملي (تهران) 
انتشار) شهرستاني، سيد حسن، جلوه‌هاي هنر ايراني در اسناد ملي. تهران: سازمان اسناد ملي، 1381، ص 25. 
نمايه) معافيت از ماليات / ماليات / آق قويونلو /وقف مدرسه 
اشخاص) ابو المظفر يعقوب آق قوينلو 
مکان) کرمان / فسا / شيراز / ايران  
 
23.  وقف‌نامه از عبيدالله بن محمود (خواجه احرار) 
تاريخ) ربيع الثاني 894 قمري / 1489 ميلادي 
خلاصه) وقف‌نامة عبيدالله بن محمود (خواجه احرار) دربارة چند قريه، قطعه زمين، باغ و املاک ديگر در نواحي سمرقند، بخارا و قشقه دريا؛ همچنين دربارة چند کارگر زراعي، گاو و آلات کشاورزي. سود وقف به دو بنياد مذهبي، مساجد و بازماندگان عبيدالله بن محمود (خواجه احرار) تعلق مي‌گيرد. 
زبان) فارسي 
خط) نستعليق 
نوع سند) وقف‌نامه 
مقوله سند) قباله‌جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري) مرکز آرشيو تاريخي تاشکند (ازبکستان) 
نمايه) وقف / امور مسجد / وقف املاک / وقف باغ / وقف حيوانات / وقف آلات کشاورزي/  وقف براي بازماندگان 
اشخاص) عبيدالله بن محمود خواجه احرار 
مکان) سمرقند / بخارا  
فني)  68 صفحه (پي دي اف 15.1 مگابايت) 
 
24.  وقف‌نامه‌اي از طرف يوسف ميرزا ابن جهانشاه قرا قويونلو 
تاريخ) 896 قمري / 1491 ميلادي 
خلاصه) وقف‌نامه‌اي از طرف يوسف ميرزا ابن جهانشاه قرا قويونلو براي مدرس آستانه حضرت احمد ابن موسي (شاهچراغ) در شيراز. دو قرية خسرو آباد و ترکمان آباد که از توابع شيراز هستند به نفع مدرس مذکور وقف مي‌شوند. 
زبان) فارسي 
نوع سند) وقف نامه 
مقوله سند) فرامين و رقم‌ها 
انتشار) مدرسي طباطبائي، حسين. «وقف‌نامه‌اي از ترکمانان قرا قويونلو»، فرهنگ ايران‌زمين، شمارة 20 (1353)، ص245-265و  248-65. 
نمايه) وقف / قرا قويونلو / مواجب / ترويج علم و دانش / وقف قريه / وقف مدرس 
اشخاص) يوسف ميرزا ابن جهانشاه قرا قويونلو  
مکان) خسرو آباد / ترکمان آباد / شيراز  
فني)  17 صفحه (پي دي اف 2.7 مگابايت) 
 
25.  وقف‌نامة خان احمد دربارة ديه سوهان و طالقان 
تاريخ) 914 قمري / 1508 ميلادي 
خلاصه) خان احمد دهکدة سوهان‌ و طالقان را به علا الدين ابن نجم الدين محمود طالقاني و اولاد وقف مي‌کند. اين وقف تاکنون به قوت خود باقي است. 
زبان) فارسي 
خط) شکستة نستعليق 
نوع سند) وقف‌نامه  
مقوله سند) فرامين و رقم‌ها  
محل نگهداري)  
انتشار) ابو القاسمي، سيد محمد تقي ميرزا. «وقف‌نامة سوهان.» فرهنگ ايران‌زمين، شمارة 11 (1342)، ص 155-168.  
نمايه) وقف / وقف بر بازماندگان / وقف قريه / 
اشخاص) احمد گيلاني / علاء الدين ابن امير نجم الدين طالقاني  
مکان) طالقان / سوهان / گيلان  
يادداشت) در اين نشريه فقط عکس يک قسمت سند منتشر شده است. 
فني)  9 صفحه (پي دي اف 1.6 مگابايت) 
 
26.  قباله دربارة چند قرية ارمني 
تاريخ) 14 رجب 914 قمري / 1508 ميلادي 
خلاصه) قبالة قريه‌هاي طاتف، سواري، داشو، آقاکندي، دانزه‌طاب،خودانان، حاليزور، شُينهر، خوط، کيس، بردي، دستجرد، بنونيس، طاس، قراکليسا و يک قطعه باغ که متعلق به شماون محراسيا ابن خاچطور ابن يعقوب انکله کوتي بوده و وقف وانک طاتف در استان سيونيک جنوب ارمنستان نموده است. 
زبان) عربي 
نوع سند) قباله 
مقوله سند) قباله‌جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري) آرشيو نسخ خطي ايروان 
نمايه) وقف / مسيحيان / ارامنه / کليسا / املاک / وقف باغ 
اشخاص) شماون محراسيا ابن خاچطور ابن يعقوب 
مکان) ارمنستان / ايروان / سيونيک / قريه طاتف / قريه سواري / قريه آقاکندي / قريه دانزه طاب / قريه خودانان / قريه حاليزور / قريه شينهر 
فني)  6 صفحه (پي دي اف 1.2 مگابايت) 
 
27.  حکم شرعي عطف به توليت اوقاف خواجه احرار 
تاريخ) 1 جمادي الثاني 920 قمري / 1514 ميلادي 
خلاصه) حکم شرعي و گواهي قاضي محمد بن لطف الله الحافظي عطف به توليت اوقاف خواجه احرار که نوة او محمد يحيي و بازماندگانش به سمت متولي اوقاف تعيين مي‌شوند. 
زبان) فارسي 
خط) نستعليق 
مقوله سند) قباله‌جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري) آرشيو اسناد تاريخي تاشکند 
نمايه) وقف / تعيين متولي / نقشبنديه / وقف املاک / شکايت وقف / قاضي وقف /اختلافات وقفي 
اشخاص) عبيدالله بن محمود خواجه احرار/  قاضي محمد بن لطف الله الحافظي / محمد يحيي 
مکان) تاشکند  
يادداشت) اطلاعات راجع به نوع خط در مقالة ضميمه ذکر شده است. 
فني)  2 صفحه (پي دي اف 86.1 کيلوبايت) 
 
28.  فرمان شاه طهماسب اول 
تاريخ) 28 شعبان 932 / 1526 ميلادي 
خلاصه) فرمان شاه طهماسب اول در خصوص باغي که معروف به باغ بابا خواجه کروشي است و در کروش مراغه قرار دارد. شاه اسماعيل دستور مي‌دهد که باغ مذکور به وارثان شرعي پس داده شود. باغ مذکور به طور نامشروع وقف شده بود. موقوفٌ عليه، ظاهراً آستانة اردبيل بوده است. 
خط) شکسته 
نوع سند) فرمان  
مقوله سند) فرامين و رقم‌ها  
انتشار) دهگان، ابراهيم. «دو فرمان از عصر صفوي.» راهنماي کتاب، شماره 11 (1347)، ص 324-326.  
نمايه) صفويه / وقف باغ / متولي / وقف نامشروع / شکايت وقف / قاضي وقف /اختلافات وقفي 
اشخاص) شاه طهماسب اول  / بابا خواجه کروشي/  
مکان) کروش مراغه / آستانه قدس شيخ صفي الدين / اردبيل / باغ بابا خواجه کروشي 
ياداشت) اطلاعات در خصوص نوع خط در مقالة ضميمه ذکر شده است. 
 
29.  وقف‌نامة نصف املاک در چندين قريه 
تاريخ) 25 ربيع الاول 933 / 1526 ميلادي 
خلاصه) وقف‌نامة نصف املاک قريه‌هاي قزل‌وانک، منکنوس، اوانيک و مزارع کيغورت و سورب سرکيس که زکريا محراسيا و همزاز محراسيا اولاد بارون شاهين وقف کليساي قزل‌وانک نموده‌اند. 
زبان) فارسي 
نوع سند) وقف‌نامه  
مقوله سند) قباله‌جات و اسناد شرعي  
نمايه) وقف / مسيحيان / ارامنه / کليسا / وقف املاک 
اشخاص) زکريا محراسيا / همزاز محراسيا 
مکان) ارمنستان / قزل وانک / منکنوس / اوانيک / کيخورت / سورب سرکيس / کليساي قزل‌وانک 
فني)  2 صفحه (پي دي اف 201.1 کيلوبايت) 
 
30.  وقف‌نامة شاه طهماسب 
تاريخ) 935 قمري / 1529 ميلادي 
خلاصه) در اين وقف‌نامه، شاه طهماسب تمامي نهر مجدد واقعه در شهر حله از اعمال عراق عرب را بر "مشهدين مقدسين" در مشهد مقدس به نام مشهد غروي و حائري وقف کرده است. 
زبان) فارسي 
نوع سند) وقف نامه 
مقوله سند) فرامين و رقم‌ها 
محل نگهداري) مجموعة خصوصي اسماعيل دولتشاهي 
انتشار) افشار، ايرج . «وقف‌نامة آب فرات از عهد شاه طهماسب»، فرهنگ ايران‌زمين، شمارة 14 (1345/6)، ص 313-318. 
نمايه) صفويه / وقف نهر / وقف زيارتگاه /  
اشخاص) شاه طهماسب اول  
مکان) عراق / حله/ مشهد غروي / مشهد حائري. 
فني)  5 صفحه (پي دي اف 846.2 کيلوبايت) 
 
31.  حکم شرعي عطف به اوقاف خواجه احرار 
تاريخ) 1 محرم 940 قمري / 1533 ميلادي 
خلاصه) حکم شرعي قاضي عبد الاول بن عبد الواحد الليثي عطف به شکايت محمد يحيي عليه مولانا بابا خواجه مربوط به املاک وقف، که از طرف خواجه احرار، پدر بزرگ شاکي موقوفه شده‌اند. 
زبان) فارسي 
خط) نستعليق 
نوع سند) حکم شرعي 
مقوله سند) قباله‌جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري) مؤسسة وستوکوودينيجا (تاشکند) 
نمايه) وقف / نقشبنديه / وقف املاک / شکايت وقف / قاضي وقف /اختلافات وقفي 
اشخاص) عبيدالله بن محمود خواجه احرار/ قاضي عبد الاول بن عبد الواحد الليثي/ محمد يحيي/ مولانا بابا خواجه 
مکان) سمرقند  
فني)  2 صفحه (پي دي اف 304.0 کيلوبايت) 
 
32.  حکم شرعي عطف به وقف خواجه احرار 
تاريخ) 11 جمادي الاولي 940 قمري / 1533 ميلادي 
خلاصه) حکم شرعي قاضي عبد الاول بن عبد الواحد الليثي عطف به شکايت مولانا عبد الفتاح بن مولانا خداي بيردي، عليه محمد يحيي، نوة خواجه احرار، مربوط به املاک وقف که از طرف نوة خواجه احرار موقوفه شده‌اند. 
زبان) فارسي 
خط) نستعليق 
نوع سند) حکم شرعي 
مقوله سند) قباله‌جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري) مؤسسة وستوکوودينيجا (تاشکند) 
نمايه) وقف / نقشبنديه / وقف املاک / شکايت وقف / قاضي وقف / اختلافات وقفي 
اشخاص) عبيدالله بن محمود خواجه احرار/ قاضي عبد الاول بن عبد الواحد الليثي/ مولانا عبد الفتاح بن مولانا خداي بيردي 
مکان) سمرقند  
 
33.  وقف‌نامة زمين در اردبيل 
تاريخ) 15 شعبان 951 قمري / 1544 ميلادي 
خلاصه) قباله و وقف‌نامة چهار طسوج و دو شعير از يک‌ قطعه زمين واقع در شهر اردبيل که امير جلال‌الدين معصوم بيک صفوي متولي آستانة شيخ صفي الدين اردبيلي از مالکان سابق خريده و داخل موقوفات آن زاويه کرده است. 
زبان) فارسي 
خط) شکستة نستعليق 
نوع سند) وقف‌نامه  
مقوله سند) قباله‌جات و اسناد شرعي  
محل نگهداري) آرشيو نسخ خطي ايروان 
نمايه) وقف / متولي / وقف املاک / طسوج / شعير / خريد موقوفه 
اشخاص) جلال الدين معصوم بيک صفوي  
مکان) آستانة قدس شيخ صفي الدين / اردبيل  
فني)  5 صفحه (پي دي اف 742.9 کيلوبايت) 
 
34.  وقف‌نامه به سود زادگان خواجه احرار 
تاريخ) 12 محرم 953 قمري / 1546 ميلادي 
خلاصه) وقف‌نامه در خصوص چند قريه، قطعه زمين، باغ، کارگاه، دکان، آسياب، حمام عمومي و املاک ديگر در سمرقند و حوالي آن و قشقه دريا. عوايد اين وقف براي مقبرة خواجه احرار و بازماندگان آن، املاکي در کابل و حوالي آن براي تعمير مدرسه‌اي در کابل استفاده مي‌شود. 
زبان) فارسي 
خط) نستعليق 
نوع سند) وقف‌نامه  
مقوله سند ـــــــــــــ قباله‌جات و اسناد شرعي  
محل نگهداري ـــــــ مؤسسة وستوکوودينيجا (تاشکند) 
نمايه) وقف / نقشبنديه / املاک / وقف قريه / وقف زمين / وقف باغ / وقف مغازه / وقف آسياب/ وقف حمام /  تعمير مدرسه / وقف براي بازماندگان / امور مقبره 
اشخاص) عبيدالله بن محمود خواجه احرار/   
مکان) سمرقند / کابل 
فني)  26 صفحه (پي دي اف 6.0 مگابايت) 
 
35.  فرمان شاه طهماسب اول صفوي 
تاريخ) جمادي الاول 957 قمري / 1550 ميلادي 
خلاصه) فرمان به کارگزار ادارة وقف آش حلال خان احمد بيک صفوي دربارة حل مشکلات آبياري. 
زبان) فارسي 
خط) نستعليق 
نوع سند) فرمان  
مقوله سند) فرامين و رقم‌ها  
محل نگهداري) موزة آذربايجان (تبريز) 
نمايه) صفويه / وقف / ميراب / حقابه / اداره وقف / آبياري / وقف مزرعه / فرمان وقفي 
اشخاص) آش حلال خان احمد بيک صفوي / شاه طهماسب اول  
مکان) آستانة قدس شيخ صفي الدين / اردبيل / آذربايجان  
فني)  1 صفحه (پي دي اف 145.3 کيلوبايت) 
 
36. وقف‌نامه از طرف زينب بيگم 
تاريخ) 997 قمري / 1589 ميلادي 
خلاصه) شاهزاده زينب‏بيگم، دختر شاه طهماسب‏اول صفوي از محترم‏ترين بانوان حرم شاه‏عباس بوده و شاه در بيشتر امور با او مشورت مي‏کرده است. به شهادت فرمان‌ها و وقف‏نامه‏هاي موجود، اين بانوي صفوي موقوفاتي داشته که موقوفة او بر بقعة متبرکة حضرت عبدالعظيم در ري (به تاريخ 997هـ.ق) از آن جمله است. علاوه بر اين تجديد بناي مزار شاهزاده حسين (ع) در قزوين و کتيبة سر در جنوبي همين بقعه (به تاريخ 1040هـ.ق) از کارها و يادگارهاي اوست. 
زبان) فارسي 
خط) شکستة نستعليق 
نوع سند) وقف‌نامه  
مقوله سند) فرامين و رقم‌ها  
محل نگهداري) آستانة عبدالعظيم حسني (شهر ري) 
انتشار) هدايتي، محمد علي. آستانه ري: مجموعة اسناد و فرامين، تهران: شرکت سهامي افست، 1344، ص 93-96. 
نمايه) صفويه / وقف / وقف زنان / وقف شاهزادگان / وقف قريه / وقف مدرسه / وقف امامزاده / تعمير امامزاده 
اشخاص) شاهزاده زينب بيگم / شاه طهماسب اول  
مکان) ري / آستانه عبد العظيم  
فني)  4 صفحه (پي دي اف 2.3 مگابايت) 
 
37.  وقف‌نامة تبريز 
تاريخ) 998 قمري / 1590 ميلادي 
خلاصه) وقف املاک و مستغلات مصادره‌شدة عده‌اي از اهالي تبريز و توابع، توسط حاکم انتصابي تبريز از جانب پادشاه عثماني (وقف‌نامه). 
زبان) فارسي 
خط) نستعليق 
نوع سند) وقف‌نامه  
مقوله سند) فرامين و رقم‌ها  
محل نگهداري) سازمان اسناد ملي (تهران) 
انتشار) شهرستاني، سيد حسن، جلوه‌هاي هنر ايراني در اسناد ملي، تهران: سازمان اسناد ملي، 1381، ص 27. 
نمايه) وقف / دولت عثماني / والي / املاک مصادره شده / وقف مستغلات /  
اشخاص) پادشاه عثماني / حاکم تبريز 
مکان) تبريز  
 
38.  وقف‌نامه 
تاريخ) رجب 1014 قمري / 1605 ميلادي 
خلاصه) وقف‌نامة خسروآباد واقع در حومة شيراز براي حرم احمد بن موسي الکاظم (شاه چراغ). 
زبان) فارسي 
خط) نستعليق 
نوع سند) فرمان  
مقوله سند) فرامين و رقم‌ها  
محل نگهداري) سازمان اسناد ملي (تهران) 
انتشار) شهرستاني، سيد حسن، جلوه‌هاي هنر ايراني در اسناد ملي، تهران: سازمان اسناد ملي، 1381، ص 29. 
نمايه) وقف / امامزاده ها / امور امامزاده /  
اشخاص) شاه عباس اول/ احمد بن موسي (شاه چراغ) 
مکان) شيراز / خسرو آباد / حرم شاه چراغ 
 
39.  فرمان شاه عباس 
تاريخ) ربيع الثاني 1017 قمري / 1608 ميلادي 
خلاصه) فرماني مربوط به موقوفه‌اي از شاه عباس. 
زبان) فارسي 
خط) شکسته نستعليق 
نوع سند) فرمان  
مقوله سند) فرامين و رقم‌ها  
انتشار) «اسناد و اوراق قديمي»، فرهنگ ايران‌زمين، شمارة 12 (1343)، ص 340-345. 
نمايه) صفويه / وقف / دستور وقفي 
اشخاص) شاه عباس اول  
مکان) مشهد  
 
40.  فرمان شاه سلطان حسين 
تاريخ) 1 محرم 1019 قمري / 1610 ميلادي 
خلاصه) فرمان شاه سلطان حسين مبني بر وقف يکي از بقاع متبرکه جزء موقوفات حضرت رضا (ع). 
زبان) فارسي 
خط ) نستعليق 
نوع سند) فرمان  
مقوله سند) فرامين و رقم‌ها  
محل نگهداري) سازمان اسناد ملي (تهران) 
انتشار) شهرستاني، سيد حسن، جلوه‌هاي هنر ايراني در اسناد ملي، تهران: سازمان اسناد ملي، 1381، ص 30. 
نمايه) صفويه / وقف / دستور وقفي / موقوفات امام رضا / وقف بر بقاع متبرکه 
اشخاص) شاه سلطان حسين صفوي  
مکان) گلپايگان  
 
41.  فرمان شاه عباس 
تاريخ) شعبان 1066 قمري / 1655 ميلادي 
خلاصه) فرمان شاه عباس در خصوص توليت ميرزا نظام الدين احمد نسبت به موقوفة مدرسة منصوريه واقع در شيراز. 
نوع سند) فرمان  
مقوله سند) فرامين و رقم‌ها  
محل نگهداري) سازمان اسناد ملي (تهران) 
انتشار) شهرستاني، سيد حسن، جلوه‌هاي هنر ايراني در اسناد ملي، تهران: سازمان اسناد ملي، 1381، ص 31-32. 
نمايه) صفويه / وقف / متولي / انتصاب / وقف مدرسه / توليت وقف 
اشخاص) شاه عباس اول /  ميرزا نظام الدين احمد 
مکان) شيراز / مدرسة منصوريه 
 
42.  وقف‌نامة سعد بن محمد 
تاريخ) 15 جمادي الاولي 1667 قمري/ 1667 ميلادي 
خلاصه) وقف‌نامة خانات توسط سعد بن محمد وزير هراتي در مشهد و نحوة توليت آن. 
زبان) فارسي 
خط) شکستة نستعليق 
نوع سند) وقف‌نامه  
مقوله سند) فرامين و رقم‌ها  
محل نگهداري) سازمان اسناد ملي (تهران) 
انتشار) شهرستاني، سيد حسن، جلوه‌هاي هنر ايراني در اسناد ملي، تهران: سازمان اسناد ملي، 1381، ص 37-38. 
نمايه) وقف /وقف خانات/توليت وقف / وقف کاروانسرا 
اشخاص) سعد بن محمد/ 
مکان) مشهد / هرات  
 
43.  فرمان شاه سليمان اول 
تاريخ) جمادي الثاني 1084 قمري / 1673 ميلادي 
خلاصه) ملا حيدر قاري بابت حفاظت از عمارت آرامگاه حاتم بيگ، مواجب گرفته‌شده از اوقاف آستان قدس را مي‌گيرد. 
زبان) فارسي 
خط) شکستة نستعليق 
نوع سند) فرمان  
مقوله سند) فرامين و رقم‌ها  
محل نگهداري) کتابخانة آستان قدس رضوي (مشهد) 
نمايه) صفويه / وقف / مواجب / اداره اوقاف / آستان قدس رضوي / موقوفات امام رضا / دستور وقفي 
اشخاص) شاه سليمان اول / ملاحيدر قاري/ حاتم بيگ 
مکان) مشهد / آستان قدس رضوي / آرامگاه حاتم بيگ 
فني)  4 صفحه (پي دي اف 2.6 مگابايت) 
 
44.  فرمان شاه سليمان اول 
تاريخ) صفر 1095 قمري / 1684 ميلادي 
خلاصه) نود تومان تبريزي مواجبِ گرفته‌شده از درآمد ماليات قرية طالجرو ، وابسته به اصفهان را ميرزا محمد ابراهيم الحسيني خادم آستان قدس دريافت مي‌کند. درآمد ماليات اين قريه مربوط به اوقاف آستان قدس است. اين فرمان بعد از عرض ميرزا محمد ابراهيم الحسيني صادر شده؛ زيرا که صاحب عريضه‌ براي مدتي مواجب خود را نگرفته بود. 
زبان) فارسي 
خط) شکستة نستعليق 
نوع سند) فرمان  
مقوله سند) فرامين و رقم‌ها  
محل نگهداري) کتابخانة آستان قدس رضوي (مشهد) 
نمايه) صفويه / ماليات / مواجب / دستور وقفي / اوقاف آستان قدس / درآمد اوقاف / دستور وقفي 
اشخاص) ميرزا محمد ابراهيم الحسيني / شاه سليمان اول  
مکان) اصفهان / آستان قدس رضوي / قريه طالجرو 
فني)  2 صفحه (پي دي اف 1.6 مگابايت) 
 
45.  فرمان شاه سلطان حسين 
تاريخ) جمادي الاولي 1125 قمري / 1713 ميلادي 
خلاصه) يک دانگ از وقف بقعه زين العابدين به عنوان سيورغال به اولاد سيد مير علي داده مي‌شود. گيرندة فرمان ميرزا محمد ربيع و متولي ميرزا ابو القاسم حسيني امامي هستند. 
زبان) فارسي 
خط) شکسته 
نوع سند) فرمان  
مقوله سند) فرامين و رقم‌ها  
محل نگهداري) موزة بريتانيا (لندن) 
انتشار) جهانپور، فرهنگ. «فرامين پادشاهان صفوي در موزة بريتانيا»، بررسي‌هاي تاريخي، شمارة 4، 4 (1348)، ص 221-264 و 236-39 و 258-59. 
نمايه) صفويه / وقف / متولي / مصرف موقوفه / دستور وقفي 
اشخاص) محمد باقر المجلسي / شاه سلطان حسين / شاه سليمان اول  
مکان) اصفهان / خليج فارس / بقعة زين العابدين / سيورغال / 
فني)  4 صفحه (پي دي اف 1.2 مگابايت) 
 
46.  فرمان شاه طهماسب اول 
تاريخ) ربيع الثاني 1143 قمري/ 1730 ميلادي 
خلاصه) فرمان به متوليان وقف بقعه زين العابدين در مورد باغ ديو‌‌سلطان که متعلق به موقوفات است و اجاره‌اش از طرف شيخ الاسلام اصفهان مولا محمد شفيع پرداخت مي‌شود. 
زبان) فارسي 
خط) نستعليق 
نوع سند) فرمان  
مقوله سند) فرامين و رقم‌ها  
محل نگهداري) موزة بريتانيا (لندن) 
انتشار) جهانپور، فرهنگ. «فرامين پادشاهان صفوي در موزة بريتانيا.» بررسي‌هاي تاريخي، شمارة 4، 4 (1348)، ص 221-264و 240-42و 261. 
نمايه) صفويه / وقف / متولي / شيخ الاسلام / دستور وقفي 
اشخاص) شاه طهماسب دوم / شيخ الاسلام اصفهان / مولا محمد شفيع 
مکان) اصفهان / خليج فارس / بقعة زين العابدين / باغ ديو‌‌سلطان 
فني)  3 صفحه (پي دي اف 449.0 کيلوبايت) 
 
47.  فرمان آقا محمد خان قاجارتاريخ) 1208 قمري / 1794 ميلادي 
خلاصه) فرمان و جواب عرضه‌داشت آغا محمد خان قاجار در خصوص مزارع موقوفة مدرسة منصورية شيراز با اشاره به حکم محمد معصوم در سال 1142 هجري قمري. 
زبان) فارسي 
خط) شکستة نستعليق 
نوع سند) عرضه‌داشت  
مقوله سند) فرامين و رقم‌ها  
محل نگهداري) سازمان اسناد ملي (تهران) 
انتشار) شهرستاني، سيد حسن، جلوه‌هاي هنر ايراني در اسناد ملي، تهران: سازمان اسناد ملي، 1381، ص 60. 
نمايه) وقف / قاجاريه / مالکيت زمين / مزارع وقفي / وقف مدرسه / موقوفات مدرسه 
اشخاص) آقا محمد خان قاجار / محمد معصوم 
مکان) شيراز / مدرسة منصوريه 
 
48.  وقف‌نامة مدرسة سلطاني کاشان 
تاريخ) ربيع الاول 1229 قمري / 1814 ميلادي 
خلاصه) وقف‌نامه در مورد مدرسة سلطاني کاشان و توليت ملا احمد نراقي. 
زبان) فارسي 
خط) نستعليق 
نوع سند) وقف‌نامه  
مقوله سند) قباله‌جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري) مجموعة خصوصي الهي نراقي 
انتشار) افشار، ايرج. «وقف‌نامة مدرسة سلطاني کاشان»، فرهنگ ايران‌زمين، شمارة 23 (1357)، ص 95ـ 108. 
نمايه) وقف / متولي / قاجاريه / وقف مدرسه / توليت وقف 
اشخاص) فتحعلي شاه قاجار / ملا احمد نراقي 
مکان) کاشان / مدرسه سلطاني 
يادداشت) مدرسه در زمان فتحعلي شاه قاجار تأسيس شد. ملا احمد نراقي به عنوان رئيس مدرسه انتخاب شد. اين سمت تا به امروز در اين خانواده باقي مانده است. اصل وقف‌نامه امروز در اختيار الهي نراقي است. 
 
49.  حکم امير حيدر عطف به زمين وقف خواجه احرار 
تاريخ) شوال 1240 قمري / 1825 ميلادي 
خلاصه) فرمان امير حيدر بن شاه مراد که هر نوع دخالت در وقف خواجه احرار و عوايدش در کمانگران را منع مي‌کند. 
زبان) فارسي 
خط) نستعليق 
نوع سند) فرمان  
مقوله سند) قباله‌‌جات و اسناد شرعي  
محل نگهداري) مؤسسة وستوکوودينيجا (تاشکند) 
نمايه) وقف / نقشبنديه / دستور وقفي / دخالت در وقف /  
اشخاص) عبيدالله بن محمود خواجه احرار / حيدر بن شاه مراد امير بخارا  
مکان) سمرقند / بخارا / کمانگران 
فني)  1 صفحه (پي دي اف 148.4 کيلوبايت) 
 
50.  وقف‌نامة‌ گلپايگان 
تاريخ) 1261 قمري / 1845 ميلادي 
خلاصه) وقف‌نامة يکي از بناهاي متبرکه در گلپايگان به نام هفده تن و شرح موقوفات و متوليان آن. «هفده‌تن» نام يک زيارتگاه و محله در بخش جنوبي شهرستان گلپايگان است. بناي فعلي اين زيارتگاه در زمان صفوي ساخته شده‌است. طبق شجره‌نامة موجود در اداره اوقاف، هفده تن افرادي که در اين محل مدفونند عبارتند از: امامزاده ابوالحسن فرزند حسن مجتبي، سلطان اسماعيل فرزند جعفر صادق، صالح و قاسم فرزندان جعفر بن علي، عباس و حسين و شهربانو و حليمه و صفورا فرزندان موسي بن جعفر، علي اکبر و محمد فرزندان محسن فرزند علي فرزند حسين، محمود و محسن و عبدالله فرزند يحيي فرزند موسي الکاظم، موسي و مظفر فرزندان جعفر طيار، اسحق فرزند ابراهيم که مشخص نيست ابراهيم مزبور به کدام امام منتسب است. 
زبان) فارسي 
خط)شکستة نستعليق 
نوع سند) وقف‌نامه  
مقوله سند) قباله‌جات و اسناد شرعي محل نگهداري) سازمان اسناد ملي (تهران) 
انتشار) شهرستاني، سيد حسن، جلوه‌هاي هنر ايراني در اسناد ملي، تهران: سازمان اسناد ملي، 1381. 79-80. 
نمايه) وقف / متولي / اماکن متبرکه / وقف بر امامزاده 
اشخاص) امامقلي خان(پسر الله ورذيخان)  
مکان) گلپايگان/ بقعة هفده تن  
 
51.  وقف‌نامة استرآباد 
تاريخ) 1264 قمري / 1848 ميلادي 
خلاصه) وقف‌نامة باغ سليمان‌خان قرانلوي قاجار واقع در استرآباد، وقف حضرت عباس بن علي بن ابي‌طالب و به توليت آخوند ملا محمد رضا استرآبادي. 
زبان) فارسي 
خط) شکستة نستعليق 
نوع سند) وقف‌نامه  
مقوله سند) قباله‌جات و اسناد شرعي  
محل نگهداري) سازمان اسناد ملي(تهران) 
انتشار) شهرستاني، سيد حسن، جلوه‌هاي هنر ايراني در اسناد ملي، تهران: سازمان اسناد ملي، 1381، ص 82. 
نمايه) وقف / متولي / قاجاريه / وقف باغ /  
اشخاص) سليمان‌خان قرانلوي قاجار / حضرت عباس بن علي بن ابي‌طالب/ آخوند ملا محمد رضا استرآبادي. 
مکان) استراباد / باغ سليمان خان قرانلوي 
 
52.  عريضة معيشت از نجف 
تاريخ) 1276 قمري / 1860 ميلادي 
خلاصه) داعي اين عريضه از دولت خواهش معيشت از منال ديواني قرية کليساي سير واقع در اروميه مي‌کند تا آسوده به تحصيل در عتبات عاليات بپردازد. 
زبان) فارسي 
خط)شکستة نستعليق 
نوع سند) عرضه‌داشت  
مقوله سند) مکاتبات  
انتشار) مدرسي طباطبائي، حسين. «اسناد و احکامي از خاندان افشار ارومي»، بررسي‌هاي تاريخي، شمارة 7، 3 (1351)، ص 145-202. 152و 177. 
نمايه) وقف / عريضه / مستمري / کسب علم 
اشخاص) ناصر الدين شاه  
مکان) نجف اشرف / اروميه / قريه کليساي سير 
يادداشت) ظاهراً سند اصلي نيست و از فهرست عريضه‌ها گرفته شده است. 
فني)  1 صفحه (پي دي اف 124.6 کيلوبايت) 
 
53.  وقف‌نامة فاطمه سلطان خانمتاريخ) شوال 1384 قمري / 1868 ميلادي 
خلاصه) فاطمه سلطان خانم يک دانگ مشاع از روستاي رامين در شهريار و يک دانگ مشاع از آسياب در قصبة حضرت عبد العظيم را وقف ابدي امام حسين کرده است. وي توليت آن را پس از مرگ به متولي آستانه عبد العظيم واگذار کرده است. 
زبان) فارسي 
نوع سند) وقف‌نامه  
مقوله سند) قباله‌جات و اسناد شرعي  
محل نگهداري) آستانة عبدالعظيم حسني (شهر ري) 
انتشار) هدايتي، محمد علي. آستانه ري: مجموعة اسناد و فرامين، تهران: شرکت سهامي افست، 1344، ص 121-122. 
نمايه) وقف / متولي/ وقف قريه / وقف آسياب / وقف بر امام حسين / آستانه عبد العظيم حسني 
اشخاص) فاطمه سلطان خانم / ظل السلطان، عليشاه  
مکان) ري / آستانه عبد العظيم / شهريار / روستاي رامين / آستانه عبد العظيم 
فني)  2 صفحه (پي دي اف 1.7 مگابايت) 
 
54.  وقف‌نامة چند قريه 
تاريخ) 1290 قمري / 1874 ميلادي 
خلاصه) وقف‌نامة قريه‌هاي برايجان، دزآباد، زردوان و سياه‌کلاه شيراز به عنوان پشتوانة مصارف تعزيه‌داري و نحوة توليت آن. 
زبان) فارسي 
خط ) شکستة نستعليق 
نوع سند) وقف‌نامه  
مقوله سند) قباله‌جات و اسناد شرعي 
محل نگهداري) سازمان اسناد ملي (تهران) 
انتشار) شهرستاني، سيد حسن، جلوه‌هاي هنر ايراني در اسناد ملي، تهران: سازمان اسناد ملي، 1381، ص 102. 
نمايه) وقف / متولي / قاجاريه / تعزيه‌داري / وقف قريه / امور مذهبي / تعظيم شعائر ديني 
مکان) شيراز /روستاي برايجان دزآباد/ روستاي زردوان/ روستاي سياه‌کلاه 
 
55.  استشهادنامه از اهالي زنجان و خمسه 
تاريخ) 28 محرم 1311 قمري / 1894 ميلادي 
خلاصه) استشهاد عده‌اي از اهالي زنجان و خمسه مبني بر غارت اموال وقفي روستاهاي خرم دره، آقبلاغ و ... توسط افراد علي بيگ ياغي 
زبان) فارسي 
خط) شکسته 
نوع سند) استشهادنامه  
مقوله سند) قباله‌جات و اسناد شرعي  
محل نگهداري) سازمان اسناد ملي (تهران) 
انتشار) شهرستاني، سيد حسن، جلوه‌هاي هنر ايراني در اسناد ملي، تهران: سازمان اسناد ملي، 1381، ص 167. 
نمايه) وقف / قاجاريه / غارت اموال وقفي /  شکايت وقفي 
اشخاص) علي بيگ ياغي 
مکان) زنجان/ روستاي خرم دره / روستاي آقبلاغ / خمسه  
 
56.  رقم رکن الدوله 
تاريخ) صفر 1312 قمري / 1894 ميلادي 
خلاصه) رقم رکن الدوله در مورد مالکيت ورثة ميرزا علي مجتهد نسبت به مزرعه سختويه واقع در شيراز و بطلان ادعاي ميرزا حسين طبيب در مورد وقف خريد مذکور. 
زبان) فارسي 
خط) شکستة نستعليق 
نوع سند) حکم  
مقوله سند) فرامين و رقم‌ها  
محل نگهداري) سازمان اسناد ملي (تهران) 
انتشار) شهرستاني، سيد حسن، جلوه‌هاي هنر ايراني در اسناد ملي، تهران: سازمان اسناد ملي، 1381، ص 170. 
نمايه) وقف / قاجاريه / مالکيت زمين / املاک / حکم وقفي / اختلاف وقفي 
اشخاص)  محمد تقي ميرزا رکن الدوله / ميرزا علي مجتهد/ ميرزا حسين طبيب 
مکان) شيراز / مزرعة سختويه 
 
57.  وقف‌نامة املاکي در اصفهان 
تاريخ) 17 ربيع الثاني 1331 قمري/ 1913 ميلادي 
خلاصه) وقف‌نامة املاک ميرزا سليمان خان رکن الملک در اصفهان.  
زبان) فارسي 
خط) نستعليق 
نوع سند) وقف‌نامه  
مقوله سند) قباله‌جات و اسناد شرعي  
محل نگهداري) سازمان اسناد ملي (تهران) 
انتشار) شهرستاني، سيد حسن، جلوه‌هاي هنر ايراني در اسناد ملي، تهران: سازمان اسناد ملي، 1381، ص 222. 
نمايه) وقف / وقف املاک / قاجاريه / وقف مسجد / وقف مدرسه 
اشخاص) ميرزا سليمان خان رکن الملک 
مکان) اصفهان
منابع و مآخذ 
1- «آشنايي با اسناد ملي ايران»، گنجينة اسناد، سال 5، شمارة 17و18، بهار و تابستان 1374. 
2- پايگاه بانک اطلاعات www.asnad.org 
3- خان‌محمدي، علي اکبر، «سرنوشت اسناد و مدارک کاغذي در قرن بيست و يکم و هزارة سوم ميلادي»، گنجينه اسناد، سال 10، شمارة 73، بهار و تابستان 1388. 
4- ستوده، مولود، «آشنايي با بانک اسنادِ رقمي(ديجيتالي) Asnad.org»، گنجينة اسناد، سال 10، شمارة 75، پاييز 1388.