نمایش مبدأ برای هویت زنان واقف در ایران(نمونه موردی؛ زنان آمل)

مؤلف:[[معصومه یدالله پور]]
==چکيده== 
[کارشناس ارشد ايران‌شناسي، دانشگاه شهيد بهشتي.] 
يکي از راه‌هاي ظهور حيات اجتماعي زنان شهر آمل مشارکت آنها در امور خيريه از طريق [[وقف]] است. زنان در ايران اموال خود را به سمت برگزاري سنت‌ اجتماعي و فعاليت‌ خيريه شهري وقف مي‌نمودند. از اين روي وقفنامه‌ها اطلاعات ارزشمندي نسبت به انگيزه واقفان به دست مي‌دهد. در شهر آمل انگيزه‌هاي گوناگوني براي وقف در ميان بانوان وجود دارد. با مطالعه وقفنامه‌هاي مرتبط با زنان شهر آمل، به اين نتيجه دست مي‌يابيم که وقف در ميان طبقات مختلف اين شهر رواج دارد. هدف بسياري از آنها ارضاي روحيه ديني و کمک به ديگران است و عزاداري خامس آل عبا، امام حسين (عليه السلام) مهم‌ترين کاربرد وقف بوده است.  
'''کليد واژه‌ها: 
وقف، موقوفات، واقف، زنان، آمل، تعزيه.'''
==مقدمه== 
در ايران زنان در عرصه [[وقف]] حضور فعالي داشتند و در آباداني و امور خيريه شهرهاي ايران نقش مهمي ايفا نمودند. کاربرد عمده موقوفات کمک به فقرا يا برنامه‌هاي تعزيه‌داري و از سوي ديگر مبتني بر اهداف اقتصادي يا خصوصي، براي تضمين بقاي حيات نسل‌هاي آتي بنيان‌گذار وقف صورت مي‌گرفت. چنين موقوفه‌هايي به ما اطلاعات ارزشمندي نسبت به نيت واقفان مي‌دهد ازجمله اين که چه مواردي در نظرشان حايز اهميت بوده و چه چيزهايي با توجه به اهداف خيرشان ضرورت داشته است. 
<ref>
زنان واقف در تهران عهد قاجار، ص115.
</ref>
قدمت و ويژگي‌هاي مذهبي شهر آمل سبب شده زنان نيکوکار آمل بخشي از اموال خود را براي امور مذهبي به خصوص عزاداري ائمه (عليهم السلام) صرف نمايند که در شناخت هويت زن ايراني اين عنصر را بايستي مدنظر قرار داد. با استنساخ اسناد مورد نظر اين مهم مطالعه مي‌شود.
==پرسش پژوهش== 
زنان شهر آمل در چه حوزه‌اي اموال خود را وقف نموده‌اند؟
زنان واقف و عزاداري امام حسين 
يکي از عناصر فرهنگي خاص که تأثير شگرفي بر روي فرهنگ عمومي زنان ايران گذاشت، مسأله عزاداري براي [[امام حسين (عليه السلام)]] و برپايي مجالس روضه‌خواني بود. 
<ref>
بررسی روند تغییرات نقش وجایگاه موقوفات زنان از دوره صفوی تا عصر حاضر، ص13.
</ref>
سوگواري براي امام حسين (عليه السلام) از مدت‌ها قبل کم و بيش به صورت پنهاني وجود داشت
<ref>
در زمان سلاطین آل بویه وسعت یافت.(همان).
</ref>
و با سياست حکومت‌هاي محلي در ايران، تغييراتي از نظر قوت و ضعف در مسأله برپا داشتن عزاداري براي [[امام حسين (عليه السلام)]] روي ‌داد که با آمدن صفويه و تشکيل يک دولت مرکزي مقتدر و کوششي که در برگزاري عزاي حسيني در داخل و خارج خانه و در مساجد، تکيه‌ها، بازار و... داشتند موجب شد تا عزاداري [[امام حسين (عليه السلام)]] به صورت يک نهاد اجتماعي درآيد. 
<ref>
تاریخچه عزاداری حسینی از زمان ما در تمام کشورهای جهان، صص213-215. 
</ref>
درابتدا سنت وقف به منظور ايمان قلبي و اداي فرايض مذهبي و تکاليف شرعي يا ثواب اخروي بود. زنان متمول در جهت کمک به رفاه و آسايش مردم [[وقف]] مي‌نمودند به همين منظور روي هريک از اوقاف لعنت نامه‌اي وجود داشت براي کساني که به موجودي اوقاف دست درازي مي‌کردند. 
<ref>
گاهی اوقات برای جلوگیری از مصادره اموال توسط دولت وقوانین ارث، به دست آوردن جایگاهی مهم در امور سیاسی وسرمایه گذاری ها که مهم ترین امور مذهبی؛ وقف اقدام  می نمودند(فعالیت های اقتصادی زنان صفوی در زیارتگاه شهر اردبیل، ص94). 
</ref>
در عهد قاجار شرکت زنان در مجالس عزاداري [[حضرت سيدالشهدا (عليه السلام)]] پررونق شد و در بسياري از خانه‌ها مجالس سوگواري برپا شد. در ابتدا کارکرد مجالس عزاداري تنها گريه و سوگواري بر واقعه [[کربلا]] بود و کسب اجر اخروي، نيت براي توبه از معاصي، ديدن رجال سياسي، روحانيون و مراجع بزرگ و... به حضور زنان در اين مراسم قوت مي‌بخشيد اما به تدريج به محلي براي اطلاع از معارف اسلامي، آگاهي ديني و مسايل اجتماعي و سياسي تبديل شد. 
<ref>
بررسی روند تغییرات نقش وجایگاه موقوفات زنان از دوره صفوی تا عصر حاضر، ص17. 
</ref>
با روي کار آمدن حکومت پهلوي، وقف در قالب بنيادهاي خيريه تجلي پيدا کرد
<ref>
وقف شناسی جغرافیایی شهر تهران، ص116.  
</ref>
و پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران، به سه دوره بازيابي و کشف موقوفات گمشده، بازستاني موقوفات غصب شده و بازسازي موقوفات مخروبه تقسيم شد. 
<ref>
تحول نهاد وقف، ص399.
</ref> 

روند تأسيس بنيادها و مراکز خيريه چه به صورت [[وقف]] و چه به صورت غيروقف که تنها هدف يا يکي از اهداف آنها درخصوص امور فرهنگي است، در جمهوري اسلامي نيز تداوم يافته است. 
<ref>
وقف شناسی جغرافیاییشهر تهران، ص116.
</ref> 
شهر آمل به عنوان مرکز اصلي دعوت و حکمراني علويان زيد و اعقاب آنان بود
<ref>
پس از علویان، زیاریان وآل بویه –دست پرورده علویان وشیعی مذهب بودند- بر طبرستان زمان راندند. 
</ref>
و حضور طولاني مدت رهبران دعوت شيعه و برپايي حکمراني آنان در اين شهر را مي‌توان از دلايل مهم گسترش [[وقف]] در آمل دانست زيرا مذهب نقش مهمي دارد. در عهد قاجار قشرهاي مختلف به [[وقف]] پرداختند و انگيزه‌هاي آنها هم مختلف بود، يک قشر مهم زنان بودند. 
<ref>
زنان دوره قاجار از حقوق قابل توجه اجتماعی برخوردار نبودند اما تعداد بسیاری از موقوفات کوچک ومحلی به ویژه در تهران به نام زنان ثبت شده است(جایگاه وقف در تحولات جامعه ایران دوره قاجاریه، ص664).  
</ref>
با بررسي اسناد به دست آمده، موقوفه‌هاي شهر آمل از دوره قاجار تا کنون به نام زنان نيز ثبت شده است. با توجه به اين که وقف يکي از عوامل مهم توسعه نظام اجتماعي و فرهنگي ايران در عهد قاجار است
<ref>
وقف شناسی جغرافیایی شهر تهران، ص114.
</ref>
و به مانند دوره صفوي بيشترين نوع مصارف عوايد موقوفات اجراي مراسم مذهبي مانند عزاداري بوده است
<ref>
تحول نهاد وقف، ص407. 
</ref>
اين مهم در شهر آمل بررسي مي‌شود.
==حيات اجتماعي زنان واقف در آمل== 
يکي از سنت‌هاي بسيار تأثيرگذار ايراني در آمل برگزاري مراسم عزاداري [[امام حسين (عليه السلام)]] است. جدول زير نشان مي‌دهد بسياري از موقوفات زنان نيکوکار شهر آمل بدين امر اختصاص دارد و بيشترين نوع مصارف عوايد موقوفات مذهبي بوده است. عزاداري [[حضرت اباالفضل (عليه السلام)]]، عزاداري در ماه مبارک رمضان و ختم کلام الله مجيد، نمونه‌اي ديگر ازين رويکرد مذهبي به شمار مي‌آيد. در آمل اين زنان هستند که حياط و منازل مسکوني خود را براي اين کار اختصاص مي‌دهند. اين برمي‌گردد به اين که از دوره قاجار شرکت زنان در مجلس عزاداري [[حضرت سيدالشهدا (عليه السلام)]] پررونق شد و در بسياري از خانه‌ها مجالس عزاداري برپا مي‌شد. 
==موقوفات زنان نيکوکار شهر آمل== 
واقف: بانوحاجيه سيده خيرالنسا شاهان دشتي - موقوفه: همگي و تمامت ده سير از سه دانگ از کل شش دانگ قريه هارون کلا... محال دشت سر - مصارف وقف: عزاداري خامس آل عبا 
واقف: بانو فخري جهان - موقوفه: مساحت و مقدار بيست و چهار قفيز از ملک قريه شهر کوتي - مصارف وقف: عزاخانه خامس آل عبا 
واقف: بانو نرجس خاتون نوايي - موقوفه: مساحت ده سير از تمامت از يک دانگ و نيم از قراي کبود کلا و صورت کلا و کرسي کلا من قراي دابوي مازندران - مصارف وقف: تعزيت داري حضرت ابا عبدالله الحسين و مخارج ترحيم وصوم و صلوه ==مرحومه== 
واقف: بانوان؛ زينب، فاطمه و حميده (همشيره و همسر مشهدي سليمان) - موقوفه: 18 رأس گوسفند(12 رأس ميش بزرگ، 2 رأس بز بزرگ، 4 رأس سالک) - مصارف وقف: عزاداري خامس آل عبا  
واقف: بانوکربلاييه فاطمه مشايي دختر ميرزا سليمان - موقوفه: يک دست حياط مسکوني واقع در سرحمام حاجي علي نقي مشايي - مصارف وقف: عزاداري خامس آل عبا، ماه رمضان و دو ختم کلام الله مجيد همه ساله در ماه مبارک رمضان 
واقف: فاطمه خانم والده محمد حسن مشايي - موقوفه: يک باب دکان 51 وصل به کوچه هراز - مصارف وقف: تعميرات روشنايي، حصير، اجرت خدام، مؤذن و طالبان مدرسه
<ref>
اداره امور خیریه واوقاف شهرستان آمل، آرشیو255.
</ref> 
واقف: فاطمه خانم والده محمد حسن مشايي - موقوفه: يک باب دکان صباغي 27 - مصارف وقف: تعميرات، تعزيه داري
<ref>
همان. 
</ref>
واقف: بانوان؛حاجيه بلور والده جده حاجي علي ثاني مشايي - موقوفه: سه دانگ مشاع از قريه آبکسر - مصارف وقف: تعميرات، تعزيه داري
<ref>
همان.  
</ref> 
واقف: بانو حاجيه شهربانو - موقوفه: يک باب دکان38جنب درب تيمچه - مصارف وقف: تعميرات، تعزيه داري
<ref>
همان.
</ref> 
واقف: بانو زهراخانم آملي - موقوفه: يک قطعه ملک بياض... - مصارف وقف: تعميرات، روشنايي و حصير در ماه مبارک رمضان (مسجد حاج علي کوچک) 
واقف: بانو سيده فضه خاتون - موقوفه: يک دست حياط مسکوني خود - مصارف وقف: عزاداري ابالفضل العباس 
واقف: بانو زينب رضايي - موقوفه: شش دانگ يک باب خانه - مصارف وقف: عزاداري خامس آل عبا  
واقف: بانوزهرا امير صالحي - موقوفه: سه ربع از يک دانگ از کل شش دانگ از قريه کارچه کلا - مصارف وقف: ==عزاداري حضرت سيد الشهدا== 
واقف: بانو خاور ملاري - موقوفه: تمامت نيم سهم مشاع از يک سهم از چهارده سهم از سه چهارم يک دانگ مشاع از شش دانگ دهکده هلي کتي - مصارف وقف: عزاداري خامس آل عبا 
واقف: بانو عذرا خاکپور - موقوفه: همگي و تمامت پنج دانگ مشاع از شش دانگ يک باب خانه در آمل، انضمام چهار دانگ مشاع از شش دانگ اعياني يک باب خانه و باغچه متصل به هم به مساحت ششصد و چهل و دو متر و چهل دسيمتر مربع، يک دانگ مشاع از شش دانگ يک باب دکان - مصارف وقف: صرف اقامه عزاداري براي مولي الموحدين حضرت علي بن ابي طالب و حضرت ابا عبدالله الحسين، پس از کسر هزينه تعميرات  
واقف: بانوان؛ سيده مريم جلالي، سيده شمس السادات جلالي، سيده مهري جلالي - موقوفه: شش دانگ يک قطعه زمين به مساحت يک هزار و پنج متر مربع - مصارف وقف: ايجاد درمانگاه و مؤسسه درماني 
براساس جدول فوق: بيشترين نوع مصرف موقوفات بانوان شهر آمل عزاداري خامس آل عبا بوده است. 
علاوه بر رويکرد مذهبي موقوفات،زنان شهر آمل زميني را به منظور احداث درمانگاه وقف نمودند. از اواخر دوره قاجار تا زمان حاضر توجه بسياري به امر وقف جهت خدمات درماني شده است که نشان دهنده تأثير ارزش‌گذاري اجتماعي بر نوع موقوفات است. 
<ref>
وقف وگسترش امور درمانی با تکیه بر اسناد وقفی تهران، ص17.   
</ref>
>استنساخ اسناد
==استنساخ اسناد== 
محدوده زماني وقفنامه‌هاي به دست آمده؛ قاجار، پهلوي و انقلاب اسلامي است که بدين صورت بازخواني شد: 

>سند شماره 1
>سند شماره 2
>سند شماره 3
>سند شماره 4
>سند شماره 5
>سند شماره6
>سند شماره 7
>سند شماره 8
>سند شماره 9
>سند شماره 10
>سند شماره 11
>سند شماره 12
==سند شماره 1== 
اداره اوقاف آمل و لاريجان- مورخه 31 حمل 300، 63 ثبت دفتر وقفنامجات گرديد، عباس طاهري- بسم الله الرحمن الرحيم- غرض از تحرير آنکه حضور يافته خدارت و طهارت آداب کربلائي فاطمه خانم بنت مرحوم آقا ميرزا سليمان مشائي باجتماع شرايط شرعيه و بعد وقف صحيح شرعيه نموده همگي و تمامت ششدانگي يکدست حياط متصرفي موروثي خود را واقعه در بلده آمل، سرحمام حاجي علي نقي مشائي که شمالاً وصل است بحياط ورثه مرحوم آقاميرزا هدايت مشائي با کافه ملحقات شرعيه از... و فوقاني و تحتاني بدون استثنا شيً از ششدانگ براي خامس آل عبا، سرور شهدا عليه السلام که همه ساله منافع آن بعد از وضع تعمير در مصرف عزاداري آن بزرگوار در ايام عزا و غيره سيما در شهر صيام از طعام و نان و واعظ و سبحه گو مسجد جامع آمل و نمارستاق در مجمع طائفه مشائي و دو کلام الله همه ساله در شهر صيام صرف شود. متولي هر قسمي که صلاح ميداند صرف نمايند از قرار مزبور ثواب آن مرجوع است بواقفه و والدين واقفه آقا ميرزا سليمان و کربلائيه حبيبه خواتون [خاتون] و همشيره و برادرش، معصومه خانم و آقا محمد هادي و زوج واقفه کربلائي شيخ حسين و توليت آن مادام الحيوه واقفه با خودش ميباشد تومان سه قران حق التوليه واقفه ميباشد بعد از واقفه توليت آن مرجوع است بنواده هاي مرحومان حاجي علي مشائي و حاجي صالح مشائي که جدّ امي و ابي واقفه ميباشد بشرط قابليت که اصلح و ارشد باشند چه از طرف ذکور و اناث نسلاً بعد نسلٍ که توماني يکقران حق اين متولي است و صيغه وقف را حضرت مستطاب حجه الاسلام آقاميرزا عبدالحسين شاهاندشتي جاري فرمودند و شرائط وقف بحصول موصول يافته مقرر اينکه اين وقفنامه نسختان نوشته شده و کان الوقوع و التحريرفي چهارم مرداد ماه قديم 7 شهر صفر الخير مورخه 1335. 
بسم الله الرحمن الرحيم- قد اجريت صيغه وقف ال... المذکوره، علي نهج المذکور... الحضوريه الاخباريه عن المرئه الصالحه الواقفه المذکوره في ثامن عشر شهر صفر الخير في سنه 1335 و انا العبد الجاني علي نفسه محل مهرحجه الاسلام آقا ميرزا عبدالحسين شاهاندشتي دامت... (عبدالحسين الموسوي) اعترف المرئه الواقفه بقول العيني الموقوفه و لزوم الواقف في شهر ربيع الاول في سنه المذکوره و انا العبد الجاني علي نفسه ايضاً محل مهر حجه الاسلام آقاي ميرزا عبدالحسين شاهاندشتي (عبدالحسين الموسوي) هر خير الاسما و قد اعترف الواقفه حسب بما فصل في الورقه وقع القبض لدي ابوالقاسم المطلق 4 شهر ربيع الاول 1335، محل مهر جناب مستطاب شريعت مداري ميرزا ابوالقاسم مطلق مشائي لا اله الا اله الملک الحق اليمين ابوالقاسم) قد اعترف الواقفه بما رقم الورقه من وقوع الوقف و لزومه و تقاريره لدي الاحقر الخاطي في ربيع المولود 1335، محل مهر جناب مستطاب شريعتمدار آخوند ملا مهدي مشائي(عبدالراجي محمد مهدي) بسم اله هو خير الاسمار و قد اعترف الواقفه المزبوره من وقوع الوقف و لزومه بما فصل في الکتاب في شهر ربيع المولود و أنا العبدالعاصي 1335، محل مهر جناب مستطاب... شيخ محمد علي سلمه الله تعالي و رب نجني محمد علي- سواد مطابق اصل است – عباس طاهري؛ سواد مطابق با اصل است که اصل آن نزد آقا محمد حسن مشائي است،[مهر:]دفتر اداره معارف و اوقاف آمل و لاريجان. 
<ref>
اداره اوقاف وامور خیریه شهرستان آمل، آرشیو72.
</ref>
==سند شماره 2== 
بسم الله الرحمن الحيم، بعد الحمد و الصلوه غرض از تحرير آنکه ورثه مرحوم مشهدي سليمان رئيس......... عفت... باجي زينب همشيره او و دو نفر زوجه او فاطمه و حميده از روي طيب نفس و رضا طلباً لمرضات الله تعالي وقف مؤبد شرعي و حبس مخلد ملي نمود از مقدار هجده رأس گوسفند را که قبل آن مرحوم از بابت ارث انتقال بايشان يافته بر حضرت خامس آل عبا حضرت سيدالشهدا و عليه التحيه و الثناء که همه ساله منافع آن صرف مخارج عزاداري آن بزرگوار شود در فصل قشلاق در قريه کلهووشت و در فصل ييلاق در قريه مُرس بن... اصل شهر محرم الحرام و ثواب آنرا واگذار نمودند بروح آن مرحوم و توليت را واگذار کرديم بجناب مستطاب... القاب آخوند ملامحمد ليتکوهي از طايفه کلمرو بعده اولاده الذکور و نسلاً بعد نسلٍ در صورت قابليت و بعد انقراض او عدم القابليت به مردان آن قريه و عليهم، عليهم..... الوقف و کان وقوع ذالک دويم شهر صفر المظفر سنه يکهزار و سيصد و بيست و نه 1329 صورت ميش بزرگ 12 رأس، بز بزرگ 2 رأس، سالک 4 رأس. بسم الله تعالي و الحمد قد اجريت صيغه الوقف و تحيت بالقبول و القبض في التاريخ انا العبد المذنب عبده اسماعيل، سواد مطابق اصل است،[امضاء]ح طاهري.....،[مهر:]برابر با اصل اداري است،[مهر:]اداره کل اوقاف و امور خيريه استان مازندران......؛[مهر:]اداره اوقاف آمل و لاريجان.[مهر:ناخوانا] 
[حاشيه بالا راست]:............... 
<ref>
همان، آرشیو 691.
</ref>
==سند شماره 3== 
رونوشت وقفنامه  
بسم الله الرحمن الرحيم- الحمدلله الواقف علي السرائر والمطلع علي الضمائر الصلوه و السلام علي محمد وآله خير البرائر و بعد غرض از تحرير اين ورقه و باعث بر اين صفحه آنکه توفيق رفيق و شامل حال خير مآل عليه غائبه محترمه زهرا خانم صبيه مرضيه مرحوم حاجي داداش آملي عيال مرحوم مبرور، مشهدي اسدالله قصاب آملي گرديده براي دست‌گيري يوم لاينفع مال و لابنون وقف مؤبد و حبس مخلد ملي نموده است همگي و تمامت دو دانگ مشاع از کل ششدانگ از يک قطعه ملک بياض... متصرفي خود را که واقعست در پايين بازار آمل نزديک بحمام اشرف که محدود است بحدود اربعه شمالاً بدکان ابراهيم برفياني آمل شرقاً وصل بمعبرعام جنوباً بدکان مشهدي اسدالله قصاب غرباً بشارع عام که همه ساله از عوايد اين دو دانگ اين ملک برداشته صرف تعميرات لازمه مسجد مشهور به مسجد حاج علي کوچک از روشنايي و حصير صرف سبز ماه صيام همان مسجد صرف نمايند و توليت اين وقف مادام حيوه واقف بخودش ميباشد و بعد از ايشان... دخترش حبيبه خواتون [خاتون] توليت برقرار است نسلاً بعد نسل، بطناً بعد بطن بحيث لايباع و لايرهن و صيغه الوقف علي... شرع انور جاري و قبض و اقباض و تسليم و تسلم بحصول موصول گرديده و کان وقوع ذلک في چهاردهم بهمن ماه قديم يکهزار و سيصد و پنجاه يک هجري قمري – 1351 قد جرت صيغه الوقف حسب سطر في تاريخ لمتن اقل الطلاب غلامحسن مشائي مهر حسن بن هادي =به شماره 181 - 14 / 10 / 26[13]ثبت دفتر وقفنامجات گرديد؛... فرهنگ آمل- علامه اي، رونوشت با اصل يکسان است......؛[امضا: ناخوانا]
<ref>
همان، (آرشیو ذکر نشده است)...
</ref>
==سند شماره 4== 
وزارت دادگستري 
ثبت کل اسناد و املاک 
دفترخانه اسناد رسمي درجه اول شماره 21 آمل 
رونوشت اداري ثبت شماره 66870 صادره از دفتر 21 آمل باداره اوقاف آمل ارسال گرديد. 
دفتر اسناد رسمي بيست و يک آمل، بانو زينب رضايي فرزند مرحوم حسين دارنده بشناسنامه شماره پانصد و نود و دو از آمل ساکنه آمل در خانه پلاک يکهزار و دويست و دو در دفتر حاضر گرديد و بعد الحضور بمنظور جلب رضايت حضرت پروردگار عزاسمه و خشنودي احمد مختار و ائمه اطهار سلام الله عليهم اجمعين وقف مؤبد و حبس مخلد نمود همگي و تمامت ششدانگ يکبابخانه پلاک شماره دو فرعي مفروز و مجزا شده از پلاک اصلي يکهزار و دويست و دو واقع در محله پايين بازار بخش يک شهر آمل با کافة توابع و متعلقات بهراسم و رسم را که منافع و عوايد آن مادام الحيوه مشاراليها صرف مطلق خيرات که بنظر واقفه صلاح است بشود و ثواب آن عايد ذات مقدس حضرت خامس آل عبا حسين ابن علي ابن ابيطالب عليها الصلوه و السلام گردد و بعد از فوت وي در مسجد حاج علي کوچک آمل بمصرف عزاداري حضرت ابا عبدالله روحي و جسمي و ارواح العالمين له الفدا برسد و توليت وقف در حيات واقفه با مشاراليها و پس از فوتش با امام وقت مسجد حاج علي کوچک آمل خواهد بود تعيين موقع و نحوه اقامه عزاداري با متولي خواهد بود و بعد از فوت واقفه عشر (يک دهم) عوايد حق التوليه متولي است و حدود مورد وقف طبق سند مالکيت است که در صفحه سيصد و هفتاد و سه بشماره يکهزار و نهصد و نود و سه در دفتر جلد هيجدهم دفتر املاک به ثبت رسيده است و به موجب اظهار واقفه ملک مورد وقف بقبض واقف داده شد و صيغه مربوطه جاري گرديد و براي تعيين حق الثبت بهاي مورد وقف طبق سند مالکيت بيست هزار ريال است بتاريخ هشتم دي هزار و سيصد و سي و نه مطابق دهم رجب هزار و سيصد و هشتاد محل امضاء نشانه سبابه راست بانو زينب رونوشت برابر است با ثبت دفتر و صحت آن مورد تصديق است. سردفتر 21 آمل،[امضا:]ولائي؛شماره 607 ثبت دفتر وقفنامجات اوقاف آمل گرديد،[امضا: ناخوانا]،[مهر:]دفترخانه درجه اول شماره 21،[مهر:]اداره اوقاف شهرستان آمل،27 / 4 / 41[ 13]
<ref>
همان، (آرشیو ذکر نشده است)...
</ref>
==سند شماره 5== 
بسم الله الرحمن الرحيم؛ الحمدلله الواقف علي الضمائر و المطلع علي السرائر و الصلوه و السلام علي محمد صلي اله عليه و آله بعد الحمد و الصلوه غرض از تحرير اين عبارات و باعث بر تسطير اين کلمات آنست نظر بحديث شريف حضرت نبوي (ص) اذ مات ابن آدم انقطع عمله کله الا من ثلاثٍ علمٍ ينتفع به الناس و ولدٍ صالحٍ و صدقهٍ جاريتهٍ بهترين صدقات جاريته وقف است فعليهذا توفيق شامل حال با سعادت خدارت مآب علويته خانم سيده فضه خواتون[خاتون]گرديده بر اينکه وقف مؤبد وحبس مخلد نموده تمامي يکدست حياط مسکوني خود را واقعه در چاکسر محله شهر آمل محدود بحدود اربعه ذيل شمالاً وصل بحياط سيدحسين شرقاً متصل بکوچه معبر عام جنوباً بحياط آقا سيد اسمعيل[اسماعيل]شاهندشتي غرباً متصل بحيات آقا غلامحسين و عمو حبيب اله با ملحقات شرعيه و عرفيه بدون استثنا شي... از براي خصوص جناب ابوالفضل عليه السلام روحي له الفدا تا اينکه منافع و عايدات حياط مزبور در ايام عاشورا و غيرها بمصرف تعزيه داري جناب ابوالفضل العباس در محله رودگر آمل مخارج شود توضيحا آنکه توليت و مباشرت حياط موقوفه را تفويض و راجع نموده به... توفيق آثار مشهدي محمد يوسف رودگر آملي بعد از ايشان باولاد ذکور متولي نسلاً بعد نسلٍ شرط القابليه و الصلاح ثم بعد از انقراض باعلم و اصلح طايفه آملي و مشائي فمن بدله بعد ما سمعه فانما اثمه علي الذين يبدلونه و صيغه لواقف المزبور مع القبض و الاقباض علي نهج القانون الشريعه المقدسه جاري گرديده في 22 شهريور...... في سنه 1312 جاي انگشت سيده فضه  
[حاشيه بالا چپ]: بسم اله تعالي قد جرت صيغه الوقف مع القبض و التصرف في الوقف کل قبض و حرر في المتن حرره العبدالعاصي...... في سنه 1312[سجع مهر:]امير وحي احمد؛[ سجع مهر:]يا حسن الحسني
<ref>
همان، آرشیو309 . 
</ref>
==سند شماره6== 
اين سند که در صفحه 82 دفتر جلد 80 سردفتر  
تحت شماره: 4988 - 16 / 12 / 1372 ثبت شده است. 
تمبر: 150 ريال  
612744	 
سري (ب / 20) 
کد 03-4-1 
تاريخ چاپ 
 
محل امضاي دفتريار و مهر دفترخانه،[امضاء: ناخوانا]	 
 
نشان دادگستري جمهوري اسلامي ايران 
سازمان ثبت اسناد و املاک کشور 
برگ معاملات يک برگي 
نوع سند: وقفنامه 
دفتر اسناد رسمي 34 آمل حوزه ثبتي مازندران 
وجوهي که طبق مقررات براي تنظيم اين سند دريافت شده است بشرح زير است: 
در آمد حق ثبت.............38792... ريال 
8 عوارض شهرداري............. ريال 
حق التحرير..........100000.....ريال 
بهاي اوراق و قبض اقساطي..2800..... ريال 
................ ريال	  
................ ريال  
جمع کل................ ريال	  
با احراز هويت متعاملين........ تمام مراتب مندرج در اين سند در نزد اينجانب واقع شد. بتاريخ...........؛ محل امضاي سردفتر؛[امضا: ناخوانا] 
به يمن حلول ماه شعبان المعظم ماه ولادت با سعادت سرور آزادگان حضرت ابا عبدالله الحسين و نمونه فرزانگي و جانبازي حضرت ابوالفضل عباس و اسوه صبر و مقاومت و عبادت چهارمين اختر فروزان، برج امامت و ولايت حضرت سيد الساجدين علي ابن الحسين امام زين العابدين سلام عليهم و بالاخص خجسته ميلاد بقيه الله العظم منجي عالم بشريت حضرت مهدي ابن حسن العسکري روحي و اروحنا فداه خانم عذرا خاکپور فرزند مرحوم محمد بشناسنامه شماره 182 از حوزه مرکزي آمل در کاسمده متولد 1300 شمسي ساکنه آمل پايين بازار، کوچه رجايي منزل شخصي بموجب اين سند وقف مؤبد و حبس مخلد نمود همگي و تمامت پنج دانگ مشاع از ششدانگ يکباب خانه پلاک 1059 اصلي واقع در آملي محله آمل بانضمام امتياز برق و انشعاب آب منصوبه در آن بحدود و حقوق مذکور در سند مالکيت شماره مسلسل 166481 / 2 ثبت شد. ذيل شماره 274 در صفحه 621 دفتر جلد سوم دفتر املاک بخش مربوطه (بخش يک ثبت آمل) بانضمام يکدانگ مشاع از ششدانگ يک باب دکان پلاک 1198 اصلي واقع در پايين بازار بخش يک ثبت آمل داراي سند مالکيت شماره مسلسل 619463 ثبت شده ذيل شماره 6951 در صفحه 774 دفتر جلد 46 دفتر املاک بخش مربوطه و بانضمام چهار دانگ مشاع از ششدانگ اعياني يکباب خانه و باغچه متصل بهم بمساحت ششصد و چهل و دو متر و چهل دسيمتر مربع پلاک 12 فرعي از 174 اصلي واقع در قريه کپين جزء دهستان ليتکوه بخش 1 حوزه ثبتي آمل داراي سند مالکيت شماره مسلسل 008466 ثبت شده ذيل شماره 7774 در صفحه 300 دفتر جلد 49 دفتر املاک بخش مربوطه از هر يک با کافه توابع و متعلقات بهر اسم و رسم را که همه ساله در آمد پنج دانگ مشاع از ششدانگ يکباب خانه پلاک 1059 اصلي و يکدانگ مشاع از ششدانگ يکباب دکان پلاک 1198 اصلي واقع[است]در بخش يک آمل پس از کسر هزينه تعميرات ملک مورد وقف در ايام ماه مبارک رمضان و دهه اول محرم الحرام صرف اقامه عزاداري براي مولدي[مولي] الموحدين حضرت علي بن ابيطالب و حضرت ابا عبدالله الحسين سلام الله عليهم در مسجد هدايت (مسجد حاج علي کوچک سابق) آمل و در آمد حاصله از چهار دانگ مشاع از ششدانگ پلاک 12 فرعي از 174 اصلي بخش 9 ثبت آمل پس از کسر هزينه تعميرات ملک مرقوم در حسينيه و تکيه واقع در قريه کپين در ايام فوق الذکر بمصرف برسد رقبات موقوفه پس از قبض و اقباض که شرط تحقق وقف است بتصرف وقف درآمده توليت رقبات مذکور مادام العمر بانوي نامبرده مفوض و مرجوع بخودش ميباشد و بعد از درگذشت مشاراليها بعهده عالم متقي محل و سه نفر از معتمدين محل ميباشد مورد وقف به ثبت رسيده و منافع آن قبلاً بکسي واگذار نشده است. در تنظيم اين سند به سه فقره پاسخ استعلام بشماره هاي 21402 و 21403 و 21485 مورخ هيجدهم ديماه سال جاري ثبت اسناد آمل و نامه شماره 9391 مورخ هشتم ديماه سال جاري و شماره 9424 مورخ يازدهم ديماه سال جاري سر مميزي مالياتي شماره 13 اداره دارائي آمل و نامه شماره 3 / 58605 و 3 / 58607 ديما[ه]امسال جاري شهرداري آمل و نامه شماره 6029 ديماه سال جاري دفتر شعبه اول دادگاه حقوقي 2 آمل توجه گرديد بر اساس نامه‌هاي ياد شده دارائي ارزش معاملاتي رقبات مورد وقف جمعاً به مبلغ يک ميليون و دويست و نود و سه هزار و سي و شش ريال اعلام گرديد که حق الثبت متعلقه از مبلغ مذکور 38792 ريال... شماره 33942 به حساب 6772 ثبت نزد بانک ملي پرداخت شد و قبض حق التحرير شماره 429176 د صادر و تسليم گرديد؛ به تاريخ 16 بهمن ماه 1372 شمسي مطابق با 23 شعبان 1414 قمري، محل امضاء. 
<ref>
همان، آرشیو 152.
</ref>  
تذکر: تبصره 3 ماده 34 قانون اصلاح قانون ثبت- در کليه اسناد رسمي بايستي اقامتگاه متعاملين بطور وضوح در سند قيد شود. اقامتگاه متعاملين همان است که در سند قيد شده و مادام که تغيير اقامتگاه خود را قبل از صدور اجرائيه بدفتر خانه و قبل از ابلاغ به اجرا يا نشاني صحيح و ذکر شماره پلاک محل اقامت اعم از خانه ومهمانخانه و غيره که بتوان اجرائيه را به آنجا ابلاغ کرد اطلاع ندهند کليه برگها و اخطاريه هاي اجرائي بمحلي که در سند قيد شده ابلاغ ميشود و متعهد نمي تواند بعذر عدم اطلاع متعذر گردد. دفاتر اسناد رسمي مکلّفند پس از صدور اجرائيه مراتب را به آخرين نشاني متعهد از طريق پست سفارشي باو اطلاع دهند و برگ اجرائيه را به ضميمه قبض پست سفارشي جهت ابلاغ اجرائيه و عمليات اجرايي به ثبت محل ارسال دارند. هرگاه محل اقامت متعهد در سند قيد نشده و يا بجهات ديگر احراز محل اقامت ميسر نباشد ثبت محل موضوعي اجرائيه را بطور اختصار يکنوبت در يکي از جرايد کثير الانتشار محل يا نزديکتر بمحل آگهي خواهد نمود.
==سند شماره 7== 
باسمه تعالي تاريخ: 20 / 11 / 1376  
الحمدلله واقف علي الضمائر و المطلع علي السرائر و الصلوه علي محمد و آل طاهرين و اما بعد توفيقات رباني و تأييدات سبحان شامل حال آقايان سيد نادر و سيد بابا و سيد ناصر و سيد کمال، سيد عباد الله و سيد جمال(نام خانوادگي همگي) جلالي و بانوان سيده مريم و سيده شمس السادات و سيده مهري(نام خانوادگي همگي) جلالي دارندگان شناسنامه 1، 309و 308و410و3و279و 19764 و 371و 332 صادره از آمل فرزندان شادروان حاج سيد نعمت جلالي و بانو بنين کريمي فرزند رحمان بشناسنامه شماره 1073 از حوزه آمل(عيال مرحوم ا[آقا]سيد نعمت جلالي مطهري) گرديد و در حالت صحت نفس و کمال عقل و اختيار بدون شائبه اکراه و اجبار درحاليکه جميع اقاير شرعيه از ايشان فاقد و مسموع است وقف مؤبد و حبس مخلد نمودند ششدانگ يک قطعه زمين بمساحت يکهزار و پنج متر مربع بشماره پانصد و شش فرعي مفروز مجزي شده از پلاک يک اصلي واقع در قريه هارون محله جزء دهستان دشت سر بخش سه حوزه ثبتي آمل با کافه توابع و متعلقات و مستحدثات و لواحق شرعيه و عرفيه آن بهراسم و رسم را بر شبکه بهداشت و درمان شهرستان آمل بمنظور ايجاد درمانگاه و مؤسسه درماني تحت هر عنوان تقرباً علي الله و طلباً لمرضات الله که ثواب آن در يوماً لاينفع مالاً و لابنون الله مَن اتي الله بقلبٍ سليم عايد و نصيب بورث وقف کنندگان گردد و نيز شرط شده که مؤسسه درماني مذکور بنام حاج سيد نعمت جلالي مطهري نامگذاري شود و مالکين خلع يد مالکانه از رقبه نموده و مورد وقف را بتصرف داده و صيغه وقف من الايجاب و القبول علي نهج شرع الرسول جاري شد به حيث صار الوقف المرقوم جازماً و لازماً قطعياً و مَن بدله فانما اسمه علي الذين يبدلونه بتاريخ بيستم بهمن يکهزار و سيصد و هفتاد و شش؛[امضا:]سيده شمس جلالي،[امضا:]بنين کريمي،[امضا:]سيده مهري جلالي،[امضا:]سيده مريم جلالي مطهري،[امضا:]سيده نادر جلالي،[امضا:]سيده بابا جلالي،[امضا:]سيد ناصر جلالي،[امضا:]سيد عبادالله جلالي مطهري،[امضا:]سيد جمال جلالي
<ref>
همان، (آ رشیو ذکر نشده است)...
</ref>
==سند شماره 8== 
رونوشت وقفنامه شماره 114 - 3 / 12 / 39 [13] 
شيروخورشيد- رونوشت دادگستري ثبت کل اسناد و املاک، ثبت اسناد و املاک آمل صفحه 42  
رونوشت وقفنامه که باداره اوقاف آمل داده ميشود شماره 114 - 4 / 12 / 39[13] شماره ترتيب 114 تاريخ ورود بدفتر سهم الصفر ماه هزار و سيصد وسي ونه خورشيدي برابر پنجم رمضان المبارک هزار و سيصد و هشتاد هجري قمري تاريخ ثبت برابر با........ بانو خاور ملاري فرزند آقاي ابراهيم بشناسنامه شماره پنج صادره از آمل در قريه هلي کتي منزل شخصي مقابل حضرت خامس آل عبا عليه السلام نوع معامله وقف بانو خاور ملاري در اين دفترخانه حاضره و بعدالحضور در حال صحت نفس و کمال عقل با علم کافي و اطلاع و الخاطر برضا و خشنودي پروردگار و تقرباً الي الله وقف مؤبد و حبس مخلد نموده است همگي و تمامت نيم سهم مشاع از يکسهم از چهارده سهم از سه چهارم يکدانگ مشاع از ششدانگ دهکده هلي کتي پلاک شماره 6 واقع در دهستان ليتکوه بخش 9 ثبت آمل را که برابر پاسخ استعلاميه شماره 24304 - 1 / 12 / 39[13] اداره ثبت آمل... ميباشد و امر توليت را مرجوع نموده است مادام العمر واقفه بخود او و بعد ازحيات امر توليت را مفوض و مرجوع نموده است باولادان ذکور خود نسلاً بعد نسل و بطناً بعد بطن و پس از انقراض نسل ذکور امر توليت را مرجوع نموده است بعلماي شهرستان آمل و عوايد وقت ساليانه در ماه محرم بصرف عزاداري خامس آل عبا در يکي ازتکاياي بلده بالا لاريجان يا تکيه هلي کتي مصرف شود و عوايد آن با نظارت آقاي... مهدي مقدم بشناسنامه شماره 47 صادره از آمل در قريه هلي کتي بلوک پائين خيابان(شوهر واقفه) مصرف شود و بعد از فوت ناظر آقاي مهدي مهدوي فرزند روح الله اخوي زاده ناظرفعلي بنظارت تعيين شده است و براي تعيين حق الثبت براي مندرج در سند مالکيت مبلغ يکهزار و پانصد ريال تعيين شده است بتاريخ سهم الصفر... هزار و سيصد و سي ونه خورشيدي برابر پنجم رمضان المبارک هزار و سيصد و هشتاد هجري قمري محل امضاء اثر انگشت بانو خاور ملاري با احراز....... واقفه... تمام مراتب مسطوره در اين ورقه در نزد اينجانب واقع شد بتاريخ متن عندليب زاده و صيغه وقف هم...... في الشرع جاري شد- رونوشت برابر با اصل است. دفترخانه اسناد رسمي شماره 63 آمل؛ سردفتر جواد عندليب زاده، محل امضاء و مهر- ثبت دفتر وقفنامجات شماره 602 - 7 / 12 / 39 [13]، رونوشت برابر رونوشت موجود در پرونده اوقافي است.[امضا: ناخوانا ]
<ref>
همان، آرشیو 77.
</ref>
==سند شماره 9== 
الحمدالله الواقف علي الضماير و المطلع علي السرائر و الصلوه و السلام علي خير خلقه و اشرف مرتبه محمد خير الاوائل و الاواخر و علي اله اصحابه اشرف الفضايل و العشاير[الشعاير]و نظر بدليل قاطع و برهان ساطع اينعالم فاني و اين دنياي دني را روز جزا سزائي است و نظر بمضمون الدنيا مزرعه الاخره بهر عاقل و ذي شعوري از مکلفين لازم و واجب است که در اين... زار فاني کمال حد معمول بيابد از براي خود اسباب صلاح و.... فراهم کند تخم اعمال صالحه بکارد تا... بآمال عاليه ميشود.... که حضرت خداوندي اسباب نجات و وسيله با علاورجات قرار داد، وقف ميباشد. لذا توفيق رفيق و شامل حال خير مآل عصمت و عفت‌مآب فخري جهان خانم زوجه مرحوم مغفور سيف اله سلطان گرديده وقف مؤبد و حبس مخلد نمود مساحت و مقدار بيست و چهار قفيز از ملک قريه شهر کوتي را که کشاني دوازده قفيز ميباشد که عزاخانه خامس آل عبا حضرت...اله صرف شود تا ثواب آن در يوم لاينفع مال لابنون نصف عايد واقفه مزبوره و نصف ديگر عايد سلطان مرحوم شود، توليت و نظارترا تفويض و واگذار نمود بولد ارجمند خود آقاسلطان ثم بولد اصغر خود آقاحسين ولده باولادهما والارشد فالارشد و بعد بعالم بهرستاق اعلم فاالاعلم [فالاعلم] و المراد بالا آلاء ذکور [باولاد ذکور] من هم له مطلقاً و صيغه الوقف حسبما رقم جاري گرديد و کان وقوع ذالک بتاريخ 22فروردين ماه قديم 1317 لاشبهه من وقوع الوقف حسب ما رقم عبده الراجي مسيح قد اجريت صيغه الوقف وکاله عنها وصلت التوليه لاولاد ما حسبما فصل و رقم في التاريخ المرقومه محل مهر حجه الاسلام محمد باقر. سواد مطابق اصل است.[امضا:]ح. طاهري...........[مهر]: اداره اوقاف آمل و لاريجان؛[مهر:]اداره اوقاف آمل 
[حاشيه بالا چپ]:[امضا]: ح. طاهري........... 
<ref>
همان، (آرشیو ذکر نشده است)...
</ref>
==سند شماره 10== 
محل الصاق تمبر، بسم الله الرحمن الرحيم، صورت مفاد و مضمون بلاغت مشحون وصيت نامچه که متضمن بر وقفنامه ميباشد از طرف مرحوم ميروره حاجيه نرجس خواتون [خاتون] بنت مرحوم رضوان مکان الحاج حاج ميرزا باباي نوائي طاب ثراها مورخه بيست فوس 99(30) ثبت دفتر وقفنامجات آمل و توابع گرديد کفيل اوقاف آمل لاريجان عباس طاهري محل مهر بسم الله تعالي ما رقم و سطر في هذا الورقه حق و صواب في 24 جمادي الاول 37 مهر يا حبيب الله مهر حبيب الله الموسوي ما رقمه في هذا الورقه حق و صواب، مهر ابوالحسين مهر محمد ابن حاجي آقا اما بعد وصي مرحومه در فوق جناب خيرالحاج حاج محمدباقر نوايي زيدت توفيقاته فرزند مرحومه مرقومه اما وقف مساحت ده سير از تمامت از يکدانگ نيم از سهمي آنمرحومه از قراي کبود کلا و صورت کلا و کرسي کلا من قراي دابوي مازندران و مرحوم مغفور خلد آشيان آيته اله في الانام آخوند ملامحمد کاظم خراساني نوراله تعالي مرقده الشريف صيغه وقف را جاري فرمودند و يکدانگ از آن که عبارت از چهل سير است فيمابين ورثه اوللذکر مثل حظالانثين قسمت شود و الباقي از آنمساحت که عبارت ازده سير است در سته هزار سيصد و بيست و دويم 1322 از هجرت حبس نموده که محصول و مال الاجاره آن بعد از وضع مخارجات ايام ترحيم و چلانه و سال و مخارجات حمل جنازه او بعتبات عرش درجات توسط حاج مرقوم در فوق بغايت هفده سال مناقع ملکي آنده سير بمصرف صوم و صلوات آن مرحومه صرف شود و بعد ذالک کلمه خواهش نموده است بعد از وضع مخارجات مرقومه و انقضاي مدت مزبوره ورثه و امضا و اجازه نموده که آنده سيرهم وقف شود و ثواب[ آ]نرا هم واگذار بروح آنمرحومه نمايند اما توليت وقف مرجوع شد بجناب حاج مغري اليه و بعده لاولاده الذکور نسلاً بعد نسل و اما مکان اقامت تعزيت داري حضرت ابا عبدالله الحسين روحناه فداه در تکيه کوچک نوا متصل بتکيه بزرگ ايام عزا در عشر اول شهر محرم الحرام فمن بدله بعد فاسمه فانما اثمه علي الذين يبدلونه التحرير ذالک في 22 شهرجمادي الاول في 1337 رونوشت برابر با اصل و اصل آن در نزد آقاي محمد شکيبا ابراز کننده است مقابله شد؛[امضاء: ناخوانا]؛.............؛[مهر: ناخوانا]؛[مهر: ناخوانا]، محل دو تمبر[دولت شاهنشاهي ايران، نشان شير و خورشيد و تاج، دادگستري]
<ref>
همان، آرشیو 479.
</ref>
==سند شماره 11== 
هوالواقف علي الضماير و المطلع علي السرائر و بعد چون سالکان مسلک طريقت و رهروان طريق حقيقت و هدايت يافتگان....... مرضيه ايشان اين بود که نفس خود را تکميل بکمالات جليله و تجليل باوصاف حميده مينمودند شايد بدين واسطه و وسائط قابل فيض وجود حضرت معبود شده دريافت نمايند سعادت... و بهترين چيزي که مورد عنايت حق‌... و...... که باعث شفاعت آل طريقت اولاً تولي بائمه اطهار سلام اله عليهم الملک القهار و تبري باعدائهم الذين خالدون في النار و ثانياً انفاق في سبيل الله و وقف نمودن اموال است براي........در اين زمان شرافت روان توفيق شامل حال سعادت آمال عليا مخدره حاجيه سيده خيرالنساخانم....... مکان حاجي سيد مهدي شاهاندشتي گرديد محضاً برضا اله برضا الله و خالصاً بوجه اله که اخراجات و خرجي نمايد درراه خامس آل عبا و سرور الشهدا حضرت اباعبدالله الحسين روحي و روح العالمين فداه لذا وقف صحيح مؤبد ملي و حبس صريح مخلد شرعي نموده مادامت المراه و الارض باقيه همگي و تمامت ده سير ازين دانگ از سه دانگ از کل ششدانگ قريه هارون کلا من محال دشت سر که از بابت ارث من جانب الاب منتقل باو گرديد. مع جمع لواحقه الشرعيه وتوابعه العرفيه بدون وضع و انشا يافتي از آن بقدر الحصه الشايعه که همه ساله تمام محصول و مناقع آنرا بعد از وضع ضرر اگر... شد و بعد از وضع مخارج آن ملک اگرضرر شد حسب ما فصل في ال... خرج و مصرف بدارد ميان التفصيل مبلغ ده تومان از آن منافع در ايام علشورا چه در ييلاق، چه قشلاق در تکيه و مجلس سادات سراسر سعادات شاهاندشت که تعلق دارد به طايفه ثمن آبري و سعديه و پاشا صرف عزاداران خامس آل عبا شود و از اطعام و روضه خواني و تعميرات تکيه، فروش و آلات... عزاداري حضرت اباعبدالله الحسين از قبيل طاس بزرگ و کرنا و... علم که موجب عزاست و متولي بر طبقه مختار است حسب المسطور الباقي از منافع مزبوره متولي معظمه مختار است چه در خانه خود چه يا جاي ديگر چه ييلاق و چه قشلاق و چه غير عاشورا صرف در راه سرور الشهدا نمايد و توليب آن مفوض و مرجوع است به خود واقفه مادام الحيوه و بعد باولاد ذکور.... نسلاً بعد نسل و بطناً بعد بطن و در صورت تعدد اولاد مفوض است باولاد اورع العياذ بالله بعد الانقراض ايشان توليت مرجوع و واگذار است باعلم و اورع از طايفه ثمن آبري که در تکيه خودشان مصروف بدارند علي حسب المزبور و صيغه وقف باجميع احتمالات و اقسام مزبوره علي النهج الشريعه النبويه المطهره واقع و جاري گرديد. فمن بدله اله بعد ما سمعه فانما اثمه علي الذين يبدلونه تغيير دهنده وقف... خدا و... رسول و ائمه هدي گرفتار خواهد شد وقفاً صحيحاً شرعياً و...... کان وقوع ذالک شهر شعبان المعظم 1313 محل مهر خيرالنساء. بسم الله الواقف قد اجريت صيغه الوقف و کالنافع المماه المزبوره حسب ما فصل في الکتاب وعن الاحقر الجاني... الطلاب والشرع المستطاب في شعبان المعظم 1313 محل مهر الحق مع عليٍ اعلي مع الحق. بسم الله تعالي شأنه قد اقرت و اعترفت ال...المخدره کما رقم فيه لدي العاصي محل مهر، حسين علي موسوي و اعترفت الواقف علي حسب ما فصل في الکتاب لدي الجاني الفاني شعبان المعظم 1313 محل مهر قاسم؛
<ref>
همان، آرشیو 352.
</ref>
[مهر: ناخوانا]؛ محل دو تمبر
==سند شماره 12== 
بسم الله الرحمن الرحيم- الحمدالله الواقف علي الضماير و المطلع علي ا[ل]سرائر و الصلوه و السلام علي محمد و اله علي اعدائهم العجمين و بعد حاضره گرديد عليه زهرا خانم امير صالحي دارنده شناسنامه شماره 7491 از آمل فرزند مرحوم ميرزا احمدخان امير صالحي آملي ساکنه آمل در حالت صحت نفس و کمال عقل عالمه عابده مختاره بدون الذکراه[بدون الاکراه]و الدجبار[والاجبار]و بعد الحضور وقف موي يد[مؤبد]و حبس مخلد شرعي نموده قرتيه[قريه]الي اله لعالي و طلباء لمرضاته مقدار و مساحت سه ربع از يک دانگ از کل ششدانگ از قريه کارچه کلا شماره پنجاه و پنج دهستان ليتکوه بالا خيابان را با کليه متعلقات آن بقدر الحصه الشايعه از مزارع و مراتع و آنچه در پرونده و سن مالکيت واقفه مسطوره شرح داده شد بدون[استثناء شي]از آن براي عزاداري حضرت سيد الشهدا عليه افضل التحيات واثقا و اصحاب کرام او سلام اله عليهم که همه ساله عايدات و درآمد سه ربع موقوفه مزبوره بعد از وضع ماليات و مخارج محلي از شهر سازي ونتقيه نهر و ساير مصارف محلي در مصرف عزاداري حضرت سيدالشهدا در ايام عاشورا و محرم و صفر در هر کجا که متولي صلاح از تکيه و سقاخانه ييلاقا و قشلاقا و يا خانه شخصي که اختيار نمايد و توليت آنرا مفوض داشت به آقاي امان اله مختاري دارنده شناسنامه شماره 785 از آمل و بعد باولاد ذکور او نسلاً بعد نسل و در صورت نبودن ذکور باولاد اناث نسلاً بعد نسل با تقدم ذکور در هر طبقه و در صورت فقدان باولاد برادران بزرگ آقاي امان اله ذکوراء و اناثاء بنحو مزبور با رعايت اصلحيت در تمام مراتب و طبقات و در صورت انقراض با عالم و پيرمردان حضرات طايفه اسکي و حق التوليه يک عشر از عايدات موقوفه مسطوره ميباشد و صيغه الوقف کما قررت في الشريعه جاري گرديد فصار وقفاء صحيحاء شرعياء باتحقق قرين فلايباع ولد يورث و لا يوهن فمن بدله بعد ما سمعه فانما اثمه الح توضيحاً آنکه توليت موقوفه مادام الحيوه با خود واقفه مسطور ميباشد بدون حق التوليه تاريخ هيجدهم آبان يکهزار سيصد و سي و نه / 1339 امضاء زهرا امير صالحي- بسم الله الرحمن الرحيم حسب الوکاله ا[ل]شفاهيه عن المخدره المسطوره رويت صيغه الوقف....و سطور جعل التوليه لعن...و سطور قد حصل القبوض و ضار[صار]وقفاء[وقفاً]صحيحاء[صحيحاً]شرعيه فمن بدله ما سمع الح في التاريخ المتن / 1339 امضاء محمد غروي مير محمد غروي، مدير دفتر دادگستري آمل- قجرزاده امضاء 13 / 3 / 40 [13]، رونوشت برابر رونوشت است؛[مهر:]اداره اوقاف شهرستان آمل
<ref>
همان، آرشیو 65.
</ref> 
نکته: اسناد شماره‌ 5، 6، 7 به صورت وقفنا‌مه است؛ شماره 11،10،9،8،4،3،1 به صورت رونوشت از وقفنا‌مه است؛ شماره 12به صورت رونوشت از رونوشت وقفنا‌مه و شماره 2 کپي از وقفنا‌مه است؛ سند شماره 12 با غلط‌هاي بسيار نگارشي همراه است که برخي از آن‌ها اصلاح گرديد.
==نتيجه== 
با توجه به اين که موقوفات زنان نيکوکار ايراني در زمينه‌هاي گوناگون بوده است، زنان شهر آمل بيشتر در حوزه اجتماعي و مذهبي اموال و دارايي‌هاي خود را وقف نمودند. در ميان انواع مصارف موقوفات، عزاداري خامس آل عبا، امام حسين (عليه السلام) از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است. نوع مصارف موقوفات نشاني از ارزش‌گذاري اجتماعي بر موقوفات آن جامعه است که واقفان زن بدان توجه داشته‌اند.
==منابع== 
1. وقف و گسترش امور درماني با تکيه بر استاد وقفي تهران، نزهت احمدي، 1387، قم: کومه. 

2. «تحول نهاد وقف»، نادر رياحي ساماني، 1387، مجموعه مقالات همايش بين المللي وقف و تمدن اسلامي، ج3، تهران: اسوه، صص369-412. 

3. «فعاليت‌هاي اقتصادي زنان صفوي در زيارتگاه شهر اردبيل»، فريبا زرين بافت شهر، 1384، ترجمه محمد مروار، نامه تاريخ پژوهان، سال اول، شماره 3. 

4. «بررسي روند تغييرات نقش و جايگاه موقوفات زنان از دوره صفوي تا عصر حاضر»، مفيد شاطري، راضيه آرزومندان، 1391، زن در فرهنگ و هنر، دوره 4، شماره 1، صص 5-23. 

5. «وقف شناسي جغرافيايي شهر تهران، دوره‌هاي قاجار و پهلوي»، پروانه شاه حسيني، 1375، فصلنامه تحقيقات جغرافيايي، سال 11، شماره 3، صص 117-133. 

6. تاريخچه عزاداري حسيني از زمان آدم تا زمان ما در تمام کشورهاي جهان، صالح شهرستاني، قم: عمادزاده. 


7. جايگاه وقف در تحولات جامعه ايران؛ دوره قاجاريه، سيد مصطفي مطبعه چي، 1387، مجموعه مقالات همايش بين المللي وقف و تمدن اسلامي، ج3،تهران: اسوه، صص 652-676. 

8. «زنان واقف در تهران عهد قاجار، کريستف ورنر»،1387، ترجمه نسيم مجيدي قهرودي، فصلنامه ميراث جاويدان، سال هفتم، شماره 4، صص 115-122. 

9. آرشيو اداره اوقاف و امور خيريه شهرستان آمل.

==پانویس==

[[رده:میراث جاویدان شماره 84]]

[[رده:مقالات]]