نمایش مبدأ برای حکم انفاق مال به یتیمان (قرآن)


[[انفاق]]، یکی از [[فضایل اخلاقی]] که در [[اسلام]] به طور مکرر به آن سفارش شده است، یکی از موارد مصرف مال در [[انفاق]] ، [[یتیمان]] نیازمند هستند.

==مصداق بر==

در [[قرآن کریم]] [[انفاق]] مال به [[یتیمان]]، به عنوان یکی از مصادیق بر و نیکی معرفی شده است: «... ولـکن البر من ءامن بالله... وءاتی المال علی حبه... والیتـمی...؛ 
<ref>
[http://lib.eshia.ir/17001/1/27/177                بقره/سوره۲، آیه۱۷۷.]
</ref>
... بلکه نیکی (و نیکوکار) کسانی هستند که به [[خدا]] ...[[ایمان]] آورده‌اند، و مال (خود) را با علاقه ای که به آن دارند به... [[یتیمان]] ...[[انفاق]] می‌کنند...» 
<ref>
[http://lib.eshia.ir/50081/1/649/%D8%AA%D9%88%D8%B6%DB%8C%D8%AD               طباطبائی، سید محمد حسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۱، ص۶۴۹.] 
</ref>
<ref>
[http://lib.eshia.ir/50082/1/597/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3                مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱، ص۵۹۷.]
</ref>
«یسـلونک ماذا ینفقون قل ما انفقتم من خیر فللولدین... والیتـمی... وما تفعلوا من خیر فان الله به علیم؛ 
<ref>
[http://lib.eshia.ir/17001/1/33/215               بقره/سوره۲، آیه۲۱۵.]
</ref>
از تو سؤال می‌کنند چه چیز [[انفاق]] کنند؟ بگو: «هر خیر و نیکی (و سرمایه سودمند مادی و معنوی) که [[انفاق]] می‌کنید، باید برای پدر و مادر و نزدیکان و [[یتیمان]] و [[مستمندان]] و درماندگان در راه باشد.» و هر کار خیری که انجام دهید، [[خداوند]] از آن آگاه است. (لازم نیست تظاهر کنید، او می‌داند).»

==موارد انفاق==

«[[عمرو بن جموح]]» پیر مردی بزرگ و ثروتمند بود به [[پیامبر]] عرض کرد: از چه چیز [[صدقه]] بدهم و به چه کسانی؟؛ آیه فوق نازل شد و به او پاسخ گفت، در قرآن مجید آیات فراوانی - مخصوصا در [[سوره بقره]] - درباره [[انفاق]]` و بخشش در راه [[خدا]] آمده است و برای این کار پاداش ها و فضیلت های بزرگی ذکر شده همین امر سبب می‌شد که درباره جزئیات این کار از [[پیامبر]] سؤال کنند و بدانند از چه چیزهائی و در مورد چه کسانی [[انفاق]] کنند؟ لذا در آیه مورد بحث می‌فرماید: «از تو سؤ ال می‌کنند چه چیز را [[انفاق]] کنند».

=== هماهنگی سؤال و جواب در آیه===
بعضی تصور کرده‌اند که سؤال کنندگان در این آیه، از اشیائی که [[انفاق]] باید کرد، پرسش کرده‌اند، ولی جواب از مصارف و کسانی که مورد [[انفاق]] قرار می‌گیرند داده شده، و این به خاطر این است که شناخت مورد، مهمتر بوده است. ولی این یک اشتباه است زیرا [[قرآن]] هم پاسخ از سؤال آنها داده و هم موارد [[انفاق]] را روشن ساخته است و این از فنون فصاحت است که هم پاسخ سؤال داده شود و هم به مساءله مهم دیگری که مورد نیاز بوده اشاره شود.

=== گستره انفاق===
به هر حال جمله «ما انفقتم من خیر» (آنچه از نیکیها [[انفاق]] می‌کنید) می‌گوید: [[انفاق]] از هر موضوع خوبی می‌تواند باشد، و تمام نیکی ها را شامل می‌شود، خواه از اموال باشد یا خدمات، از موضوعات مادی باشد یا معنوی، در ضمن تعبیر خیر، آن هم به صورت مطلق، نشان می‌دهد که مال و ثروت ذاتا چیز بدی نیست، بلکه یکی از بهترین وسایل خیر است، مشروط به اینکه به نیکی از آن بهره گیری شود.

=== انفاق از خیر===
و نیز تعبیر به خیر ممکن است به این نکته هم اشاره داشته باشد که [[انفاق]]ها باید از هرگونه منت و آزار و کارهایی که حیثیت اشخاص مورد [[انفاق]] را مخدوش می‌کند، برکنار باشد به طوری که بتوان به عنوان خیر مطلق از آن یاد کرد. 
<ref>
[http://lib.eshia.ir/50082/2/103/%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1             مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۱۰۳.] 
</ref>
<ref>
[http://lib.eshia.ir/50081/2/239/%D8%AA%D9%88%D8%B6%DB%8C%D8%AD               طباطبائی، سید محمد حسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۲، ص۲۳۹.] 
</ref>
<ref>
[http://lib.eshia.ir/12012/1/246/215               فیض کاشانی، محسن، تفسیر صافی، ج۱، ص۲۴۶.] 
</ref>
<ref>
[http://lib.eshia.ir/12023/2/69/%D9%8A%D8%B3%D8%A3%D9%84%D9%88%D9%86%D9%83             طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۲، ص۶۹.] 
</ref>
<ref>
[http://lib.eshia.ir/12024/1/210/796             حویزی، عبدعلی بن جمعه، نور الثقلین، ج۱، ص۲۱۰.] 
</ref>
<ref>
[http://lib.eshia.ir/41689/1/585/%D8%AA%D9%8E%D8%B9%D9%8E%D8%A7%D9%84%D9%8E%D9%89               سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور، ج۱، ص۵۸۵.]
</ref>
«... واذا حضر القسمة... والیتـمی... فارزقوهم منه...؛ 
<ref>
[http://lib.eshia.ir/17001/1/78/8              نساء/سوره۴، آیه۸.]
</ref>
و اگر به هنگام تقسیم (ارث) [[خویشاوندان]] (و طبقه‌ای که ارث نمی‌برند) و [[یتیمان]] و [[مستمندان]] حضور داشته باشند، چیزی از آن اموال را به آنها بدهید و با آنها به طرز شایسته سخن بگویید!» 
<ref>
[http://lib.eshia.ir/50081/4/315/%D8%AD%D9%8E%D8%B6%D8%B1%D9%8E                 طباطبائی، سید محمد حسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۴، ص۳۱۵.] 
</ref>
<ref>
[http://lib.eshia.ir/50082/3/311/%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1              مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۳، ص۳۱۱.]
</ref>
==منبع==
[http://lib.eshia.ir/10061/11/203/939              فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکم انفاق».]    

==پانویس==

[[رده:مقالات]]