ملاحظاتی درباره اعمال خیرخواهانه و عامالمنفعه بزرگان صوفیه در ایران
چکیده
مطالعه طریقتهای صوفیانه از جنبههای گوناگون فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و... و اعمال و رفتار بزرگان و پیروانشان، در مواجهه با حوزه پژوهشی ناظر بر رابطه دین و گروههای مذهبی با امور خیر و داوطلبانه، پرسشهایی را درباره امکان و نحوه پرداختن بزرگان طریقت به امور خیر و عامالمنفعه در ذهن نگارنده ایجاد کرده است. در واقع، سوال اصلی این است که با توجه به باورهای قالبی مبنی بر گوشهنشینی و بیتوجهی صوفیه به دنیا و جامعه خویش و نیز با در نظر داشتن اینکه برخی نظریات جامعهشناختی -جامعهشناسی دین و نوعشناسی دینی ماکس وبر- مویّد چنین باورهایی هستند، آیا میتوان شواهدی مبنی بر توجه بزرگان صوفیه به امور خیریه و عامالمنفعه به دست آورد؟ جهت پاسخگویی به این پرسش، از آنجا که طریقت نعمتاللّهی از امّهات سلسلههای صوفیه ایران است و شاه نعمتالله ولی، بهعنوان یکی از بزرگان و مجدّدان این سلسله در ایران شناخته میشود، تصمیم بر آن شد تا نوشتار حاضر، به بررسی عملکرد وی در انجام امور خیریه و فعالیتهای عامالمنفعه بپردازد. بدیهی است که چنین پژوهشی مستلزم استفاده از روش اسنادی و مراجعه به متون و کتب تاریخی مرتبط با زندگی شاه نعمتالله و مطالعه دقیق آنها بوده است. بر همین اساس، نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهند که شاه نعمتالله فردی کوشا در زمینه انجام اعمال خیر بوده و فعالیتهای عامالمنفعه فراوانی در زمان حیات خویش انجام داده است.
کلیدواژه ها: تصوف؛ بزرگان صوفیه؛ اعمال خیر؛ اعمال عامالمنفعه؛ ایران.