حکم انفاق به نیازمندان (قرآن)
تأمین نیازمندان، از راه انفاق به آنان، راهی است که قرآن کریم برای بهبود وضعیت جامعه لازم میداند.
فهرست مندرجات ۱ - مصادیق بر ۲ - گستره انفاق ۳ - انفاق به درماندگان ۴ - انفاق از مال ارث ۵ - انفاق به ذی القربی ۶ - انفاق به سائل ۷ - انفاق به اقوام نیازمند ۸ - پانویس ۹ - منبع
مصادیق بر[ویرایش]
«لیس البر ان تولوا وجوهکم قبل المشرق والمغرب ولـکن البر من ءامن بالله والیوم الاخر والملـئکة والکتـب والنبیین وءاتی المال علی حبه ذوی القربی والیتـمی‌والمسـکین وابن السبیل والسائلین وفی الرقاب...؛ [۱]نیکی (تنها) این نیست (که به هنگام نماز ) صورت خود را به سوی مشرق و مغرب کنید (و تمام گفتگوی شما از مساءله قبله و تغییر قبله باشد و همه وقت خود را مصروف آن سازید) بلکه نیکی (و نیکوکار) کسانی هستند که به خدا و روز رستاخیز و فرشتگان و کتاب آسمانی و پیامبران ایمان آورده‌اند، و مال (خود) را با علاقهای که به آن دارند به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان و واماندگان در راه و سائلان و بردگان انفاق می‌کنند، نماز را بر پا میدارند، و زکات را می‌پردازند و به عهد خود به هنگامی که عهد بستند وفا می‌کنند، در برابر محرومیتها و بیماریها، و در میدان جنگ استقامت به خرج می‌دهند، اینها کسانی هستند که راست می‌گویند (و گفتار و رفتار و اعتقادشان هماهنگ است و اینها هستند پرهیزگاران.» [۲] [۳]
گستره انفاق[ویرایش]
«یسـلونک ماذا ینفقون قل ما انفقتم من خیر فللولدین والاقربین والیتـمی‌والمسـکین وابن السبیل وما تفعلوا من خیر فان الله به علیم؛ [۴]از تو سؤ ال می‌کنند چه چیز انفاق کنند؟ بگو: «هر خیر و نیکی (و سرمایه سودمند مادی و معنوی) که انفاق می‌کنید، باید برای پدر و مادر و نزدیکان و یتیمان و مستمندان و درماندگان در راه باشد.» و هر کار خیری که انجام دهید، خداوند از آن آگاه است. (لازم نیست تظاهر کنید، او میداند).» [۵] [۶] [۷] [۸] [۹] [۱۰]
انفاق به درماندگان[ویرایش]
«للفقراء الذین احصروا فی سبیل الله لایستطیعون ضربـا فی الارض یحسبهم الجاهل اغنیاء من التعفف تعرفهم بسیمـهم لایسـلون الناس الحافـا وما تنفقوا من خیر فان الله به علیم؛ [۱۱] (انفاق شما، مخصوصا باید) برای نیازمندانی باشد که در راه خدا، در تنگنا قرار گرفته‌اند، (و توجه به آیین خدا، آنها را از وطنهای خویش آواره ساخته، و شرکت در میدان جهاد ، به آنها اجازه نمی‌دهد تا برای تامین هزینه زندگی، دست به کسب و تجارتی بزنند،) نمی‌توانند مسافرتی کنند (و سرمایه‌ای به دست آورند،) و از شدت خویشتن داری، افراد ناآگاه آنها را بینیاز می‌پندارند، اما آنها را از چهره هایشان می‌شناسی، و هرگز با اصرار چیزی از مردم نمی‌خواهند. (این است مشخصات آنها! ) و هر چیز خوبی در راه خدا انفاق کنید، خداوند از آن آگاه است.» [۱۲] [۱۳]
انفاق از مال ارث[ویرایش]
«واذا حضر القسمة اولوا القربی والیتـمی‌والمسـکین فارزقوهم منه...؛ [۱۴]و اگر به هنگام تقسیم (ارث) خویشاوندان (و طبقه‌ای که ارث نمی‌برند) و یتیمان و مستمندان حضور داشته باشند، چیزی از آن اموال را به آنها بدهید و با آنها به طرز شایسته سخن بگویید!» [۱۵] [۱۶]
انفاق به ذی القربی[ویرایش]
«وءات ذا القربی حقه والمسکین وابن السبیل ولا تبذر تبذیرا؛ [۱۷]و حق نزدیکان را بپرداز و (همچنین) مستمند و وامانده در راه را، و هرگز اسراف و تبذیر مکن.» [۱۸] [۱۹] «ولا یاتل اولوا الفضل منکم والسعة ان یؤتوا اولی القربی والمسـکین والمهـجرین فی سبیل الله...؛ [۲۰]آنها که دارای برتری (مالی) و وسعت زندگی هستند نباید سوگند یاد کنند که از انفاق نسبت به نزدیکان و مستمندان و مهاجران در راه خدا دریغ نمایند، آنها باید عفو کنند و صرفنظر نمایند، آیا دوست نمی‌دارید خداوند شما را ببخشد؟ و خداوند غفور و رحیم است.» [۲۱] [۲۲] «فـات ذا القربی حقه والمسکین وابن السبیل...؛ [۲۳]چون چنین است حق نزدیکان و مسکینان و ابن سبیل را ادا کن این برای آنها که رضای خدا را می‌طلبند بهتر است و چنین کسانی رستگارانند.» [۲۴] [۲۵]
انفاق به سائل[ویرایش]
«ان المتقین فی جنـت وعیون• ءاخذین ما ءاتـهم ربهم انهم کانوا قبل ذلک محسنین• وفی امولهم حق للسائل والمحروم؛ [۲۶] [۲۷] [۲۸]پرهیزگاران در باغهای بهشت و در میان چشمه‌ها قرار دارند• و آنچه پروردگارشان به آنها مرحمت کرده دریافت میدارند زیرا آنها پیش از آن (در سرای دنیا ) از نیکوکاران بودند• و در اموال آنها حقی برای سائل و محروم بود.» [۲۹] [۳۰] «والذین فی امولهم حق معلوم• للسائل والمحروم؛ [۳۱] [۳۲]و آنها که در اموالشان حق معلومی است• برای تقاضا کنندگان و محرومان.» [۳۳] [۳۴]
انفاق به اقوام نیازمند
انفاق به خویشاوندان نیازمند، یکی از مصارف انفاق است که در قرآن به آن سفارش شده است: «... ولـکن البر من ءامن بالله والیوم الاخر والملـئکة والکتـب والنبیین وءاتی المال علی حبه ذوی القربی...؛ [۳۵]نیکی (تنها) این نیست (که به هنگام نماز) صورت خود را به سوی مشرق و مغرب کنید (و تمام گفتگوی شما از مساءله قبله و تغییر قبله باشد و همه وقت خود را مصروف آن سازید) بلکه نیکی (و نیکوکار) کسانی هستند که به خدا و روز رستاخیز و فرشتگان و کتاب آسمانی و پیامبران ایمان آورده‌اند، و مال (خود) را با علاقه ای که به آن دارند به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان و واماندگان در راه و سائلان و بردگان انفاق می‌کنند، نماز را بر پا میدارند، و زکات را می‌پردازند و به عهد خود به هنگامی که عهد بستند وفا می‌کنند، در برابر محرومیتها و بیماریها، و در میدان جنگ استقامت به خرج می‌دهند، اینها کسانی هستند که راست می‌گویند و گفتار و رفتار و اعتقادشان هماهنگ است و اینها هستند پرهیزگاران.» «یسـلونک ماذا ینفقون قل ما انفقتم من خیر فللولدین والاقربین... وما تفعلوا من خیر فان الله به علیم؛
[۳۶]
از تو سؤال می‌کنند چه چیز انفاق کنند؟ بگو: «هر خیر و نیکی (و سرمایه سودمند مادی و معنوی) که انفاق می‌کنید، باید برای پدر و مادر و نزدیکان و یتیمان و مستمندان و درماندگان در راه باشد.» و هر کار خیری که انجام دهید، خداوند از آن آگاه است. (لازم نیست تظاهر کنید، او میداند).» «ان الله یامر بالعدل والاحسـن وایتای ذی القربی...؛
[۳۷]
خداوند فرمان به عدل و احسان و بخشش به نزدیکان میدهد، و از فحشاء و منکر و ظلم و ستم نهی میکند، خداوند به شما اندرز میدهد شاید متذکر شوید.»
[۳۸]
[۳۹]
«وءات ذا القربی حقه...؛
[۴۰]
و حق نزدیکان را بپرداز و (همچنین) مستمند و وامانده در راه را، و هرگز اسراف و تبذیر مکن.» «ولا یاتل اولوا الفضل منکم والسعة ان یؤتوا اولی القربی...؛
[۴۱]
آنها که دارای برتری (مالی) و وسعت زندگی هستند نباید سوگند یاد کنند که از انفاق نسبت به نزدیکان و مستمندان و مهاجران در راه خدا دریغ نمایند، آنها باید عفو کنند و صرفنظر نمایند، آیا دوست نمی‌دارید خداوند شما را ببخشد؟ و خداوند غفور و رحیم است.» «فـات ذا القربی حقه...؛
[۴۲]
چون چنین است حق نزدیکان و مسکینان و ابن سبیل را ادا کن این برای آنها که رضای خدا را می‌طلبند بهتر است و چنین کسانی رستگارانند.»
منبع
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکم انفاق».
