تقوا و ذکر کیفر (قرآن)
از جلوههای تقواپیشگی یادآوری کیفر خداوند به هنگام وسوسههای شیطان میباشد.
ذکر کیفرهای خدا
یادآوری کیفر خداوند به هنگام وسوسههای شیطان، از آثار تقواپیشگی میباشد: ان الذین اتقوا اذا مسهم طـئف من الشیطـن تذکروا فاذا هم مبصرون. پرهیزگاران هنگامی که گرفتار وسوسههای شیطان شوند، به یاد (خدا و پاداش و کیفر او) میافتند و (در پرتو یاد او، راه حق را میبینند و) ناگهان بینا میگردند. [۱] برداشت بر این اساس است که «تذکروا» به معنای یادآوری عقابهای الهی است. [۲]
دیدگاه آیتالله مکارم
پرهیزکاران هنگامی که وسوسههای شیطانی، آنها را احاطه میکند به یاد خدا و نعمتهای بی پایانش، به یاد عواقب شوم گناه و مجازات دردناک خدا، میافتند، در این هنگام ابرهای تیره و تار وسوسه از اطراف قلب آنها کنار میرود و راه حق را به روشنی میبینند و انتخاب میکنند (ان الذین اتقوا اذا مسهم طائف من الشیطان تذکروا فاذا هم مبصرون). طائف به معنی طواف کننده است، گویا وسوسههای شیطانی همچون طواف کنندهای پیرامون فکر و روح انسان پیوسته گردش میکنند تا راهی برای نفوذ بیابند، اگر انسان در این هنگام به یادخدا و عواقب شوم گناه بیفتد، آنها را از خود دور ساخته و رهایی مییابد وگرنه سرانجام در برابر این وسوسهها تسلیم میگردد. اصولا هر کس در هر مرحلهای از ایمان و در هر سن و سال گه گاه گرفتار وسوسههای شیطانی میگردد، و گاه در خود احساس میکند که نیروی محرک شدیدی در درون جانش آشکار شده و او را به سوی گناهدعوت میکند، این وسوسهها و تحریکها، مسلما در سنین جوانی بیشتر است، در محیطهای آلوده، همچون محیطهای امروز که خود مراکز فساد در آن فراوان و آزادی نه به معنی حقیقی بلکه به شکل بی بند و باری همه جا را فرا گرفته و دستگاههای تبلیغاتی غالبا در خدمت شیطان و وسوسههای شیطانی هستند، فزونتر میباشد، تنها راه نجات از آلودگی در چنین شرائطی، نخست فراهم ساختن سرمایه تقوی است که در آیه مورد بحث به آن اشاره شده، و سپس مراقبت و سرانجام توجه به خویشتن و پناه بردن به خدا، یاد الطاف و نعمتهای او، و مجازاتهای دردناک خطاکاران است. در روایات کرارا به اثر عمیق ذکر خدا در کنار زدن وسوسههای شیطان اشاره شده است. حتی افراد بسیار با ایمان و دانشمند و با شخصیت همیشه احساس خطر در مقابل وسوسههای شیطانی میکردند، و از طریق مراقبت که در علم اخلاق بحث مشروحی دارد با آن میجنگیدند. اصولا وسوسههای نفس و شیطان همانند میکربهای بیماری زا است، که در همه وجود دارند، ولی به دنبال بنیههای ضعیف و جسمهای ناتوان میگردند، تا در آنجا نفوذ کنند اما آنها که جسمی سالم و نیرومند و قوی دارند، این میکربها را از خود دفع میکنند. جمله فاذا هم مبصرون (به هنگام یاد خدا چشمشان بینا میشود و حق را میبینند) اشاره به این حقیقت است که وسوسههای شیطانی پرده بر دید باطنی انسان میافکند، آن چنان که راه را از چاه و دوست را از دشمن و نیک را از بد نمیشناسد، ولی یاد خدا به انسان بینایی و روشنایی میبخشد، و قدرت شناخت واقعیتها به او میدهد، شناختی که نتیجهاش نجات از چنگال وسوسهها است. [۳]
منبع
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «ذکر کیفرهای خدا».