آسیب‌ ها و امید های عمل خیر در ایران

از ویکی خیر
پرش به: ناوبری، جستجو

نویسنده:نعمت الله موسی پور [۱]

چکیده

عمل خیر آنچنان در جامعه ایران گستردگی دارد که می‏توان آن را نماد اصلی فرهنگ عمومی قلمداد کرد. این موضوع که در جامعه ما دارای پشتوانه اعتقادی است، از سابقه بلندی برخوردار است. حضور چشمگیر عمل خیر در جامعه ایران، سبب شده است تا هیچ تردیدی در «هستی» آن نباشد، اما در مقابل، این عمل با پرسش‌های متعدد در باره «چیستی» مواجه است. وجود چنین پرسش‎هایی به آن معناست که، چیستی عمل خیر در ایران امروز با دیدگاههای متفاوت، مطرح است. عمل خیر با پوشش گسترده‌ای که دارد، به پدیده‏ای اثرگذار از حیث اجتماعی و تبدیل شده است. تجربه عمل خیر عموما در ایران به گونه‏ای با «پرداخت مالی» ظهور یافته که از سوی شخص دارای توان به شخص فاقد توانایی مالی (مادی)، تقدیم می‎شود. به تبع این تجربه، فرهنگ خیر در ایران امروز با ویژگی‎هایی آمیخته است که می‎توان آن را با صفت «مالی» معرفی کرد. این به آن معناست که وضعیت خیّر با «دارایی» و وضعیت خیرخواه با «ناداری» فهمیده می‎شود. چنین تصویری از خیّری، علاوه بر مادی بودن، چند ویژگی دیگر آن را نیز با خود دارد: اقدام سریع خیّر، شخصی بودن عمل و عرضه مستقیم به طالب. این چهار ویژگی از سویی «امیدبخش» هستند زیرا سبب تسهیل عمل می‌شوند و از سوی دیگر «آسیب‌زا» هستند زیرا زمینه‎ساز نگاهی محدود و عملی فارغ از مطالعه و آموزش می‌گردند. آنچه به نظر می‌رسد در حال تحقق است و می‎تواند امیدهایی را در جهت اعتلاء ایجاد کند، عنایت نهادهای دانشی و پژوهشی به این موضوع مهم اجتماعی است که به تبع آن، «آموزش خیر» و «مطالعه خیر» گسترش می‌یابد و «نهادهای علمی خیر» برای تشکیل اجتماعات علمی تاسیس می‎شود.

واژگان کلیدی

عمل خیر، آسیب‌های خیر، امیدهای خیر، آموزش خیر، مطالعه خیر.

پانویس

  1. دانشیار پردیس نسیبه، دانشگاه فرهنگیان