اخلاص در جهاد (قرآن)

اخلاص سری است الهی که تنها در قلب بندگان محبوب الهی قرار می‌گیرد. در آیات قرآن کریم به لزوم اخلاص در جهاد سفارش شده است.

اخلاص در جهاد

اخلاص مجاهدان صدر اسلام در غزوه حمراءالاسد در سوره آل عمران اشاره شده است: الذین استجابوا لله والرسول من بعد مآ اصابهم القرح للذین احسنوا منهم واتقوا اجر عظیم• فانقلبوا بنعمة من الله وفضل لم یمسسهم سوء واتبعوا رضون الله... «کسانی که (در نبرد احد ) پس از آنکه زخم برداشته بودند دعوت خدا و پیامبر (او) را اجابت کردند برای کسانی از آنان که نیکی و پرهیزگاری کردند پاداشی بزرگ است.... ؛ پس با نعمت و بخششی از جانب خدا (از میدان نبرد) بازگشتند در حالی که هیچ آسیبی به آنان نرسیده بود و همچنان خشنودی خدا را پیروی کردند و خداوند دارای بخششی عظیم است» (این آیات، درباره غزوه «حمراءالاسد» نازل شده است.)

دوستی نکردن با دشمنان کافر

دوستی نکردن با دشمنان کافر ، نشانه اخلاصمؤمنان در جهاد با آنان است: یـایها الذین ءامنوا لاتتخذوا عدوی وعدوکم اولیاء تلقون الیهم بالمودة... ان کنتم خرجتم جهـدا فی سبیلی وابتغاء مرضاتی تسرون الیهم بالمودة... «ای کسانی که ایمان آورده‌اید دشمن من و دشمن خودتان را به دوستی برمگیرید (به طوری) که با آنها اظهار دوستی کنید و حال آنکه قطعا به آن حقیقت که برای شما آمده کافرند (و) پیامبر ( خدا ) و شما را (از مکه ) بیرون می‌کنند که (چرا) به خدا پروردگارتان ایمان آورده‌اید اگر برای جهاد در راه من و طلب خشنودی من بیرون آمده‌اید (شما) پنهانی با آنان رابطه دوستی برقرار می‌کنید در حالی که من به آنچه پنهان داشتید و آنچه آشکار نمودید داناترم و هر کس از شما چنین کند قطعا از راه درست منحرف گردیده است»

شان نزول

حاطب بن ابى بلتعة نامه‌اى سرى به مشركين مكه فرستاد، و در آن از اينكه رسول خدا (ص) تصميم دارد مكه را فتح كند به ايشان گزارش داد، و منظورش اين بود كه منتى بر آنان گذاشته و بدين وسيله ارحام و اولادى كه در مكه داشت از خطر مشركين حفظ كرده باشد. خداى تعالى اين جريان را به پيامبر گرامى‌اش خبر داد، و اين آيات را فرستاد.

مهاجرت و جهاد خالصانه

" ان کنتم خرجتم جهادا فی سبیلی و ابتغاء مرضاتی"- این جمله متعلق است به جمله" لا تتخذوا" یعنی اگر مهاجرتتان جهاد در راه من، و به منظور خشنودی من است، دیگر دشمنان مرا دوست مگیرید. و در این جمله جزای شرط حذف شده، برای اینکه همان" لا تتخذوا" می‌فهماند جزائی که حذف شده یک" لا تتخذوا" ی دیگر است. و کلمه" جهادا" مصدر است، و در اینجا مفعول له واقع شده. و کلمه" ابتغاء" به معنای طلب است. و کلمه " مرضاة" مانند کلمه" رضا" مصدر و به معنای خشنودی است. و معنای جمله این است که: اگر در راه رضای من و جهاد در راه من بیرون شدید، دیگر دشمن مرا و دشمن خودتان را دوست مگیرید. شرطی که در آیه شریفه کرده از باب اشتراط حکم به امری محقق الوقوع است، که هم نهی را تاکید می‌کند، و هم ملازمه میان شرط و مشروط را اعلام می‌دارد، مثل این می‌ماند که پدری به فرزند خود بگوید" اگر پسر من هستی فلان کار را مکن" که این تعبیر هم نهی را تاکید می‌کند، و هم می‌فهماند میان شرط و مشروط ملازمه است، و کسی که فرزند من است ممکن نیست فلان کار را بکند.

منبع

قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «اخلاص در جهاد».