اخلاق
اخلاق، جمع خلق به معنای خصلت‌های نفسانی انسان اعم از فضائل و رذائل است. از آن به مناسبت در باب‌های امر به معروف و نهی از منکر، تجارت، نکاح، طلاق و خلع آمده است.
ابعاد بحث از اخلاق
اخلاق از دو بعد حائز اهمیّت و در خور بررسی است: نخست، شناسایی ماهیت خوی‌ها و خصلت‌های نیک و زشت و دیگر، ابراز و بروز دادن آن‌ها در ارتباط با دیگران. موضوع اول در علم اخلاق بحث می‌شود؛ لیکن محور دوم در فقه مطرح است که موضوع این مقاله می‌باشد.
اخلاق در روایات
در روایات بسیاری به رعایت اخلاق نیکو، همچون فروتنی، گذشت،مدارا کردن نسبت به دیگران و صلۀ رحم، و پرهیز و دوری گزیدن از رفتارهای ناشایست مانند تکبّر، حسد، بخل و حرص]، سفارش شده است. [۱]
احکام مربوط به اخلاق
در ذیل به نمونه‌هایی از مسائل مربوط به اخلاق که در باب‌های امر به معروف و نهی از منکر، تجارت، نکاح، طلاق و خلع آمده است اشاره می‌کنیم.
تأکید بر خوش خلقی مسلمان
هر مسلمانی باید سعی کند منش و رفتار او بر اساس تعالیم اخلاقی اسلام باشد. [۲]
خوش خلقی با همسفران
در برخی موارد، نسبت به خوش خلقی تأکید شده است مانند خوش اخلاقی در سفر با همسفران. [۳]
گشاده‌رویی بازرگان
چنان که برای بازرگانان مستحب است با مشتریان خود با گشاده‌رویی برخورد نمایند چه آن که این کار موجب فراوانی و گشایش روزی آنان می‌شود. [۴]
ازدواج با بداخلاق
ازدواج با زن یا مرد بداخلاق مکروه است. [۵] [۶]
طلاق در صورت سازگاری اخلاقی
طلاق همسر در صورتی که زوجین از نظر اخلاقی با یکدیگر سازگار باشند مکروه [۷] و خلع در صورت یاد شده باطل است. [۸]
گرفتن دایه بداخلاق برای کودک
گرفتن دایۀ بداخلاق برای کودک کراهت دارد. [۹]
خوش خلقی در امر به معروف و نهی از منکر
اثربخش‌ترین شیوۀ امر به معروف و نهی از منکر آن است که امر و نهی کننده، خود متخلّق به اخلاق نیکو و به دور از صفات ناپسند باشد تا در پرتو دعوت عملی، دیگران را به فضائل اخلاقی ترغیب کرده و از رذائل اخلاقی بازدارد. [۱۰]
ارتزاق معلم اخلاق از بیت‌المال
معلم اخلاق از جمله کسانی است که می‌تواند از بیت‌المال ارتزاق نماید. [۱۱]
منبع
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۱، ص۳۴۴.
پانویس
- ↑ وسائل الشیعة، ج۱۵، ص۱۶۱-۳۷۹.
- ↑ مجمع المسائل، ج۱، ص۵۳۴.
- ↑ العروة الوثقی، ج۲، ص۴۱۵.
- ↑ جواهر الکلام، ج۲۲، ص۴۶۵.
- ↑ العروة الوثقی، ج۲، ص۷۹۹.
- ↑ تحریر الوسیلة، ج۲، ص۲۳۸.
- ↑ الروضة البهیة، ح۶، ص۳۲.
- ↑ الروضة البهیة، ج۶، ص۱۰۰.
- ↑ توضیح المسائل مراجع، م۲۴۸۸.
- ↑ جواهر الکلام، ج۲۱، ص۳۸۲-۳۸۳.
- ↑ الروضة البهیة، ج۳، ص۷۱.
