استفتائات وقف (77-78)

از ویکی خیر
پرش به: ناوبری، جستجو

استفتائات 62

سؤال:

در شهرستانی که دارای حدود هشتاد روستا می باشد کلیه زمینهای این مناطق اعم از مزروعی و مسکونی توسط شخصی که از نزدیکان رضا شاه بوده تصاحب شده و بعداً هم وقف گردیده آیا اینگونه وقف که ایشان صاحب اصلی نبوده صحیح است یا خیر؟

جواب:

وقف باید از طرف مالک یا کسی که مالک باو اختبار داده باشد واقع شود، و با فرض شک محمول بر صحت است و خصوصیات موضوع باید در محاکم شرعیه رسیدگی شود.

علی بن الجواد الحسینی الخامنه ای

استفتائات 63

سؤال:

در روستائی از زمان قدیم تکیه ای وجود داشته که اهالی بعلت منحصر بفرد بودن آن موقوفات حسینی را به آن اختصاص میداده اند حالیه با عنایت به افزایش جمعیت تکیه فوق الاشاره گنجایش کافی نداشته و مردم در سرما و گرما در خارج از آن جهت مراسم عزاداری و غیره بسر می برند لذا اهالی با همیاری و همدلی اقدام به احداث حسینیه جدیدی بنام مبارک قائم آل محمد (ص) نموده اند. خواهشمند است نظر مبارک مقام معظم رهبریت و مرجعیت را در خصوص سئوالات ذیل اعلام تا ملاک عمل واقع گردد.

1) آیا میتوان از وسائل تکیه مذکور اعم از فرش و ظروف و غیره در حسینیه جدید استفاده نمود یا خیر؟ لازم به توضیح است مقدار زیادی از وسایل ذکر شده مازاد و بلااستفاده می باشد و تأمین وسایل برای حسینیه جدید با توجه باینکه اکثر اهالی از قشر مستضعف و محروم جامعه می باشند معذوراتی را بدنبال دارد.

2) با عنایت به اینکه تکیه مذکور ظرفیت و گنجایش کل جمعیت روستا را ندارد و از طرفی جمعیت روستا آنقدر زیاد نیست که بتوان بطور همزمان از هر دو مکان استفاده نمود در خصوص نحوه استفاده از آن چگونه باید عمل نمود.


جواب:

وسائل حسینیه قدیمی تا قابل استفاده در آن حسینیه می باشد باید در همان محل از آن استفاده شود مگر احراز شود که وقف آن بنحو عام بوده یا اهدائی و در اختیار متصدیان باشد که در اینصورت مانع ندارد. علی بن الجواد الحسینی الخامنه ای

استفتائات 65

سؤال:

طبق وصیتنامه ای قطعه زمینی وقف گردید تا برای تأمین مخارج مراسم احیاء و افطار و سحر و عزاداری مولای متقیان (ع) در شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان در منزل واقف صرف گردد، تولیت زمین مذکور در حال حیات واقف در اختیار وی، و سپس طبق سفارش واقفدر وقفنامه به یکی از فرزندان ذکورش واگذار شد تا پس از وی به اولاد او بطناً بعد از بطن واگذار گردد.

تولیت بعد زمین مذکور را به یکی از فرزندانش واگذار نمود، و هر ساله هدف واقف و مراسم در شب مذکور انجام می گرفت.

ایشان طبق وصیتنامه ای تولیت زمین وقفی مذکور را به فرزند ارشد ذکورش سپرده است.

اینک بعد از درگذشت این متولی سایر فرزندان او (اعم از اناث و ذکور) مدعی تولیت زمین مذکور و خواستار تقسیم آن در میان سایر فرزندان هستند، با توجه به سابقه مذکور و عدم ادعای سایر نوه های واقف از ناحیه فرزندان دیگرش، آیا تولیت زمین مذکور به همه ی نوه های واقف بطناً بعد بطن واگذار می گردد؟ البته این امر مستلزم قطعه بندی و تقسیم زمین مذکور بوده، موجب عدم تأمین اهداف وقف خواهد شد. از طرفی دیگر به نظر می رسد به خاطر قرینه های موجود مبنی بر واگذاری تولیت ها به فرزندان ذکور ارشد، دیگر فرزندان واقف و نوه های وی تا بحال ادعایی نداشته اند.

آیا وصی مرحوم و متولی فعلی زمین مذکور، می تواند طبق وصیت پدرش تولیت آن را به فرزندان ارشد ذکورش واگذار کند تا به همین صورت بطناً بعد بطن وصیت شود یا نه؟

جواب:

بسمه تعالی

در فرض مرقوم متولی حق جعل تولیت ندارد مگر آن که در ضمن وقف چنین اختیاری باو داده شده باشد و تولیت با کسانی است که در وقف بیان شده است. علی بن الجواد الحسینی الخامنه ای

استفتائات 68

سؤال:

شخصی زمین شخصی خود را جهت ساخت حسینیه وقف نموده و در آن حسینیه نماز نیز برگزار می شود شخص واقف در وصیتنامه خود قید کرده که او را در حسینیه مذکور دفن نمایند حال با توجه به کراهت خواندن نماز روی قبر و غیره آیا عمل به وصیت فوق الذکر واجب است یا خیر.

جواب:

بسمه تعالی اگر واقف در وقف زمین برای حسینیه مکان قبر برای خود استثناء کرده باشد عمل به وصیت وی در این باره واجب است.

علی بن الجواد الحسینی الخامنه ای

استفتائات 69

سؤال:

اطراف زمین مزروعی اراضی متعلق به موقوفه، که قبلاً مزروعی بوده ساختمان شده جهت منزل مسکونی یا بعداً می شود و از کشت و زرع افتاده است ولی زمین موقوفه کنار آن ساختمان منزل که با مساحت کم نمی شود برای موقوفه خانه سازی کرد و نه قابل کشت زیرا که همسایه ساختمان مانع محصور شدن است بنابراین زمین موقوفه بلااستفاده است و رها شده است حضرتعالی اجازه می فرمائید که اینگونه زمین موقوفه را با زمین دیگری با در نظر گرفتن صلاح وقف معاوضه کرد و در صورتیکه معاوضه آن را اجازه نمی فرمائید آیا اجازه می فرمائید که اینگونه اراضی موقوفات برای مدت مدیدی مثلاً نود و نه ساله اجاره داده شود، بهر حال استدعا می شود جواب آنرا مرقوم فرمایند.

جواب:

بسمه تعالی

با امکان استفاده از وقف ولو با اجازه دادن آن تبدیل آن جایز نیست و در فرض سؤال باید زیر نظر متولی شرعی و در جهت وقف از وقف استفاده شود.

علی بن الجواد الحسینی الخامنه ای

استفتائات 70

سؤال: محل یخچال قدیمی که منافع اجاری آن وقف روضه خوانی و اطعام و خرج ازدواج اشخاص بی بضاعت می باشد مدتی است از حیز انتفاع افتاده آیا می توان محل مذکور را جهت ساختمان حسینیه به اجاره تویل المدت در اختیار کسی قرار داد و در اجاره نامه موضوع ]]وقف]] را قید کرد.

جواب:

بسمه تعالی

در فرض مذکور با رعایت مصلحت وقف و زیر نظر متولی شرعی مانع ندارد و باید مال الاجاره کماکان طبق وقف مصرف شود. علی بن الجواد الحسینی الخامنه ای

استفتائات 71

سؤال:

فردی بعنوان صاحب ملک که دارای سند مالکیت است و مرحوم شده این زمین را قصد داشته که جهت مسجد وقف نماید، بازماندگان مرحوم نیز زمین را که آن مرحوم قصد داشته مسجد کند جهت مسجد واگذار نموده اند، ولی عده ای می گویند که شنیده ایم زمین فوق وقف است و سندی که دال بر وقفیت باشد در دست نیست، عده ای اظهار می دارند کاروانسرا بوده است، عده ای اظهار می دارند که زمین و گل انداز بوده است. خواهشمند است نظر خود را در مورد اینکه آیا می توان این زمین را جهت مسجد اختصاص داد یا نه بیان فرمائید.

جواب:

بسمه تعالی

اگر وقف بودن آن معلوم نیست و بین مردم هم شایع بوقف بودن نیست محکوم به ملکیت برای ذی الید بوده و واگذاری برای مسجد صحیح است. علی بن الجواد الحسینی الخامنه ای

استفتائات 72

سؤال:

در روستای ما چند مسجد و حسینیه و یک تکیه بنام هیئت است که در ایام و لیالی عزا در آن عزاداری می کنیم و اطعام می کنیم همان طور که عرف زمان ما شده که در همه شهرها و قصبات در مساجد و تکایا مجالس ترحیم برگزار میکنند ما هم در مساجد مجالس ترحیم و در هیئت اطعام برگزار می کنیم بعضی از مجالس ازدواج هم در هیئت طعامی پخت می کنیم و در همان ظروف وقفی و در همان بنا به جمعیت میخورانیم آیا استفاده از بنا و فرش و ظروف وقفی که خود همین مردم پول جمع آوری کرده اند و ساخته اند و خریده اند جایز است یا خیر؟ توضیح اینکه بنای هیئت و ظروف و فرش وقف سید الشهداء (ع) است.

جواب:

بسمه تعالی

برای هر چه ساختمان و ظروف تهیه و اختصاص داده شده باید همان استفاده شود و تغییر ندهند. علی بن الجواد الحسینی الخامنه ای

استفتائات 73

سؤال:

زمینی جهت احداث مسجد وقف شده و شخصی با قولنامه عادی رایج در روستا با مشخصاتی که فتوکپی آن پیوست می باشد فروخته است نظر شرع و قانون نظام مقدس اسلام خرید و فروش این زمین وقف شده چه حکمی دارد در زمین مورد بحث به قصد وقف ابدی خریداری شده و بعداً با قیمت بیشتری بفروش رفته است.

جواب:

بسمه تعالی

اگر زمین پس از خریداری وقف شده و تحویل متولی شرعی یا جهت وقف داده شده باشد وقف تمام است و قابل خرید و فروش نیست و اگر وقف تمام نیست ولو از جهت اینکه قبض معتبر در وقف حاصل نشده باشد فروش آن بلامانع است. علی بن الجواد الحسینی الخامنه ای

استفتائات 74

سؤال:

حسینیه شهداء اجناس اسقاطی و از کار افتاده دارد خواهشمند است دستور فرمائید از طرف دفتر محترم نمایندگی فروش اجناس فوق را به شورای اسلامی و هیئت امنای حسینیه فوق الذکر واگذار کرده تا اجناس اسقاطی فروخته شود و به جای آن اجناس مورد نیاز و قابل استفاده خریداری و جایگزین گردد، خداوند به مقام معظم رهبری طول عمر با برکت عنایت فرماید.

جواب:

بسمه تعالی اگر به هیچ وجهی اجناس مذکور در خود آن حسینیه قابل استفاده نیست، و حسینیه های دیگر هم با مراعات الاقرب فالاقرب نیاز ندارد در این صورت متولی شرعی حسینیه با در نظر گرفتن مصلحت وقف میتواند بفروشد و بمصرف حسینیه برساند.

علی بن الجواد الحسینی الخامنه ای

استفتائات 75

سؤال: معروض بر اینکه اینجانبان از اهالی قریه همجوار مسجد جامع بودیم.لکن مهاجرت نموده و بمنظور توسعه مسجد زمین مسکونی خود را وقف مسجد نموده ایم، آیا می شود دیگران به آن زمینها دخل و تصرف کنند یا خیر؟

جواب:

بسمه تعالی

به همان نحویکه زمین وقف شده است باید عمل شود و اختیار دخل و تصرف در زمین موقوفه با متولی شرعی موقوفه است که باید با مراعات مصلحت وقف و در جهت وقف مورد استفاده قرار گیرد.

علی بن الجواد الحسینی الخامنه ای

استفتائات 76

سؤال:

منطقه ما یک منطقه کشاورزی می باشد که در گذشته این مناطق بصورت موقوفه اعلام شد و الان متولیان امر اصرار بر دریافت موقوفت دارند و از آنجا که اهالی در یک تحیر زایدالوصفی قرار دارند از طرفی نه رضایت به تصرف در مال سید الشهداء (ع) دارند و از آن طرف هم می دانیم که سید الشهداء (ع) رضایت به دریافت مال دیگران را ندارند زیرا موضوعی که در این مورد مطرح است این است که اولاً در مالکیت مالکین آن زمان حرف است و مورد اشکال، و بر فرض صحت مالکیت آنها این مسئله مطرح می شود که در زمان واقفین مقدار زمین زیر کشت بسیار محدود بوده بعنوان مثال در یک سطح زیر کشت اغلب از 20 هکتار تجاوز نمی کرده لکن بعدها بر اثر زحمات و تلاشهای خود کشاورزان سطح زیر کشت به مقدار 150، 200 و حتی بیشتر هم رسیدهاست لذا تقاضا داریم اولاً مشخص بفرمائید که مقدار مازادی که بدست خود کشاورزان آباد شده و جزو موقوفات محسوب می گردد یا خیر تا اهال منطقه را از این مشکل شرعی نجات دهید.

جواب:

بسمه تعالی

اصل وقف واقف نسبت به آنچه که در ظاهر مالک آن بوده است محکوم به صحت و نفوذ است مگر آنکه خلاف آن به طریق شرعی ثابت شود ولی اراضی که در گذشته و در زمان انشاء وقف بصورت جنگل یا بیشه و نیزار یا مرداب یا مرتع طبیعی از اراضی موات اصلی و جزو انفال و اموال عمومی بوده است و حریم خاص ملک شخصی یا موقوفه نبوده است وقفیت نسبت به آن تّسری و شمول ندارد، بلکه اینگونه اراضی ملک اختصاصی کسانی است که آنرا قصد تملک برای خودشان احیاء کردند و یا از احیاء کننده ی آن به آنان به ارث یا بیع منتقل گردید.

علی بن الجواد الحسینی الخامنه ای

استفتائات 77

سؤال:

در ادوار مختلف موقوفاتی با توجه به شرایط زمان و مکان توسط مؤمنین انشاء و بمرحله اجرا در آمده است لکن در حال حاضر کاربرد برخی از آنها با شرایط و اوضاع و احوال اجتماعی، اقتصادی جامعه هماهنگی نداشته و بعضاً متداول نمی باشد: آیا می توان با توجه به شرائط روز و در جهت مصالح دولت و امت اسلامی و با ملحوظ نگهداشتن نیت اصلی واقف و در جهت هماهنگی با سایر برنامه های مدون و جاری دولت در کاربرد نظرات واقف تغییراتی بعمل آورد؟

جواب:

بسمه تعالی

الوقوف علی حسب ما یوقفها اهلها. عوائد وقف باید زیر نظر متولی شرعی و با نبود متولی خاص زیر نظر حاکم شرعی در جهت وقف صرف شود و زمان و مکان و مصالح دولت و ملت در آن اثر ندارد و نباید تغییر داده شود. علی بن الجواد الحسینی الخامنه ای

استفتائات 78

سؤال:

1) آیا میتوان در نحوه پیاده کردن و شیوه کاربرد نظرات واقف تغییراتی بعمل آورد؟

2) استحضار دارند که موقوفات بسیاری در سطح کشور وجود دارد و یا شناسائی نشده و یا به مرور زمان از بین رفته است که هر دو گروه موقوفات مزبور در صورت شناسائی و احیاء درآمدهای فوق العاده ای برای میهن اسلامی ایجاد خواهند نمود و منبع جدید درآمدی برای کشور فراهم می شود، در اینصورت آیا می توان با تغییرات جزئی در نحوه استفاده از درآمد موقوفات موجود برای شناسائی موقوفات مزبور (ناشناخته) اقدامی بعمل آورد؟

3) در جهت توسعه سنت حسنه وقف لازم است مبالغی صرف هزینه های پرسنلی و اداری کارکنان شود که طبعاً در هیچ یک از وقفنامه ها باین موارد اشاره نشده است، آیا میتوان با تغییراتی در نحوه کاربرد درآمدهای حاصل از موقوفات بویژه موقوفات متصرفی که اوقاف متولی آن است مبالغی صرف هزینه های مزبور نمود یا خیر؟

جواب: بسمه تعالی حکم در این سه مورد سئوال هم از مسئله قبل معلوم شد و تغییر وقف جایز نیست و اگر مخارجی دارد که عمل بوقف موقوف بر آن است و همچنین حق متولی در تحریر الوسیله حضرت امام قدس سره الشریف بیان فرموده اند عمل بآن مجزی است انشاء الله تعالی

علی بن الجواد الحسینی الخامنه ای

استفتائات 79

سؤال: در جنب مسجد جامع کاروانسرا و قبرستانی در زمان سابق بوده است که شخصی آن قبرستان را اجاره طویل المدت نموده است و مغازه هایی ساخته و به افراد اجاره داده است و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران اداره اوقاف تعدادی از مغازه ها را در تصرف خود درآورده است و با ساکنین تجدید اجاره نمود. و بدلیل عدم تشخیص تولیت مدتی امام جماعت مدعی تولیت بوده است و در آن وقفنامه تصریح شده به تولیت آن و راجع به تولیت امام مسجد در آن وقفنامه ذکری نشده است و اکنون امام مسجد مدعی است که باید اجاره به امام مسجد داده شود با اینکه در وقفنامه تصریح و تنصیص به تولیت آن شده فعلاً سئوال این است که صاحبان مغازه ها که افراد متدین و صالحی هستند آیا می توانند اجاره را به امام مسجد بدهند و یا شرعاً باید اجاره را به متولی منصوص بدهند و بر فرض عدم جواز پرداخت آن به امام جماعت مسجد آیا نسبت به مال الاجاره سالهای گذشته چه باید کرد آیا صاحبان مغازه ها برائت ذمّه پیدا کرده اند و یا مدیون هستند یا آن کس که اجاره گرفته مدیون است باید استرداد شود و به متولی اصلی آن پرداخت شود آنچه رأی مبارک است مرقوم فرمائید چون خیلی مورد احتیاج می باشد، در ضمن توضیحاً آیا میشود اجاره را به اداره اوقاف پرداخت نمود و اگر آن اداره از ساکنین مغازه ها اجاره دریافت کرد مستأجر بری ذمّه می شوند یا خیر؟

جواب:

بسمه تعالی

اصل وقفیت و تولیت خاص موقوفه اگر محرز باشد باید تصرفات در موقوفه با اجاره متولی شرعی باشد و وجه اجاره نیز به او پرداخت شود و نسبت به تصرفات گذشته هم وجه اجاره را باید به او بپردازند، و جهت تحقق در این باره خوب است به علماء محترم شهر و مسئولین ذیربط مراجعه نمائید. علی بن الجواد الحسینی الخامنه ای

استفتائات 80

سؤال: تولیت یعنی چه و متولی چه وظایفی و چه اختیاراتی نسبت به موقوفه دارد؟

جواب:

بسمه تعالی

کسی که شرعاً متصدی اداره وقف و امور مربوطه به آن است متولی وقف است و باید مراعات مصلحت وقف و جهت وقف امور موقوفه را اداره کند.

علی بن الجواد الحسینی الخامنه ای

استفتائات 81

سؤال:

آیا تولیت حقیر که واقف آن را بمن داده و بنده قبول کرده ام و فتوکپی آن سند ضمیمه است کسی می‌تواند آنرا باطل اعلام کند؟

جواب:

بسمه تعالی

بعد از اینکه شخص شرعاً متولی شد کسی نمی تواند تولیت او را باطل کند بلی در صورت خیانت حاکم شرع میتواند او را عزل نماید.

علی بن الجواد الحسینی الخامنه ای

استفتائات 82

سؤال:

آیا حقیر شرعاً میتوانم اعتراض از تولیت موجود نمایم یا خیر، با توجه به اینکه واقف از دنیا رفته و چنین شرطی هم ابتداء عقد این سند ذکر نشده است.

جواب:

بسمه تعالی

متولی شرعی نمیتواند خود را از تولیت برکنار کند. علی بن الجواد الحسینی الخامنه ای

استفتائات 83

سؤال:

زمینی است موقوفه روشنائی مسجد که در اثر احداث خیابان قسمت اعظم آن در مسیر خیابان قرار گرفته است حال اگر توسط متولی یا مستأجر روی باقیمانده موقوفه احداث ساختمان بصورت تجاری یا مسکونی شود آیا ساختمان احداث شده وقف محسوب می شود یا فقط زمین وقف می باشد.

جواب:

بسمه تعالی

هر گونه تصرف در موقوفه باید زیر نظر متولی شرعی وقف و صلاح وقف باشد و ساختمان احداثی ملک احداث کننده است، ولی اجاره زمین را باید به متولی شرعی موقوفه بپردازد.

علی بن الجواد الحسینی الخامنه ای

استفتائات 84

سؤال:

واقفی قطعه زمینی را جهت احداث گورستان وقف کرده و عده ای اقدام به تصرف این قطعه زمین نموده و آن را به زمین فوتبال تبدیل نموده اند از آن مرجع معظم تقاضا داریم حکم شرعی مسئله را بیان فرمایند.

جواب:

بسمه تعالی

اگر زمین ملک شرعی واقف بوده و آن را وقف قبرستان کرده و تحویل متولی برای دفن اموات داده حکم وقف بر آن مترتب می میشود و تبدیل آن و تغییر آن بزمین ورزش جایز نیست.

علی بن الجواد الحسینی الخامنه ای