اوقاف و امور خيريه در ايران از دیروز تا امروز
از تشكیلات اداری اوقاف در دوره صفاریان (245 – 290هـ.ق ) كه نخستین سلسله حكومت ایرانیان پس از اسلام بوده است، اطلاع دقیقی در دست نیست. اما در تشكیلات اداری دوره سامانیان (261 – 389 هـ.ق) از دیوان موقوفات یا دیوان اوقاف نام برده شده كه به كار مساجد و اراضی موقوفه رسیدگی می‌كرده است. پیش از ایجاد دیوان اوقاف، وظیفه اداره اوقاف به عهده قضات بوده است. در دوران صفویان، امور اوقاف در ایران به روحانیون مورد نظر حكومت واگذار میشد و متصدی این مقام به نام صدور الصدور، وزیر اوقاف و مستوفی موقوفات خوانده میشد. همچنین در دوران زندیه، وزارت موقوفات مسئول نظم و نسق مادی موقوفات و رونق و رواج امور مساجد و بقاع كثیر الانتفاع بوده است. كیفیت اداره موقوفات در دوره قاجاریه مشخص نیست، اما در دوره سپهسالار یك سلسله اقدامات اصلاحی برای بهبود اوقاف انجام شده است. پس از انقلاب مشروطیت و استقرار حكومت مشروطه در سال 1285 هـ.ش و تأسیس وزارت معارف، اوقاف و صنایع مستظرفه در سال 1289 هـ.ش امور موقوفات زیر نظر وزارت مذکور اداره میشد و مسئولان اداره‌های معارف در شهرستان‌ها عهده دار انجام امور موقوفات نیز بوده‌اند. در دی 1313هـ.ش قانون جدید اوقاف مشتمل بر 10 ماده به تصویب مجلس رسید و آیین نامه این قانون در سال 1314 هـ.ش از طرف هیأت دولت مورد تصویب قرار گرفت. تا سال 1328 هـ.ش اداره اوقاف در مركز ( تهران) از اداره‌های فرهنگ جدا بود. اما در شهرستان‌ها ریاست اداره فرهنگ و اوقاف بر عهده یك نفر بود. پس از آن اداره‌های اوقاف شهرستان‌ها نیز از اداره‌های فرهنگ و اوقاف مجزا شد و مسئول جداگانه ای برای آن‌ها تعیین شد. در 15 آذر 1343 هـ.ش نیز با تصویب قانون تفكیك اوقاف از وزارت فرهنگ، تشكیلات سازمان اوقاف مستقل و به نخست وزیری ملحق شد و سرپرستی آن به یكی از معاونان نخست وزیر به عنوان سرپرست سازمان اوقاف محول شد. همچنین در همین قانون برای سازمان اوقاف شورای عالی اوقاف نیز پیش‌بینی شده بود.
پس از پیروزی شكوهمند انقلاب اسلامی ایران و استقرار دولت جمهوری اسلامی، تشكیلات و اختیارات سازمان اوقاف مورد تجدید نظر قرار گرفت و در دوم دی سال 1363 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. بر اساس آن سازمان از نخست وزیری منتزع و با عنوان سازمان حج و اوقاف و امور خیریه به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وابسته شد. به موجب این قانون، سرپرست سازمان باید از طرف ولی فقیه مجاز در تصدی اموری كه متوقف بر اذن ولی فقیه است باشد. سازمان اوقاف و امور خیریه به منظور شناساندن و آگاه‌کردن مردم نسبت به آثار و بركات وقف، این سنت نبوی و تشویق و ترغیب هرچه بیشتر مردم به همیاری و انجام كارهای خیر، روز 27 صفر المظفر را با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان «روز وقف» اعلام کرد. با توجه به اینكه این موضوع از اهمیت خاصی برخوردار است و امر خطیر وقف را تنها به یك روز نمی‌توان منحصر كرد، این سازمان با بزرگداشت روز وقف برای توسعه اندیشه خیر و تحریك حس نوع‌دوستی و عواطف انسانی مردم، هفته آخر ماه صفر را با عنایت به تنوع نیات واقفین به نام «هفته وقف» با عناوین خاص در هر روز برگزار می‌کند.
پانویس
- ↑ مسئول امور گردشگری شهرداری ورامین
