بازخوانی ونگرش در وقفنامه (ملا احمد خلف ملا محمد جعفر بیدگلی)

مؤلف:مهدی باریکرسفی

چکیده

این مقاله به بررسی اجزاء و ساختار ظاهری و درونی وقفنامه‌ای می‌پردازد که در آن مقداری از آب و اراضی دشت عالی آباد شهرستان آران و بیدگل وقف گردیده است. واقف آن یکی از علمای بزرگ شهرستان آران و بیدگل یعنی ملا احمد بیدگلی می‌باشد. وی فرزند ملا محمد جعفر از خاندان علمی جبل عامل بوده که برای ترویج تشیع به این منطقه مهاجرت کرده‌اند. ملا محمد باقر، ملا علی اکبر، ملا محسن، ملا محمد حسین، ملا ابوالقاسم از عالمان این خاندانند. این وقفنامه به خط مبارک عبدالباقی بن محمد تقی الطباطبایی بیدگلی(م 1285 ق) که از علما و ناموران آران و بیدگل است در سال 1293ق به رشته تحریر درآمده است. هدف از بررسی این وقفنامه، ویژگی خاص در ساختار کامل و دقت تحریر آن است که هر موضوع وقفنامه اعم از نام واقف، موقوف علیه، موقوفه و متولی بسیار دقیق و به تفضیل شرح داده شده که حاکی از اشراف واقف و کاتب به مورد وقف و تدقق در زمان و مکان ادای نیت بوده است. همچنین دو سال پس از وقف فوق، واقف دوراندیش وقف دیگری در ادامه همین وقفنامه به رشته تحریر درآورده است. از آنجا که واقف و نویسنده وقفنامه از فقهای منطقه بوده‌اند در بررسی و بازخوانی وقفنامه مذکور نتایجی منتج می‌گردد از آن جمله کتابت مفصل وقفنامه با دقت نظر در ثابت ماندن کلمات وقفنامه است و به همین منظور در انتهای وقفنامه، نویسنده نسبت به تغییر خط و نوع نوشتار، هشدار داده است. دیگر نتیجه آن که نگاه واقف و کاتب بر اجزای وقفنامه بسیار دقیق و هنرمندانه است به شکلی که تمام اجزاء به خوبی شرح داده شده تا هرگز راه گریز از آن میسر نگردد. کلیدواژه‌ها وقفنامه، مزرعه عالی آباد، ملا احمد خلف، ملا محمد جعفر بیدگلی.

مقدمه

شهرستان آران و بیدگل از توابع استان اصفهان، با وسعت 6051 کیلومتر مربع، در شمالی‌ترین نقطه استان اصفهان واقع است. این شهرستان که در حاشیه جنوب غربی کویر مرکزی ایران واقع شده، از شمال به دریاچه نمک و استان‌های سمنان و قم، از مشرق به شهرستان‌های نطنز و اردستان، از جنوب و جنوب غرب به شهرستان کاشان محدود می‌شود. ارتفاع متوسط این شهرستان از سطح دریا 912 متر می‌باشد. قرار گرفتن آران و بیدگل در نزدیکی شهرهای قم، کاشان و ری و ارتباط آن با شهرهای یاد شده و نیز مهاجرت سادات و علویان حجاز و عراق به ایران و اقامت در این مرکز، این شهر را به صورت شهری مذهبی تبدیل نموده است. و همچنین تلاش و همت علمای شهر در پرورش باورهای مذهبی مردم به‌ویژه نگاه خاص ایشان به موضوع وقف و اهمیت آن در زندگی مادی و معنوی مردم منجر به شکل‌گیری قریب به 1000 موقوفه در شهرستان شده است که موقوفه «ملا احمد خلف ملا محمد جعفر بیدگلی» از جهاتی قابل توجه می‌باشد. با توجه به آیات قرآن کریم و روایات حضرات معصومین علیهم‌السلام از آنجا که وقف هم از جهت مادی و هم از لحاظ معنوی بر رشد و ارتقای فرد و جامعه تأثیرگذار بوده، جایگاه بسیار ویژه‌ای در زندگی فردی و اجتماعی انسان دارد به شکلی که برطرف نمودن و کاستن بسیاری از مشکلات فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی از قبیل هزینه ازدواج، دارو و درمان، اشتغال و ... از طریق موقوفات میسر گردیده و چون وقف به عنوان صدقه‌ای جاریه در طول زمان جاری و ساری می‌باشد و در موضوعات مختلف مادی و معنوی دخیل است فرایند احیاگری در فرد و جامعه دارد. پرداختن به اصل یک وقفنامه و اجزای ساختاری آن مطالب بسیار مفیدی را در پی دارد؛ این نوشتار به همین جهت تقدیم می‌گردد.

متن وقف اول

[در ساختار وقفنامه ابتدا به حمد خداوند تبارک و تعالی و درود بر فرستاده او، پیامبر اکرم صلّی الله علیه وآله وسلم و خاندان عصمت و طهارت علیهم‌السلام پرداخته و در ادامه به تحسین و ترغیب به خیرات پرداخته می‌شود.] هو الواقف علی النیات بسم الله الرحمن الرحیم و بِه ثقتی و اعتمادی ، الحَمدُ لله الذی فَلقَ الحَبَ و النَوی و خَلقَ الأَرض و السمواتِ العُلی الواقف بِما فَوقَهُن و ماتَحتَ الثَری العالم بالسِر و ما هو أخفی الذی خَلقَ الإنسان و علمَه الهُدی و أراه طَریقَ الرشدِ و الردی المطلع بما هو یعلن و ما فی الصدور یخفی و هو یجزی عباده و لایجزی والصلوة و السلام علی رسوله المبعوث علی الوری و منجی عباده من أودیة الضلالة و الغوی و هادی الخلق الی طریق النجاة و الهدی و آله و اولاده الذین حبّهم یطفی النار و نورهم لا یطفی و لعنة الله علی اعدائهم من اهل البغی و الطغی اما بعد، غرض از تسطیر و ترقیم این ارقام خجسته فرجامِ فیض بخشا و باعث بر تمجید و تختیم این کلام میمنت انجامِ مثوبت افزا، شرعیه المبدأ و المنتهی ، موفور الخیر و کثیر البلوی ، ذکر و بیان این مقصد و تبیان این مدعی است که چون عالی جناب شامخ الألقاب، قدوس انتساب، فضائل مآب، معارف و کمالات اکتساب، حقایق و دقائق آداب، افتخار الأطیاب و قدوه الأنجاب، العلام الفهام و البحر القمقام، مقتدی الأنام مولی الخاص و العام طائف بیت الله الأحد و أشرف تابعی سنن الرسول الممجّد صلّی الله علیه وآله وسلم کهف الحجاج و الزائرین الحاج ملا احمد دام ظله العالی خلف مرحمت و غفران پناه، رضوان جایگاه، علیین آرامگاه، المبرور المغفور، الساکن فی دار السرور، بندگان خلد آشیان، فردوس مکان، المرحوم السعید، المتغمر فی بحار رحمة الله الملک الأکبر ، الحاج ملا محمد جعفر بیدگلی اسکنه الله فی بحار رحمته و غفرانه و آواه فی بحبوبه جنانه ، از توفیقات ربانی و تأییدات سبحانی و تسدیدات یزدانی به اکتساب جل اخلاق حمیده معروف و به اجتناب از کل اوصاف رذیله موصوف است و همواره همتش به کسب مثوبات باقیه و تحصیل قربات جاریه مصروف است و پیوسته خیرات جاریات را طالب و باقیات صالحات را راغب است لهذا در أسعد أزمان روزگار و أشرف اوقات لیل و نهار ضحوة یوم الجمعه العشرین من شهر المبارک المنتسب الی سید الأبرار صلّی الله علیه وآله وسلم سنه ثلث و تسعین و مأتین و الف(1293) من هجره الرسول المختار ، تقرباً الی الله الملک الغفار و توفیقا للأمن من سخط القهار تحصیلاً للسعادة فی یوم القرار و تثبیتا بسنن النبی المبعوث علی العبید و الأحرار و رجاءً شفاعة خاتم انبیاء الله الجبار الستار و طمعاً فی مجاورة الأئمه الأطهار و مرافقة الأولیاء الله الأخیار در حال صحت بدن و نفوذ اقرار و سلامت نفس و حصول رغبت و اختیار وقف صحیح مؤبد شرعی و حبس صریح مخلد ملی نمود جناب مستطاب سابق الألقاب بر حضرت خامس آل عبا و ثالث أئمه هدی سید الشهداء سبط الرسول المصطفی صلّی الله علیه وآله وسلم و ابن علی المرتضی و أخ الحسن المجتبی نور العینین و فخر الکونین و ضیاء الخافقین المظلوم الغریب و المحروم الکئیب و العطشان التریب والظمآن النهیب، ابی عبد الله الحسین صلوات الله علیه و علی آبائه و اولاد المصطفی همگی و تمامی مجاری المیاه بیست سرجه من جمله یکصد و پنجاه سرجه که یک شبانه روز است از اصل ده شبانه روزات مدار قنات مزرعه عالی آباد من مزارع قریتین بیدگل و آران من توابع دار المؤمنین کاشان منیت عن النوائب و الحدثان با جمیع توابع و لواحق از آبار و اراضی و صحاری و غیره من اللواحق و المتفرعات المشترکه المشاعیه بین ملا ک المزرعه بقدر الحصه به انضمام کافه و قاطبه قطعات اراضی معینه معلومه مفروزه تابعه و فاضله متعلقه به مجاری مسطوره در مزرعه مزبوره به موجب تفضیل ذیل السطور به حدودها و هی ثلث عشره

1. قطعه زمین دشت بالا، هشت قفیز و 8 قصبه و نیم، حدی به زمین حاجی رمضانعلی حاجی سید من الطرفین، حدی حاجی علی اکبر، حدی حاجی میر عابدین قصاب.

2. قطعه زمین پای ... شهره هفت قفیز و نیم قصبه حدی آقا محمد رضا آقا عبد الباقی، حدی ورثه علی استاد باقر، حدی علی اکبر استاد حسین، حدی عیال عالی جاه حاجی میرزا یحیی.

3. قطعه زمین ریگستان شهره یک جریب و 6 قفیز است حدی حاجی عبد الوهاب من الطرفین، حدی حاجی علی اکبر حاجی ابراهیم، حدی به شارع.

4. قطعه زمین سر بیشه خلیل آباد شهره یک جریب و 7 قصبه و نیم، حدی حاجی رجبعلی حاجی عبد الکریم، حدی حاجی میر عابدین، حدی ورثه مرحوم حاجی ملا عبد الهادی، حدی ... خلیل آباد.

5. قطعه سرلت کشه مجد شش قفیز و 6 قصبه حدی به شارع عام من الطرفین حدی ملا عبد الرحمن کاشانی، حدی .... و زمین حاجی رجبعلی.

6. قطعه زمین کهرک شهره 9 قفیز حدی حاجی علی استاد رمضانعلی، حدی رمضانعلی حسین، حدی ورثه آقا میرزا باقر و آقا میرزا اسد الله، حدی ورثه حاجی حسین شهرابی.

7. قطعه زمین کهرک شهره 6 قفیز و 6 قفیز حدی محسن جعفر ملا جعفر، حدی ... علی حاجی عبد الله، حدی جناب حاجی میرزا حسین، حدی مستأجری رمضانعلی گنجی شهره.

8. قطعه زمین بالا خلیل آباد شهره یک جریب و 7 قفیز و 7 قصبه حدی به شارع، حدی مستأجری ابراهیم حاجی عبد الله، حدی حاجی میر عابدین، حدی حاجی عبد الوهاب.

9. قطعه زمین پابوستان امین پیش مسجد علیا یک جریب و 2 قفیز و 3 قصبه حدی شاه جوی، حدی آقا محمد حاجی رمضانعلی، حدی حاجی عبد الوهاب، حدی وقفی رضا استاد حسین.

10. قطعه زمین بوستان اول شهره پنج قفیز و 4 قفیز است حدی حاجی علی اکبر حاجی ابراهیم من الطرفین، حدی حاجی علی حاجی...، حدی محمد صباغ گنجی شهره.

11. قطعه زمین ... شهره 4 قفیز است حدی ورثه مرحمت پناه حاجی ملا عبد العلی من الطرفین، حدی حاجی رمضانعلی، حدی حاجی علی اکبر حاجی ملا ابراهیم.

12. قطعه زمین ... راسته شهره یک جریب و یک قفیز حدی علی اکبر حسن بیک، حدی ورثه حاجی محمد رضا حاجی ...، حدی رمضانعلی گنجی شهره، حدی محسن جعفر ملا غفور.

13. قطعه واقعه در دشت بالا شش قفیز و 3 قصبه ... حدی به شارع از آن داخل وقف است حدی ملا محمد ملا مهدی، حدی محسن جعفر ملا منصور، حدی حاجی میر عابدین، حدی حاجی رمضانعلی و حاجی علی جندقی. که همه ساله اجاره آن به مصرف مخارج پنجاه و دو مجلس ذکر مصائب و مناقب اهل البیت علیهم‌السلام رسد در عرض سال در هفته یک مجلس و زمان آن از طلوع آفتاب یوم پنجشنبه الی غروب آفتاب روز جمعه است

در ظرف این دو روز و یک شب هر وقت ممکن شود و متولی خواهد، اختیار نماید و اختیار مکان مجلس چه در قریه مسطوره أعنی بیدگل و چه در غیر آن، با متولی می‌باشد و باید تمام مال الاجاره کل موقوف مرقوم در هر عام بر اسابیع آن عام توزیع و تقسیط شده قسط هر أسبوع به مصرف آن برسد به طریق تعادل و تسویه الا به تفاوت و به تسامح برای مصرف آن در هر اسبوع آنچه قسط آن است صرف اجرت یک نفر واقعه خوان و قلیان و نحو آن شود و اگر وفا به تمام مرسومات نکند اقتصار به روضه خوان و گلاب و قلیان شود و اگر از اینها فاضل آید، یا عدد روضه خوان را زاید نمایند یا آنکه در هر فصل آنچه مناسب است از مطعومات و مشروبات و فواکه تهیه کرده در مجلس تعزیت اهل تعزیه و مستمعین صرف نمایند و لو به طریق الاطعام و الضیافه و چنانچه قلیان و اجزاء آن بقدریکه در مجلس ضرور باشد از قبل متبرعی خواه متولی و یا غیر آن به هم رسد ، متولی وقف مأذون است که به قدر لازم از مال الاجاره وقف ابتیاع نماید و در غیر مصرف آن مهماً امکن استعمال ننماید و تولیت آن را مادام الحیات و أطول الله عمره به نفس نفیس خود مفوض داشتند و بعد به جهت اوثق اولاد ذکور خود و بعد، از برای ذکور اولاد اولاد ذکور نسلا بعد نسل و بطنا بعد بطن علی سبیل الترتیب مع الوصف المرقوم الیهم کانوا اوثق و مع فقد الوثاقه فی الطبقه السابقه و ... فی الطبقه اللاحقه تقدمت اللاحقه علی السابقه و مع الإنقراض العیاذ بالله از برای أورع و أتقی و أوثق مؤمنین از اهل قریه مسطوره أعنی بیدگل و نظارت وقف مزبور با عدول مومنین از اهل قریه بیدگل است مع تقدم الموصوف بالعدالة لو وجد فی الأولاد الذکور سواء کان فی الطبقه التی فیها المتولی أو فی الطبقه اللاحقه به این طریق که سالی یک نوبت متولی محاسبه خرج و دخل خود را در عمل وقف به نظر ناظر یعنی یکی از عدول رسانیده او را از داد و ستد خود مطلع نماید و بر متولی است که هر پنج سالی یک نوبت یا اقلاً ده سالی یک دفعه تجدید نظر در اراضی موقوفه نموده از نو مساحت کند و به دست مستأجر سپارد و هرگاه خود متولی مباشر زراعت آن نخواهد بود پنج سال یا ده سال یکدفعه اجاره نامه معتبره از مستأجر بگیرد و در آن قدر مساحت اراضی را به حدود مجدده ثبت وضبط نماید که در آنها حیف و میل نشود و همیشه به حدود معلوم و اسامی جدید ملاک جوانب، معروف و موصوف بوده باشد وقفاً صحیحاً شرعیاً و حبساً صریحاً ملیاً بحیث لا یباع و لا یرهن و لا یوهب و لا یملک بوجه من الوجوه و سبب من الأسباب «فَمَنْ بَدَّلَهُ بَعْدَ ما سَمِعَهُ فَإِنَّما إِثْمُهُ عَلَی الَّذینَ یبَدِّلُونَهُ» و غب اجراء صیغة الوقف المحرر کما صدر فی الشرع الأنور و جناب مستطاب واقف معظم الیه کافه و قاطبه مجاری و اراضی مفصله و مشروحه را از ید تصرف و تملک خود اخراج و مخلا ساخته حسب التولیه به موجب اجاره نامه علیحده به مستأجر معینی داده و تصرف و ... در آن نموده قبض و اقباض شرعی به عمل آمد و علاقه ملکیت منقطع و وقفیت لازم و مستقر گردید و چنانچه احدی از آحاد ناس از راه حیله و تقلب و ... در صدد تخریب این امر بر آید و خواهد که به یکی از حیل شرعیه متوسل شده وقف مرقوم را باطل و فاسد کند چه از اقارب و اقوام و چه از اباعد و چه از علماء و چه از جهّال و عوام به غیرِ دستورِ مزبور عمل نماید به لعن و عقاب ابدی ایزد جبار و سخط و عذاب سرمدی منتقم قهار، گرفتار گردد و از شفاعت خامس آل عبا و حمایت جد و پدر و مادر و برادر و اولاد آن شهید راه خدا، محروم و بی نصیب ماند و قد تمّ هذا الطومار بعون الله الملک الجبار و خالیاً من النقص و التکرار سالماً عن الجرح و التعدیل عاریا عن التغییر و التبدیل محفوظا عن المجود الإثبات مأمونا عن الحذف و الإسقاط لیس فیه حک و لا اصلاح و هو فی الضوء و الوضوح کمشکاتٍ فیه مصباح ما دخل فیه ... غیر القلم الذی به ابتداء محرره و به ختم إن وجد بعد فی سطوره کلماته حک و اصلاح کان من عمل المبعدین عن الفوز و الصلاح و ان لو خط فیه شیء من التأسیس و التدلیس کان ماشیا من لبس اتباع ابلیس و قد استنسخ له من السواد المعتبر الممهور به امهار الأجلاء المتدفنین ... العشرة و العشرین و استودع عند العلماء الراشدین ... حتی یکون مأموناً من خیانة الخائنین و محفوظاً من بغی الباغین و طمع الطامعین و فساد المفسدین و من تصدی لا بطاله و تغییره و تبدیله فعلیه لعنة الله و الملائکة و الناس اجمعین اللهم اغفر لواقفه و لوالدیه و لإخوته فی الدین و للشهود و ... و ... و المستمعین و محرره المذنب العاصی الحقیر الفقیر أن رحمه ربه عبد الباقی بن محمد تقی الطباطبائی البیدگلی آمین آمین آمین رب العالمین.

و قد حرره ذخراً الیوم یقوم الناس فیه الی الحساب و ارجو عند ذاک شفاعه جدی إذا ... مستحقاً للعذابی و جدتی الزهراء تشفع ... لیعفو عن ذنبی و یصفح عن عذابی و یعفو الله عن ذنب الشهود و کانوا غداً فی الإضطراب و کان واقفه فی ظل عرشٍ اذ الخلائق کانوا فی انقلاب و للتاریخ قلت الوقف یسمی یکون الواقفه حسن الثواب

به سال غین و راء و صاد با جیم سجل وقف شد ترقیم و تختیم

به روح پاک سالار شهیدان هزاران تحفه تکریم و تسلیم

گواه و واقف و این رو سیه را جنان بادا مکان با عز و تکریم

مر ایشان را ز کوثر حق دهد آب و هم از سلسبیل و جوی تسنیم

وقف دوم در هامش سمت راست وقفنامه

وقف صحیح شرعی و حبس مخلد ملی نمود جناب مستطاب شامخ الألقاب الموفق بتوفیق رب الأرباب واقف معظم الیه مرقوم در متن ورقه تقرباً الی الله تعالی و طلباً لمرضاته همگی و تمامی قطعه زمین املس مشهور به زمین مراد آباد واقعه در دشت مزرعه حامد آباد ثلاثه، من مزاع قریه مزبوره متن که به مساحت دهاقین قریه مسطوره دو جریب است محدود به حدود اربعه مفصله ذیل السطر حدی به زمین ورثه مرحمت مآب آقا میرزا محمد علی حاجی سید محمد ...، حدی به زمین حاجی ابوالحسن و صباغها، حدی به زمین ورثه حسین صفر، حدی به شارع عام، بر قاریان فرقان حمید و تالیان قرآن مجید از فرقه ناجیه اثنی عشریه کثر الله امثالهم و اخذل اعدائهم که همه ساله اجرت آن در یکی از شهور متبرکه ثلث رجب و شعبان و رمضان در مجلسی که ذکر مصیبت مقرر در متن بر پا شود صرف یک ختم کلام الله اطعامی شود به هر کیفیت و به هر عده که وفا کند و تولیت و نظارت آن به طریقی است که در متن مشروحاً قلمی گردیده و صیغه وقف با جمیع شرایط و ارکان مقرره در شریعت مطهره جاری شد و قبض و اقباض شرعی به عمل آمده و وقفیت لازم و مستقر شد«فمن بدله بعد ما سمعه فانما اثمه علی الذین یبدلونه» اللهم تقبل منه و ضاعف اجره و قد وقع ذلک فی شهر ذیحجه الحرام من شهور سنه 1295 غرصج

سجلات بالای وقفنامه

1. هو، قد وقع الوقف کما رقم فیه لدی«محل مهر» اللهم صل علی محمد و آل محمد

2. لقد اعترف سلمه الله بما فیه لدی حرره «محل مهر» ناخوانا

3. هو لقد اعترف جناب الواقف دام فضله و عزه مما رقم فی هذه الورقه المبارکه فی شهر شعبان المعظم من شهور سنه 1293«محل مهر» ... محمد باقر

4. بسم الله خیر الأسماء، اعترف جناب معظم له بما نسب الیه فیه لدی العبد الأثیم فی شهر شعبان من شهور سنه 1293 حرره «محل مهر» ناخوانا «محل مهر» عبده اسماعیل ابن عبد الرزاق الحسینی

5. هو، لقد وقع الوقف المشروح بأسرها لدی حرره الخاطی «محل مهر» ناخوانا

6. اقر الواقف المعظم الیه بأن الیه ... لدی الأحقر الأقل حرره «محل مهر» یا من فی کل فعالٍ محمود

7. هو، لقد وقع الوقف المرقوم مع شروطه المفصله عند الأحقر حرره «محل مهر» عبده الراجی ... ابن محمدرضا

8. هو الله تعالی، تشرف باسماع الإقرار منه دام مجده العالی بما سطر فیه حرره الأقل الأحقر «محل مهر» عبده محمد حسین ابن محمد باقر «محل مهر» عبده محمد علی

9. لقد اعترف جناب الواقف دام ظله العالی بجمیع ما رقم فیه لدی الأحقر حرره الخاطی «محل مهر» رحمت الله ابن ... حسین

10. اعترف زید فضله بما فیه لدی متناً و هامشاً «محل مهر» عبده ...

11. هو، لقد اعترف الواقف سلمه الله تعالی بما فیه لدی حرره «محل مهر» عبده...

12. اعترف دام مجده بما فیه المتن و الهامش لدی حرره

13. لقد اعترف زید عزه بما رقم فیه لدی حرره «محل دو عدد مهر» ناخوانا

14. لقد وقع الوقف المرقوم مع جمیع شرایطه المحرره فیه لدی حرره الخاطی

15. من الناظزین والمستمعین مجلس صدور العهد اقل خلیقه المعترف الخاطی «محل مهر» ناخوانا

16. نمره 16 دفتر ثبت اداره معارف و اوقاف کاشان «محل مهر» اداره معارف و اوقاف کاشان

سجلات پایین وقفنامه

1. «محل مهر» الحمد لله الواقف علی السرائر و الضمائر

2. وقع الوقف المرقوم کما رقم و زبر فی الهامش بحضوری حرره الخاطی «محل مهر» عبده عبدالباقی الطباطبائی

3. هو، اعترف دام ظله العالی بما فیه لدی حرره «محل مهر» عبده محمد حسین الحسینی

4. هو، اعترف ... بما فیه لدی حرره «محل مهر» اللهم صل علی محمد و آل محمد

5. هو، اعترف دام ظله بما فیه لدی حرره «محل مهر» ناخوانا

6. اعترف سلمه الله بما فیه لدی حرره فی 2 محرم سنه 1296 «محل مهر» ناخوانا

7. «محل مهر» عبده عبدالباقی الطباطبائی

8. «محل مهر» عبده عبدالباقی الطباطبائی

9. «محل مهر» ناخوانا

منابع

1. قرآن کریم.

2. آرشیو تصاویر اداره اوقاف و امور خیریه آران و بیدگل.

3. العین، خلیل بن احمد فراهیدی، چاپ دوم، انتشارات هجرت، قم، 1410 ق.

4. قاموس قرآن، سید علی اکبر قرشی، چاپ ششم، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1371 ش.

5. کتابچه چراغان، مولف: محمدرضا بیدگلی، دستنویس: میرزا ابوالقاسم طباطبایی، 1310 ق.

پانویس