شرایط فقهی، حقوقی ارکان وقف
چکیده
یکی از اعمال نیک و خیری که در جوامع مختلف بشری به دلیل تاثیرات خیر و ماندگارش مورد توجه قرار گرفته است وقف می‌باشد. در حقیقت وقف صدقه جاریه و دائمی برای انسانها می‌باشد. پدیدة وقف، در گذشته و حال، در فرهنگ و تمدن مسلمانان نقشی مؤثر آفریده است. به همین دلیل فقها و اندیشمندان شرایطی شرعی را برای صحت و کامل بودن وقف لازم می‌دانند. هدف ما از این پژوهش بررسی و بیان این شرایط می‌باشد. در این نوشتار که با روش کتابخانه‌ای اطلاعات جمع آوری شده، به صورت توصیفی، تحلیلی نگاشته شده است و با رویکرد فقهی حقوقی به بیان شرایط وقف می‌پردازد. از آنجا که تحقق وقف و صحت آن،متوقف برفرآیندی است که کاملا به اراده و اقدام شخص واقف مربوط می‌شود. در عین حال در فقه مواردی وجود دارد که حاکم اسلامی، می‌تواند در امور موقوفات، دخالت کند. با توجه به این فرآیند وجود شرایطی، لازمه صحت وقف می‌گردد که فقهای مذاهب اسلامی در مورد آن صحبت کرده‌اند و با توجه به شرع به قانونگذاری آن پرداخته‌اند و اگرچه در بعضی موارد با هم اختلاف نظرهایی دارند اما در کل اتفاق نظر در این موارد پررنگتر است. لذا در این پژوهش بعد از مشخص کردن ارکان و اصول مهم وقف، و تقسیم شرایط فقهی وقف به چهار دسته که عبارتند از: شرایط وقف، شرایط واقف، شرایط موقوف‌علیه و شرایط موقوفه به بررسی و دسته بندی مهم ترین و مشهورترین شرایطی که این اصول برای تحقق عمل وقف باید دارا باشند، پرداخته‌ایم، و در پایان تاثیرات این خیر ماندگار را در ابعاد مختلف جامعه بیان داشته ایم. و از انجا که فروش موقوفه و اموال وقفی یکی از مسائلی است که فقها و حقوق‌دانان ان را مورد توجه قرار داده‌اند به شرایطی که اجازه فروش مال موقوفه را ایجاد می‌کند نیز پرداخته شده است. در اخرین گام نتیجه می‌گیریم که برای تحقق و تکمیل عمل وقف باید شرایط فقهی و حقوقی خاص هریک از اصول ارکان وقف مورد توجه قرار گیرد تا این خیر به انجام رسد.
واژگان کلیدی
وقف؛ ارکان وقف؛ شرایط فقهی؛ شرایط حقوقی.
