مدل های تأمین مالی جمعی

از ویکی خیر
پرش به: ناوبری، جستجو

تامین مالی جمعی

همانطور که پیشتر نیز گفته شد کارآفرینان هم در اقتصادهای توسعه یافته و هم در اقتصادهای در حال توسعه، به روش های جایگزینی همچون تأمین مالی خرد و تأمین مالی جمعی به عنوان جایگزینی برای روش های سنتی تأمین مالی نیاز دارند.

بر همین اساس، براتون ۸ و همکاران (۲۰۱۶) با فرض یک محیط نهادی اقدام به تشریح انواع روش های تأمین مالی جمعی و سیر پیدایش و توسعه ی هر یک از آنها نموده اند.

این محققین اشاره نموده اند که محیط نهادی نقش تعیین کننده ای را در ظهور تأمین مالی جمعی ایفا کرده است. تأمین مالی جمعی از تصمیم گیری جمعی با استفاده از یک پلتفرم رسانه ی اجتماعی برای ارزیابی و افزایش منابع مالی به منظور انجام پروژهای جدید یا ایجاد یک بنگاه تجاری جدید، استفاده می نماید.

تأمین مالی جمعی در ابتدا در تعدادی از کشورهای توسعه یافته و بلافاصله پس از بحران مالی جهانی، زمانی که منابع مالی هم برای بنگاه های فرهنگی و هم بنگاه های تجاری، کاهش یافته بود، ظهور پیدا کرد.

بنگاه های هنری و سرگرمی، اولین بنگاه هایی بودند که به استفاده از این پلتفرم ها رو آوردند. بعد از آن و به سرعت، مدل های تأمین مالی جمعی شروع به متفاوت شدن و توسعه یافتن، کردند. این مدل ها از ارائه ی هدایا، پاداشها و حق امتیاز در ازای مشارکت افراد، به سرمایه گذاری های قرضی و مشارکتی برای افرادی که کار آفرینان را تأمین مالی نموده اند، گسترش یافتند

بدین ترتیب و پس از بحران مالی، تأمین مالی جمعی مبتنی بر وام و قرض و تأمین مالی جمعی مبتنی بر مشارکت و سهم به سرعت توسعه یافتند. به شکل تاریخی، نرخ پایین بهره بر پس انداز، افراد را به مشارکت به عنوان قرض دهنده به بازار تأمین مالی جمعی مبتنی بر وام دهی افراد به هم، که امروزه گسترده ترین شکل از روشهای تأمین مالی جایگزین است انگیزه مند نمود.

پلتفرم های وام دهی فرد به فرد (یا فرد به بنگاه) معمولا تثيت کننده ی منابع مالی نیستند؛ به جای آن، منابع مالی به شکل مستقیم از یک شخص به دیگری و یا از یک شخص به بنگاه منتقل می شود.

در مقابل، تأمین مالی جمعی مشارکتی رشدی آرام تر از تأمین مالی جمعی مبتنی بر قرض داشته است. برای مثال در انگلستان، تأمین مالی جمعی مشارکتی خیلی زود شکل گرفت اما در آمریکا، به دلیل محدودیت های طولانی مدت بر درخواست عمومی برای سهام، این روش تأمین مالی با موانع نظارتی روبرو شد.

البته این مسأله تنها مختص آمریکا نمی باشد و کشورهایی همچون هند و ترکیه با تأمین مالی جمعی پاداش محور پر رونق، هنوز قوانین شان را برای سرمایه گذاری در بنگاه از طریق تأمین مالی جمعی مشارکتی اصلاح ننموده اند (همان). بر همین اساس، گولیچ (۲۰۱۶) به نقل از بویسر (۲۰۱۲) و گاجدا [۱] و والتون [۲] (۲۰۱۳) استدلال می کند که به طور کلی چهار نوع تأمین مالی جمعی وجود دارد که عبارتند از:

/ تأمین مالی جمعی مبتنی بر اهدا: بدون قانونی برای پاداش.

/ تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش: تعهدی به ارائه ی یک محصول یا خدمتی خاص.

/ تأمین مالی جمعی مبتنی بر مشارکت سرمایه ای): توزیع درآمد از پروژه ابنگاه.

/ تأمین مالی جمعی اعتباری بدهی (قرض): قرارداد وام وام دهی)، باز پرداخت به همراه بهره (گولیک، ۲۰۱٤)

در منبعی دیگر و از زاویه ای دیگر، چهار نوع تأمین مالی جمعی به صورت دو به دو، به تأمین مالی جمعی عمومی و تأمین مالی جمعی با بازدهی مالی تقسیم شده و تعریف گردیده اند که در مدل ۳-۳- مدلهای تأمین مالی جمعی نشان داده شده است (چپکار و همکاران [۳] ، ۲۰۱۰)

اصلی

در ادامه و بر اساس تقسیم بندی ذکر شده در شکل ۳-۳ مدلهای تأمین مالی جمعی، به تشریح هر یک از این مدل های تامین مالی جمعی پرداخته خواهد شد. در روش تأمین مالی جمعی اهدایی، منابع مالی بدون هیچ چشم داشتی نسبت به دریافت هر گونه منفعت ملموسی، اهدا می گردد.

این روش عموما برای اهداف اجتماعی یا خیرخواهانه استفاده می شود. در روش تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش، اعطای منابع مالی توسط حامیان و سرمایه گذاران همواره با انتظار بهره مندی از منافعی که ممکن است به صورت پاداش های آنی و یا آتی باشد، همراه است؛ این پاداش ها باید ملموس باشند.

این پاداش می تواند یک پیام تشکر، اقداماتی به منظور قدردانی و یا امکان پیش خرید محصول اغلب با قیمت پایین تر را شامل شود. در تأمین مالی جمعی از طریق وام دهی فرد به فرد، منابع مالی میان دو نفر با استفاده از یک پلتفرم آنلاین مبادله می گردد و وام گیرنده و سرمایه گذار از طریق این پلتفرم آنلاین با هم هماهنگ می شوند.

لازم به ذکر است که در این روش نرخ بهره توسط پلتفرم مشخص می شود. در تأمین مالی جمعی مشارکتی، منابع مالی در ازای سهمی از شرکت، مبادله می گردد. در این روش سرمایه گذار تعدادی سهم در مقابل سرمایه گذاری آنلاینی که انجام داده ست، دریافت می نماید (همان).

در رویکردی دیگر، تأمین مالی جمعی در مفهومی کلی به عنوان یک تقاضای عمومی برای پول از طریق یک ارتباط آزاد" در نظر گرفته شده است. بر این اساس و بر اساس نوع شناسی صورت گرفته در خصوص مدل های تأمین مالی جمعی، مطابق جدول ۳-۳

اصلی

نوع شناسی تأمین مالی جمعی، انواع آن به سه مدل تأمین مالی جمعی اهدایی، تأمین مالی جمعی قرضی (وام گونه) و تأمین مالی جمعی مشارکتی تقسیم شده است. در ادامه به بیان هر یک از موارد مذکور پرداخته، خواهدشد.

تأمین مالی جمعی اهدایی

در مدل تأمین مالی جمعی اهدایی، مؤسس پول را از یک جمع بدون هیچ بازده ملموسی برای مشارکت آنها دریافت می نماید. در مدل اهدایی خالص، هیچ پاداشی در برابر مشارکت افراد پیشنهاد نمی گردد.

منابع مالی دریافت شده، اساساً کمک مالی اعطا شده در راستای یک هدف خاص و بدون انتظار بازدهی خاصی برای حامی مالی در ازای حمایتش می باشد. مدل اهدایی مبتنی بر پاداش یک سیستم تشویقی را به کار می گیرد که به موجب آن حامیان پاداش های غیر پولی دریافت می کنند، که برخی از آنها عبارتند از به رسمیت شناختن فرد یا پاداشهای تجربی همچون فرصتی برای ملاقات خالقين پروژه، حضور در رویدادی ویژه، یا حتی مشارکت در تولید و خلق محصول (پسکن [۴] ، ۲۰۱۷)

تأمین مالی جمعی قرضی(وام گونه)

تأمین مالی جمعی وام گونه که اغلب به عنوان تأمین مالی جمعی فرد به کسب و کار یا فرد به فرد بیان کشته و جمع آوری پول همراه با چشم داشتی است که مؤسسین به حامیان پرداخت خواهند کرد.

تأمین مالی جمعی وام گونه بزرگترین و گسترده ترین نوع تأمین مالی جمعی از نظر حجم بوده وبه سه شکل

(1) مدل پیش فروش،

(۲) مدل وام دهی سنتی و

(۳) وام قابل چشم پوشی می باشد.

مدل پیش فروش، محصول نهایی را در قالب بازده برای تعهد مشارکت تقدیم می کند. توافق وام دهی سنتی در جایی که وام با بهره ی مشخص شده پیش از راه اندازی کمپین بازپرداخت می گردد، از اصطلاحات استاندارد مورد استفاده در این زمینه و در مدل وام قابل چشم پوشی، مشارکت ها تنها زمانی که پروژه شروع به کسب درآمد کند، بازگردانده می شوند.

در رابطه با هر دو نوع وام سنتی و وام قابل چشم پوشی،پروژه های تأمین مالی جمعی به منظور تعیین ریسک شان، خواه توسط خود پلتفرم و خواه توسط یک ارزیاب سوم شخص، ارزیابی می شوند. وام دهندگان، سطحی از ریسک را که آماده برای پذیرش و متعاقبا حمایت از آن پروژه هستند را انتخاب می نمایند (همان).

تأمین مالی جمعی مشارکتی

در مدل تأمین مالی جمعی مشارکتی که به صورت تأمین مالی جمعی سرمایه گذاری نیز بیان می شود، بنگاه پول را از یک جمع در ازای سهم مالكیت در شرکت، دریافت و جمع آوری می نماید؛ به این معنی که به سرمایه گذاران، سهم ارائه می گردد. تأمین مالی جمعی مشارکتی که منجر به سرمایه گذاری می شود به طور کلی شامل سرمایه گذاران معتبر همچون سرمایه گذاران خطرپذیر ، فرشتگان سرمایه گذاری، یا متخصصین بخش یعنی کسانی که با مؤسس در رابطه با شروط و تامین مالی مذاکره می کنند، می باشد.

این پروژه ها برای سرمایه گذاران معتبر از طریق پلتفرم هایی که اغلب تنها اشتراک گذارنده ی آن هستند، معرفی و ترویج می گردند. در تأمین مالی جمعی مشارکتی که منجر به کارآفرینی می شود، کمپین ها برای تمام سرمایه گذاران در مستند و کمپین، مجموعه ی ارزشها و تصمیمات شرایط ارائه را توضیح می دهد در همین راستا، یکی از جامع ترین دسته بندی های ارائه شده در خصوص مدلهای تأمین مالی جمعی، توسط بيولی، سار کر و سارکر [۵] (۲۰۱۰) ارائه شده است.

این محققین اظهارداشته اند که تأمین مالی جمعی یک فرآیند واسطه ای است که واسطه های میان کارآفرین وسرمایه گذاران را از واسطه هایی همجون بانک ها و کارگزاری ها به ارائه دهندگان وب سایت ھای تأمین مالی جمعی تبدیل نموده است.

پس بر این اساس سطوح شمالی کلی ارائه شده توسط این محققین شامل انواع و اسطه هااعم از سنتی ووب سایت های تامین مالی جمعی می باشد.

آنها در ابتدا و با وجود اصلاحات گیج کننده متناقص ، تلاش نموده اند که با تشریح و تكیه بر . دو مفهوم "تیادال" و "ریسک"، طبقه بندی انواع مدل های تامین مالی جمعی را تسهيل نمایندآنها "تبادل" را به عنوان چیزی که بانیان پروژه های مایل به اعطای آن در " تبادل" با سرمایه هستند تعریف نمود ه و سه دسته کلی از نقش های مبادله را بدین شکل تشریح نموده اند:

/مشارکتی: بنیانگذار پر وژه، سهمی از سودآینده ی کسب و کار یا پروژه را در ازای سرمایه گذاری حامی، به وی اعطا می کند.

/ قرض (وام): بنیا نگذار پروژه، . مبلغ اصلی قرض گرفته شده را همراه با بهره باز می گرداند

/ قدردانی و تقدیر: بنیانگذاردر ازای مشارکت بولی حامیان از آنها تقدير می نماید.(بیولی، سارکروسارکر:ه1 ۲۰)

این محققين همچنین در گرو ريسک، یکی مربوط به مقدار سرمایه ی هدف و دیگری مربوط به متوسط مشارکت از سوی حامیان۔ راشناسایی نموده و تشریح نموده اند که سرمای هدف، یک تفکیک کننده ی عالی است؛ چرا که می تواند به عنوان نماینده ای برای اندازه پیچیدگی یک پروژه عمل کند، چرا که پروژهای بزرگتر بچیده تر زمان بیشتری صرف پیاده سازی می کند و هزینه هایشان به شکل دشوارتری قابل تخمین هستند در نتیجه با ریسک بیشتری همراء می باشند ریسک همچنین می توا ند به عنوان چیزی که ازجانب حامیان در خطر است، از جمله مقدار مشاركتشات، تعریف گردد مقادیر کمتر مشارکت نشان دهنده ی خطروریسک کمتر نسبت به مقدار مشارکت بیشتر میشه (همان).

این محققين در ادامه و با استفاده از دو معیارتبادل و ریسک، شش مدل متمایز تأمین مالی جمعی را معرفی نموده اند که عبارتند از : سهام خصوصی [۶] ، حق امتياز [۷] ، تأمین مالی خرد [۸]

اصلی

شکل ۳-۴. طبقه بندی مدلهای تأمین مالی جمعی (بوئلیو و همکاران [۹] ، ۲۰۱۵) وام دهی فرد به فرد [۱۰] ، پاداش دهی [۱۱] ، و اهدایی [۱۲] شکل مدل 3-4 طبقه بندی مدل های تأمین مالی جمعی، طبقه بندی مدل های تأمین مالی جمعی ارائه شده توسط این محققین بر اساس دو معیار تبادل و ریسک را نشان می دهد (همان).

با توجه به آنچه پیشتر گفته شد و همچنین با توجه به طبقه بندی ارائه شده در مدل 3-4 طبقه بندی مدلهای تأمین مالی جمعی، در ادامه هر یک از مدل های ارائه شده توسط این محققین، به اختصار شرح داده خواهند شد.

سهام خصوصی

تأمین مالی از طریق سهام خصوصی، شامل تبادل یک سهم مالكیت در شرکت توسط بنیانگذار در ازای مشارکت حامیان می باشد. حامیان در رابطه با سود تقسیمی آتی شرکت دارای حق بوده و در درآمد حاصل از فروش احتمالی شرکت نیز سهیم می باشند. سرمایه ی هدف برای تأمین مالی نسبت به دیگر مدل های تأمین مالی جمعی معمولا بالاتر بوده(معمولا بالاتر از ۱ میلیون دلار) و مقدار مشارکت حامیان نیز بزرگتر می باشد (معمولا بیش از ۱۰ هزار دلار).

کمپین ها ممکن است چندین ماه به طول بیانجامد و زمانی که سرمایه هدف تامین مالی برآورده شود، پایان یابد (همان) حق امتیاز: تأمین مالی جمعی مبتنی بر حق امتیاز در بر گیرندهی موافقت بانی پروژه درخصوص سهیم شدن سود پروژه با حامیان می باشد.

پروژه ها عمدتا به کسب و کار مشغول نیستند، اما بیانگر یک محصول محرمانه همچون ضبط یک آلبوم موسیقی، یک تور موسیقی، یا یک اپلیکیشن موبایل می باشند.

سرمایه ی هدف معمولا کمتر از ۵۰ هزار دلار بوده و مشارکت حامیان معمولا کمتر از ۱۰۰ دلار می باشد. کمپین، تنها زمانی که مبلغ هدف تأمین گردد به اتمام می رسد و این ممکن است بیش از چند ماه یا بیش از یک سال به طول بیانجامد.

این مدل در مقایسه با مدل سهام خصوصی، دارای رسیک کمتری بوده (سرمایه هدف کمتر است و مقدار متوسط مشارکت نیز کمتر می باشد) و منابع مالی تنها برای یک پروژه مورد استفاده قرار می گیرد، در حالی که در مدل سهام خصوصی منابع برای رشد کسب و کار موجود استفاده می شوند(همان).

تأمین مالی خرد

تأمین مالی خرد توسط بنیانگذاران پروژه ها در نواحی روستایی و توسعه نیافته که دسترسی محدودی به محصولات و خدمات بانکی دارند، استفاده می شود.

درآمدهای حاصل اغلب برای خرید منابع کشاورزی (همچون کود، بذر و...) یا کالاهایی برای فروش دوباره مورد استفاده قرار می گیرد. حامیان، اصل پول خود را (اغلب بدون بهره) دریافت می کنند؛ آنها ممکن است مجددا پول خود را در پروژه ی تأمین مالی خرد دیگری سرمایه گذاری نمایند.

مبلغ هدف عمدتا کمتر از ۱۰۰۰ دلار است و متوسط مشارکت حامیان نیز کم (معمولا کمتر از ۵۰ دلار) می باشد. کمپین ها محدود به بازه ی زمانی مشخص و برخی وب سایت ها بوده و بانی پروژه ممکن است پیش از پایان کمپین پول مورد نظر خود را دریافت نماید (همان).

وام دهی فرد به فرد: این مورد، وام های فردی و وام های کسب و کارهای کوچک را دربر می گیرد. حامیان اصل پولشان را همراه با بهره در قبال مشارکت شان دریافت می کنند. شواهد، تنوع گسترده ای در مبلغ هدف را نشان می دهد؛ کسب و کارهای کوچک نسبت به افراد، عموما مبلغ هدف بزرگتری دارند.

متعاقبأ، مبلغ هدف بزرگتر با مشارکت بزرگتر افراد در ارتباط است، در حالی که حامیان معمولا برای وام های فردی مقدار کمتری مشارکت می کنند. به طور کلی، یک کمپین بعد از یک دورهمی چند روزه به پیان می رسد و بانی پروژه تنها زمانی که مبلغ هدف تحقق یافته باشد، مبالغ مشارکت شده را دریافت می کند. وام دهی فرد به فرد در حقیقت شامل وام دادن یک فرد به دیگر افراد از طریق دور زدن بانک ها به عنوان یک واسطه می باشد.

ایده این است که وام گیرندگان می توانند بهره ی کمتری پرداخت کنند و وام دهندگان می توانند بهره ی بیشتری دریافت نمایند؛ چرا که سربار بودن بانک به حداقل رسیده است (همان).

پاداش دهی

بانیان ممکن است از تأمین مالی جمعی مبتنی بر پاداش زمانی که ایده ای برای یک و کسب و کار در دست اقدام دارند، استفاده نمایند. در ازای مشارکت، بانیان به حامیان یک کپی از محصول یا شیء خاطره انگیزی از پروژه (مثل یک تیشرت، لیوان قهوه و ...) اعطا می کنند.

تنوع گسترده ای از مقدار سرمایه ی هدف (از ۱۰۰ دلار تا ۱ میلیون دلار) وجوددارد؛ متوسط نیز حدوداً۱۰ هزار دلار است. همچنین تنوع گسترده ای از مشارکت حامیان با متو سطی حدود ۷۰ دلار وجود دارد. کمپین ها بعد از مقدار زمان مشخصی (معمولا ۳۰ روز) به پایان می رسند و برخی وب سایت ها فرمت "همه یا هیچ" را اعمال می کنند که بدین معناست که بانیان در صورت عدم تحقق مبلغ هدف، هیچ میزان از مشارکت صورت گرفته را دریافت نمی کنند (همان).

اهدا

بانیان پروژه ها از تأمین مالی جمعی اهدایی اغلب با تکیه بر خوبی و خیرخواهی جامعه ای استفاده می کنند که می توانند پروژه را تهیه کنند و حامیان انگیزه و چشم داشتی بیش از یک "تشكر" از جانب بانی پروژه ندارند. مبلغ هدف معمولا کم بوده (معمولا کمتر از ۵۰۰۰ دلار) و متوسط مشارکت از جانب حامیان حدود ۱۰۰ دلار است.

مدل اهدایی تأمین مالی جمعی جنبه هایی از دیگر مدل ها را به اشتراک می گذارد؛ با این حال در این نکته که حامیان هیچ چیزی در ازای اهداشان غیر از قدردانی از جانب بانیان دریافت نمی کنند، با آنها متفاوت است. تأمین مالی جمعی اهدایی با دسترسی آزاد به منابع مالی افرادی همچون روزنامه نگاران، معلمان و محققین علمی در ارتباط می باشد (همان).

پلتفرم های تامین مالی جمعی معمولا از دو سیاست کلی زیر پیروی می کنند

سیاست همه یا هیچ (تضمین آستانه)"

[۱۳] در این سیاست وقتی که پروژه، در مدت زمان خود بتواند ۱۰۰ ٪ مبلغ هدف را جمع آوری کند، پروژه موفق تلقی شده و مبلغ تأمین شده، به حساب سرمایه خواه واریز می شود. اما پروژه هایی که نتوانند ۱۰۰ ٪ مبلغ هدف را تأمین کنند

شکست خورده و کلیه مبالغ پرداختی حامیان، به حساب آنها بازگشت داده می شود. بیشتر پلتفرم ها از این سیاست استفاده می کنند.

سیاست حفظ سرمایه(سرمایه گذاری انعطاف پذیر)'

[۱۴] در این سیاست اگر با اتمام زمان کمپین ۱۰۰ ٪ هدف مالی تامین نشد سرمایه خواه میتواند همان میزان سرمایه جمع شده را جذب کند. در اینجا بیشتر هدف افزایش سرمایه است (بامگاردنر و همکاران [۱۵] ، ۲۰۱۷؛ داسچ، اپستین و نیر [۱۶] ، ۲۰۱۷؛ زرندی، عساکره، افشارپور، ۱۳۹۵)|

پانویس

  1. Gajda
  2. Walton
  3. Chirputkar, Saxena, & Tarkas, 2015
  4. Tauscle11, 2017
  5. Beaulicu, Sarker, & Sarker, 2015
  6. Private Equity
  7. Royalty
  8. Microfinancing
  9. Beaulieu, Sarker, & Sarker, 2015
  10. Pecr-to-Peer Lending
  11. Rewards
  12. Donation
  13. (All-or-nothing model(Threshold pledge model
  14. Keep it all (Flexible Investment)
  15. Ba umgardner
  16. Deutsch, Epstein and Nir