مقام مشورتی شورای اقتصادی اجتماعی سازمان ملل (2)

از ویکی خیر
پرش به: ناوبری، جستجو

چکیده

در مقاله شماره قبل شورای اقتصادی اجتماعی سازمان ملل، بخش‌های تابعه آن و سازوکار مقام مشورتی شورای اقتصادی اجتماعی برای مشارکت سمن‌ها در رویدادهای شورا معرفی گردید.

در این مقاله و در ادامه مقاله قبل نحوه مشارکت سمن‌های دارای مقام مشورتی، نحوه ثبت مقام مشورتی، انواع مقام مشورتی و گزارش‌های دوره‌ای این سازمان‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد، سپس سازمان‌های ایرانی دارای مقام مشورتی مورد معرفی می‌شوند، در نهایت نیز بحث و تحلیل کوتاهی درباره مقام مشورتی شورای اقتصادی اجتماعی سازمان ملل ارائه می‌شود.

نحوه مشارکت سمن‌های دارای مقام مشورتی

نوشتن بیانیه (اظهارات کتبی)

شورای اقتصادی اجتماعی به ایده‌ها و پیشنهاد‌ها متخصصین جامعه مدنی نیاز دارد، به همین دلیل سمن‌ها را تشویق می‌کند که نظرات کتبی خود را برای بخش‌های مختلف کاری شورای اقتصادی اجتماعی ارسال کنند. در مورد اظهارات کتبی در قطعنامه 31/1996 آمده است:

«اظهارات کتبی مربوط به دستور کار شورا ممکن است از طرف سمن‌ها در مقام مشورتی عام یا خاص در موضوعات خاصی که آن سازمان صلاحیتش را داراست ارائه شود، چنین اظهاراتی باید از طرف دبیر کل به همه اعضای شورا ارسال شود.»

اظهارات کتبی می‌تواند به‌صورت آنلاین در وب‌سایت cso.net ارائه شود.

برای اظهارات کتبی تعداد کلمات اظهارنامه به نوع مقام مشورتی بستگی دارد . بر اساس قطعنامه 31/1996 تعداد کلمات برای اظهارات محدود می‌شود به:

  • مقام مشورتی عام حداکثر 2000 کلمه
  • مقام مشورتی خاص 500 کلمه

سمن‌ها ممکن است برای شرکت در یک جلسه تنها به ارائه نظرات کتبی که در آن تخصص دارند بسنده کنند.

همچنین سمن‌ها می‌توانند بیانیه مشترک با دیگر سمن‌ها ارسال کنند، این امکان در صفحه ارسال بیانیه وجود دارد.

بیانیه شفاهی

همان‌طور که در قطعنامه 31/1996 آمده است، سمن‌های دارای مقام مشورتی عام یا خاص، می‌توانند یک بیانیه شفاهی در اجلاس سالانه شورای اقتصادی اجتماعی چه در نیویورک و چه در ژنو ارائه کنند.

هر سازمان تنها می‌تواند یک بیانیه ارائه کند و موضوع بیانیه باید درباره موضوع اصلی اجلاس در آن سال باشد.

ارائه می‌تواند در شورای اصلی و یا در بخش‌های تابعه انجام شود.

سازمان‌ها باید درخواست خود را به دبیرکل یا شورای اقتصادی اجتماعی ارائه دهند.

موضوعات سال‌های گذشته

  • 2007 ریشه‌کنی فقر و گرسنگی
  • 2008 توسعه پایدار
  • 2009 بهداشت عمومی جهانی
  • 2010 برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان
  • 2011 آموزش‌وپرورش

اظهارات شفاهی ممکن است در کمیسیون‌های عملیاتی نیز ارائه شوند.

همچنین سازمان‌ها با ارائه بیانیه مشترک با سمن‌های دیگر می‌توانند شانس خود را در ارائه نظرات سازمان‌های همفکر به شورای اقتصادی اجتماعی افزایش دهند.

سازمان‌دهی رویداد خود در سازمان ملل متحد

سمن‌ها از این گزینه می‌توانند برای سازمان‌دهی یک رویداد اصلی که از طرف شورای اقتصادی اجتماعی برگزار می‌شود استفاده کنند. شما می‌توانید با سازمان دهنده رویدادها در شورای اقتصادی اجتماعی تماس گرفته و ایده خود را با او در میان بگذارید. در صورت انتخاب شما، هماهنگی با دفتر انجام خواهد شد.

برای مثال در 55 امین جلسه کمیسیون وضعیت زنان در فوریه 2011 مجمع بین‌المللی زنان برای صلح و جنبش هم‌صدایی با مشارکت بخش زنان سازمان ملل متحد و نماینده دائم ایرلند در سازمان ملل میزگردی را برگزار نمودند.

همچنین سازمان طرح بین‌الملل با همکاری یونیسف و بخش آموزش و پرورش دختران در سازمان ملل رویداد مشابهی را با موضوع « توانمندسازی دختران: آموزش و تکنولوژی» برگزار نمودند.

روند درخواست مقام مشورتی

شورای اقتصادی اجتماعی با سازمان‌های بین‌المللی، منطقه‌ای، ملی و مردم‌نهاد، غیرانتفاعی، عمومی و داوطلبانه به‌عنوان مقام مشورتی همکاری می‌کند.

الزامات واجد شرایط بودن برای مقام مشورتی شورای اقتصادی اجتماعی :

-فعالیت سازمان سمن باید مرتبط با اهداف و فعالیت شورای اقتصادی اجتماعی باشد.

- مکانیسم شفاف و دموکراتیک تصمیم‌گیری و قانون اساسی داخلی دموکراتیک

-باید دارای یک مرکز تأسیس‌شده با یک مدیر اجرایی باشد.

-باید حداقل 2 سال از شروع فعالیت آن گذشته باشد.

-باید مجوز و اختیار صحبت برای اعضای خود را داشته باشد.

-باید دارای یک ساختار مشخص باشد

-باید سازوکار مناسبی برای پاسخگویی داشته باشد.

-باید صورت‌های مالی را برای کمیته فراهم کند اعم از کمک‌ها و حمایت‌های دیگر؛ مستقیم یا غیرمستقیم

شش گام ساده برای به دست آوردن مقام مشورتی شورای اقتصادی اجتماعی سازمان ملل

1-ایجاد یک پروفایل در سایت شورای اقتصادی اجتماعی سازمان ملل

2-ارسال درخواست آنلاین که شامل پر کردن یک پرسشنامه و اسناد مرتبط است

3-بررسی اولیه از درخواست شما توسط بخش سمن، برای اطمینان از کامل بودن درخواست

4-بررسی درخواست شما توسط کمیته شورای اقتصادی اجتماعی سمن‌ها

5-توصیه شدن توسط کمیته سمن‌ها

6-تصمیم‌گیری برای درخواست شما در شورای اقتصادی اجتماعی در جولای هر سال.

نکات مراحل

نکات مرحله 1

  • پروفایل به‌صورت آنلاین در سایت شورای اقتصادی اجتماعی ایجاد می‌شود.

نکات مرحله 2

  • یک کپی از قانون اساسی، منشور یا اساسنامه شما با قوانین و اصلاحات احتمالی قوانین
  • یکی کپی از گواهی ثبت، با توجه به قطعنامه 31/1996 یک سازمان باید ثابت کند که دز رمان درخواست حداقل 2 سال از فعالیتش گذشته است.
  • یک کپی از جدیدترین صورت‌های مالی و گزارش سالانه
  • نمونه‌هایی از نشریات و مقالات اخیر و یا اظهارات و چارت سازمانی اگر در دسترس باشد.
  • همه موارد باید به انگلیسی و یا فرانسه ترجمه شوند.

نکات مرحله 4

  • کمیته 19 نفره جغرافیایی متشکل از 5 نفر از آفریقا، 4 نفر از آسیا، 2 نفر از اروپای شرقی، 4 نفر از آمریکای لاتین و کارائیب، 4 نفر از غرب اروپا و دیگر قسمت‌ها است.
  • شما در کمیته بررسی می‌توانید 2 نماینده برای پاسخ به سؤالات احتمالی داشته باشید اما حضور نمایندگان اجباری نیست و در تصمیم شورا هیچ تأثیر ندارد. همچنین سیستمی بر اساس وب طراحی شده است که شما می‌توانید با حضور در آن در زمان بررسی پرونده به‌سرعت به سؤالات پاسخ دهید. بخش سمن پاسخ به سؤالات را بررسی می‌کند سپس برای اعضای کمیته ارسال می‌کند. همچنین ممکن است کمیته سؤال خاصی از نمایندگان نپرسد.

نکات مرحله 5

  • کمیته هر سال 2 بار در می و ژانویه برگزار می‌شود که یک توصیه ارائه می‌کند
  • توصیه ارائه‌شده برای سازمان شما در صفحه اختصاصی قابل‌رؤیت است.
  • کمیته یکی از 3 حالت زیر را توصیه می‌کند (عام، خاص، فهرست) و یا درخواست را برای پاسخ به سؤالات و شفافیت موارد دیگر رد کند.

انواع مقام مشورتی

مقام مشورتی عام

برای سازمان‌هایی که در بخش بزرگی از جامعه و در چند کشور فعالیت داشته‌اند و حوزه فعالیت آن‌ها بسیاری از مسائل دستور کار شورای اقتصادی اجتماعی را پوشش دهد.

مقام مشورتی خاص

برای سمن‌های با صلاحیت خاص که زمینه‌های فعالیت آن‌ها بخش کوچکی از فعالیت‌های شورای اقتصادی اجتماعی را پوشش می‌دهد. این سازمان‌ها معمولاً کوچک‌ترند و اخیراً تأسیس شده‌اند.

فهرست مقام مشورتی

فهرستی از سمن‌ها که محدودترند و تمرکز تکنیکی دارند و می‌توانند مشارکت‌های موردی در فعالیت‌های شورای اقتصادی اجتماعی داشته باشند.

گزارش‌های چهار سالانه

سازمان‌های دارای مقام مشورتی عام و خاص در سازمان ملل باید هر چهار سال یک‌بار مختصر گزارشی از فعالیت‌های خود ارائه کنند. به‌ویژه در حوزه‌هایی که حمایت و فعالیتی در راستای فعالیت‌های سازمان ملل انجام داده‌اند. مشارکت در دستیابی به اهداف هزاره و فعالیت‌های سازمان ملل یکی از اهداف اصلی اعطای مقام مشورتی به سمن‌ها است. شش ماه قبل از سر رسید 4 سال به شما پیامی مبنی بر ارائه گزارش داده می‌شود که انتظار می‌رود در موعد مقرر ارائه شود در غیر این صورت شامل جریمه خواهید شد.

تحت گزارش معیارهای بهبود روش گزارش دهی سال 2008 اقدامات خاصی برای سازمان‌هایی که گزارش ارائه نداده‌اند پیش‌بینی شده است.

یک ماه پس از تاریخ تعویق گزارش به هر دلیل، بخش سمن به شما اطلاع می‌دهد و می‌خواهد تا 1 ژانویه سال بعد گزارش ارسال شود.

اگر تا 1 ژانویه گزارش دریافت نشود. بخش سمن درخواست نهایی را ارائه می‌دهد که گزارش تا 1 می ارسال شود. اگر بازهم ارسال نشود مقام مشورتی شما بلافاصله برای یک سال تعلیق خواهد شد.

اگر در این دوره باز هم گزارشی به بخش سمن ارائه نشود، به شورای اقتصادی اجتماعی برای خروج سمن شما از مقام مشورتی توصیه می‌شود.

سازمان‌های ایرانی دارای مقام مشورتی

در سایت شورای اقتصادی سازمان ملل بخش پروفایل سمن‌ها، حدود 300 سمن ایرانی پروفایل خود را ثبت نموده‌اند که از این میان 47 سمن مقام مشورتی شورای اقتصادی اجتماعی سازمان ملل را دریافت کرده‌اند که اسامی این سازمان‌ها همراه با سال ثبت مقام مشورتی در جدول ارائه شده است.

از این بین تنها بنیاد کودک که پشتوانه‌ای بین‌المللی دارد دارای مقام مشورتی عام است، کانون طراحی مهندسی و مونتاژ ایران در فهرست قرار گرفته است و 45 سازمان دیگر به‌صورت مقام مشورتی خاص به ثبت رسیده‌اند. با بررسی فعالیت سازمان‌های ایرانی در کمیسیون‌های شورای اقتصادی اجتماعی معلوم می‌شود که از این47 سازمان تنها 7 سازمان تا کنون در رویدادهای شورای اقتصادی اجتماعی فعالیت داشته‌اند که عبارت‌اند از بنیاد امور بیماری‌های خاص، جمعیت دانشجویی امام علی علیه‌السلام، گروه بانوان نیکوکار، موسسه زنان مسلمان ایران، موسسه خیریه آموزشی مریم قاسمی، شبکه ارتباطی سازمان‌های غیردولتی زنان و سازمان زنان زرتشتی. این هفت سازمان از سال 2001 تا 2011 در مجموع در 17 رویدار مشارکت داشته‌اند، و در 5 سال اخیر مشارکتی از سازمان‌های ایرانی ثبت نشده است. که این امر نشان‌دهنده آن است که برای اکثر سازمان‌های ایرانی این مقام بیشتر به‌عنوان یک نشان ثبت‌شده تا یک زمینه فعالیت بین‌المللی است.

در سال 2016 نیز 7 سازمان ایرانی توانسته‌اند مقام مشورتی شورای اقتصادی اجتماعی را به دست آورند. البته باید اشاره داشت که در این مقاله تنها گزارشی از مقام مشورتی شورای اقتصادی اجتماعی ارائه شد، ازاین‌رو نحوه مشارکت سازمان‌های ایرانی و میزان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری این سازمان‌ها خود موضوعی است که باید تجارب مشارکت این سازمان‌ها مورد بررسی قرارگیرد.

فهرســت سازمان‌های ایـــرانی دارای مقام مشورتی
ردیف نام سال ثبت ردیف نام سال ثبت
1 انجمن دفاع از قربانیان تروریسم 2014 25 گروه فرهنگی اجتماعی کیانا 2015
2 عصای سفید 2007 26 مرکز اسلامی تحقیقات و اطلاع‌رسانی فرهنگی و هنری 2015
3 بهنام دهش پور 2011 27 موسسه زنان مسلمان ایران 2000
4 انجمن (بنیاد) آینده روشن نخبگان 2010 28 موسسه خیریه آموزشی مریم قاسمی 2007
5 انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده 2013 29 شبکه ارتباطی سازمان‌های غیردولتی زنان 1997
6 آوای چیتای کویر - چیکو 2015 30 موسسه خیریه پیوند گل نرگس 2015
7 موسسه حمایت از آسیب دیدگان اجتماعی 2004 31 سازمان دفاع از قربانیان خشونت 1998
8 بنیاد کودک 2005 32 انجمن پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی 2013
9 بنیاد امور بیماری‌های خاص 2005 33 موسسه فرهنگی هنری ریحانه النبی 2015
10 موسسه خیریه فرهنگی حضرت جوادالائمه 2015 34 امور خیریه بنیاد رشد 2015
11 جمعیت امداد دانشجویی مردمی امام علی 2010 35 مجتمع آموزشی نیکوکاری رعد 2014
12 پژوهشکده علوم شناختی 2003 36 انجمن حمایت و یاری آسیب دیدگان اجتماعی (احیا) 2008
13 موسسه گفتگوی ادیان 2004 37 محک 2001
14 موسسه مطالعات و تحقیقات زنان 2003 38 انجمن زنان طرفدار توسعه پایدار محیط‌زیست 2013
15 خانه نجات ایران 2005 39 بنیاد توسعه کارآفرینی زنان و جوانان 2014
16 کانون طراحی مهندسی و مونتاژ ایران 2007 40 موسسه حمایت از بازیابی 2015
17 انجمن صنفی صنایع روغن نباتی ایران 2013 41 مؤسسه توان‌بخشی ولیعصر(عج) 2007
18 مرکز تحقیقات و اطلاع‌رسانی اتاق اسلامی 2015 42 موسسه خیریه زنجیره امید 2014
19 مجتمع آموزشی نیکوکاری رعد کرمان 2012 43 سازمان زنان زرتشتی 2003
20 گروه بانوان نیکوکار 1998 44 انجمن سلامت خانواده ایران 2010
21 بنیاد علوم و فناوری هوا و فضا 2016 45 انجمن حمایت از کودکان و نوجوانان توانیاب 2016
22 بنیاد بیماری‌های نادر ایران 2016 46 انجمن شهروندان مدافع حقوق مدنی «منشور پارسه» 2016
23 کانون معلولین توانا 2016 47 نشریه مدیریت کیفیت جامع 2016
24 انجمن حقوقدانان دفاع از حقوق بشر 2016


بحث و نتیجه‌گیری

شاید بتوان مهم‌ترین نکته مثبت سازوکار مقام مشورتی را استفاده سمن‌های کشورهای جهان از تجارب موفق و برتر سمن‌های دیگر در نقاط مختلف جهان و همچنین شناسایی سازمان‌های با اهداف شبیه و هم‌راستا نام برد. سمن‌ها از این طریق هم می‌توانند همکاری‌های بین‌المللی را آغاز کنند و هم ایده‌های موفقی را بیابند تا نمونه‌های آن را در کشور خود پیاده‌سازی کنند و یا حتی به تجاربی دست پیدا کنند که شاید برای به دست آوردن آن‌ها باید سال‌ها زحمت می‌کشیدند.

اما در نقطه مقابل مهم‌ترین معضل از سازوکار خود سازمان ملل ایجاد می‌شود، و آن سلطه ابرقدرت‌ها بر تصمیمات و رویدادهای سازمان و همچنین استفاده از مبانی فکری آن‌ها در تنظیم بیانیه‌ها و قوانین بین‌المللی است. ازاین‌رو فرهنگ و عقاید دیگر کشورها یا باید در این سیستم جهانی حل و یا طرد شود، برای مثال مشکلاتی که بیانیه حقوق بشر و یا بیانیه کنوانسیون حقوق زنان با فرهنگ ایرانی و عقاید اسلامی دارد از این قبیل است و یا یکی از اهداف شورای اقتصادی اجتماعی مقابله با تروریسم است اما هنگامی‌که وارد مصداق سازمان‌های تروریستی می‌شویم لاجرم سیاسی‌کاری و تسلط کشورهای استکباری بر این مصداق می‌بینیم.

به نظر نگارنده رویداد «جنسیت، فناوری و ایجاد صلح: از بین بردن شکاف اسرائیل و فلسطین» که در بخش3.1 به آن اشاره شد نیز از این قبیل است، یعنی برگزاری رویدادی با ظاهر مشارکت سمن‌ها اما در راستای اهداف کاملاً سیاسی.

ازاین‌رو این سازوکار برای سمن‌های ایرانی یک فرصت است و یک تهدید، فرصتی برای انتقال تجارب، همکاری بین‌المللی و گسترش فضای ذهنی و کاری سمن و همچنین فرصتی برای اهداف فرهنگی و اجتماعی ایرانی و اسلامی جامعه سازمان‌های مردم‌نهاد ایران. و تهدیدی است از جهت مشارکت ناخودآگاه در دستیابی به اهداف کشورهای استکباری و یا مهر تائید بر نظرات و رفتارهای جهانی آن‌ها، به عبارتی به دلیل سازوکار نادرست سازمان ملل لاجرم باید انتظار استفاده‌های نادرست از این سازوکار را داشته باشیم و آگاهانه از نکات مثبت آن استفاده و از نکات منفی آن پرهیز کنیم.
  1. دانشجوی دکتری مدیریت صنعتی دانشگاه علامه طباطبایی