وقف و گسترش امور درمانی با تکیه بر اسناد وقفی تهران
نام کتاب
وقف و گسترش امور درمانی با تکیه بر اسناد وقفی تهران
بازخوانی و تحقیق
دکتر نزهت احمدی (صراف)
سال انتشار
1387
تعداد صفحات
318
ناشر
کومه (به سفارش بنیاد پژوهش و توسعه فرهنگ وقف)
معرفی اجمالی
زمان مواجهه با بیماری و یا نیاز به خدمات درمانی در هنگام حوادث آن هنگام که به دلیل فقدان زیر ساخت های لازم برای مداوا یا عدم توانایی تأمین هزینه های درمان رنجی جانکاه بر بیمار یا حادثه دیده و خانواده او می رود، آنها که موفق به ساخت یا تجهیز مراکز درمانی، تأمین هزینه های درمان و ارایه خدمات رایگان می شوند چه اقدام سترگی می کنند و عجب مرحمی هستند بر آلام هم نوعان خویش. از گذشته های دور خیراندیشان به این مهم توجه داشته اند و با وقف اموال خود در راستای امور درمانی کوشیده اند.
کتاب وقف و گسترش امور درمانی پژوهشی است پیرامون وقف نامه هایی در تهران که به تأسیس بیمارستان، درمانگاه اقدام نموده یا اموالی که وقف این مراکز شده است. محقق در کتاب از دشواری های جمع آوری اطلاعات و دسترسی به وقف نامه ها و گاه اطلاعات ناقص برخی اسناد می گوید و اضافه می کند که عدم همکاری های لازم و در نتیجه کاستی اطلاعات مانع از ارایه نمودارهای فراوانی شده است. روش کار محقق بر بازخوانی اطلاعات وقف نامه های بدست آمده و سپس شناسایی واقفان و تهیه پرسش نامه و گاهی مصاحبه حضوری به منظور ارایه شرح حال و انگیزه آنان از وقف و در نهایت تدوین اطلاعات بوده است.
کتاب در سه فصل تنظیم شده است. فصل اول با موضوع وقف و امور درمانی است که به پیشینه ی غنی وقف برای امور درمان تاکید دارد. شیوه نگارش وقف نامه ها با سبک و سیاق یکسان در گذشته و تفاوت وقف نامه های دوره جدید با وقف نامه های پیشین (توجه بیشتر واقفان دوره جدید به مصالح عمومی تا منافع شخصی، ساده نویسی و استفاده کمتر از القاب و احترامات مبالغه آمیز در دوره جدید) و وقف خدمات رایگان درمانی از طریق مداوا، تهیه داروی رایگان و تدریس رایگان طب را شامل می شده از دیگر بخش های فصل اول کتاب است. فصل دوم کتاب در خصوص واقفان و وقف جهت امور درمانی است که ارایه شرح حال مختصری از واقفان با در نظر گرفتن شاخص هایی هم چون جایگاه اجتماعی واقفان، نقش زادگاه ، جنسیت، مشارکت اقلیت های دینی، علایق و میزان تحصیلات و ... . و در ادامه فهرست اسامی 83 نفر از واقفان تهران همراه با شرح حال و متن بازنویسی اسناد وقف که بخش اعظم کتاب را در بر می گیرد آمده است. جداول و تحلیل اطلاعات و نتیجه گیری مطالب فصل سوم می باشد. در صفحه 315 کتاب و نتیجه گیری می خوانیم:
... با شناخت و آشنایی با مظاهر تمدن غرب، میل به ایجاد موسسات تمدنی جدید در ایران افزایش یافت و از جمله مراکز درمانی که به دلایل مختلف از جمله شیوع بیماری های واگیر و نیز کمبود امکانات و مراکز درمانی، افرادی مصمم شدند به هر شکل و سیاقی که می توانند در ایجاد و توسعه چنین مراکزی مشارکت کنند. با توجه به اطلاعات مربوط به زندگی نامه واقفان مشخص می شود که آنان به طبقه و قشر خاص و یا دین و مذهبی خاص تعلق نداشتند بلکه اگر مراکز خیریه را نیز در نظر بگیریم، می توان ادعا کرد که افراد از اقشار مختلف و در موقعیت های مختلف اجتماعی و مالی تنها به قصد کمک به همنوع به حد توان خود، اقدام به وقف یا مصالحه اموال جهت امور درمانی کرده اند.
در این جا ما شاهد مشارکت زنان و نیز اقلیت های دینی در این مهم هستیم که نقشی فعال در این زمینه داشته اند."
