تعاون با کافران (قرآن)

تعاون، واژه‌ای دینی بر پایه قرآن و حدیث با مضمون اخلاقی است.

نهی شدن از تعاون با کافران

پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم از تعاون و همکاری با کافران نهی شدند. «وما کنت ترجوا ان یلقی الیک الکتـب الا رحمة من ربک فلا تکونن ظهیرا للکـفرین»؛ و تو هرگز امید نداشتی که این کتاب آسمانی به تو القا گردد؛ ولی رحمت پروردگارت چنین ایجاب کرد! اکنون که چنین است، هرگز از کافران پشتیبانی مکن!

وظیفه مهم

بسیارى از مردم بشارت ظهور آئین جدید را شنیده بودند و شاید گروهى از اهل کتاب و غیر آنها انتظار مى کشیدند که وحی بر آنان نازل شود و خدا این مسئولیت را به آنها بسپارد، اما تو گمان نداشتى ولى خدا تو را از همه شایسته تر مى دانست ، و این آئین بزرگ تنها به دست تو مى بایست در جهان گسترده شود. بعضى از مفسران بزرگ این جمله را هماهنگ با جمله هائى دانسته اند که قبلا در باره داستان موسی - خطاب به پیامبر اسلام - آمده بود، آنجا که مى فرمود: و ما کنت بجانب الغربى اذ قضینا الى موسى الامر... و ما کنت ثاویا فى اهل مدین ... و ما کنت بجانب الطور اذ نادینا و لکن رحمة من ربک : ((تو هرگز در وادى طور نبودى آنجا که وحى به موسى فرستادیم ... در میان مردم مدین زندگى نکردى ... در آن ساعتى که فرمان رسالت بر موسى نازل شده حضور نداشتى اینها رحمت خدا است که شامل حال تو شده و اخبار دقیقش را در اختیارت گذارده است ))، بنابراین منظور از ((کتاب )) در اینجا همان سرگذشت انبیاى پیشین است . ولى این تفسیر با تفسیر فوق ، منافاتى ندارد و در حقیقت بخشى از آن محسوب مى شود. سپس مى افزاید: اکنون به شکرانه این نعمت بزرگ ((هرگز از کافران پشتیبانى مکن )) (فلا تکونن ظهیرا للکافرین ). مسلما پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) هرگز پشتیبانى از کفار نمى کرد، این دستور در مورد او تاءکید است ، و در مورد دیگران بیان یک وظیفه مهم .

نعمت نبوت

نعمت نبوت ، مقتضی دوری از همکاری با کافران شد. «وما کنت ترجوا ان یلقی الیک الکتـب الا رحمة من ربک فلا تکونن ظهیرا للکـفرین»؛ و تو هرگز امید نداشتی که این کتاب آسمانی به تو القا گردد؛ ولی رحمت پروردگارت چنین ایجاب کرد! اکنون که چنین است، هرگز از کافران پشتیبانی مکن!

استثناء منقطع

جمله ((الا رحمه من ربک)) استثنایى است منقطع، و معنایش این است که : لیکن رحمتى از پروردگارت به تو القاء شده ، نه یک امر عادى که نظیرش توقع برود و جمله ((فلا تکونن ظهیرا للکافرین))، تفریعى است بر جمله ((الا رحمه من ربک))، و معنایش این است که : وقتى القاء قرآن به تو رحمتى بود از پروردگارت که مافوق انتظارت بود که به شخص تو اختصاص داده ، پس از کفار بیزارى جوى ، و معین و یاور آنان مباش احتمال قریب به ذهن هست که در این جمله نوعى محاذات با کلام موسى (علیه السلام ) آنجا که قبطى را کشت - به کار رفته باشد، چون او هم گفت : ((رب بما انعمت على فلن اکون ظهیرا للمجرمین - پروردگارا به خاطر این نعمت ها که به من ارزانى داشتى هرگز تا زنده ام کمک کار مجرمان نمى شوم))، و بنابراین در جمله مورد بحث نهی از یارى کردن کفار اشاره است به اینکه القاء کتاب به سوى خاتم الانبیاء (صلى الله علیه و آله و سلم ) نعمتى است که خدا به وى ارزانى داشته ، تا بوسیله آن به سوى حق هدایت کند، و به توحید دعوت نماید، پس بر او لازم است که هیچ کافرى را بر کفرش ‌ اعانت نکند، و در برابر جلوگیری هاى آنان از آیات خدا بعد از آنکه به وى نازل شده تسلیم نگردد، همچنان که موسى (علیه السلام ) با پروردگارش عهد بست که در برابر نعمتهایى که بر او انعام کرد، یعنى نعمت حکمت و علم ، هیچ وقت پشتیبان مجرمین نشود.

منبع

فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «تعاون با کافران»