تقوا در تبلیغ (قرآن)

مبلّغ برای پیشرفت در تبلیغ دین باید از دو بال استفاده کند؛اول اینکه صبور باشد و دوم اینکه دارای قول سدید باشد.

تقواپیشگی در تبلیغ دین

تبلیغ بواسطه صبوری

تشویق خداوند به رعایت تقوا، در راه تبلیغ دین و هدایت مردم: •«واصبر وما صبرک الا بالله ولا تحزن علیهم ولا تک فی ضیق مما یمکرون ان الله مع الذین اتقوا...:و (بر ابلاغ رسالت ) صبر كن و صبرت جز به (توفیق و یارى) خدا نیست و بر (عدم ایمان) آنها یا سختى و فشار مؤمنان اندوه مخور، و از مكرى كه انجام مى‌دهند دلتنگ مشو.به یقین خداوند با كسانى است كه پروا پیشه كرده‌اند و كسانى كه نیكوكارند.»

تفسیر آیات مذکور

این صبر و شكیبایى در صورتى اثر قطعى خواهد گذارد كه بدون هیچ چشم داشتى انجام پذیرد یعنى فقط به خاطر خدا باشد، و لذا قرآن اضافه مى ‌كند:" شكیبایى پیشه كن و این شكیبایى تو جز براى خدا و به توفیق پروردگار نمى‌تواند باشد" (وَ اصْبِرْ وَ ما صَبْرُكَ إِلَّا بِاللَّهِ‌).آیا انسان مى‌ تواند در برابر این صحنه ‌هاى جانسوز كه تمام وجودش را آتش مى‌كشد بدون یك نیروى الهى و انگیزه معنوى صبر و استقامت كند؟و این همه ناراحتى را در روح خود پذیرا باشد، و شكیبایى را از دست ندهد؟ آرى این تنها در صورتى ممكن است كه براى خدا و به توفیق خدا باشد.هر گاه تمام این زحمات در زمینه تبلیغ و دعوت به سوى خدا و در زمینه عفو و گذشت و شكیبایى كارگر نی فتاد باز نباید مایوس و دل سرد شد، و یا بی تابى و جزع نمود، بلكه باید با حوصله و خون سردى هر چه بیشتر هم چنان به تبلیغ ادامه داد.این حزن و اندوه كه حتما به خاطر عدم ایمان آنها است ممكن است یكى از دو پدیده را در انسان به وجود آورد، یا او را براى همیشه دل سرد سازد، و یا او را به جزع و بی تابى و بى‌ حوصلگى وادارد، بنا بر این نهى از حزن و اندوه‌ در واقع از هر دو پدیده است، یعنى در راه دعوت به سوى حق نه بی تابى كن و نه مایوس باش.با تمام این اوصاف باز ممكن است دشمن لجوج دست از توطئه بر ندارد و به طرح نقشه‌ هاى خطرناك بپردازد، در چنین شرائطى موضع گیرى صحیح همان است كه قرآن مى‌گوید:" از توطئه‌ هاى آنها نگران مباش و محدود نشو" (وَ لا تَكُ فِی ضَیقٍ مِمَّا یمْكُرُونَ‌).این توطئه‌ ها هر قدر وسیع و حساب شده و خطرناك باشد باز نباید شما را از میدان بیرون كند، و گمان برید كه در تنگنا قرار گرفته‌اید و محاصره شده‌اید، چرا كه تكیه گاه شما خدا است و با استمداد از نیروى ایمان و استقامت و پشتكار و عقل و درایت مى ‌توانید این توطئه ها را خنثى كنید و نقش بر آب.در آخر می فرماید:" خداوند با كسانى است كه تقوا را پیشه كنند" (إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِینَ اتَّقَوْا)." تقوا" در همه ابعاد و در مفهوم وسیعش، از جمله تقوا در برابر مخالفان، یعنى حتى در برابر دشمن باید اصول اخلاق اسلامى را رعایت كرد، با اسیران معامله اسلامى نمود، با منحرفان رعایت انصاف و ادب كرد، از دروغ و تهمت پرهیز نمود، و حتى در میدان جنگ همان گونه كه در اصول تعلیمات جنگى اسلام وارد شده است باید تقوا و موازین اسلامى حفظ شود: به بى‌ دفاعان نباید حمله كرد، متعرض كودكان و پیران از كار افتاده نباید شد، حتى چهارپایان را نباید از بین برد، مزارع را نباید نابود كرد، آب را نباید به روى دشمن قطع نمود، خلاصه تقوا و رعایت اصول عدالت در برابر دوست و دشمن عموما باید انجام‌ گیرد و اجرا شود.

تبلیغ بواسطه قول سدید

•«یـایها الذین ءامنوا اتقوا الله وقولوا قولا سدیدا:اى كسانى كه ایمان آورده ‌اید، از خدا پروا كنید و سخنى درست و استوار گویید.». قول" سدید" از ماده" سد" به معنى" محكم و استوار" و خلل ناپذیر و موافق حق و واقع است، سخنى است كه همچون یك سد محكم جلو امواج فساد و باطل را مى ‌گیرد، و اگر بعضى از مفسران آن را به معنى" صواب" و بعضى به معنى" خالص بودن از کذب و لغو" یا" هماهنگ بودن ظاهر و باطن" و یا"صلاح و رشاد" و مانند آن تفسیر كرده ‌اند همه به معنى جامع فوق برمى ‌گردد. آیه بعد نتیجه" قول سدید" و سخن حق را چنین بیان مى ‌فرماید:" خداوند به خاطر تقوا و گفتار حق اعمال شما را اصلاح مى ‌كند و گناهان شما را مى‌ بخشد" (یصْلِحْ لَكُمْ أَعْمالَكُمْ وَ یغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ‌).در حقیقت تقوا پایه اصلاح زبان و سرچشمه گفتار حق است، و گفتار حق یكى از عوامل مؤثر اصلاح اعمال، و اصلاح اعمال سبب آمرزش گناهان است، چرا كه‌ إِنَّ الْحَسَناتِ یذْهِبْنَ السَّیئاتِ‌" اعمال نیك گناهان را از بین مى ‌برند" .علماى اخلاق گفته ‌اند: زبان پربركت‌ ترین عضو بدن، و مؤثرترین وسیله اطاعت و هدایت و اصلاح است، و در عین حال خطرناك ترین و پر گناه ترین عضو بدن محسوب مى ‌شود، تا آنجا كه حدود سى گناه کبیره از همین عضو كوچك صادر مى‌ گردد.در حدیثى از پیامبر گرامى اسلام ص مى‌ خوانیم: لا یستقیم ایمان عبد حتى یستقیم قلبه و لا یستقیم قلبه حتى یستقیم لسانه:" ایمان هیچ بنده‌اى از بندگان خدا به راستى نمى ‌گراید مگر اینكه قلبش مستقیم گردد، و قلبش مستقیم نمى ‌شود مگر اینكه زبانش درست شود".جالب اینكه در حدیث دیگرى از امام سجاد ع آمده است كه" زبان هر انسانى همه روز صبح از اعضاى دیگر احوال پرسى مى‌ كند و مى‌ گوید:كیف اصبحتم؟! چگونه صبح كردید؟همه آنها در پاسخ این اظهار محبت زبان مى ‌گویند:بخیر ان تركتنا:" حال ما خوب است اگر تو بگذارى"! سپس اضافه مى‌ كنند: تو را به خدا سوگند ما را رعایت كن،انما نثاب‌ بك و نعاقب بك:" ما به وسیله تو ثواب مى‌ بینیم و یا مجازات مى ‌شویم". و به همین دلیل در حدیثى مى‌ خوانیم:ما جلس رسول اللَّه (ص) على هذا المنبر قط الا تلا هذه الایة: یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ قُولُوا قَوْلًا سَدِیداً:" هرگز پیامبر بر منبرش ننشست مگر اینكه این آیه را تلاوت فرمود: اى كسانى كه ایمان آورده ‌اید تقواى الهى را پیشه كنید و سخن حق و درست بگوئید" .در پایان آیه مى‌ افزاید:" هر كس خدا و پیامبرش را اطاعت كند به فوز عظیمى نائل شده است" (وَ مَنْ یطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ فازَ فَوْزاً عَظِیماً).چه رستگارى و پیروزى از این برتر و بالاتر كه اعمال انسان پاك گردد، و گناهانش بخشوده شود و در پیشگاه خدا رو سفید گردد

منبع

فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «تقوا در تبلیغ».