تقوا و مصونیت از خسران (قرآن)

از جلوه‌های تقواپیشگی مصونیت و ایمنی انسان متقی از خسران می‌باشد

ایمنی از خسران

تقوا، عامل مصونیت انسان از خسران است: فذاقت وبال امرها وکان عـقبة امرها خسرا• اعد الله لهم عذابـا شدیدا فاتقوا الله یـاولی الالبـب الذین ءامنوا قد انزل الله الیکم ذکرا. آنها آثار سوء کار خود را چشیدند و عاقبت کارشان خسران بود! خداوند عذاب سختی برای آنها فراهم ساخته پس از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید‌ ای خردمندانی که ایمان آورده‌اید! (زیرا) خداوند چیزی که مایه تذکر است بر شما نازل کرده.

تفسیر آیه

شیوه قرآن این است که در بسیاری از مواد بعد از ذکر یک سلسله از دستورات عملی اشاره به وضع امت‌های پیشین می‌کند، تا مسلمانان نتیجه اطاعت و عصیان را در سرگذشت آنها با چشم ببینند، و مساله شکل حسی به خود گیرد. لذا در این سوره نیز بعد از ذکر وظائف، مردان و زنان در موقع طلاق و جدایی به سراغ همین معنی رفته، و به عاصیان و گردن کشان هشدار می‌دهد. نخست می‌فرماید: چه بسیار شهر و آبادیها که اهل آن در برابر فرمان پروردگار و رسولانش طغیان و سرپیچی کردند، و ما حساب آنها را با دقت و شدت رسیدیم و آنها را به مجازات وحشتناک و عذاب کم نظیری گرفتار ساختیم. لذا در آیه بعد می‌افزاید: آنها وبال کفر و گناه خود را چشیدند، و عاقبت امر آنها خسران و زیان بود (فذاقت وبال امرها و کان عاقبة امرها خسرا). چه زیانی از این بدتر که سرمایه‌های خداداد، را از کف دادند، و در این بازار تجارت دنیا نه تنها متاعی نخریدند بلکه سرانجام با عذاب الهی نابود شدند. بعضی حساب شدید و عذاب نکر را در اینجا اشاره به عذاب قیامت دانسته‌اند، و فعل ماضی را به معنی مستقبل گرفته‌اند، ولی هیچ موجبی برای این کار نیست، بخصوص اینکه در مورد عذاب قیامت در آیه بعد سخن گفته خواهد شد، و این خود گواه زنده‌ای است بر اینکه عذاب در اینجا عذاب دنیا است. سپس به عذاب اخروی آنها اشاره کرده، می‌فرماید: خداوند عذاب شدیدی برای آنها آماده ساخته (اعد الله لهم عذابا شدیدا). عذابی دردناک، شدید، وحشت انگیز، خوار کننده، رسواگر، و همیشگی در دوزخ برای آنها از هم اکنون فراهم است. حال که چنین است، از مخالفت فرمان خدا بپرهیزید‌ ای صاحبان اندیشه و مغز، ‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید! (فاتقوا الله یا اولی الالباب الذین آمنوا). فکر و اندیشه از یک سو، ایمان و آیات الهی از سوی دیگر، به شما هشدار می‌دهد که سرنوشت اقوام متمرد و طغیانگر را ببینید، و از آن عبرت بگیرید، مبادا در صف آنها واقع شوید که خداوند هم در این جهان شما را به مجازات هولناک و بی سابقه‌ای گرفتار می‌کند، و هم عذاب شدید آخرت در انتظار شما است. سپس مؤمنان اندیشمند را مخاطب ساخته می‌افزاید: خداوند آن چیزی که مایه تذکر شما است بر شما نازل کرده است (قد انزل الله الیکم ذکرا). فاتقوا الله یا اولی الالباب الذین آمنوا قد انزل الله الیکم ذکرا، این قسمت از آیه مورد بحث نتیجه گیری از خطاب قبلی است، به مؤمنین می‌فرماید: باید بر حذر باشید و نفستان را از اینکه در مقابل امر پروردگارتان عتو و استکبار کند او شانه خالی نماید، جلوگیری کنید، تا وبال عتو و خسران عاقبت که به اهل آن قریه‌ها رسید به شما نرسد.

منبع

فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «مصونیّت از خسران‌».