توبه و هدایت (قرآن)

توبه از گناه، راهی برای هدایت انسان از سوی خدا است.

توبه راه هدایت

وانی لغفار لمن تاب وءامن وعمل صــلحـا ثم اهتدی.(و من هر که را توبه کند، و ایمان آورد، و عمل صالح انجام دهد، سپس هدایت شود، می‌آمرزم!)

محل شاهد در آیه

در معنی این جمله، مفسران بحثهای فراوانی دارند که از میان همه آنها دو تفسیر، جالب تر به نظر می‌رسد. نخست اینکه اشاره به ادامه دادن راه ایمان و تقوا و عمل صالح است، یعنی توبه گذشته را می‌شوید و باعث نجات می‌شود، مشروط بر اینکه بار دیگر شخص توبه کار در همان دره شرک و گناه، سقوط نکند و دائما مراقب باشد که وسوسه‌های شیطان و نفس او را به خط سابق باز نگرداند. دیگر اینکه: این جمله اشاره به لزوم قبول ولایت و پذیرش رهبری رهبران الهی است یعنی توبه و ایمان و عمل صالح آن گاه باعث نجات است که در زیر چتر هدایت رهبران الهی قرار گیرد، در یک زمان موسی ع، و در زمان دیگر پیامبر اسلام ص و در یک روز امیر مؤمنان علی ع و امروز حضرت مهدی س) می‌باشد. چرا که یکی از ارکان دین، پذیرش دعوت پیامبر و رهبری او و سپس پذیرش رهبری جانشینان او می‌باشد. مرحوم طبرسی ذیل این آیه از امام باقر ع چنین نقل می‌کند که فرمود: " منظور از جمله" ثم اهتدی " هدایت به ولایت ما اهل بیت است" سپس اضافه کرد: فو الله لو ان رجلا عبدالله عمره ما بین الرکن و المقام ثم مات و لم یجی ء بولایتنا لاکبه الله فی النار علی وجهه: " به خدا سوگند اگر کسی تمام عمر خود را در میان رکن و مقام (نزدیک خانه کعبه) عبادت کند، و سپس از دنیا برود در حالی که ولایت ما را نپذیرفته باشد خداوند او را به صورت در آتش جهنم خواهد افکند". این روایت را محدث معروف اهل تسنن " حاکم ابو القاسم حسکانی" نیز نقل کرده است. روایات متعدد دیگری نیز در همین زمینه از امام زین العابدین ع و امام صادق ع و از شخص پیامبر صنقل شده است.

آیات دیگر

.. وعصی ءادم ربه فغوی(سرانجام هر دو از آن خوردند، (و لباس بهشتیشان فرو ریخت،) و عورتشان آشکار گشت و برای پوشاندن خود، از برگهای (درختان) بهشتی جامه دوختند! (آری) آدم پروردگارش را نافرمانی کرد، و از پاداش او محروم شد!) ثم اجتبـه ربه فتاب علیه وهدی.(سپس پروردگارش او را برگزید، و توبه‌اش را پذیرفت، و هدایتش نمود.)

منبع

فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «توبه و هدایت».