ظرفیت های موسسات خیریه وسمن ها برای مقابله با تحریم ها

"منیژه یونسی کفشگیری" با بزرگ شدن جوامع و تحول های نوین،مشکلات پیش روی جامعه افزایش يافته است و دولت ها به تنهایی قادر به رفع این مشکلات نیستند. توان جمعی وهمیاری مردمی در حل مشکلات از ظرفیت هایی که در بیشتر کشورها به آن توجه می شود. فعالیتهای خیرخواهانه و توان موسسه های خیریه و سمن ها فرصتی است که تا به حال به اندازه ای که باید به آن توجه نشده است. با كمك این سازمان ها هم می توان به رفع مشکلات سرعت بخشید و هم با مداخله مناسب و هدفمند، معضلاتی را که رفع آنها ازتوان دولت ها خارج است، حل کرد. در این جهت واگذاری مسئولیت های دولتی به بخش های غیردولتی از جمله رئوس برنامه های دولت ها در سال های اخیر در کشور بوده است. یکی از این حیطه ها، حوزه سلامت بوده است. طی سال های اخیر نیکوکاران، مؤسسه های خیریه و تشکل های مردم نهاد نشان داده اند که در همه موقعیت ها در کنار دولت هستند. حتی می توان گفت در برخی موضوعات فراتر از توان دولت در حیطه سلامت قدم برداشته اند و حضور آنان در دوره های مختلف تحریم کشور در ارائه خدمت به مددجویان حوزه سلامت، توسعه زیرساخت ها وتأمين تجهیزات لازم به صورت فعال بوده است. اداره كل خیرین و مؤسسات خیریه سلامت از معاونت اجتماعی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به منظور استفاده از ظرفیت مشارکتهای مردمی و تجارب مؤسسات و انجمن ها نشستی را در تاریخ ۹۷/ ۷ / ۳ برگزار کرد. در این نشست سازمان هایی که دارای فعالیت در سطح بین المللی هستند، حضور يافتند و نمایندگان انجمن ها راهکارهای پیشنهادی را برای مقابله با تحریم ها در حوزه سلامت مطرح کردند که در این گزارش می خوانیم.

مقام مشورتی شورای اقتصادی، اجتماعی سازمان ملل

شرکت کنندگان در این نشست دارای مقام مشورتی شورای اقتصادی، اجتماعی سازمان ملل بودند. سازمان ملل متحد برای جلب مشارکت ملت های مختلف در فعالیت های سازمان ملل، سازوکارهای مختلفی را پیش بینی کرده است. یکی از این سازوکارها همکاری با سازمانهای مردم نهاد کشورها، تحت عنوان مقام مشورتی شورای اقتصادی اجتماعی سازمان ملل است. به عبارت دیگر شورای اقتصادی اجتماعی سازمان ملل برای مطالعات تخصصی در موضوعات مرتبط با شورا واتخاذ تصمیمات، راهبردها و ارائه توصیه ها به کشورها و همچنین پیگیری وضعیت این تصمیمات در کشورهای مختلف از همکاریسمن ها بهره می گیرد. این شورا با اعطای مقام مشورتی به سمن های واجد شرایط مشخص شده، زمینه فعالیت سمن ها در کمیسیون ها و انجمن های شورا را ایجاد می کند.

راهکارهای پیشنهادی موسسه خیریه نیک گامان جمشید

یکی از ارائه کننده های این نشست دکتر اشکان تقی پور، مدیرعامل موسسه خیریه نیک گامان جمشید بود. ایشان در ابتدا به تشریح مجوز پرداخت.

این مجوز بعد از اعمال تحریم های آمریکا از جانب دفتر کنترل دارایی های خارجی در وزارت دارایی ایجاد شد. سازمان های دارای این مجوز می توانند در آمریکا جهت اهداف خیرخواهانه برای کشورهایی که آمریکا با آنها رابطه دیپلماتیک ندارد، کمک های می کنند.

البته این مجوز به انتقال پول ربطی ندارد و برای ورود منابع جمع شده از طریق بانک هاست. این مجوز باید به صورت سالانه تمدید شود. ارائه مجوزهای رسمی و تایید سازمان های دولتی برای انجام پروژه های خیریه از اهمیت برخوردار است، تمدید این مجوز در این شرایط سخت است اما با اینحال کاری نشدنی نیست و موسسه نیک گامان جمشید توانسته است مجوز را تمدید کند.

به نظر دکتر تقی ورانگیزه نیکوکاران خارج از کشور در شرایط بحرانی برای کمک کردن به ایران بیشتر می شود و این در حالی است که فشار و مشکلات هم برای آن ها از همه جهات بیشتر خواهد شد.

وی برای عبور از بحران پیشنهادهای زیر را عنوان کرد:

١. پرهیز از هرگونه ارتباط مالی ناشفاف در راستای کمک رسانی به جامعه هدف، به سبب جلوگیری از سوء برداشت نهادهای بین الملل کمک رسان سازمان ملل متحد و زیرمجموعه های آن)

۲. هماهنگی کامل با سازمان های مردم نها کمک رسان به ویژه سازمان های دارای مجوز و مقام های بین المللی

٣. بررسی و مطالعه دقیق مجوزها و آیین نامه های بین المللی صادر شده برای سمن ها، جهت جلوگیری از سو برداشت نهادهای بین المللی کمک رسان

۴. تبیین برنامه زمان بندی شده با توجه به موضوع های زیر: و در نظر گرفتن حداکثری زمان بحران و شناخت از محدودیت های نیکوکاران ایرانی مقیم خارج از کشور در زمان بحران و استقلال ملموس و مکتوب سازمان های دولتی کمک رسان از سمن های کمک رسانی در عین همکاری و پشتیبانی متقابل و همکاری در سه حوزه پیشنهاد و تعریف پروژه، تسهیلگری، تأیید با سمن های دارای مجوز و مقام های بین الملل ی و پیش بینی موضوع های بحران آفرین در موقعیت کمک رسانی و تعیین آماری دقیق از نیازمندی ها و عرضه آن به سازمان های مردم نهاد تخصصی

ارتباط نهادهای کمک رسان دولتی و آحاد مردم

•استفاده از ظرفیت حداکثری رسانه ها در فضای حقیقی و مجازی جهت تبیین بحران مقطعی موجود و اطمینان مردم به سازمان های مردم نهاد

•برگزاری نشست های آشنایی و اطمینان بخشی میان نهادهای کمک رسان دولتی، سازمان های مردم نهاد و رسانه ها جهت آشنایی و جدی گرفتن بیش از پیش سمن ها از سوی مردم برای عبور از بحران و تحقق خیر جمعی

چگونه می توان اثر بحران را کاهش داد؟

مدیرعامل موسسه نیک گامان معتقد است برای کاهش اثربحران باید مراحل زیر طی شود:

۱. درک جایگاه خیریه ها و سازمان های مردم نهاد کمک رسان در افکار عمومی غرب به ویژه ایالات متحده آمریکا خیریه ها و نهادهای کمک رسان در افکار عمومی امریکا و دنیای غرب جایگاه بسیار والایی دارند؛ لذا فشار سیاست مداران غربی بر نهادهای کمک رسان غیردولتی هزینه بالایی برای آنها ایجاد می کند.

با توجه به این واقعیت اجتماعی در دنیای غرب ، شفافیت عملکرد خیریه های ایرانی و ارتباط شفاف و در عین حال فاصله گذاری شده آنها با نهادهای دولتی و حاکمیتی هزینه برخوردهای احتمالی سیاسی غرب را بالا خواهد برد.

۲. جلب اطمینان خیرین خارج از کشور که در وضعیت بحران و کاهش ریسک پذیری آن ها برای حمایت از نیازمندان داخل کشور

٣. اعمال شفافیت بیش از پیش از سوی مؤسسات خیریه با راهکارهای زیر انجام خواهد شد: و حسابرسی داوطلبانه سالیانه • اخذ مجوزهای بین المللی مانند گواهی بین المللی استاندارد مؤسسات غیردولتی ( SGS) مقام مشورتی سازمان ملل متحد ( ECOSOC)و اجازه از وزارتخانه خزانه داری ایالت متحده آمریکا (OFFAC) (در شرایط کنونی اخذ این مجوز بسیار سخت است و لازم است مؤسساتی که این مجوز را دارند نهایت دقت در عملکرد را داشته باشند تا برای تمدید سالیانه آن از سوی دولت آمریکا با مشکل مواجه نشوند.)

•تبیین نقشه راه هماهنگ میان تمام سازمان های مردم نهاد برای محکومیت تحریم های یک جانبه در راستای شناخت افکار عمومی جهان غرب نسبت به نتایج تحریم ها بر مردم ایران و ایجاد فضای صمیمی و شفاف میان نهادهای امنیتی و سازمان های مردم نهاد با محوریت مدیران دولتی و حاکمیتی، برای جلب اطمینان نهادهای امنیتی از یک سو و سازمان های مردمی از سوی دیگر و تعیین خطوط سیاهنمایی و واقع گرایی برای نهادهای امنیتی (برای طرح برنامه ای درست در راستای بیان تأثیرات تحریم بر مردم بدون آنکه به قدرت حاکمیت ملی و شأن مردم خدشه ای وارد شود.)

•وحدت رویه در بیان دیدگاه ها درباره تحریم ها در سه سطح سازمان های مردم نهاد، نهادهای کمک رسان دولتی و حاکمیتی و نهادهای امنیتی ناظر

4. چگونگی استفاده از پتانسیل مردمی برای عبور از بحران : تعريف مشابه موضوع برای عبور از شرایط فعلی و استفاده از سازمانهای مردم نهاد به عنوان سرگروه های مجموعه های کوچک مردمی با کمترین بوروکراسی اداری و نهایت نظارت دولتی و امنیتی : تعریف و تبیین نقشه راه برای مجموعه های کوچک مردمی و حتی خانوادگی با وحدت رویه سه نهاد سازمان های مردم نهاد، نهادهای کمک رسان دولتی و حاکمیتی، نهادهای امنیتی ناظر

•برگزاری نشست در راستای تبیین قانونی پروتکلی مبنی بربایدها و نبایدهای امنیتی بین سمن های دارای مجوز و مقام های بین المللی و سازمان ها و نهادهای امنیتی و گسترش فعالیت های سازمان های مردم نهاد بر اساس اساسنامه در پایان دکتر تقی پور اشاره کرد که سازمان های مردم نهاد می بایست حدوحدود ارتباطات خود با سایر کشورها را که از نظر امنیتی مخل امنیت داخلی نباشد، بدانند و از سوی دیگر نهادهای امنیت نیز می بایست ظرفیت بالای سازمان های مردم نهاد دارای مجوز و مقام های بین المللی و پتانسیل خیرین ایرانی مقیم خارج از کشور را برای کمک به میهن اسلامی در مواقع بحرانی دقیقا بشناسند پس برای جلوگیری از هرگونه سوء تفاهم و هم افزایی برای عبور از بحران های احتمالی برگزاری چنین نشستی ضروری به نظر می رسد.

راهکارهای پیشنهادی موسسه خیریه محک

خانم کامکار مدیر روابط عمومی و بین الملل مؤسسه خیریه محک نیز به تشریح پیشنهادهای خود پرداخت .

ابتدا گزارش کاملی از تاریخچه موسسه و فعالیت های آن ارائه نمود و در خصوص توسعه روابط بین الملل سازمان های مردم نهاد و توسعه همکاری های تخصصی تأکید کرد به نحوی که در صورت مواجه با بحران بتوان داروهای سرطان را از مؤسسات تخصصی کشورهای همسایه و سایر کشورها دریافت نمود

.محک به تازگی در بررسی استانداردهای سازمان های مردم نهاد توسط سازمان SGS با امتیاز ۹۷٫۵ از ۱۰۰، حائز رتبه اول در بین ۳۲۸ سازمان مردم نهاد و خیریه از سرتاسر جهان شده است.

وی مشکلات ناشی از تحریم ها را در حوزه دسترسی به دارو، دسترسی به تجهیزات، دسترسی به کمک های بین المللی و مشکلات صدور روادید دسته بندی نمود.

خانم کامکار توانمندسازی گروه های داوطلب خارج از کشور و اعلام نیاز به گروه ها برای بهره مندی از پتانسیل آن ها را از دیگر فعالیت های موسسه در این زمینه معرفی نمود . اسلایدهایی در خصوص وضعیت فعلی مؤسسه و پیشنهادهایی برای مقابله با تحریم توسط ایشان ارائه شد.

راهکارهای پیشنهادی موسسه خیریه بهنام دهش پور

خانم رضایی مدیرعامل مؤسسه خیریه بهنام دهش پور گفت یکی از اهداف انجمن ها زنده نگه داشتن امید در دل افراد نیازمند است . داشتن مقام مشورتی برای هر انجمن لازم و ضروری است به خصوص برای خود موسسه و انجمن اما مسئله ی حائز اهمیت تأثیرگذاری هر انجمن در زندگی مردم است که این مسئله هم ربطی به بزرگی یا کوچکی یک انجمن یا داشتن و نداشتن مجوزهای گوناگون ندارد .

مؤسسات بین المللی فعال که در داخل ایران فعالیت می کنند می توانند بسیار کار را آسان کنند. یعنی اگر ما اجازه دهیم مؤسسات و انجمن هایی که از پناهندگان دفاع می کنند یا به بیماران کمک می کنند به داخل ایران بیایند و این همکاری را با مؤسسات متناظر خودشان در داخل ایران انجام دهند کنترل آن ها بسیار آسان تر از ارتباط با مؤسسات خارج از کشور است که بعضا ممکن است شناخت درستی از آنها نداشته باشیم.

بنابراین ایجاد هماهنگی برای آمدورفت این مؤسسات به داخل کشور بسیار می تواند ثمربخش باشد. خانم رضایی بر بهره مندی از منابع مالی سفارتخانه ها تأکید نمود.

در انتها ایشان ضمن تأکید بر نقش مثبت تشکیل شبکه ها مانند شبکه سرطان و توان بخشی که باعث هم افزایی فعالیت مؤسسات و آشنایی بیشتر آنان با یکدیگر، این حرکت را از فعالیت های ارزنده دکتر ایازی دانست و از ایشان تشکر نمود.

خانم رضایی بیان کرد که سازمان های مردم نهاد جلساتی را که از طرف وزارت امور خارجه تشکیل می شود بسیار جدی میگیرند و شرکت میکنند و هرگونه اطلاعاتی که از آنها خواسته شود را گزارش می دهند ولی هرگز به مؤسسات بازخوردی داده نمی شود که از این اطلاعات چه استفاده ای شده است.

راهکارهای پیشنهادی بنیاد خیریه سپهر

دکتر نواب رییس هیئت مدیره بنیاد خیریه سپهر در این نشست بیان کرد که در حال حاضر هیچ مشکلی در تأمین منابع مالی خارجی ندارند.

وی توضیحاتی در خصوص نحوه اخذ منابع مالی برای ساختمان مؤسسه که حمایت از معلولین جسمی را برعهده دارد ، بازگو کرد و گفت مسئله اصلی بی تفاوتی دستگاه های اجرایی کشور نسبت به کمک های خیرین خارج از کشور است.

از آنجایی که مؤسسات در قبال این کمک ها باید پاسخگو باشند بی توجهی به این امر موجب بی اعتباری مؤسسات و انجمن ها در برابر خیرین میشود. وی متذکر شد بنیاد خیریه سپهر موسسه ای است که هرکس به هر میزانی کمک کند نام او را منتشر می کند و سایت موسسه هرماه به روز می شود. وی انتظارات خود را از وزارت بهداشت رسیدگی به شکایات مراجعین و پاسخ دهی به موقع به مکاتبات مطرح نمود.

راهکارهای پیشنهادی بنیاد بیماری های نادرایران

دکتر حمیدرضا ادراکی مدیرعامل بنیاد بیماری های نادر ایران ضمن تشکر از برگزاری این نشست و ارائه توضیحاتی در خصوص تاریخچه و اهداف بنیاد گفت که تاکنون حدود ۵۰۰ بیمار نادر شناسایی شده است و شناسایی و غربالگری بیماران را به عنوان یک اصل مهم دانست. وی بر افزایش مشارکت سازمان غذا و دارو با سازمان های مردم نهاد تأکید نمود.

راهکارهای پیشنهادی سازمان دفاع از قربانیان خشونت

آقای گلشن پژوه مدیرعامل سازمان دفاع از قربانیان خشونت ابتدا تجربه ای را که حدود دو هفته قبل در خصوص ارزش دارا بودن مقام مشورتی سازمان ملل در شورای عالی حقوق بشر داشت بیان کرد و خاطرنشان نمود که یکی از فضاهایی که فقط سازمان های دارای مقام مشورتی می توانند در آن وارد شوند استفاده از ظرفیت های ویژه شورای حقوق بشر است، متأسفانه خیلی از سازمان ها نمی توانند در این حوزه شرکت کنند و یا آگاهی نسبت به این پتانسیل ها ندارند .

وی پیشنهاد داد که مشکلات را در سطح حاکمیتی برطرف کنیم و به این نتیجه برسیم که تا چه میزان این مشکلات در سطح بین المللی مطرح شود. دیگر اینکه مرجعی ایجاد شود که این اطلاعات را گردآوری کند که انجمن ها و سازمان هایی که مقام مشورتی دارند و در مجامع بین المللی شرکت می کنند بتوانند با این اطلاعات در جلسات بین المللی حضور یابند.

راهکارهای پیشنهادی انجمن حامی

خانم اشرفی از انجمن حامی متذکر شد که خیلی از دولت ها و جوامع مدنی اطلاعات بسیار کمی از شرایط واقعی ایران اطلاع دارند و ضرورت دارد که سازمان هایی که دارای مقام مشورتی سازمان ملل هستند در ارتباطات بین الملل بتوانند گزارشی را از وضیعت ایران ارائه دهند. وی متذکر شد که ما باید به صورت جمعی نسبت به انتقال نگرانی هایمان در دنیا اقدام کنیم.

پانویس