گزارشی از اسناد وقف (مرکز اسناد فرایبورگ)

محمد نوری - اباذر نصر

چکیده

عده ای بزرگ ترین دستاورد بشر در هزاره سوم را دستیابی به دستاوردهای اینترنت و صفحات الکترونیکی دانسته اند؛ چنان که هزاره نخست میلادی، اختراع کاغذ و در هزاره دوم، اختراع چاپ را شاهد بود البته این نکته تمام واقعیت نیست و در هزاره سوم شاهد تحول در منابع پژوهشی و توجه پژوهشگران به منابع جدید نیز هستیم؛ از جمله توجه بشر به اسناد به عنوان منبع تحقیق، زمینه ساز تحولات ژرف شده و الکترونیکی شدن اسناد، ابعاد این تحول را چند برابر ساخته است. پیدایش مراکز دیجیتالی اسناد امکان دسترسی به اسناد و سرعت دسترسی و نیز حفظ و نگهداری آنها را چند برابر ساخته و سبب توسعه تحقیقات شده است.

مرکزی در شهر فرایبورگ آلمان وابسته به دانشگاه فرایبورگ هست که به فناوری مدرن دیجیتالی اسناد مجهز است و اسناد زیادی را گرد آورده و ذخیره کرده تا آماده سرویس دهی باشد. بخشی از این اسناد درباره وقف و موضوعات وقفی است. اینک نخست به معرفی مرکز و سپس اسناد وقفی آن می پردازیم.

کلیدواژه: وقف، موقوفات، مرکز اسناد فرایبورگ

مقدمه

درباره ی مرکز اسناد فرایبورگ

این بانک اطلاعاتی به سرپرستی آقای کریستف ورنر و هماهنگی های خانم بیانکا دووس و حمایت های خانم صنعتی، کار خود را تحت عنوان بانک اطلاعاتی دانشگاه فرایبورگ آغاز کرد. کارهای مرتبط با اسناد در این مرکز به نام «پروژه اسناد اُرگ» مشهور شد. آنگاه در تیر ماه 1378 پروژه اسناد اُرگ به دانشگاه ماربورگ انتقال یافت و اکنون زیر نظر گروه ایران شناسی مرکز «پژوهش های خاورمیانه» در همان دانشگاه به کار خود ادامه می دهد.

پروژه اسناد اُرگ در سال 2003 در بخش اسلام شناسی دانشگاه فرایبورگ (با نظارت دکتر کریستف ورنر) پایه گذاری و از سال 2004 تا 2007 از طرف بنیاد پژوهشی آلمان (DFG) پشتیبانی مالی شده است. اکثریت مدارک حاضر در آن زمان با کمک و همکاری تنی چند از دانشجویان علاقه مند و به سرپرستی بیانکا دووس (هماهنگ ساز پروژه)، وارد بانک اطلاعاتی شده است.

در این بانک اطلاعاتی دو زبانه فارسی و انگلیسی، تاکنون نزدیک به هزار سند آماده بهره برداری شده است. بنا به اظهار مسئولان این پایگاه، بانک اطلاعاتی مذکور به منظور جمع آوری اسناد ایران و آسیای مرکزی در چارچوب گروه های پژوهشی بین المللی و ایجاد فضای مناسبی برای تأمین منابع تحقیقاتی و دستیابی به اسناد و مدارک تاریخی فارسی انتشاریافته و منتشرنشده، طراحی شده است.

این بانک اطلاعاتی، با الگوبرداری از آرشیو ملی ایران اسناد خود را به دو بخش اسناد خصوصی و دولتی تقسیم کرده و اسنادی را از قبیل فرمان ها و رقم ها، مکاتبات رسمی و منشآت شخصی، و اسناد شرعی ـ حقوقی مانند قباله جات خرید و فروش، اجاره و واگذاری، وقف نامه ها، عقدنامه ها و احکام قضائی در بر می گیرد. نحوه ارزش گذاری اسناد در درجه اول به محتوای آنها برمی گردد. البته نشانی محل نگاه داری یا چاپ سند در کتاب، مجله، پایگاه و... را در اختیار کاربر قرار می دهند تا به راحتی خود به سند دسترسی پیدا کند و ارزش آن را دریابد.

منابع اطلاعات

این بانک از گروه بانک هایی است که متن اصلی اسناد را در اختیار ندارد، بلکه اطلاعات اسناد را از جاهای دیگر اخذ کرده و صرفاً اطلاعات اسناد و نهایتاً متن اسنادی را که از دیگر بانک ها اخذ کرده، در اختیار کاربران قرار می دهد. اما چرخه کار این گونه است: نخست منابع مستند و علمی شناسایی می شود؛ سپس اسناد مندرج در آنها اخذ شده، وارد سایت می گردد؛ از این رو این بانک؛ به این روش، در حال گسترش است و هر هفته اسنادی جدید به آن افزوده می شود. آخرین نسخه بانک اطلاعاتی کاملاً بر اساس «وب» است. تعداد اسناد موجود در بانک اطلاعاتی به طور قابل توجهی افزایش یافته و در حال حاضر هم شامل اسناد منتشرشده و هم اسناد منتشرنشده است. منابع شامل اسناد به چند دسته زیر تقسیم می شوند و کارشناسان مرکز با شناسایی این منابع، اسناد را از آنها اخذ می کنند. اما منابع به چند گروه زیر طبقه بندی می شوند:

اطلاعات آرشیوی و کتابخانه ای

بسیاری از اسناد در آرشیوها و کتابخانه هاست و تقریباً همه آنها، اسناد را طبقه بندی، ثبت و بایگانی کرده و اطلاعات این اسناد شامل فهرست راهنما، شناسنامه و متن را منتشر کرده اند. این مراکز به سه دسته زیر تقسیم می شوند:

• آرشیوهای ملی، کتابخانه ها و موزه های داخل کشور، مانند: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، کتابخانه مجلس شورای ملی، کتابخانه آستان قدس رضوی، کتابخانه وزارت امور خارجه، آستانه حضرت عبدالعظیم، آستانه قدسی شیخ صفی الدین اردبیلی، مسجد جامع یزد، موزه آذربایجان، و موزه ایران باستان.
• آرشیوها و موزه های خارجی، مانند: آرشیوهای هلند، فرانسه، انگلستان، ایتالیا، ترکیه، برلین، موزه انگلستان، توپقای سرا و...
• آرشیوهای شخصی، مانند: مجموعه محمود افشار، آقاخان، قسیم بوشهری، محمود گلبن، مجموعه های شخصی در سوئد و تهران و دیگر مجموعه های شخصی در ایران و خارج از ایران.

این پایگاه آمادگی خود را برای انتشار اسناد موجود در آرشیوهای خصوصی اعلام کرده تا سندهای تازه را معرفی نماید. این منابع، بر اساس ترتیب حروف الفبا تنظیم شده و از طریق انتخاب محل نگهداری، اسناد درخواستی دسترس پذیر است.

اطلاعات چاپی

دومین گروه از منابع مجموعه هایی است که به صورت کتاب یا مجله چاپ شده اند و خود به چند دسته زیر قابل تقسیم اند:

• کتاب های فارسی زبان، مانند: یکصد و پنجاه سند تاریخی جهانگیر قائم مقامی.
• کتاب های لاتین، مانند:
  • ـــــــــــــــــ Garthwaite, Gene. Khans and shahs: A doccumentary analysis of the Bakhtiyari in Iran, Caمگابایتridge, 1983.
  • ـــــــــــــــــ Busse, Heribert. Untersuchungen zum islamisschen Kanzleiwesen an Hand turkmenischer und safawidischer Urkunden, Kairo, 1959.
  • ـــــــــــــــــ Chekhovich, Olga Dmitrieva, Samarkandskie documenty 15-16 vv: Ovladeniiakh Khodzhi Akhrara v Srednei Azii u Afganistane, Moskva, 1974.
• مجلات لاتین که با چاپ مقالاتی به معرفی اسناد پرداخته اند، مانند:
  • ـــــــــــــــــ Oriens
  • ـــــــــــــــــ CENTRAL Asiatic Journal
  • ـــــــــــــــــ Journal of the Panjab
  • ـــــــــــــــــ Zeitschrift der Deutschen Morgen landischen Gesellschaft
  • ـــــــــــــــــ Wiener Zeitschrift fur die Kunde des Morgenlandes.
• مجلات فارسی زبان مانند: مجلات راهنمای کتاب، بررسی های تاریخی و فرهنگ ایران زمین، وقف میراث جاویدان.

البته تعداد محدودی از اسناد منتشرنشده هم با اجازه مؤسسات یا افراد مختلف، در این بانک اطلاعاتی درج شده است.

ملاک های گزینش: قواعد گزینش اسناد در این بانک اطلاعاتی، بر پایه اهمیت سند، گستره زبان و دوران تاریخی آن است:

1- گستره زبان و جغرافیا: در این بانک اطلاعاتی، واژه "فارسی" به معنی تاریخی ـ فرهنگی آن مد نظر قرار گرفته است و به حوزه جغرافیایی زبان فارسی و جهان ایرانی اطلاق می گردد. در این زمینه اسنادی که به نوعی با قلمرو زبان فارسی پیوند روشن و واضح دارند و نیز آنهایی که به دیگر زبان ها مانند عربی و ترکی نگاشته شده اند مورد نظر قرار می گیرند. البته در موارد استثنایی، اسناد آرشیو به زبان های غربی (انگلیسی، فرانسوی و یا لاتین) هم بررسی می شوند. همچنین حوزه های جغرافیایی که زمانی در قلمرو ایران قرار داشته اند؛ مانند قفقاز، آناتولی، افغانستان و ماوراء النهر نیز در این خصوص مورد پژوهش قرار می‌گیرند. معیار دیگری که در رابطه با خاستگاه اسناد بایگانی رعایت خواهد شد، شامل اسناد حوزه های جغرافیایی یی است که در آنها زبان فارسی به مثابه زبان اداری به کار گرفته می شود. به طور نمونه می توان از هندوستان و آسیای مرکزی نام برد. با این حال توجه کلی و کامل به اسناد فارسی هندوستان خارج از امکانات این پروژه خواهد بود.

2- دوران تاریخی مورد نظر در این بانک اطلاعاتی: این بانک اطلاعاتی، اسنادی را از دوره صفوی تا قرن بیستم در ایران و آسیای مرکزی جمع آوری کرده است. سند هر چقدر قدیمی تر باشد، از ارزش بیشتری برخوردار خواهد بود.

معرفی همکاران گروه: این گروه با حداقل نیرو و امکانات، حداکثر کارها را به پیش می برد. یک علت آن ساختار گروه و هماهنگی بین نیروها است. از این رو آشنایی با این گروه لازم است:

• مدیر گروه پژوهشی: کریستف ورنر؛
• حامی پایگاه فارسی: شیرین صنعتی؛
• هماهنگ کننده طرح: بیانکا دووس؛
• طراح پایگاه: کاسپار هازنکلور؛
• اعضای گروه: مریم کاغذکنانی، اندریس ماک، انه مارتین، نیکول روکرت، دیانه شوارتس؛

توسعه گر نرم افزار: شرکت نرم افزاری اینفومد.

همان گونه که از نام ها پیداست، این گروه، ترکیبی از تخصص های مختلف و ملیت های گوناگون است و به همین دلیل کارایی گروه افزایش یافته است. جستجوی اسناد برنامه ای کارآمد برای جستجو طراحی شده است. کاربران با مراجعه به سایت می توانند هر آنچه نیاز دارند جستجو کنند. کاربران، جهت استفاده از این بخش مناسب است به توضیحات زیر توجه کنند:

• ـــــــــــــــــ در بخش جستجو، عبارت مورد نظر را در فضای تعیین شده وارد می کنند.
• ـــــــــــــــــ تاریخ: کاربر، می تواند در این بخش یک یا چند تاریخ را به طور متوالی درج نماید. آنگاه سال قمری یا میلادی را انتخاب کند. سپس نام اشخاص، نام جاها و مکان ها و یا کلیدواژه های معینی را انتخاب نماید. کلیدواژ ه های متنوع این بخش، بر پایه حروف الفبا تنظیم شده است.
• ـــــــــــــــــ در قسمت بعدی وضعیت سند یا متن مورد نظر را مشخص می کند که در کدام گروه جستجو کند؛ مانند: جستجوی: فقط اسناد، اسناد منتشرشده، اسناد منتشرنشده، همه اسناد، فقط اسناد شامل تصویر و یا شامل متن تصحیح شده.
• ـــــــــــــــــ مقوله اسناد (نوع اسناد): فرمان ها و رقم ها، مکاتبات، قباله جات و اسناد شرعی را در بر می گیرد.
• ـــــــــــــــــ نوع سند، بر اساس حروف الفبا تنظیم شده و و شامل کلیدواژه های متعددی مانند اطلاعیه، پروان-چه، حکم شرعی، وقفنامه، یادداشت و مانند اینها می شود.
• ـــــــــــــــــ محل نگاهداری اسناد، آرشیوهای ملی، خصوصی، موزه ها و کتابخانه ها، مجله و یا کتابی را در برمی گیرد که سند در آم منتشر گردیده است.

اهداف

مرکز اسناد فرایبورگ در تلاش است تا این اهداف تحقق پیدا کنند:

• ـــــــــــــــــ اسناد در جایگاه یکی از مهم ترین منابع تحقیقات تاریخی، از اهمیت خاصی برخوردارند؛ زیرا یکی از ابزارهای ارتباطی مطمئن حال با گذشته به شمار می آیند. حوادث و رخدادها، در هنگام روی دادن یا زمان نزدیک به آن بر روی کاغذ ثبت می شوند و همین امر، برای محققان همواره از اهمیت بسیار برخوردار بوده است. با گسترش تحقیقات تاریخی، مورخان بر آن شده اند تا هر چه بیش تر ناشناخته های گذشته را از مندرجات اسناد و مدارک دست اول آشکار سازند و تحلیل های تازه ای از آنها ارائه دهند. به همین منظور، علاوه بر استقبال از آرشیوهای ملی و شخصی، هم اکنون شاهد آرشیوهای الکترونیکی هستیم که پهنه های دانش را گسترده تر ساخته اند.
• ـــــــــــــــــ فناوری های نو، بر تولید، جمع آوری و اطلاع رسانی اسناد بسیار تأثیر داشته است، تا آنجا که آرشیوهای مجازی را نیز پدید آورده است.
• ـــــــــــــــــ افزایش روزافزون بانک های اطلاعاتی اسناد، علاقه مندی محققان، کاربردی تر شدن علوم انسانی و گسترش فناوری های نوین، دقت و ریزبینی بیشتری در تأیید صحت و اصالت اسناد اینگونه بانک-های اطلاعاتی می طلبد تا مانع از راهیابی اسناد غیر اصیل و جهت دار شود؛ زیرا اطلاعات ساختگی از طریق ورود اسناد غیر اصیل به عرصه آرشیوها، ممکن است بر محتوای تحقیقات علمی و کاربردی تأثیرگذار شود و مانع از روشن شدن حقایق گردد و سرنوشت ملت ها را به مسیرهای سوء بکشاند.
• ـــــــــــــــــ یکی از هدف های بانک های اسناد رقمی، تکمیل آرشیو خود و از میان برداشتن مشکلات دسترسی محققان و علاقه مندان به اسناد، حتی در دورترین نقاط دنیاست، تا دیگر نیازی به پیمودن میلیون ها کیلومتر از این سو به آن سوی جهان نباشد و علاوه بر صرفه جوئی در وقت و هزینه ها، مقالات و کتاب های تاریخی بیشتری تألیف و منتشر گردد.
• ـــــــــــــــــ مرکز اسناد فرایبورگ با جدیت در صدد گسترش فرهنگ استفاده پژوهشگران از اسناد است و در این راستا به دنبال تحقق اهداف فوق می باشد.

درباره ی اسناد وقف

در این پایگاه 59 سند وقفی تاکنون ثبت شده است؛ البته رو به افزایش می باشد. مهم آن است که بر خلاف مراکز آرشیوی ایران، تمامی اطلاعات این اسناد روی سایت قابل دسترسی است. اما اطلاعات موجود در این پایگاه خام است و برای اینکه اسناد وقفی، قابل استفاده برای پژوهشگران شود، باید از چند جهت آماده بهره برداری شوند:

نخست باید فهرست این اسناد نوشته شود. فهرست های چندگانه به صورت های تاریخی (به ترتیب تاریخ ثبت یا نگارش سند)؛ موضوعی بر اساس سرفصل های استاندارد وقف؛ الفبایی عنوان و طبقه بندی موضوعی عناوین. پس از تدوین فهرست، شناسنامه نگاری آنها لازم است. خود مرکز شناسنامه هایی برای این اسناد نوشته، ولی نواقصی دارد. اما تنظیم اسناد هم باید روشمند باشد. شناسنامه ها معمولاً به ترتیب تاریخ ثبت سند، تنظیم می شوند. شناسنامه ها دقیقاً مثل شناسنامه انسان، هویت و ویژگی های شخصی سند را بیان می کند و معرّف دو چیز است: وقف اجرا شده و دوم متن وقف نامه. در اینجا تلاش کرده ایم بخشی از کارهای فوق را اجرا کنیم و اسناد را پردازش و آماده بهره برداری نماییم. البته فقط اسناد وقف را کار کرده ایم.

فهرست تاریخی

لازم به توضیح است که قدیمی ترین سند وقفی موجود در این مرکز، متعلق به سندی درباره وقف سه روستا به نام های بیدگل، هراسکان و مختص آباد در تاریخ 15 رمضان 703 قمری، در دوره حکومت غازان خان و وزارت سعد الدین محمد ساوجی است. پس از این تا تاریخ 1331 قمری به عنوان آخرین سندِ ثبت شده در این مرکز، ده ها سند هست که به ترتیب تاریخی فهرست شده اند. تاریخ هر سند به ترتیب سال قمری (در سمت چپ) و در کنار آن سال میلادی آمده است.

ردیف	تاریخ میلادی	تاریخ قمری	مشخصات سند
1	1304	703	وقف‌نامه سه دیه در کاشان از دوره غازان خان
2	1305	704	وقف‌نامه موقوفات کلیسای حضرت کورک در جزیره لیم دریاچه وان
3	1305	704	وقف‌نامه ده نمک
4	1309	709	وقف‌نامه رشید الدین فضل‌الله
5	1348	748	وقف‌نامه سید رکن الدین (جامع الخیرات)
6	1384	786	وقف‌نامه بیبی ترکان
7	1412	815	وقف‌نامه امامزاده جعفر در دامغان
8	1428	832	قباله و وقف‌نامه قریه اوچ کلیسا
9	1431	835	قباله و وقف‌نامه چند قریه ارمنی
10	1450	854	قباله و وقف‌نامه املاک چند قریه ارمنی
11	1451	854	وقف‌نامه از عبیدالله بن محمود (خواجه احرار)
12	1451	854	وقف‌نامه عبیدالله بن محمود (خواجه احرار)
13	1469	873	فرمان حسن علی قراقینلو
14	1470	874	وقف‌نامه عبیدالله بن محمود (خواجه احرار)
15	1472	877	وقف‌نامه مسجد میدان (میر عماد)در کاشان 1
16	1473	877	وقف‌نامه مسجد میدان (میر عماد)در کاشان 2
17	1473	877	وقف‌نامه مسجد میدان (میر عماد) در کاشان 3
18	1473	877	وقف‌نامه مسجد میدان (میر عماد) در کاشان 4
19	1480	885	قرارداد عبیدلله بن محمود
20	1480	885	قرارداد با شرکت عبیدالله بن محمود (خواجه احرار)
21	1482	887	قرارداد عبیدالله بن محمود (خواجه احرار)
22	1488	893	حکم ابو المظفر یعقوب آق قویونلو مبنی بر معافیت مالیاتی
23	1489	894	وقف‌نامه از عبیدالله بن محمود (خواجه احرار)
24	1490	896	وقف‌نامه‌ای از طرف یوسف میرزا ابن جهانشاه قرا قویونلو
25	1508	914	وقف‌نامه خان احمد در باره دیه سوهان و طالقان
26	1508	914	قباله راجع به چند قریه ارمنی
27	1514	920	حکم شرعی عطف به تولیت اوقاف خواجه احرار
28	1526	932	فرمان شاه طهماسب اول
29	1526	933	وقف‌نامه نصف املاک در چندین قریه
30	1528	935	وقف‌نامه شاه طهماسب
31	1533	940	حکم شرعی عطف به اوقاف خواجه احرار
32	1533	940	حکم شرعی عطف به وقف خواجه احرار
33	1544	951	وقف‌نامه زمین در اردبیل
34	1546	953	وقف‌نامه به سود زادگان خواجه احرار
35	1550	957	فرمان شاه طهماسب اول صفوی
36	1588	997	وقف‌نامه از طرف زینب بیگم
37	1589	998	وقف‌نامه تبریز
38	1605	1014	وقف‌نامه
39	1608	1017	فرمان شاه عباس
40	1610	1019	فرمان شاه سلطان حسین
41	1656	1066	فرمان شاه عباس
42	1667	1078	وقف‌نامه سعد بن محمد
43	1673	1084	فرمان شاه سلیمان اول
44	1684	1095	فرمان شاه سلیمان اول
45	1713	1125	فرمان شاه سلطان حسین
46	1730	1143	فرمان شاه طهماسب اول
47	1793	1208	فرمان آقا محمد خان قاجار
48	1814	1229	وقف‌نامه مدرسه سلطانی کاشان
49	1825	1240	حکم امیر حیدر عطف به زمین وقف خواجه احرار
50	1845	1261	وقف‌نامه‌ گلپایگان
51	1847	1264	وقف‌نامه‌ استرآباد
52	1859	1276	عریضه معیشت از نجف
53	1868	1284	وقف نامه فاطمه سلطان خانم
54	1873	1290	وقف‌نامه
55	1893	1311	استشهادنامه از اهالی زنجان و خمسه
56	1894	1312	رقم رکن الدوله
57	1913	1331	وقف‌نامه املاکی در اصفهان

مجموعه عناوین اسناد وقفی، 57 فقره است. از 31 مورد وقف نامه، 9 وقف نامه مربوط به پادشاهان صفوی است.

اسناد مرتبط با وقف مسیحی و ارمنی نیز هست؛ مثل: قباله و وقف نامه قریه اوچ کلیسا، وقف‌نامه املاک چند قریه ارمنی و وقف نامه کلیسای حضرت کورک در جزیره لیم دریاچه وان. یک سند نیز منتسب به آقامحمدخان قاجار است. اکثر و اغلب این اسناد گویای نقش حساس وقف در جامعه و نیازهای عمومی مردم است.

شناسنامه نگاری اسناد وقفی

پس از فهرست فوق به سراغ تنظیم شناسنامه برای هر سند می رویم. تلاش کرده ایم شناسنامه ها به گونه ای تنظیم شود که کامل و جامع باشد.

وقف‌نامه سه دیه در کاشان از دوره غازان خان

تاریخ: 15 رمضان 703 قمری / 1304 میلادی

خلاصه: وقف‌نامه سه دیه در کاشان (بیدگل، هراسکان، مختص آباد) از دوره غازان خان و وزارت سعد الدین محمد ساوجی؛ واقف نامعلوم است؛ اخراجات وقف برای مصارف مختلف در شهر کاشان مثلاً تعلیم اطفال فقیر. سجلات با شهادت رشید الدین فضل الله، مجدالدین اسمعیل ساوجی، تاج الدین علیشاه.

زبان: عربی

نوع سند: وقف‌نامه

مقوله سند: قباله جات و اسناد شرعی

محل نگهداری:کاشان (مجموعه خصوصی)

انتشار: افشار، ایرج. «وقفنامه سه دیه در کاشان.» فرهنگ ایران زمین، شماره 4 (1335)، ص 122-138.

نمایه: وقف / ایلخانان / اقتصاد / زراعت / تعلیم اطفال / فقرزدایی / تعلیم قرآن / ازدواج

اشخاص: رشید الدین فضل الله / غازان خان (ایلخان) / مجد الدین اسمعیل شیرازی / سعد الدین محمد ساوجی / تاج الدین علیشاه

مکان: کاشان / بیدگل / هراسکان / مختص آباد

فنی:16 صفحه (پی دی اف 2.0 مگابایت)

وقف‌نامه موقوفات کلیسای حضرت کورک در جزیره لیم دریاچه وان

تاریخ: 15 شعبان 704 قمری / 1305 میلادی

خلاصه: قباله و وقف‌نامه موقوفات زکریا کتاغکوس عسرونی مربوط به کلیسای حضرت کورک در جزیره لیم دریاچه وان. شش شاهد سند را امضا کرده‌اند.

زبان:اکثر متن به زبان عربی است

نوع سند: وقف‌نامه

مقوله سند: قباله جات و اسناد شرعی

محل نگهداری: مؤسسه اسناد تاریخی (ایروان)

نمایه: وقف / مسیحیان / ارامنه / کلیسا / عادل شاهیان

اشخاص: زکریا کتاغکوس عسرونی / حضرت کورک

مکان:جزیره لیم دریاچه وان / ایروان

فنی:7 صفحه (پی دی اف 2.3 مگابایت)

وقف‌نامه ده نمک

تاریخ: رمضان 704 قمری / 1305 میلادی

خلاصه: واقف این وقف‌نامه، محمد بن ابرهیم بن بابویه الکاکوئی الغفاری، ده نمک را به شش دانگ تقسیم بندی می کند: یک دانگ برای نگهداری مسجد در جنب قلعه واقف، دو دانگ برای اطعمه، منزل و تأمین پزشکی فقرا، مساکین و زوار، سه دانگ برای پسران واقف بعد از فوت‌ او؛ بعد از چهار نسل هم این سه دانگ نصیب صوفیان سمنان بشود.

زبان: عربی

نوع سند: وقف‌نامه

انتشار: اردکانی، حسین محبوبی. «سواد وقف نامه ده نمک.» فرهنگ ایران زمین، شماره 19(1352)، ص 10-18.

نمایه: وقف / مسجد / تأمین خوراک /تأمین زوار / تأمین منزل / تأمین پزشکی فقرا / سهم صوفیان سمنان

اشخاص: محمد بن ابراهیم بن بابویه الکاکوئی الغفاری

مکان: سمنان/ قلعه واقف / ده نمک

فنی: 8 صفحه (پی دی اف 1.1 مگابایت)

وقف‌نامه رشید الدین فضل‌الله

تاریخ: ربیع الاول 709 قمری / 1309 میلادی خلاصه: «وقف‌نامه ربع رشیدی» را خواجه رشید‌الدین فضل‌الله همدانی در اوایل قرن هشتم نوشته و از آن تنها یک نسخه در جهان وجود دارد؛ نسخه‌ای که امروز از یونسکو نشان گرفت. خواجه رشیدالدین زمان غازان خان ایلخانی به وزارت رسید. وی برای ساماندهی،‌ تمرکز و تداوم تحقیقات و فعالیت‌های فرهنگی و علمی، یک مجموعه بزرگ علمی، ‌آموزشی و پژوهشی به نام «ربع رشیدی» تأسیس کرد. این مجموعه به صورت شهرکی علمی در حومه شهر تبریز ساخته شد. خواجه رشید‌الدین در پایتخت ایلخانیان و در گذرگاه کاروان‌های خاور و باختر یکی از بزرگ ترین تأسیسات روزگار کهن را پدید آورد: شهری کوچک شامل کتابخانه، مدرسه، مسجد، دارالایتام، گرمابه، مهمانسرا، بیمارستان، مدارس عالی، پرورشگاه و کارگاه‌های صنعتی. او برای تأمین پشتوانه مالی این مؤسسات بزرگ، دارایی و املاک زیادی را وقف «ربع رشیدی» کرد. این موقوفات عمدتاً در ایران قدیم، ‌بخش‌هایی از عراق، افغانستان، گرجستان، ولایت روم، آذربایجان و‌ سوریه بودند. وی برای برای سامان دهی اداره «ربع رشیدی» و موقوفات آن وقف‌نامه‌ای تنظیم کرد. او در این وقف‌نامه اطلاعاتی دقیق و مستند درباره شیوه فعالیت‌های علمی، ‌آموزشی، تشکیلات ربع، اوضاع فرهنگی آن عصر، ارزش خدمات خواجه در پیشبرد و توسعه امور فرهنگی و آموزشی و نکاتی درباره احوال شخصی‌اش نوشته است. این نسخه به خط خود خواجه رشید‌الدین فضل‌الله همدانی و قسمتی از آن نیز به خط حاکم آن زمان تبریز است که فقط یک نسخه از آن در تمام جهان وجود دارد. در این آرشیو عکسی از روی نسخه اصل منتشرشده موجود است.

زبان:عربی

نوع سند:وقف‌نامه

مقوله سند:قباله جات و اسناد شرعی

انتشار:«وقف نامه رشید الدین فضل‌الله.» راهنمای کتاب 13 (1349)، ص 149-150.

نمایه:وقف / وزیر / وزرا / ایلخانان/ ترویج علم و دانش / امور دارالشفا / تأمین مساکین / امور دارالضیافه / امور دارالحفاظ / ترویج تفسیر و حدیث / تأمین امور خانقاه / امور مسجد صیفی

اشخاص: خواجه رشید‌الدین فضل‌الله همدان

مکان: تبریز / ربع رشیدی

فنی: ــ 1 صفحه (پی دی اف 34.3 کیلوبایت)

وقف‌نامه سید رکن الدین (جامع الخیرات)

تاریخ:شوال 748 قمری / 1348 میلادی

خلاصه: وقف‌نامه موقوفات سید رکن الدین در یزد از دوره ایلخانی که به "جامع الخیرات" مشهور است.

زبان:عربی

نوع سند:وقف‌نامه

مقوله سند:قباله جات و اسناد شرعی

محل نگهداری: مجموعه خصوصی محمدعلی وزیری

انتشار: دانش پژوه، محمد تقی؛ افشار، ایرج. «جامع الخیرات (وقف نامه سید رکن الدین).» فرهنگ ایران زمین، 9 (1330)، ص 277.

نمایه: وقف / ایلخانان / امور بیماران / امور مستمندان / ساخت مدرسه / ساخت بیمارستان / ساخت مسجد / وقف بر سادات / وقف بر حرم امام حسین / ساخت خانقاه / ساخت مسجد / ساخت رباط

اشخاص: سید رکن الدین

مکان: یزد

فنی:ــ متن تصحیح شده جامع الخیرات 207 صفحه است که وارد بانک طلاعات نشده است.

وقف‌نامه بیبی ترکان

تاریخ: صفر 786 قمری / 1384 میلادی

خلاصه:بیبی ترکان قرآن تذهیب شده‌ای را که شامل سی جزو است وقف مدرسه‌ای در کرمان کرده که مقبره پدر و مادرش در این مدرسه‌ است.

زبان:عربی

نوع سند:وقف‌نامه

مقوله سند: قباله جات و اسناد شرعی

محل نگهداری:آستانه شاه نعمت الله ولی (ماهان)

انتشار: مجدزاده صهبا، جواد. «سی پاره قدیمی و وقفنامه 777 ساله.» یادگار، شماره 1، 9 (1324)، ص 28-45؛ 30-32

نمایه: وقف / متولی / وقف مدرسه / وقف قرآن/ تذهیب قرآن / ترویج قرآن خوانی

اشخاص: بیبی ترکان خاتون

مکان: کرمان / ماهان / آستانه شاه نعمهالله ولی

یادداشت: هجده جزء قرآن مذکور در آستانه شاه نعمت‌الله ولی در ماهان نگهداری می شوند. در پشت اولین صفحه جزء هفتم این قرآن وقف‌نامه بیبی ترکان دیده می شود. مدرسه‌ای که به آن در وقف‌نامه اشاره شده، احتمالاً مدرسه‌ای با قبه سبز است.

فنی: 3 صفحه (پی دی اف 735.5 کیلوبایت)

وقف‌نامه امامزاده جعفر در دامغان

تاریخ: ا محرم 815 قمری / 1412 میلادی

خلاصه: وقف‌نامه امیر سیف الدین علی کیا بن رستم بن حاجی از خاندان کارکیای گیلان که در سال 815 تنظیم شده است. موقوفٌ علیه، بقعه امام زاده جعفر دامغان است و از موقوفات آن اَسهام قنات قریه دهو، مزرعه مهرآباد و یک طاحونه ذکر شده است. هزار بیگ بن عز الدین عوض شاه خواری این سند را به خط نستعلیق نوشته است.

زبان: فارسی

نوع سند: وقف‌نامه

مقوله سند: قباله جات و اسناد شرعی

محل نگهداری: سازمان اوقاف تهران

انتشار: شیخ الحکمایی، عماد الدین. «وقف نامه کهن امامزاده جعفر دامِِغان». وقف: میراث جاویدان، شماره 5، 1373، ص 58-68

نمایه: قنات / وقف / امامزاده / کارکیای گیلان (خاندان) / طاحونه (آسیا) / آب رسانی / تأمین آب شرب /

اشخاص: امیرسیف الدین علی کیا / هزار بیگ بن عز الدین عوض شاه خواری / امامزاده جعفر

مکان: دامغان / گیلان/ روستای دهو / مزرعه مهرآباد

فنی: 11 صفحه (پی دی اف 2.3 مگابایت)

قباله و وقف‌نامه قریه اوچ کلیسا

تاریخ: 9 صفر 832 قمری / 1428 میلادی

خلاصه: قباله و وقف‌نامه قریه اوچ کلیسا که بر اساس سه قباله مورخ 832-834 نوشته شده است. مقر کتاغکوس ارمنی امروز در آنجا قرار دارد.

زبان: عربی

خط: نسخ

نوع سند: وقف‌نامه

مقوله سند: قباله جات و اسناد شرعی

محل نگهداری: مؤسسه اسناد تاریخی (ایروان)

نمایه: وقف / مسیحیان / ارامنه / کلیسا / وقف املاک / وقف قریه /

مکان: ارمنستان / ایروان / اوچ کلیسا

فنی: 11 صفحه (پی دی اف 2.3 مگابایت)

قباله و وقف‌نامه چند قریه ارمنی

تاریخ: 10 ربیع الثانی 835 / 1431 میلادی

خلاصه: قباله و وقف‌نامه قریه‌های اوچ کلیسا، اشترک، پاترینج، نوره گویط، آقونادون، تغنیس، کره جلو و مغنی است که گریگور خلیفه از امیر رستم ابن بیشکن ابن سنباط اوربلیان خریده و وقف وانک اوچ کلیسا نموده است.

زبان: عربی

خط: نسخ

نوع سند:وقف‌نامه

مقوله سند: قباله جات و اسناد شرعی

محل نگهداری: مؤسسه اسناد تاریخی (ایروان)

نمایه: وقف / مسیحیان / ارامنه / کلیسا / املاک

اشخاص: گریگور خلیفه / امیر رستم ابن بیشکن ابن سنباط اوربلیان

مکان: ارمنستان/ وانک اوچ کلیسا

یادداشت: مقاله ضمیمه شامل بیشتر از 15 عکس موجود در این بانک اطلاعاتی است.

فنی: 12 صفحه (پی دی اف 3.2 مگابایت)

قباله و وقف‌نامه املاک چند قریه ارمنی

تاریخ: 24 شوال 854 قمری / 1450 میلادی خلاصه: قباله و وقف‌نامه املاک قریه‌های سواری، طاشو، آقا، طانزه داب، قژمقوب و یک باغچه است که شماون ابن خاجه طور ابن یعقوب انکلکوتسی متولی وانک طاتف از رستم ابن بیکیش ابن سنیاط اوربلیان و غضنفر ابن جان و پیرقلی خریده و وقف وانک طاتف نموده است.

زبان:عربی

خط :نسخ

نوع سند:وقف‌نامه

مقوله سند: قباله جات و اسناد شرعی

محل نگهداری: مؤسسه اسناد تاریخی (ایروان)

نمایه:وقف / مسیحیان / ارامنه / متولی / کلیسا / املاک

اشخاص: شماون ابن خاجه طور ابن یعقوب انکلکوتسی / رستم ابن بیکیش ابن سنیاط اوربلیان / غضنفر ابن جان / پیرقلی

مکان: ارمنستان / ایروان/ قریه‌ سواری/ قریه طاشو/ قریه آقا/ قریه طانزه داب / قریه قژمقوب

فنی: 5 صفحه (پی دی اف 1.0 مگابایت)

وقف‌نامه از عبیدالله بن محمود (خواجه احرار)

تاریخ: 27 ذیعقده 854 قمری / 1490 میلادی

خلاصه: وقف نامه عبیدالله بن محمود (خواجه احرار) مربوط به املاکش در ناحیه تاشکند. وقف به بازماندگان او تعلق گرفته و برای تعمیر مدرسه و مسجد در تاشکند که او خود تأسیس کرده، صرف می شود.

زبان: عربی

خط : نستعلیق

نوع سند: وقف‌نامه

مقوله سند: قباله جات و اسناد شرعی

محل نگهداری: مؤسسه وستوکوودینیجا (تاشکند)

نمایه: وقف / نقشبندیه / املاک / تعمیر مدرسه / ترویج علم و دانش / تعمیر مسجد

اشخاص: خواجه احرار، عبیدالله بن محمود

مکان: سمرقند / تاشکند

فنی: 6 صفحه (پی دی اف 1.0 مگابایت)

وقف‌نامه از عبیدالله بن محمود (خواجه احرار)

تاریخ: 27 ذیعقده 854 قمری / 1490 میلادی

خلاصه: وقف نامه عبیدالله بن محمود (خواجه احرار) مربوط به چند قریه، قطعه زمین، باغ، کارگاه، دکان، آسیاب، حمام عمومی و املاک دیگر در سمرقند، بخارا، تاشکند، قشقه دریا و اطراف آنها. وقف به بازماندگان عبیدالله بن محمود (خواجه احرار) تعلق گرفته و صرف تعمیر مدرسه‌ای می شود که خود او در سمرقند ساخته است.

زبان: عربی

خط: نستعلیق

نوع سند: وقف‌نامه

مقوله سند: قباله جات و اسناد شرعی

محل نگهداری: مؤسسه وستوکوودینیجا (تاشکند)

نمایه: وقف / نقشبندیه / املاک / وقف قریه / وقف زمین / وقف باف / وقف مغازه / وقف آسیاب / و قف حمام / تعمیر مدرسه

اشخاص: عبیدالله بن محمود خواجه احرار

مکان: سمرقند / بخارا / تاشکند

فنی: 27 صفحه (پی دی اف 5.6 مگابایت)

فرمان حسن علی قراقویونلو

تاریخ: 27 شوال 873 قمری / 1469 میلادی

خلاصه: فرمان حسن علی بن سلطان جهانشاه در وا گذاردن تولیت وقف مزار شیخ محمود کرجی به شیخ رضی الدین علی.

زبان: فارسی

خط:تعلیق

نوع سند: فرمان

مقوله سند: فرامین و رقمها

محل نگهداری: کتابخانه مرکز دانشگاه تهران

انتشار: مدرسی طباطبائی، حسین. «هفت فرمان دیگر از پادشاهان ترکمان.» بررسی های تاریخی، شماره 11، 2 (2535 شاهنشاهی)، ص 85-126.

نمایه: وقف / متولی / قرا قویونلو/وقف امامزاده / تولیت وقف / قاضی وقف / اختلافات وقفی

اشخاص: حسن علی بن سلطان جهانشاه قرا قویونلو/ شیخ محمود کرجی/ شیخ رضی الدین علی

مکان: کرج/ مزار شیخ محمود کرجی

فنی: 2 صفحه (پی دی اف 332.2 کیلوبایت)

وقف‌نامه عبیدالله بن محمود (خواجه احرار)

تاریخ:23 رجب 874 قمری / 1470 میلادی

خلاصه: وقف‌نامه عبیدالله بن محمود (خواجه احرار) راجع به قریه دایج و ونگ با چند قطعه زمین و آسیاب و دو دکان و کارگاه در سمرقند. وقف به نفع مدرسه در محله درب سوزنگران.

زبان: فارسی

خط: نستعلیق

نوع سند:وقف‌نامه

مقوله سند: قباله جات و اسناد شرعی

محل نگهداری: مؤسسه وستوکوودینیجا (تاشکند)

نمایه: وقف / نقشبندیه / املاک / وقف قریه / وقف زمین / وقف آسیاب / وقف مغازه / تعمیر مدرسه

اشخاص: عبیدالله بن محمود خواجه احرار

مکان: سمرقند / درب سوزنگاران/ قریه دایج و ونگ

فنی: 7 صفحه (پی دی اف 2.4 مگابایت)

===وقف‌نامه مسجد میدان (میر عماد) در کاشان=== 1 تاریخ: 23 رجب 877 قمری / 1472 میلادی

خلاصه: وقف از امیر عماد الدین محمود ابن معین الدین الشروانی بر مسجد میدان (مسجد میر عماد: در کاشان؛ از موقوفات این وقف حمام میر عماد، اَسهام قنات اسفیدآباد قریه فین و 18 در دکان؛ تولیت وقف با واقف و اولاد او است؛ مصارف وقف برای مسجد و دار الشفاء.

زبان: فارسی ـ عربی

خط: تعلیق

نوع سند: وقف‌نامه

مقوله سند: قباله جات و اسناد شرعی

محل نگهداری: مجموعه خصوصی (تهران)

انتشار: شهشهانی، حسین. «خلاصه‌ای از وقف نامه مسجد میر عماد و فرمان های سلاطین که در آن باقی مانده است»، فرهنگ ایران زمین، شماره 5 (1336)، ص 23-50 و 27-37

نمایه: وقف / قرا قویونلو / مسجد / وقف حمام / وقف قنات / وقف مغازه / نولیت وقف / امور مسجد / امور دارالشفا

اشخاص: عماد الدین محمود ابن معین الدین الشروانی

مکان: کاشان / مسجد میر عماد / فین (کاشان)

یادداشت: سند حاضر بخشی از طوماری است که شامل چهار وقف‌نامه است.

فنی: 11 صفحه (پی دی اف 1.6 مگابایت)

وقف‌نامه مسجد میدان (میر عماد) در کاشان 2

تاریخ: 8 شعبان 877 قمری / 1473 میلادی خلاصه:وقف یک قصبه در مزرعه دولت آباد از امیر عماد الدین محمود بن معین الدین الشروانی بر مسجد میدان (مسجد میر عماد) در کاشان.

زبان: فارسی ـ عربی

خط: تعلیق

نوع سند: وقف‌نامه

مقوله سند: قباله جات و اسناد شرعی

محل نگهداری: مجموعه خصوصی (تهران)

انتشار: شهشهانی، حسین. «خلاصه‌ای از وقف نامه مسجد میر عماد و فرمان های سلاطین که در آن باقی مانده است»، فرهنگ ایران زمین، شماره 5 (1336)، ص23ـ50 و27ـ37

نمایه:وقف / قرا قویونلو / امور مسجد / وقف زمین / وقف مزرعه /

اشخاص: عماد الدین محمود ابن معین الدین الشروانی

مکان: کاشان / مسجد میر عماد / فین (کاشان)

یادداشت:سند حاضر بخشی از طوماری است که شامل چهار وقف‌نامه است.

فنی: 2 صفحه (پی دی اف 275.8 کیلوبایت)

وقف‌نامه مسجد میدان (میر عماد) در کاشان 3

تاریخ: 12 رمضان 877 قمری / 1473 میلادی

خلاصه: وقف نصف مشاع یک عصارخانه در کاشان و آب و اراضی مزرعه دولت آباد از امیر عماد الدین محمود بن معین الدین الشروانی بر مسجد میدان (مسجد میر عماد) در کاشان و خانقاه متصل به مسجد.

زبان: فارسی ـ عربی

خط: تعلیق

نوع سند: وقف‌نامه

مقوله سند: قباله جات و اسناد شرعی

محل نگهداری: مجموعه خصوصی (تهران)

انتشار:شهشهانی، حسین. «خلاصه‌ای از وقف نامه مسجد میر عماد و فرمان های سلاطین که در آن باقی مانده است»، فرهنگ ایران زمین ، شماره 5 (1336)، ص 23-50 و 39-38

نمایه: وقف / قرا قویونلو / امور مسجد / وقف خانه / وقف آب / وقف زمین / وقف خانقاه

اشخاص: عماد الدین محمود ابن معین الدین الشروانی

مکان: کاشان / مسجد میر عماد / فین (کاشان)

یادداشت: سند حاضر بخشی از طوماری است که شامل چهار وقف‌نامه است.

فنی: 2 صفحه (پی دی اف 131.0 کیلوبایت)

وقف‌نامه مسجد میدان (میر عماد) در کاشان 4

تاریخ: 15 ذیقعده 877 قمری /1473 میلادی

خلاصه: وقف امیر عماد الدین محمود بن معین الدین الشروانی بر خانقاه مسجد میدان (مسجد میر عماد) در کاشان و عمارت وقت و ساعت که از طرف فخر الدین علی ابن خواجه شمس الدین محمد الکاشی ساخته شد. موقوفات این وقف شامل آب و اراضی مزارع نصرآباد و مهذب آباد، دکاکین میدان جدید و طاحونه‌ای نزدیک قریه فین است.

زبان: فارسی ـ عربی

خط: تعلیق

نوع سند: وقف‌نامه

مقوله سند: قباله‌جات و اسناد شرعی

محل نگهداری: مجموعه خصوصی (تهران)

انتشار: شهشهانی، حسین. «خلاصه‌ای از وقف‌نامه مسجد میر عماد و فرمان‌های سلاطین که در آن باقی مانده است»، فرهنگ ایران‌زمین، شماره 5 (1336)، ص 23-50و 39-44.

نمایه: وقف / قرا قویونلو / امور مسجد / امور خانقاه / وقف آب / وقف زمین / وقف مغازه / وقف طاخونه

اشخاص: عماد الدین محمود بن معین الدین الشروانی

مکان: کاشان / مسجد میر عماد / فین (کاشان)

یادداشت: سند حاضر بخشی از طوماری است که شامل چهار وقف‌نامه است.

فنی: 6 صفحه (پی دی اف 1.1 مگابایت)

قرارداد عبیدلله بن محمود

تاریخ: 12 صفر 855 قمری / 1480 میلادی

خلاصه: قرارداد میان عبیدالله بن محمود (خواجه احرار) و سلطان بخت بنت خواجه امیر احمد درباره دو قطعه زمین در مزرعه کوکسرای ماترید ناحیه سمرقند. در آن، به وقف برای حافظان قرآن اشاره شده است.

زبان: فارسی

خط: نستعلیق

نوع سند: قرارداد

مقوله سند: قباله جات و اسناد شرعی

محل نگهداری: مرکز آرشیو تاریخی تاشکند (ازبکستان)

نمایه: وقف / نقشبندیه / وقف زمین/ وقف برای حافظان قرآن / ترویج قرآن

اشخاص: عبیدالله بن محمود خواجه احرار / سلطان بخت بنت خواجه امیر احمد

مکان: سمرقند / مزرعه کوکسرای ماترید

فنی: 4 صفحه (پی دی اف 544.1 کیلوبایت)

قرارداد با شرکت عبیدالله بن محمود (خواجه احرار)

تاریخ: 1 جمادی الثانی 885 قمری / 1480 میلادی

خلاصه: قرارداد میان عبیدالله بن محمود (خواجه احرار) و کیمیا خاتون بنت محمد درویش درباره شش قطعه زمین در تومان نیمسغده سمرقند. سند را نه شاهد امضا کرده‌اند. اشاره مختصری به وقف کردن این املاک شده است.

زبان: فارسی

خط: نستعلیق

نوع سند: قرارداد

مقوله سند: قباله‌جات و اسناد شرعی

محل نگهداری: مرکز آرشیو تاریخی تاشکند (ازبکستان)

نمایه: وقف / نقشبندیه / وقف املاک / وقف مغازه/ امور مسجد / امور خانقاه /تعمیر مدرسه /

اشخاص: عبیدالله بن محمود خواجه احرار/ کیمیا خاتون بنت محمد درویش

مکان: سمرقند

فنی: 4 صفحه (پی دی اف 731.3 کیلوبایت)

قرارداد عبیدالله بن محمود (خواجه احرار)

تاریخ: 22 صفر 887 - 17 جمادی الثانی 889 قمری / 1484 میلادی

خلاصه: قرارداد میان امیر عبد العلی ترخان و خواجه ابراهیم بن خواجه محمد دهقان درباره یک قطعه زمین در تومان نیمسغده سمرقند. در قسمت دیگر این سند به تاریخ 17 جمادی الآخر سال 889 فروش دوباره به عبیدالله بن محمود (خواجه احرار) و ذکر آن به صورت وقف اشاره می‌شود.

زبان: فارسی

خط: نستعلیق

نوع سند: قرارداد

مقوله سند:قباله‌جات و اسناد شرعی

محل نگهداری: مرکز آرشیو تاریخی تاشکند (ازبکستان)

نمایه: وقف / نقشبندیه / وقف املاک / وقف مغازه/ امور مسجد / امور خانقاه /تعمیر مدرسه /

اشخاص: عبیدالله بن محمود خواجه احرار/ امیر عبد العلی ترخان/ خواجه ابراهیم بن خواجه محمد دهقان

مکان: سمرقند

فنی: 5 صفحه (پی دی اف 673.4 کیلوبایت)

حکم ابو المظفر یعقوب آق قوینلو معافیت مالیاتی

تاریخ:7 ذیعقده 893 قمری / 1488 میلادی

خلاصه:حکم ابو المظفر یعقوب آق قوینلو درباره معافیت مالیاتی، عدم وصول خراج و پیشکش از مدرسه موقوفه واقع در شیراز و موقوفات آن در کرمان و فسا.

زبان: فارسی

خط:شکسته

نوع سند:حکم

مقوله سند:فرامین و رقم‌ها

محل نگهداری: سازمان اسناد ملی (تهران)

انتشار: شهرستانی، سید حسن، جلوه‌های هنر ایرانی در اسناد ملی. تهران: سازمان اسناد ملی، 1381، ص 25.

نمایه: معافیت از مالیات / مالیات / آق قویونلو /وقف مدرسه

اشخاص: ابو المظفر یعقوب آق قوینلو

مکان:کرمان / فسا / شیراز / ایران

وقف‌نامه از عبیدالله بن محمود (خواجه احرار)

تاریخ:ربیع الثانی 894 قمری / 1489 میلادی

خلاصه:وقف‌نامه عبیدالله بن محمود (خواجه احرار) درباره چند قریه، قطعه زمین، باغ و املاک دیگر در نواحی سمرقند، بخارا و قشقه دریا؛ همچنین درباره چند کارگر زراعی، گاو و آلات کشاورزی. سود وقف به دو بنیاد مذهبی، مساجد و بازماندگان عبیدالله بن محمود (خواجه احرار) تعلق می‌گیرد.

زبان:فارسی

خط:نستعلیق

نوع سند:وقف‌نامه

مقوله سند:قباله‌جات و اسناد شرعی

محل نگهداری:مرکز آرشیو تاریخی تاشکند (ازبکستان)

نمایه:وقف / امور مسجد / وقف املاک / وقف باغ / وقف حیوانات / وقف آلات کشاورزی/ وقف برای بازماندگان

اشخاص:عبیدالله بن محمود خواجه احرار

مکان:سمرقند / بخارا

فنی: 68 صفحه (پی دی اف 15.1 مگابایت)

وقف‌نامه‌ای از طرف یوسف میرزا ابن جهانشاه قرا قویونلو

تاریخ: 896 قمری / 1491 میلادی

خلاصه: وقف‌نامه‌ای از طرف یوسف میرزا ابن جهانشاه قرا قویونلو برای مدرس آستانه حضرت احمد ابن موسی (شاهچراغ) در شیراز. دو قریه خسرو آباد و ترکمان آباد که از توابع شیراز هستند به نفع مدرس مذکور وقف می‌شوند.

زبان: فارسی

نوع سند: وقف نامه

مقوله سند: فرامین و رقم‌ها

انتشار:مدرسی طباطبائی، حسین. «وقف‌نامه‌ای از ترکمانان قرا قویونلو»، فرهنگ ایران‌زمین، شماره 20 (1353)، ص245-265و 248-65.

نمایه:وقف / قرا قویونلو / مواجب / ترویج علم و دانش / وقف قریه / وقف مدرس

اشخاص:یوسف میرزا ابن جهانشاه قرا قویونلو

مکان:خسرو آباد / ترکمان آباد / شیراز

فنی: 17 صفحه (پی دی اف 2.7 مگابایت)

وقف‌نامه خان احمد درباره دیه سوهان و طالقان

تاریخ: 914 قمری / 1508 میلادی

خلاصه:خان احمد دهکده سوهان‌ و طالقان را به علا الدین ابن نجم الدین محمود طالقانی و اولاد وقف می‌کند. این وقف تاکنون به قوت خود باقی است.

زبان:فارسی

خط:شکسته نستعلیق

نوع سند:وقف‌نامه

مقوله سند:فرامین و رقم‌ها

محل نگهداری:

انتشار:بو القاسمی، سید محمد تقی میرزا. «وقف‌نامه سوهان.» فرهنگ ایران‌زمین، شماره 11 (1342)، ص 155-168.

نمایه: وقف / وقف بر بازماندگان / وقف قریه /

اشخاص: احمد گیلانی / علاء الدین ابن امیر نجم الدین طالقانی

مکان: طالقان / سوهان / گیلان

یادداشت: در این نشریه فقط عکس یک قسمت سند منتشر شده است.

فنی: 9 صفحه (پی دی اف 1.6 مگابایت)

قباله درباره چند قریه ارمنی

تاریخ: 14 رجب 914 قمری / 1508 میلادی

خلاصه:قباله قریه‌های طاتف، سواری، داشو، آقاکندی، دانزه‌طاب،خودانان، حالیزور، شُینهر، خوط، کیس، بردی، دستجرد، بنونیس، طاس، قراکلیسا و یک قطعه باغ که متعلق به شماون محراسیا ابن خاچطور ابن یعقوب انکله کوتی بوده و وقف وانک طاتف در استان سیونیک جنوب ارمنستان نموده است.

زبان:عربی

نوع سند:قباله

مقوله سند:قباله‌جات و اسناد شرعی

محل نگهداری:آرشیو نسخ خطی ایروان

نمایه:وقف / مسیحیان / ارامنه / کلیسا / املاک / وقف باغ

اشخاص:شماون محراسیا ابن خاچطور ابن یعقوب

مکان:ارمنستان / ایروان / سیونیک / قریه طاتف / قریه سواری / قریه آقاکندی / قریه دانزه طاب / قریه خودانان / قریه حالیزور / قریه شینهر

فنی: 6 صفحه (پی دی اف 1.2 مگابایت)

حکم شرعی عطف به تولیت اوقاف خواجه احرار

تاریخ: 1 جمادی الثانی 920 قمری / 1514 میلادی

خلاصه: حکم شرعی و گواهی قاضی محمد بن لطف الله الحافظی عطف به تولیت اوقاف خواجه احرار که نوه او محمد یحیی و بازماندگانش به سمت متولی اوقاف تعیین می‌شوند.

زبان: فارسی

خط:نستعلیق

مقوله سند:قباله‌جات و اسناد شرعی

محل نگهداری:آرشیو اسناد تاریخی تاشکند

نمایه:وقف / تعیین متولی / نقشبندیه / وقف املاک / شکایت وقف / قاضی وقف /اختلافات وقفی

اشخاص:عبیدالله بن محمود خواجه احرار/ قاضی محمد بن لطف الله الحافظی / محمد یحیی

مکان:تاشکند

یادداشت:اطلاعات راجع به نوع خط در مقاله ضمیمه ذکر شده است.

فنی:2 صفحه (پی دی اف 86.1 کیلوبایت)

فرمان شاه طهماسب اول

تاریخ: 28 شعبان 932 / 1526 میلادی

خلاصه: فرمان شاه طهماسب اول در خصوص باغی که معروف به باغ بابا خواجه کروشی است و در کروش مراغه قرار دارد. شاه اسماعیل دستور می‌دهد که باغ مذکور به وارثان شرعی پس داده شود. باغ مذکور به طور نامشروع وقف شده بود. موقوفٌ علیه، ظاهراً آستانه اردبیل بوده است.

خط:شکسته

نوع سند:فرمان

مقوله سند:فرامین و رقم‌ها

انتشار:دهگان، ابراهیم. «دو فرمان از عصر صفوی.» راهنمای کتاب، شماره 11 (1347)، ص 324-326.

نمایه:صفویه / وقف باغ / متولی / وقف نامشروع / شکایت وقف / قاضی وقف /اختلافات وقفی

اشخاص:شاه طهماسب اول / بابا خواجه کروشی/

مکان:کروش مراغه / آستانه قدس شیخ صفی الدین / اردبیل / باغ بابا خواجه کروشی

یاداشت:اطلاعات در خصوص نوع خط در مقاله ضمیمه ذکر شده است.

وقف‌نامه نصف املاک در چندین قریه

تاریخ: 25 ربیع الاول 933 / 1526 میلادی

خلاصه: وقف‌نامه نصف املاک قریه‌های قزل‌وانک، منکنوس، اوانیک و مزارع کیغورت و سورب سرکیس که زکریا محراسیا و همزاز محراسیا اولاد بارون شاهین وقف کلیسای قزل‌وانک نموده‌اند.

زبان: فارسی

نوع سند:وقف‌نامه

مقوله سند:قباله‌جات و اسناد شرعی

نمایه:وقف / مسیحیان / ارامنه / کلیسا / وقف املاک

اشخاص: زکریا محراسیا / همزاز محراسیا

مکان:ارمنستان / قزل وانک / منکنوس / اوانیک / کیخورت / سورب سرکیس / کلیسای قزل‌وانک

فنی: 2 صفحه (پی دی اف 201.1 کیلوبایت)

وقف‌نامه شاه طهماسب

تاریخ: 935 قمری / 1529 میلادی

خلاصه: در این وقف‌نامه، شاه طهماسب تمامی نهر مجدد واقعه در شهر حله از اعمال عراق عرب را بر "مشهدین مقدسین" در مشهد مقدس به نام مشهد غروی و حائری وقف کرده است.

زبان: فارسی

نوع سند: وقف نامه

مقوله سند: فرامین و رقم‌ها

محل نگهداری: مجموعه خصوصی اسماعیل دولتشاهی

انتشار: افشار، ایرج . «وقف‌نامه آب فرات از عهد شاه طهماسب»، فرهنگ ایران‌زمین، شماره 14 (1345/6)، ص 313-318.

نمایه: صفویه / وقف نهر / وقف زیارتگاه /

اشخاص: شاه طهماسب اول

مکان:عراق / حله/ مشهد غروی / مشهد حائری.

فنی: 5 صفحه (پی دی اف 846.2 کیلوبایت)

حکم شرعی عطف به اوقاف خواجه احرار

تاریخ:1 محرم 940 قمری / 1533 میلادی

خلاصه:حکم شرعی قاضی عبد الاول بن عبد الواحد اللیثی عطف به شکایت محمد یحیی علیه مولانا بابا خواجه مربوط به املاک وقف، که از طرف خواجه احرار، پدر بزرگ شاکی موقوفه شده‌اند.

زبان:فارسی

خط:نستعلیق

نوع سند:حکم شرعی

مقوله سند:قباله‌جات و اسناد شرعی

محل نگهداری:مؤسسه وستوکوودینیجا (تاشکند)

نمایه:وقف / نقشبندیه / وقف املاک / شکایت وقف / قاضی وقف /اختلافات وقفی

اشخاص:عبیدالله بن محمود خواجه احرار/ قاضی عبد الاول بن عبد الواحد اللیثی/ محمد یحیی/ مولانا بابا خواجه

مکان:سمرقند

فنی: 2 صفحه (پی دی اف 304.0 کیلوبایت)

حکم شرعی عطف به وقف خواجه احرار

تاریخ: 11 جمادی الاولی 940 قمری / 1533 میلادی

خلاصه:حکم شرعی قاضی عبد الاول بن عبد الواحد اللیثی عطف به شکایت مولانا عبد الفتاح بن مولانا خدای بیردی، علیه محمد یحیی، نوه خواجه احرار، مربوط به املاک وقف که از طرف نوه خواجه احرار موقوفه شده‌اند.

زبان:فارسی

خط:نستعلیق

نوع سند:حکم شرعی

مقوله سند:قباله‌جات و اسناد شرعی

محل نگهداری:مؤسسه وستوکوودینیجا (تاشکند)

نمایه:وقف / نقشبندیه / وقف املاک / شکایت وقف / قاضی وقف / اختلافات وقفی

اشخاص:عبیدالله بن محمود خواجه احرار/ قاضی عبد الاول بن عبد الواحد اللیثی/ مولانا عبد الفتاح بن مولانا خدای بیردی

مکان:سمرقند

وقف‌نامه زمین در اردبیل

تاریخ:15 شعبان 951 قمری / 1544 میلادی

خلاصه:قباله و وقف‌نامه چهار طسوج و دو شعیر از یک‌ قطعه زمین واقع در شهر اردبیل که امیر جلال‌الدین معصوم بیک صفوی متولی آستانه شیخ صفی الدین اردبیلی از مالکان سابق خریده و داخل موقوفات آن زاویه کرده است.

زبان:فارسی

خط:شکسته نستعلیق

نوع سند:وقف‌نامه

مقوله سند:قباله‌جات و اسناد شرعی

محل نگهداری:آرشیو نسخ خطی ایروان

نمایه:وقف / متولی / وقف املاک / طسوج / شعیر / خرید موقوفه

اشخاص:جلال الدین معصوم بیک صفوی

مکان:آستانه قدس شیخ صفی الدین / اردبیل

فنی:5 صفحه (پی دی اف 742.9 کیلوبایت)

وقف‌نامه به سود زادگان خواجه احرار

تاریخ:12 محرم 953 قمری / 1546 میلادی

خلاصه:وقف‌نامه در خصوص چند قریه، قطعه زمین، باغ، کارگاه، دکان، آسیاب، حمام عمومی و املاک دیگر در سمرقند و حوالی آن و قشقه دریا. عواید این وقف برای مقبره خواجه احرار و بازماندگان آن، املاکی در کابل و حوالی آن برای تعمیر مدرسه‌ای در کابل استفاده می‌شود.

زبان:فارسی

خط:نستعلیق

نوع سند:وقف‌نامه

مقوله سند: ـــــــــــــ قباله‌جات و اسناد شرعی

محل نگهداری: ـــــــ مؤسسه وستوکوودینیجا (تاشکند)

نمایه:وقف / نقشبندیه / املاک / وقف قریه / وقف زمین / وقف باغ / وقف مغازه / وقف آسیاب/ وقف حمام / تعمیر مدرسه / وقف برای بازماندگان / امور مقبره

اشخاص:عبیدالله بن محمود خواجه احرار/

مکان:سمرقند / کابل

فنی:26 صفحه (پی دی اف 6.0 مگابایت)

فرمان شاه طهماسب اول صفوی

تاریخ:جمادی الاول 957 قمری / 1550 میلادی

خلاصه:فرمان به کارگزار اداره وقف آش حلال خان احمد بیک صفوی درباره حل مشکلات آبیاری.

زبان:فارسی

خط:نستعلیق

نوع سند:فرمان

مقوله سند:فرامین و رقم‌ها

محل نگهداری:موزه آذربایجان (تبریز)

نمایه:صفویه / وقف / میراب / حقابه / اداره وقف / آبیاری / وقف مزرعه / فرمان وقفی

اشخاص:آش حلال خان احمد بیک صفوی / شاه طهماسب اول

مکان:آستانه قدس شیخ صفی الدین / اردبیل / آذربایجان

فنی:1 صفحه (پی دی اف 145.3 کیلوبایت)

وقف‌نامه از طرف زینب بیگم

تاریخ: 997 قمری / 1589 میلادی

خلاصه:شاهزاده زینب‏بیگم، دختر شاه طهماسب‏اول صفوی از محترم‏ترین بانوان حرم شاه‏عباس بوده و شاه در بیشتر امور با او مشورت می‏کرده است. به شهادت فرمان‌ها و وقف‏نامه‏های موجود، این بانوی صفوی موقوفاتی داشته که موقوفه او بر بقعه متبرکه حضرت عبدالعظیم در ری (به تاریخ 997هـ.ق) از آن جمله است. علاوه بر این تجدید بنای مزار شاهزاده حسین (ع) در قزوین و کتیبه سر در جنوبی همین بقعه (به تاریخ 1040هـ.ق) از کارها و یادگارهای اوست.

زبان:فارسی

خط:شکسته نستعلیق

نوع سند:وقف‌نامه

مقوله سند:فرامین و رقم‌ها

محل نگهداری:آستانه عبدالعظیم حسنی (شهر ری)

انتشار:هدایتی، محمد علی. آستانه ری: مجموعه اسناد و فرامین، تهران: شرکت سهامی افست، 1344، ص 93-96.

نمایه:صفویه / وقف / وقف زنان / وقف شاهزادگان / وقف قریه / وقف مدرسه / وقف امامزاده / تعمیر امامزاده

اشخاص:شاهزاده زینب بیگم / شاه طهماسب اول

مکان:ری / آستانه عبد العظیم

فنی: 4 صفحه (پی دی اف 2.3 مگابایت)

وقف‌نامه تبریز

تاریخ:998 قمری / 1590 میلادی

خلاصه:وقف املاک و مستغلات مصادره‌شده عده‌ای از اهالی تبریز و توابع، توسط حاکم انتصابی تبریز از جانب پادشاه عثمانی (وقف‌نامه).

زبان:فارسی

خط:نستعلیق

نوع سند:وقف‌نامه

مقوله سند:فرامین و رقم‌ها

محل نگهداری:سازمان اسناد ملی (تهران)

انتشار:شهرستانی، سید حسن، جلوه‌های هنر ایرانی در اسناد ملی، تهران: سازمان اسناد ملی، 1381، ص 27.

نمایه:وقف / دولت عثمانی / والی / املاک مصادره شده / وقف مستغلات /

اشخاص:پادشاه عثمانی / حاکم تبریز

مکان:تبریز

وقف‌نامه

تاریخ: رجب 1014 قمری / 1605 میلادی

خلاصه: وقف‌نامه خسروآباد واقع در حومه شیراز برای حرم احمد بن موسی الکاظم (شاه چراغ).

زبان: فارسی

خط:نستعلیق

نوع سند:فرمان

مقوله سند:فرامین و رقم‌ها

محل نگهداری:سازمان اسناد ملی (تهران)

انتشار:شهرستانی، سید حسن، جلوه‌های هنر ایرانی در اسناد ملی، تهران: سازمان اسناد ملی، 1381، ص 29.

نمایه:وقف / امامزاده ها / امور امامزاده /

اشخاص:شاه عباس اول/ احمد بن موسی (شاه چراغ)

مکان:شیراز / خسرو آباد / حرم شاه چراغ

فرمان شاه عباس

تاریخ:ربیع الثانی 1017 قمری / 1608 میلادی

خلاصه:فرمانی مربوط به موقوفه‌ای از شاه عباس.

زبان: فارسی

خط:شکسته نستعلیق

نوع سند:فرمان

مقوله سند:فرامین و رقم‌ها

انتشار:«اسناد و اوراق قدیمی»، فرهنگ ایران‌زمین، شماره 12 (1343)، ص 340-345.

نمایه:صفویه / وقف / دستور وقفی

اشخاص:شاه عباس اول

مکان:مشهد

فرمان شاه سلطان حسین

تاریخ: 1 محرم 1019 قمری / 1610 میلادی

خلاصه: فرمان شاه سلطان حسین مبنی بر وقف یکی از بقاع متبرکه جزء موقوفات حضرت رضا (ع).

زبان:فارسی

خط: نستعلیق

نوع سند:فرمان

مقوله سند:فرامین و رقم‌ها

محل نگهداری:سازمان اسناد ملی (تهران)

انتشار:شهرستانی، سید حسن، جلوه‌های هنر ایرانی در اسناد ملی، تهران: سازمان اسناد ملی، 1381، ص 30.

نمایه:صفویه / وقف / دستور وقفی / موقوفات امام رضا / وقف بر بقاع متبرکه

اشخاص:شاه سلطان حسین صفوی

مکان:گلپایگان

فرمان شاه عباس

تاریخ: شعبان 1066 قمری / 1655 میلادی

خلاصه: فرمان شاه عباس در خصوص تولیت میرزا نظام الدین احمد نسبت به موقوفه مدرسه منصوریه واقع در شیراز.

نوع سند: فرمان

مقوله سند: فرامین و رقم‌ها

محل نگهداری: سازمان اسناد ملی (تهران)

انتشار:شهرستانی، سید حسن، جلوه‌های هنر ایرانی در اسناد ملی، تهران: سازمان اسناد ملی، 1381، ص 31-32.

نمایه: صفویه / وقف / متولی / انتصاب / وقف مدرسه / تولیت وقف

اشخاص: شاه عباس اول / میرزا نظام الدین احمد

مکان: شیراز / مدرسه منصوریه

وقف‌نامه سعد بن محمد

تاریخ: 15 جمادی الاولی 1667 قمری/ 1667 میلادی

خلاصه: وقف‌نامه خانات توسط سعد بن محمد وزیر هراتی در مشهد و نحوه تولیت آن.

زبان: فارسی

خط: شکسته نستعلیق

نوع سند: وقف‌نامه

مقوله سند: فرامین و رقم‌ها

محل نگهداری: سازمان اسناد ملی (تهران)

انتشار: شهرستانی، سید حسن، جلوه‌های هنر ایرانی در اسناد ملی، تهران: سازمان اسناد ملی، 1381، ص 37-38.

نمایه: وقف /وقف خانات/تولیت وقف / وقف کاروانسرا

اشخاص: سعد بن محمد/

مکان: مشهد / هرات

فرمان شاه سلیمان اول

تاریخ:جمادی الثانی 1084 قمری / 1673 میلادی

خلاصه:ملا حیدر قاری بابت حفاظت از عمارت آرامگاه حاتم بیگ، مواجب گرفته‌شده از اوقاف آستان قدس را می‌گیرد.

زبان:فارسی

خط:شکسته نستعلیق

نوع سند:فرمان

مقوله سند:فرامین و رقم‌ها

محل نگهداری:کتابخانه آستان قدس رضوی (مشهد)

نمایه:صفویه / وقف / مواجب / اداره اوقاف / آستان قدس رضوی / موقوفات امام رضا / دستور وقفی

اشخاص:شاه سلیمان اول / ملاحیدر قاری/ حاتم بیگ

مکان:مشهد / آستان قدس رضوی / آرامگاه حاتم بیگ

فنی:4 صفحه (پی دی اف 2.6 مگابایت)

فرمان شاه سلیمان اول

تاریخ:صفر 1095 قمری / 1684 میلادی

خلاصه:نود تومان تبریزی مواجبِ گرفته‌شده از درآمد مالیات قریه طالجرو ، وابسته به اصفهان را میرزا محمد ابراهیم الحسینی خادم آستان قدس دریافت می‌کند. درآمد مالیات این قریه مربوط به اوقاف آستان قدس است. این فرمان بعد از عرض میرزا محمد ابراهیم الحسینی صادر شده؛ زیرا که صاحب عریضه‌ برای مدتی مواجب خود را نگرفته بود.

زبان:فارسی

خط:شکسته نستعلیق

نوع سند:فرمان

مقوله سند:فرامین و رقم‌ها

محل نگهداری:کتابخانه آستان قدس رضوی (مشهد)

نمایه:صفویه / مالیات / مواجب / دستور وقفی / اوقاف آستان قدس / درآمد اوقاف / دستور وقفی

اشخاص:میرزا محمد ابراهیم الحسینی / شاه سلیمان اول

مکان:اصفهان / آستان قدس رضوی / قریه طالجرو

فنی: 2 صفحه (پی دی اف 1.6 مگابایت)

فرمان شاه سلطان حسین

تاریخ: جمادی الاولی 1125 قمری / 1713 میلادی

خلاصه:یک دانگ از وقف بقعه زین العابدین به عنوان سیورغال به اولاد سید میر علی داده می‌شود. گیرنده فرمان میرزا محمد ربیع و متولی میرزا ابو القاسم حسینی امامی هستند.

زبان:فارسی

خط:شکسته

نوع سند:فرمان

مقوله سند:فرامین و رقم‌ها

محل نگهداری:موزه بریتانیا (لندن)

انتشار:جهانپور، فرهنگ. «فرامین پادشاهان صفوی در موزه بریتانیا»، بررسی‌های تاریخی، شماره 4، 4 (1348)، ص 221-264 و 236-39 و 258-59.

نمایه:صفویه / وقف / متولی / مصرف موقوفه / دستور وقفی

اشخاص:محمد باقر المجلسی / شاه سلطان حسین / شاه سلیمان اول

مکان:اصفهان / خلیج فارس / بقعه زین العابدین / سیورغال /

فنی: 4 صفحه (پی دی اف 1.2 مگابایت)

فرمان شاه طهماسب اول

تاریخ: ربیع الثانی 1143 قمری/ 1730 میلادی

خلاصه: فرمان به متولیان وقف بقعه زین العابدین در مورد باغ دیو‌‌سلطان که متعلق به موقوفات است و اجاره‌اش از طرف شیخ الاسلام اصفهان مولا محمد شفیع پرداخت می‌شود.

زبان:فارسی

خط:نستعلیق

نوع سند: فرمان

مقوله سند:فرامین و رقم‌ها

محل نگهداری:موزه بریتانیا (لندن)

انتشار:جهانپور، فرهنگ. «فرامین پادشاهان صفوی در موزه بریتانیا.» بررسی‌های تاریخی، شماره 4، 4 (1348)، ص 221-264و 240-42و 261.

نمایه:صفویه / وقف / متولی / شیخ الاسلام / دستور وقفی

اشخاص:شاه طهماسب دوم / شیخ الاسلام اصفهان / مولا محمد شفیع

مکان:اصفهان / خلیج فارس / بقعه زین العابدین / باغ دیو‌‌سلطان

فنی: 3 صفحه (پی دی اف 449.0 کیلوبایت)

فرمان آقا محمد خان قاجارتاریخ) 1208 قمری / 1794 میلادی

خلاصه:فرمان و جواب عرضه‌داشت آغا محمد خان قاجار در خصوص مزارع موقوفه مدرسه منصوریه شیراز با اشاره به حکم محمد معصوم در سال 1142 هجری قمری.

زبان:فارسی

خط:شکسته نستعلیق

نوع سند:عرضه‌داشت

مقوله سند:فرامین و رقم‌ها

محل نگهداری:سازمان اسناد ملی (تهران)

انتشار:شهرستانی، سید حسن، جلوه‌های هنر ایرانی در اسناد ملی، تهران: سازمان اسناد ملی، 1381، ص 60.

نمایه:وقف / قاجاریه / مالکیت زمین / مزارع وقفی / وقف مدرسه / موقوفات مدرسه

اشخاص:آقا محمد خان قاجار / محمد معصوم

مکان:شیراز / مدرسه منصوریه

وقف‌نامه مدرسه سلطانی کاشان

تاریخ: ربیع الاول 1229 قمری / 1814 میلادی

خلاصه:وقف‌نامه در مورد مدرسه سلطانی کاشان و تولیت ملا احمد نراقی.

زبان: فارسی

خط:نستعلیق

نوع سند:وقف‌نامه

مقوله سند:قباله‌جات و اسناد شرعی

محل نگهداری:مجموعه خصوصی الهی نراقی

انتشار:افشار، ایرج. «وقف‌نامه مدرسه سلطانی کاشان»، فرهنگ ایران‌زمین، شماره 23 (1357)، ص 95ـ 108.

نمایه: وقف / متولی / قاجاریه / وقف مدرسه / تولیت وقف

اشخاص: فتحعلی شاه قاجار / ملا احمد نراقی

مکان: کاشان / مدرسه سلطانی

یادداشت: مدرسه در زمان فتحعلی شاه قاجار تأسیس شد. ملا احمد نراقی به عنوان رئیس مدرسه انتخاب شد. این سمت تا به امروز در این خانواده باقی مانده است. اصل وقف‌نامه امروز در اختیار الهی نراقی است.

حکم امیر حیدر عطف به زمین وقف خواجه احرار

تاریخ: شوال 1240 قمری / 1825 میلادی

خلاصه:فرمان امیر حیدر بن شاه مراد که هر نوع دخالت در وقف خواجه احرار و عوایدش در کمانگران را منع می‌کند.

زبان:فارسی

خط:نستعلیق

نوع سند:فرمان

مقوله سند:قباله‌‌جات و اسناد شرعی

محل نگهداری:مؤسسه وستوکوودینیجا (تاشکند)

نمایه:وقف / نقشبندیه / دستور وقفی / دخالت در وقف /

اشخاص:عبیدالله بن محمود خواجه احرار / حیدر بن شاه مراد امیر بخارا

مکان:سمرقند / بخارا / کمانگران

فنی: 1 صفحه (پی دی اف 148.4 کیلوبایت)

وقف‌نامه‌ گلپایگان

تاریخ:1261 قمری / 1845 میلادی

خلاصه:وقف‌نامه یکی از بناهای متبرکه در گلپایگان به نام هفده تن و شرح موقوفات و متولیان آن. «هفده‌تن» نام یک زیارتگاه و محله در بخش جنوبی شهرستان گلپایگان است. بنای فعلی این زیارتگاه در زمان صفوی ساخته شده‌است. طبق شجره‌نامه موجود در اداره اوقاف، هفده تن افرادی که در این محل مدفونند عبارتند از: امامزاده ابوالحسن فرزند حسن مجتبی، سلطان اسماعیل فرزند جعفر صادق، صالح و قاسم فرزندان جعفر بن علی، عباس و حسین و شهربانو و حلیمه و صفورا فرزندان موسی بن جعفر، علی اکبر و محمد فرزندان محسن فرزند علی فرزند حسین، محمود و محسن و عبدالله فرزند یحیی فرزند موسی الکاظم، موسی و مظفر فرزندان جعفر طیار، اسحق فرزند ابراهیم که مشخص نیست ابراهیم مزبور به کدام امام منتسب است.

زبان:فارسی

خط:شکسته نستعلیق

نوع سند:وقف‌نامه

مقوله سند:قباله‌جات و اسناد شرعی محل نگهداری) سازمان اسناد ملی (تهران)

انتشار: شهرستانی، سید حسن، جلوه‌های هنر ایرانی در اسناد ملی، تهران: سازمان اسناد ملی، 1381. 79-80.

نمایه:وقف / متولی / اماکن متبرکه / وقف بر امامزاده

اشخاص: امامقلی خان(پسر الله ورذیخان)

مکان: گلپایگان/ بقعه هفده تن

وقف‌نامه استرآباد

تاریخ: 1264 قمری / 1848 میلادی

خلاصه:وقف‌نامه باغ سلیمان‌خان قرانلوی قاجار واقع در استرآباد، وقف حضرت عباس بن علی بن ابی‌طالب و به تولیت آخوند ملا محمد رضا استرآبادی.

زبان:فارسی

خط:شکسته نستعلیق

نوع سند:وقف‌نامه

مقوله سند:قباله‌جات و اسناد شرعی

محل نگهداری:سازمان اسناد ملی(تهران)

انتشار:شهرستانی، سید حسن، جلوه‌های هنر ایرانی در اسناد ملی، تهران: سازمان اسناد ملی، 1381، ص 82.

نمایه:وقف / متولی / قاجاریه / وقف باغ /

اشخاص:سلیمان‌خان قرانلوی قاجار / حضرت عباس بن علی بن ابی‌طالب/ آخوند ملا محمد رضا استرآبادی.

مکان:استراباد / باغ سلیمان خان قرانلوی

عریضه معیشت از نجف

تاریخ:1276 قمری / 1860 میلادی

خلاصه:داعی این عریضه از دولت خواهش معیشت از منال دیوانی قریه کلیسای سیر واقع در ارومیه می‌کند تا آسوده به تحصیل در عتبات عالیات بپردازد.

زبان:فارسی

خط:شکسته نستعلیق

نوع سند:عرضه‌داشت

مقوله سند:مکاتبات

انتشار:مدرسی طباطبائی، حسین. «اسناد و احکامی از خاندان افشار ارومی»، بررسی‌های تاریخی، شماره 7، 3 (1351)، ص 145-202. 152و 177.

نمایه:وقف / عریضه / مستمری / کسب علم

اشخاص:ناصر الدین شاه

مکان:نجف اشرف / ارومیه / قریه کلیسای سیر

یادداشت:ظاهراً سند اصلی نیست و از فهرست عریضه‌ها گرفته شده است.

فنی: 1 صفحه (پی دی اف 124.6 کیلوبایت)

وقف‌نامه فاطمه سلطان خانم

تاریخ:شوال 1384 قمری / 1868 میلادی

خلاصه:فاطمه سلطان خانم یک دانگ مشاع از روستای رامین در شهریار و یک دانگ مشاع از آسیاب در قصبه حضرت عبد العظیم را وقف ابدی امام حسین کرده است. وی تولیت آن را پس از مرگ به متولی آستانه عبد العظیم واگذار کرده است.

زبان:فارسی

نوع سند:وقف‌نامه

مقوله سند:قباله‌جات و اسناد شرعی

محل نگهداری:آستانه عبدالعظیم حسنی (شهر ری)

انتشار:هدایتی، محمد علی. آستانه ری: مجموعه اسناد و فرامین، تهران: شرکت سهامی افست، 1344، ص 121-122.

نمایه:وقف / متولی/ وقف قریه / وقف آسیاب / وقف بر امام حسین / آستانه عبد العظیم حسنی

اشخاص:فاطمه سلطان خانم / ظل السلطان، علیشاه

مکان:ری / آستانه عبد العظیم / شهریار / روستای رامین / آستانه عبد العظیم

فنی: 2 صفحه (پی دی اف 1.7 مگابایت)

وقف‌نامه چند قریه

تاریخ:1290 قمری / 1874 میلادی

خلاصه: وقف‌نامه قریه‌های برایجان، دزآباد، زردوان و سیاه‌کلاه شیراز به عنوان پشتوانه مصارف تعزیه‌داری و نحوه تولیت آن.

زبان: فارسی

خط :شکسته نستعلیق

نوع سند:وقف‌نامه

مقوله سند: قباله‌جات و اسناد شرعی

محل نگهداری:سازمان اسناد ملی (تهران)

انتشار:شهرستانی، سید حسن، جلوه‌های هنر ایرانی در اسناد ملی، تهران: سازمان اسناد ملی، 1381، ص 102.

نمایه:وقف / متولی / قاجاریه / تعزیه‌داری / وقف قریه / امور مذهبی / تعظیم شعائر دینی

مکان: شیراز /روستای برایجان دزآباد/ روستای زردوان/ روستای سیاه‌کلاه

استشهادنامه از اهالی زنجان و خمسه

تاریخ:28 محرم 1311 قمری / 1894 میلادی

خلاصه: استشهاد عده‌ای از اهالی زنجان و خمسه مبنی بر غارت اموال وقفی روستاهای خرم دره، آقبلاغ و ... توسط افراد علی بیگ یاغی

زبان: فارسی

خط: شکسته

نوع سند:استشهادنامه

مقوله سند:قباله‌جات و اسناد شرعی

محل نگهداری:سازمان اسناد ملی (تهران)

انتشار:شهرستانی، سید حسن، جلوه‌های هنر ایرانی در اسناد ملی، تهران: سازمان اسناد ملی، 1381، ص 167.

نمایه:وقف / قاجاریه / غارت اموال وقفی / شکایت وقفی

اشخاص:علی بیگ یاغی

مکان:زنجان/ روستای خرم دره / روستای آقبلاغ / خمسه

رقم رکن الدوله

تاریخ:صفر 1312 قمری / 1894 میلادی

خلاصه:رقم رکن الدوله در مورد مالکیت ورثه میرزا علی مجتهد نسبت به مزرعه سختویه واقع در شیراز و بطلان ادعای میرزا حسین طبیب در مورد وقف خرید مذکور.

زبان:فارسی

خط:شکسته نستعلیق

نوع سند:حکم

مقوله سند:فرامین و رقم‌ها

محل نگهداری: سازمان اسناد ملی (تهران)

انتشار:شهرستانی، سید حسن، جلوه‌های هنر ایرانی در اسناد ملی، تهران: سازمان اسناد ملی، 1381، ص 170.

نمایه:وقف / قاجاریه / مالکیت زمین / املاک / حکم وقفی / اختلاف وقفی

اشخاص:محمد تقی میرزا رکن الدوله / میرزا علی مجتهد/ میرزا حسین طبیب

مکان:شیراز / مزرعه سختویه

وقف‌نامه املاکی در اصفهان

تاریخ:17 ربیع الثانی 1331 قمری/ 1913 میلادی

خلاصه:وقف‌نامه املاک میرزا سلیمان خان رکن الملک در اصفهان.

زبان:فارسی

خط:نستعلیق

نوع سند:وقف‌نامه

مقوله سند:قباله‌جات و اسناد شرعی

محل نگهداری:سازمان اسناد ملی (تهران)

انتشار:شهرستانی، سید حسن، جلوه‌های هنر ایرانی در اسناد ملی، تهران: سازمان اسناد ملی، 1381، ص 222.

نمایه:وقف / وقف املاک / قاجاریه / وقف مسجد / وقف مدرسه

اشخاص:میرزا سلیمان خان رکن الملک

مکان:اصفهان

منابع و مآخذ

1- «آشنایی با اسناد ملی ایران»، گنجینه اسناد، سال 5، شماره 17و18، بهار و تابستان 1374.

2- پایگاه بانک اطلاعات www.asnad.org

3- خان‌محمدی، علی اکبر، «سرنوشت اسناد و مدارک کاغذی در قرن بیست و یکم و هزاره سوم میلادی»، گنجینه اسناد، سال 10، شماره 73، بهار و تابستان 1388.

4- ستوده، مولود، «آشنایی با بانک اسنادِ رقمی(دیجیتالی) Asnad.org»، گنجینه اسناد، سال 10، شماره 75، پاییز 1388.