استحقاق عقاب
به صلاحیت عقوبت شدن - رنج همراه با اهانت - به سبب عدم التزام به اوامر و نواهی استحقاق عقاب میگویند.
محتویات
تعریف
استحقاق عقاب به معنای حکم عقل و عقلا است به این که شخص عاصی سزاوار عقاب - رنج و ضرر همراه با استخفاف و اهانت - میباشد. سبب استحقاق عقاب، انجام اعمال ناپسند است، زیرا در معاصی واقعی، علتی وجود دارد که به نظر عقل و عقلا ملاک استحقاق عقوبت است، که از آن به «مخالفت با امر مولوی » مخالفت با اوامر و نواهی مولا از روی علم ، عمد و اختیار تعبیر میکنند.
نکته اول
در این که آیا استحقاق عقوبت در تجری ثابت است یا نه، اختلاف وجود دارد؛ مرحوم « آخوند خراسانی » در کفایة و مرحوم محقق اصفهانی» در حاشیه کفایه، به استحقاق عقوبت حکم دادهاند؛ ولی بزرگان دیگری «مانند مرحوم « شیخ انصاری » در رسائل و « محقق نایینی » در فوائد الاصول ، به عدم آن حکم دادهاند. [۱]
نکته دوم
در این که آیا به ترک واجب غیری نیز هم چون ترک واجب نفسی عقوبت تعلق میگیرد یا نه، اختلاف است. [۲] [۳] [۴] [۵] [۶] [۷] [۸] [۹]
پانویس
منبع
فرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۵۷، برگرفته از مقاله «استحقاق عقاب».- ↑ سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۹، ص۳۱۸.
- ↑ آراؤنا فی اصول الفقه، طباطبایی قمی، تقی، ج۱، ص۱۵۸.
- ↑ فرائد الاصول، انصاری، مرتضی بن محمد امین، ج۱، ص۴۰.
- ↑ فرائد الاصول، انصاری، مرتضی بن محمد امین، ج۲، ص۳۲۴.
- ↑ کفایة الاصول، آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، ص۲۶۲.
- ↑ کفایة الاصول، آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، ص۱۱۰.
- ↑ بدایع الافکار، رشتی، حبیب الله بن محمد علی، ص (۳۳۲-۳۲۹).
- ↑ المحکم فی اصول الفقه، حکیم، محمد سعید، ج۲، ص۲۵۵.
- ↑ سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۹، ص۳۳۲.